Schilderijen verhalen

Transcriptie

1 Schilderijen verhalen Genieten van de schilderkunst Remmelt Booij

2 Inhoud 1 Inleiding / 4 2 Afiena Wilhelmina Booij - van der Borgh / 6 3 Alfred Hafkenscheid, gaat zijn eigen weg / 8 4 Herman Bieling, schilderde De Koude Grond te Ouddorp / 9 5 Evert Musch, was de nestor van de Drentse schilders / 10 6 H. Schallenberg, botanisch schilder van bloemstillevens / 13 7 Jan Schroot, schilderde met scherven / 15 8 Jan van Loon en zijn kleurige landschappen / 18 9 Jannes de Vries, kleuren moeten zingen / Jantien Jalving, Drentse boerendochter wordt kunstschilder / Kunstschilders in Dwingeloo / 28 - De werkgroep Geschilderd Dwingeloo / 32 - Schilderijenexpositie Geschilderd Dwingeloo / Meppeler schilders / 37 - Jo Alting / 40 - Gea Brouwer - Boerhof / Schagen / 42 - B.J. Stronkhorst / 42 - G. Duval / Toon Wegner en de Stichting Pro-Graph te Orvelte / 44 - Toon Wegner en Diana Court / W.N. van Dranen, een groene boom in de winter / Wim Vaarzon Morel, paardenschilder op de Zuidlaardermarkt / Wim van den Hoek, een te kort leven in Norg / Siemen Dijkstra, een autoriteit op het gebied van kleurenhoutsneden / Rommelmarkt Makkinga. Het Waterlooplein van het Noorden / 54 - Theodorus Johannus Arts / Signatuur, welke is echt en welke is vals? / Jan Mensinga en zijn indrukwekkende oeuvre litho s en etsen / Arie Zwart, een zwervend bestaan / A.W. Schreuder en het kerkje te Leegkerk / Frans van den Berg, kunstenaar uit Thorn Limburg / Schilderijen verhalen, is de signatuur te herkennen? / 66 - Phaff - Faber / 69 - Alfred van Werven / Gerrit van Lente, een stilleven kunstenaar op vakantie in Lauwersoog / J.H. Emck, leerling van van Dulmen / Een paneeltje van Dirk Smorenberg / Dirk Filarski, zwervend schilder van de Bergense School / Ferdinand Boersma, kunstenaar uit Twente / Roos Nagtegaal - Bosnak, trefzeker en expressief. / De Zuidlaardermarkt, schilderijen, verhalen en geschiedenis / Affiches van tentoonstelling uit de jaren 70 en 80 / Hein Kray en de Catharina kerk van Roden / Ronald Terpstra, bloemen uit Amsterdam / Heleen van der Tuin, zeefdrukken van het vlakke en lege Groningse landschap / Johannes Josseaud, de vergeten etser / Andre Winkel, bloemenschilder bij uitstek / Jan van Essen, de bekendste Nederlandse dierschilder / G.J. Adema, kunstenaar van Us Mem in Leeuwarden / 94 2 S C H I L D E R I J E N V E R H A L E N

3 41 Te veel kunstenaars met de naam Bos / Hendrik Weegewijs, kunstenaar in het Gooi / Hedwig-Kleintjes van Osselen, bloemstilleven terug naar Heerde / Arnold van Gilst en zijn Amsterdamse stadsgezichten / Johan Hemkes, van schets tot ets / Lies Viegers, kunstenares uit Nijmegen / Wie is de maker van de houtsnede: Ben ik het Heere? / Jan Arien Deodatus, de Catharina kerk te Roden in uitbundige oranje kleuren / Twee etsen van geringe kwaliteit / Anna Gasteiger, was begeesterd door bloemen / De vogelfiguren van Pieter Groeneveldt / Piet Flint, een van de schilders van De Deventer Drie / Willy Schoonhoven van Beurden en zijn leerling Ali Alssema / Klaas Zwaan, botterschilder te Spakenburg / De Plasmolense School / Peter Cox / Huub Cox / Jack Summer, de achterkleinzoon van Gerard Cox sr. / Kunst algemeen / Het Scheringa Museum voor Magisch Realisme / Het Museum Kranenburgh te Bergen en de Bergense school / Het Museum Boijmans van Beuningen te Rotterdam, Kasteel Het Nijenhuis te Heino en museum de Fundatie te Zwolle / Kasteel Het Nijenhuis te Heino - De Stichting Hannema - De Stuers Fundatie / Het Kröller Müller Museum op de Hoge Veluwe / Singer Museum te Laren en de Larense School / Kunsthandel Duveen / Kijken en beoordelen van schilderijen / Schilderijen verzamelen / De beeldaspecten van een kunstwerk / Schilderijen beoordelen / Prijsvorming van een schilderij / De verkoop van schilderijen / Kunsthistorische documentatie / Monografieën over kunstschilders / 130 G E N I E T E N V A N D E S C H I L D E R K U N S T 3

4 1 Inleiding Op 2 juni 2005 heb ik mogen genieten van een geweldig afscheid van Grontmij Groningen, na een werkzaam leven van 36 jaar bij hetzelfde bedrijf. Het is een voorrecht om op 60 jarige leeftijd in goede gezondheid, met een andere levensfase te mogen beginnen en weer nieuwe activiteiten en uitdagingen aan te gaan. Een er van is het genieten van schilderijen. In dit boek Schilderijen verhalen, genieten van de schilderkunst wordt hierover iets verteld. In de zomer van 2007 heb ik samen met anderen een schilderijenexpositie Geschilderd Dwingeloo georganiseerd. Dit na aanleiding van mijn artikel in het periodiek van Dwingels Eigen, over kunstenaars, die begin jaren 50 van de vorige eeuw tijdelijk in Dwingeloo verbleven. Remmelt Booij en Bart Popken, voorzitter van Stichting Dwingels Eigen bezig met de inrichting van de tentoonstelling Geschilderd Dwingeloo, mei Een ander iniatief, samen met anderen, was in 2008 de inventarisatie van beelden en kunstwerken in de openbare ruimte van de gemeente Noordenveld. In 2010 hebben wij alle schilderijen van de gemeente Noordenveld beschreven. In het Koetshuis te Roden is aansluitend een keuze uit de collectie schilderijen van de gemeente Noordenveld tentoongesteld. Tijdens de tentoonstelling in 2007 te Dwingeloo, ontmoette ik bij toeval Jan Kraak uit Zuidlaren, die bezig was met een boek over kunstenaars, die gewerkt hebben op de Zuidlaardermarkt. Deze ontmoeting is het begin geweest van de uitgave van het boek: De Zuidlaardermarkt, schilderijen, verhalen en geschiedenis in 2009, samen met Stichting Het Drentse Boek. Ons 40 jarig huwelijksfeest in 2010 hebben wij gevierd in de ontmoetingsruimte van camping Dorado te Roden. Voor dit feest hebben wij een aantal prenten tentoongesteld onder de titel Feest in Grafiek van de stichting Pro-Graph uit Orvelte. Al onze gasten hebben tijdens deze feestmiddag een keuze kunnen maken uit al deze prenten en ieder kreeg bij het vertrek een prent mee. Liefde voor kunst, kun je delen met anderen. Zo kan het verzamelen van kunst, kunstboeken en monografieën van kunstschilders een 4 S C H I L D E R I J E N V E R H A L E N

5 aangename bezigheid zijn, niet alleen voor jezelf, maar ook voor anderen. Onze kinderen en hun partners krijgen steeds meer belangstelling voor schilderijen. Mijn vrouw Jenny Booij- Goelema en ik bezoeken met enige regelmaat, musea, exposities van schilderijen in galeries, maar ook antiek zaken, inbrengwinkels en rommelmarkten. Boeiend is de jacht op een goed schilderij. De jacht is vaak nog spannender dan het hebben van de prooi. Want hoe raak je een schilderij weer kwijt. Het kopen van een vervuild schilderij met een verschrikkelijke lijst geeft na het schoonmaken en het opnieuw inlijsten een enorme voldoening. Het schilderij krijgt een nieuwe kans. Tevreden reacties van de kopers van de schilderijen en de ontmoetingen met bijzondere mensen, met hun eigen verhalen, geeft extra voldoening. De kunst is, om bij de aankoop van een schilderij de kwaliteit te ontdekken, zonder de kunstenaar te kennen. Het geeft een kick, als later blijkt dat het aangekochte schilderij gemaakt is door een beroepskunstenaar. Wat hebben schilderijen te vertellen, wat heeft de kunstschilder willen uitbeelden, de techniek, het kleurgebruik, de afbeelding, de intentie, wat is het levensverhaal van de kunstenaar, de herkomst en de bestemming van het schilderij. Het gaat altijd over mensen, met boeiende verhalen, die ik: Schilderijen verhalen noem. Onze dochter Anja Dijkstra-Booij heeft een goede kijk op schilderijen. Haar oordeel over een schilderij is geen kwestie, van mooi of lelijk. Dat is een goed schilderij Pa of hoe kun je zo n vreselijk schilderij kopen. Ik hecht veel waarde aan haar oordeel over mijn schilderijen. Dit boek draag ik daarom op aan Anja Dijkstra-Booij. Remmelt Booij, Roden augustus 2013 Opgedragen aan Anja Dijkstra-Booij Liefde voor kunst, kun je delen met anderen. G E N I E T E N V A N D E S C H I L D E R K U N S T 5

6 2 Afiena Wilhelmina Booij-van der Borgh Drie schilderijen gemaakt door J. ter Veld in opdracht van moeder Booij. Na een kerkenraadsvergadering in de jaren 70 te Roden vroeg ds. Peters mij of mevr. Booij van de NCVB, de Nederlandse Christelijke Vrouwen Bond te Dwingeloo familie van mij is. Hij had een lezing verzorgd voor de NCVB te Dwingeloo. Het is zeker familie, het is mijn moeder. Dan is jou moeder een perfecte presidente, want de leiding was bij haar in goede handen. Een dergelijk compliment over de bestuurlijke kwaliteiten van je moeder doet je goed en die sla je op. Bij moeder was het voorzitterschap inderdaad in goede handen. De NCVB ontwikkelde zich onder haar leiding, samen met de andere bestuursleden tot een bloeiende vereniging. Er werden goede sprekers uitgenodigd, alle leden kregen een persoonlijke uitnodiging voor de vergadering en de spreker kreeg een schriftelijke bevestiging over de gemaakte afspraak. De vergadering had altijd een agenda en het welkomstwoord werd goed op papier voorbereid. Kortom zoals wij het later in ons werk ook deden. Moeder was actief in vele verenigingen en had een brede belangstelling. Ze heeft ons, bij alle activiteiten gestimuleerd. Wij kregen alle mogelijkheden om die studie te volgen, die wij zelf kozen. J. ter Veld Voorjaar 1974, schilderij voor Dirk Jan Booij, olieverf. In 1974 en 1975 gaf moeder Afiena Wilhelmina Booij-van der Borgh opdracht aan J. ter Veld om drie schilderijen te maken van ons ouderlijk huis Eemster 27 te Dwingeloo. Dit als verjaardagscadeau voor onze verjaardagen. Voor Dirk Jan Booij is dat 3 mei, voor Roelie Olthof - Booij was dat 23 oktober en voor mij 8 juni, respectievelijk in het voorjaar, het najaar en de zomer. De amateur kunstschilder J. ter Veld woonde in het bejaardentehuis in Dwingeloo. Hij werd door vader Aaldert Booij met de Lada opgehaald, om de verschillende seizoenen ter plekke te schilderen. J ter Veld Grijpskerk Dwingeloo, was tijdens zijn werkzame leven huisschilder te Groningen. Zijn hele leven heeft hij schilderijen gemaakt. Zijn zoon A. J. ter Veld was architect en kreeg de eervolle opdracht om een ontwerp te maken voor het bejaardentehuis in Dwingeloo. Het leven hangt soms van toevalligheden aan elkaar. Bij de start van het bejaardentehuis, begin jaren 70, was er geen wachtlijst, er was ruimte over. Zo kwam het echtpaar J. ter Veld te wonen in het door hun zoon ontworpen bejaardentehuis. De bejaardentehuizen hadden in de jaren 70 van de vorige eeuw nog vitale bewoners, die de beschikking hadden over een 6 S C H I L D E R I J E N V E R H A L E N

7 hobbyruimte, een groente tuin en ze konden lid worden van de fietsclub. Dat is nu wel even anders. Het is een goede zaak, dat ouderen, zolang mogelijk, op hun oude vertrouwde stekje kunnen blijven wonen. Het was voor ons een bijzonder blijvend cadeau, de drie schilderijen kregen bij ieder van ons een prominente plaats. Het schilderij gekregen van mijn moeder is voor mij wellicht een eerste aanzet geweest, voor de liefde van de schilderkunst. J. ter Veld Zomer 1975, schilderij voor Remmelt Booij, olieverf. J. ter Veld Najaar 1975, schilderij voor Roelie Olthof-Booij, olieverf. G E N I E T E N V A N D E S C H I L D E R K U N S T 7

8 3 Alfred Hafkenscheid, gaat zijn eigen weg Alfred Hafkenscheid, is een bijzondere figuur binnen de Drentse schilders. Hij is geboren in 1936 op Java, Indonesië. Tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië kwam hij in verschillende Jappenkampen terecht. Het verblijf in deze kampen heeft een grote invloed gehad op zijn verdere leven. In één van de kampen kwam hij de kunstschilder mevrouw D. van Heuven tegen, die hem stimuleerde en hem bewust maakte van zijn artistieke aanleg voor schilderen en tekenen. De traumatische ervaringen in de kampen zijn van invloed geweest op zijn persoonlijke leven, door te moeten leven met angstpsychoses. Alfred Hafkenscheid 1936 Koren schoven nabij Anlo, krijttekening. Alfred Hafkenscheid in Schipborg Alfred Hafkenscheid vestigde zich na de oorlog als vrij kunstenaar in Schipborg. Hij woont daar in een groen huis met een prachtige atelier in de tuin. Hij maakt grote werken, die spreken van eenzaamheid, angst en vervreemding. Surrealistische landschappen in grijze en groene tinten met wonderlijke wortelstronken, stobben of een overstroomd landschap bij nacht. Hij schildert ook psychisch zieke mensen, in al hun verlatenheid. De krijttekening heb ik op een zaterdagmiddag van hem in zijn atelier gekocht. Een bijzondere ervaring, de ontmoeting met deze kunstenaar. Gelukkig maakt hij de laatste jaren wat kleuriger werk. Zelf hoop ik nog eens een kleurige Haan van hem te kopen. Alfred Hafkenscheid timmerde nooit aan de weg, hij was op een bescheiden wijze intensief met zijn kunst bezig. De erkenning is er toch gekomen. Het college van Gedeputeerde staten heeft de Grote Culturele Prijs van Drenthe 2012 aan hem toegekend. De prijs, die voor het eerst in 1955 is uitgereikt, wordt sinds 2009 één keer in de twee jaar toegekend aan een persoon of instelling die zich in Drenthe op cultureel terrein op een bijzondere manier weet te onderscheiden. De belangrijkste culturele prijs van Drenthe bestaat uit een bronzen legpenning en een bedrag van In 2011 verscheen zijn Biografie Alfred Hafkenscheid, schilderijen en tekeningen door Frans van der Veen en anderen. Een relatie heeft de krijttekening gekocht. Zijn broer is een intens liefhebber van het werk van Hafkenscheid. Hij was gepromoveerd en wilde als beloning graag een werk van Hafkenscheid kopen. Hij had maar een beperkt budget. Zo is deze krijttekening in Zwolle terecht gekomen als eerste werk in een toekomstige verzameling van schilderijen van Alfred Hafkenscheid. 8 S C H I L D E R I J E N V E R H A L E N

9 4 Herman Bieling, schilderde De Koude Grond te Ouddorp Aanleiding Op 1 februari 1999 kregen wij een brief van Joosse accountants en belastingadviseurs te Middelburg, met de mededeling mede-erfgenaam te zijn van de nalatenschap van mevrouw Henderika van der Borgh-Oldenziel (tante Riek), overleden op 13 januari 1999 te Vlissingen. Haar man Jan Remmelt van der Borgh (oom Jan, was een broer van mijn moeder Afiena Wilhelmina Booij- van der Borgh) was reeds overleden op 24 april 1978 te Middelburg. Zij hadden geen kinderen. Tante Riek had bij testament beschikt, dat de helft van haar nalatenschap ging naar haar erfgenamen, de familie Oldenziel en de andere helft naar de familie van der Borgh. Onze contacten waren niet veelvuldig geweest en beperkten zich tot een bezoekje tijdens een vakantie in Zeeland. Je voelt je enigszins bezwaard. Maar je gaat toch vrij snel akkoord met de laatste wil van tante Riek en aanvaardt de erfenis. Zo zal iedereen een goede bestemming gevonden hebben, voor wat later, een omvangrijke erfenis bleek. Deze erfenis heeft mij de mogelijkheid gegeven om de laatste vijf jaar bij Grontmij vier dagen per week te werken. Zo was iedere vrijdag de dag van oom Jan. Een oranje Bieling In de boedel van mevr. H. van der Borgh-Oldenziel bevond zich een schilderij, olieverf op doek, zonder lijst en links onder gesigneerd Bieling 40. Het doek is gemaakt door Hermann Frederich (Herman) Bieling. Hij geeft in felle oranje kleuren een tweetal arbeiders huisjes weer. De compositie van de huisjes zijn min of meer abstract en de vorm is vrij gecomponeerd. De woningen zijn gesitueerd in een duinlandschap. Aan weerszijden zijn ruw geschilderde bomen zichtbaar. Het totaal wordt door ragfijne takjes afgeschermd, waarbij het voorjaar zich in volle omvang aandient. Het motief, de felle oranje kleuren, de weerbarstige bomen, de groene en de bruine kleuren maken het schilderij tot een bijzonder geheel. H.F. Bieling De Koude Grond te Ouddorp, olieverf ca G E N I E T E N V A N D E S C H I L D E R K U N S T 9

10 Verdeling roerende goederen. De afhandeling van de erfenis was in handen van Joosse accountants en belastingadviseurs te Middelburg, sinds jaar en dag de adviseur voor de familie van der Borgh. Joosse had gekozen voor het volgende systeem: alle roerende goederen werden getaxeerd. De prijs voor de erfgenamen kwam overeen met ongeveer de helft van de getaxeerde werkelijke waarde. Alle roerende goederen werden met prijzen vermeld op een totaallijst. Iedere erfgenaam kon die roerende goederen aankruisen, die hij of zij wenste. Als er meerdere erfgenamen belangstelling hadden voor eenzelfde perceel, dan besliste het lot. Had je als enige een voorwerp aangekruist, dan was je automatisch eigenaar. Het bedrag van deze aankopen werd in mindering gebracht op het geldbedrag van de erfenis. Ieder systeem heeft zijn voor en nadelen. In het onderhavige geval zijn er veel erfgenamen, die niets wilden of niets kregen en anderen kregen weer meer. Mijn interesse ging uit naar het schilderij van Bieling. Maar het lot besliste anders. Ik was aangenaam verrast toen op een zondag morgen voor de kerkdienst een mede erfgenaam belde met het volgende: Remmelt jij had wel belangstelling voor het schilderij met die huisjes. Hij past niet in ons in huis. Wil jij het schilderij voor hetzelfde bedrag overnemen? Het spreekwoord zondagswerk is niet sterk maar even gelaten voor wat het waard is en om de familie te helpen heb ik direct ja gezegd. Museum Ouddorps Raad- en Polderhuis te Ouddorp Hoe het schilderij bij de familie van der Borgh is gekomen is niet bekend. Het zou best kunnen dat oom Jan dit schilderij in 1946 heeft ontvangen bij zijn afscheid als huisarts te Ouddorp. Het schilderij is door mij aangeboden aan het museum Ouddorps Raad- en Polderhuis, met tevens de vraag of het motief van het schilderij in Ouddorp is gesitueerd. De reactie van het museum kwam een half jaar later: wat u interesseerde was of het een werkelijk bestaande plek in Ouddorp is geweest. Dit is inderdaad het geval. Het huisje heeft aan het einde van de Marijkeweg te Ouddorp gestaan. In de oorlog is hier een kettingbom gevallen waardoor het huisje zwaar beschadigd werd. Het is pas later afgebroken. In de volksmond werd deze plaats De Brussels of de Koude Grond genoemd. Wij hebben niet geïnformeerd naar de verkoopwaarde van het schilderij, want we gaan er vanuit dat dit voor het museum een te dure aankoop zal zijn. Het is verder bekend, dat in deze arbeidershuisjes kinderrijke gezinnen woonden. Oom Jan moest wellicht in deze huisjes ieder jaar een kind ter wereld halen. Het schilderij van Bieling Hermann Friederich (Hermen) Bieling Rotterdam Rhoon, woonde en werkte in Rotterdam en in Rhoon. Hij was leerling van de Academie voor Beeldende Kunst in Rotterdam. Hij was erg veelzijdig, hij schilderde, aquarelleerde, tekende en etste landschappen, figuren, portretten, stillevens en bloemen. Hij bereisde vele werelddelen. Het schilderij moest worden schoongemaakt en opnieuw worden ingelijst. Om een en ander te realiseren, ben ik samen met Anja naar de Schilderijen boerderij in De Wijk gegaan. De eigenaar van deze zaak, wilde het schilderij wel de gevraagde behandeling geven, maar nog liever kopen. Vervolgens geld gevraagd. Sommige dingen in het leven zijn onomkeerbaar. Of zoals mijn schoonmoeder het zei: Je kunt in het leven geen dag overdoen. Na overleg met zijn vrouw zei hij, dan is het schilderij verkocht! Dat heb je niet goed gedaan pa zei Anja later. Toen ik indertijd een prachtig schilderij paardenmarkt te Norg van de bekende Drentse schilder E.B. van Dulmen Krumpelmann had verkocht, heeft Jenny de enveloppe met het geld op de plaats van het schilderij gehangen. Commentaar overbodig. De koper heeft het schilderij schoongemaakt en voorzien van een oranje lijst. Een juweel volgens zijn zeggen. Het schilderij heeft hij vervolgens verkocht aan een Nederlandse verzamelaar van Bielings, die in Duitsland woont. Bij een volgend bezoek aan de Schilderijen boerderij zei de eigenaar tegen mij: de man van de Zeeuwse huisjes. Nee de nieuwe eigenaar wil het schilderij niet verkopen, het is een topstuk in zijn Bieling verzameling. O ja gedane zaken nemen nu eenmaal geen keer. 10 S C H I L D E R I J E N V E R H A L E N

11 5 Evert Musch, was de nestor van de Drentse schilders Op marktplaats werd mijn aandacht getrokken door een schilderij van een landbouwwerktuig. In de tekst stond aangegeven, dat het schilderij, een aquarel, gemaakt was door E. Musch. In de catalogus van de overzichtstentoonstelling uit 1988 van Evert Musch in het Drents Museum te Assen staat een soortgelijke aquarel afgebeeld met de titel: Op de Landbouwbeurs in Zuidlaren Voor mij reden om direct met de verkoper te bellen. Op mijn vraag of het ging om een originele aquarel, antwoorde hij bevestigend. De verkoper wilde geen vraagprijs geven, maar hij verzocht mij om een bod uit te brengen. Dat doe ik liever niet, omdat de verwachtingen van sommige verkopers niet realistisch zijn. Dat was in dit geval geen enkel probleem. Afgesproken om het schilderij de volgende dag op te halen uit Weesp in het Gooi. Schilderij van Evert Musch Niet later komen dan uur, want ik moet nog naar het ziekenhuis. De reis gaat voorspoedig, maar ter hoogte van Almere kom ik in een file terecht. Om ca uur was ik in Weesp. Het huisadres van de verkoper is toch nog moeilijker te vinden dan verwacht. Ik stop voor een timmerfabriek en bel even. Blijf maar staan waar je staat, ik ben over drie minuten bij jou, want ik moet door naar het ziekenhuis. Even later komt er een Mercedes, met grote snelheid aanrijden. De man stopt en stapt uit de auto met het schilderij. Hoe lijkt het? Mijn reactie het lijkt goed. Ik was perplex! U moet naar het ziekenhuis? Ja mijn vingers moeten weer recht. Een dergelijke ingreep heeft mijn vader ook gehad. Beter een operatie aan de handen, dan aan het hart. Hiermee is de man het volledig eens. Graag nog even in het kort, wat is de geschiedenis van het schilderij? Mijn vader was vertegenwoordiger in landbouwwerktuigen en heeft in 1963 tijdens de landbouwbeurs opdracht gegeven aan Evert Musch, om het schilderij te maken. Ik zal het verhaal wel even opschrijven en naar je mailen. Wij zijn momenteel aan het opruimen, je kunt nu eenmaal niet alles bewaren. Ik moet nu weg, rij maar achter mij aan, dan zit je gelijk weer op de goede route. Een gesprek van een paar minuten, met een heldere en plezierige man. Op de eerste de beste parkeerplaats gestopt om mijn aankoop te bewonderen. Jan Marissen uit Weesp vertelt over het schilderij gemaakt door Evert Musch van de Landbouwbeurs 1963: Mijn vader Frans Marissen, geboren in 1909, werkte bij een bedrijf uit Utrecht, dat handelde in draglines en hydraulische kranen. De machines werden onder andere in België gemaakt en mijn vader importeerde ze. Mijn broer en ik waren ook werkzaam in het bedrijf als demonstrateur en verkoper. Wij bezochten in de jaren 60 veel beurzen om onze doelgroep te ontmoeten en onze kranen te verkopen. De grote Landbouwbeurs tijdens de Zuidlaardermarkt was voor ons een heel belangrijke beurs. De mechanisatie was toen niet meer weg te denken. De Zuidlaardermarkt trok ieder jaar vele duizenden bezoekers. Velen van hen bezochten naast de paardenmarkt ook de Landbouwbeurs. Wij konden er contacten leggen en uiteindelijk goed verkopen. Mijn vader gaf in 1963 de kunstschilder Evert Musch opdracht om een schilderij te maken van G E N I E T E N V A N D E S C H I L D E R K U N S T 11

12 de Landbouwbeurs Zuidlaren. De geschilderde kraan is een Komeet van het merk Saturnus gebouwd op een Fordson tractor. Het schilder hing bij mijn vader op zijn kantoor te Utrecht en is door vererving in mijn bezit gekomen. Evert Musch Landbouwbeurs Zuidlaren, aquarel Evert Musch Evert Musch was een man, die van mooie dingen hield. Hij kende de geschiedenis van de kunst, wist van kunstenaars en stromingen, verzamelde veel van wat hem daarin boeide. Hij was intelligent en had respect voor nieuwigheden. Hij maakte zijn keuzes en voor zichzelf komt hij dan uit bij de weergave van de werkelijkheid zonder al te veel dubbele bodems. Bij Evert Musch weet je snel waar je aan toe bent. Hij schilderde de werkelijkheid zonder zich te verbergen achter symboliek, modieuze tendensen of mystieke sluiers. Zijn werk is transparant, helder en oprecht. Maar hij deed wél wat een goede kunstenaar doet: Hij opende ogen. Hij liet je zien wat jezelf niet ziet of nóg niet ziet. Zijn schilderijen en tekeningen zijn met kunstenaars ogen gezien. Het beeld is door hem vastgelegd en als wij dan wat langer kijken - en dat doe je bij een schilderij - dan zien wij het ook. Langzamerhand zien wij wat de kunstenaar al veel eerder zag. Zo n kunstenaar met een vooruitziende blik, in de letterlijke zin van het woord, was Evert Musch. Wat wilde Evert Musch ons laten zien? Wat schilderde hij? Evert Musch vond mensen interessant, mensen portretteerde hij, hij peilde hun karakters, hij probeerde hun geheimen te doorgronden. Maar ook landschappen boeiden hem zeer en de woningen van mensen. In Frankrijk heeft hij die veel geschilderd en daar vertelde hij graag en met liefde over. Evert Musch werd op 16 maart 1918, geboren in Groninger. Hij heeft tientallen jaren les gegeven aan de Groninger Academie Minerva. Hij was getrouwd met de kunstenaar To Jager. Hij was de mede oprichter van het Drents Schildergenootschap (1954). Hij is onderscheiden met de Culturele prijs van Drenthe (1985). In 1988 was er de grote overzichtstentoonstelling in het Drents museum. Zijn grote liefde was toch wel Drenthe. Hij heeft zich ook altijd druk gemaakt om Drenthe. Hij beschermde Drenthe als dat nodig was. Vanaf 1945 woonden ze in Anloo in een fraaie Saksische boerderij, die hij zelf had gerestaureerd. Hier is hij op 7 december 2007 op 89 jarige leeftijd overleden. 12 S C H I L D E R I J E N V E R H A L E N

13 6 H. Schallenberg, botanisch schilder van bloemstillevens In een dorp, in Groningen wordt door particulieren op gezette tijden een antiek verkoop gehouden. Het is een uit de hand gelopen hobby van een van de familieleden. Het is een prachtige verzameling antiek, met enkele schilderijen. Een schilderij van H. Schallenberg trok mijn speciale aandacht. De schilder kende ik niet. Het schilderij, een olieverf op doek, straalt een bijzondere warmte uit. Het is een kleurig, zonovergoten boerenerf. Met kippen, die in de schaduw van een boom lopen. In de vensterbank staan bloeiende bloemen. Het venster met kleine raampjes, worden omgeven door groene blinden. Een feestelijk schilderij. De vraagprijs was mij aanvankelijk te hoog. Na een paar verkopingen was het schilderij nog niet verkocht, voor mij een reden om in overleg te gaan met de eigenaresse. Het schilderij heb ik uiteindelijk gekocht. Huibert Schallenberg verzamelaar Het schilderij is door mij nog dezelfde dag aangeboden op marktplaats. Een uur later kreeg ik een heel aantrekkelijk bod van een iemand uit Amsterdam. Het bod kwam overeen met mijn vraagprijs. De volgende dag mailde hij met de vraag, hoe gaat het verder? Ik heb de vraagprijs geboden voor het schilderij Boerderij in Gemert te Brabant. Mijn vraag was, hoe weet je, dat het schilderijtje gemaakt is in Gemert. Het schilderij is door mij goed ingepakt en verzonden naar Amsterdam, met de vraag wat hebt u met Schallenberg en hoe weet u dat het schilderij in Gemert is gemaakt? De reactie liet niet lang op zich wachten. Een zeer enthousiaste koper!! Dit is precies het 30e schilderij in mijn Huibert Schallenberg verzameling. Dit schilderij is een topper in mijn verzameling. Wat ik precies heb met Huibert Schallenberg weet ik niet, maar ik vind zijn schilderijen prachtig. Het zijn voornamelijk bloemstukken, daarom ben ik blij met dit schilderij van de boerderij in Gemert, waar hij heeft gewerkt. De verzamelaar heeft een site over zijn verzameling Huibert Schallenberg. Het verkochte schilderij siert inmiddels de startpagina van zijn site. Het schilderij is nu voorzien van een moderne groene lijst. Huibert Schallenberg Boerderijtje te Gemert, olieverf. G E N I E T E N V A N D E S C H I L D E R K U N S T 13

14 Huibert Schallenberg, Delft Den Haag, woonde en werkte in Delft tot 1909 en daarna in Den Haag. Hij was een leerling van Hendrik Schaap en Franz Helfferich. Hij schilderde bloemen en bloemstillevens in naturalistische trant. Huibert Schallenberg was een botanische schilder, die het als geen ander verstond om de flora op treffende, naturalistische en zeer realistische wijze weer te geven. Hij heeft altijd redelijk kunnen leven van de verkoop van de zeer vele schilderijen, die hij maakte. Veel later kocht ik via marktplaats in de omgeving van de Bijlmer te Amsterdam deze twee bloemstillevens. Het adres was moeilijk te vinden, in een bijzondere buurt. Het huis van de twee mannen hing vol met schilderijen. Zoals altijd enthousiaste verhalen over schilderijen. Ze zochten een kleinere woning en verkochten daarom een deel van hun collectie. Huibert Schallenberg Prunus bloesem in grijze pot en chinees kommetje, olieverf. Deze olieverf op doek van Hubert Schallenberg is van uitzonderlijke kwaliteit en komt uit een bijzondere verzameling. Dochter Anja vond dit een prachtig schilderij en heeft het gekregen. Huibert Schallenberg Sneeuwbal in tinnen kan, olieverf. 14 S C H I L D E R I J E N V E R H A L E N

15 7 Jan Schroot, schilderde met scherven Aan de prachtige brink in het hart van Yde was een galerie gevestigd. Het was een kunstenaars kolonie en een tot galerie verbouwde boerderij. De bijbehorende schuren waren omgetoverd tot ateliers en tot woongelegenheid voor de gasten. Het geheel werd omgeven door een prachtige wilde tuin met beelden en huisdieren. De bewoners maakten het geheel wel heel bijzonder. Hier woonden de kunstenaar Ben van Voorn met zijn vrouw Henny, de broer van Ben en de kunstenaar Jan Schroot. Henny verzorgde de galerie. Jan Schroot was 25 jaar geleden op bezoek gekomen en gebleven. De buurman, Jan Barkhof, die eveneens aan de Brink te Yde woonde kwam veel op bezoek en dronk koffie bij Henny in de achterkeuken en is vele malen op het doek vereeuwigd. Een bezoek aan de galerie en de ateliers was voor mij altijd een bijzonder feest. Deze onthaaste wereld van kunst en cultuur met relaxte mensen, was een tegenhanger voor het dagelijkse harde leven. Vooral de gesprekken met Jan Schroot, Ben van Voorn en Jan Barkhof waren bijzonder prettig. Helaas zijn deze mensen overleden. Jan Schroot Jan Schroot was een bijzonder mens. Hij was sober, bescheiden en wat teruggetrokken. Maar als hij in zijn smalle atelier bezig was met zijn kunst, was het een bijzonder warm mens, die met passie over zijn werk kon praten. Jan Schroot werd geboren in1934 te Schiedam. Hij volgde de Academie voor Beeldende kunst in Rotterdam. Hij bekwaamde zich in technieken als glas in lood, mozaïek, keramiek en tekeningen. Jan Schroot werkte aanvankelijk in Zuid-Afrika, maar kon in dit land van apartheid niet aarden. De ontmoeting met een andere Nederlander in Zuid-Afrika was zijn geestelijke redding. Die man, de broer van de bekende Drentse kunstenaar Ben van Voorn, gaf hem het adres van de kunstenaars familie in Yde. Daar is hij meer dan 25 jaar geleden aangekomen en gebleven. Jan Schroot, die ongehuwd was, woonde in een huisje in de tuin van de familie van Voorn. Daar vond hij de rust en de ontspanning om aan zijn kunst te werken. Het waren eerst keramische monumenten bij scholen en grote gebouwen. Later maakte hij keramische mozaïeken op schilderijformaat. Het materiaal voor het mozaïek bakte hij zelf, om zo een kleuren pallet voor de scherven te maken, die pasten in het kunstwerk. Jan Schroot Voorstudie keramisch mozaïek Bourtange, olieverf G E N I E T E N V A N D E S C H I L D E R K U N S T 15

16 Daar in dat atelier hebben wij hem bezig gezien om zijn kleurige keramische mozaïeken te maken zoals: de Brink van Yde, vissen, vogels, jaargetijden en vele vrije opdrachten. Bourtange Als projectleider bij Grontmij Groningen heb ik vanaf 1970 mogen meewerken aan de reconstructie van de Vesting Bourtange in de gemeente Vlagtwedde. Bij de reconstructie ging het om de vesting terug te brengen in haar meest omvangrijke vorm, die van 1745, met de wallen, de grachten, de toegangspoorten, de bruggen, de wegen, de wachthuisjes, de kanonnen, de molen en alle overige zaken, die een vesting compleet maken. Collega Siem Roetman herschreef de oude bestekken en deed de verdere voorbereiding. Markus Schans heeft vele jaren als opzichter van Grontmij in Bourtange mogen werken. In de begin jaren waren er wel meer dan 30 mensen voor Grontmij aan het werk om de vesting Bourtange te reconstrueren. De amateurarcheoloog Ko Lenting, behoorde ook tot onze medewerkers. Hij heeft een museum vol archeologische vondsten bij elkaar gebracht. Deze bodemvondsten werden gevonden in de te hergraven grachten, voornamelijk in de omgeving van de secreten. Ko Lenting heeft samen met anderen het boek Schans op de grens: Bourtanger bodemvondsten geschreven. In 1989 waren de werkzaamheden van de Grontmij in Bourtange voorlopig ten einde. Grontmij wilde bij de afronding van de werkzaamheden de opdrachtgever, de gemeente Vlagtwedde, een passend cadeau aanbieden. Dit om de goede verhouding met het gemeentestuur van Vlagtwedde te onderstrepen, maar vooral de prettige samenwerking met de medewerkers van de gemeente, zoals Stoffer van der Bijl, Roelof Pinxterhuis en Bertus Kloosterman tot uitdrukking te brengen. Mijn voorstel om Jan Schroot uit Yde een keramisch mozaïek te laten maken, van archeologische vondsten uit Bourtange was een schot in de roos. Keramisch mozaïek Bourtange Jan Schroot was direct enthousiast om een mozaïek van de Bourtanger bodemvondsten te maken.samen met Jan Schroot en Jan Barkhof zijn wij op bezoek geweest bij Markus Schans in Bourtange. Dat was voor Jan Schroot een feest van herkenning om de bodemvondsten (de scherven) van Ko Lenting te zien. Afgesproken werd dat een deel van deze scherven, verwerkt zouden gaan worden in het keramisch mozaïek Bourtange. Jan Schroot heeft met dit mozaïek de sfeer willen weergeven, zoals hij die heeft ervaren tijdens bezoek aan de vesting Bourtange. De meegekregen scherven van Ko Lenting heeft hij niet allemaal kunnen verwerken in zijn kunstwerk. Hij maakte geheel op eigen iniatief van deze scherven een prachtige schaal. Jan Schroot Bourtange, keramisch mozaïek S C H I L D E R I J E N V E R H A L E N

17 Zo kon Aize Tolsma, rayonleider van Grontmij Groningen op 24 juni 1989 in aanwezigheid van Jan Schroot naast het keramisch mozaïek ook nog een schaal aanbieden met de woorden: Bourtange is ook een kunstwerk, waar wij tot in lengte van jaren van mogen genieten. De kunstwerken zijn ondergebracht is het museum van Bourtange. Op 1 juli 2006 ben ik terug geweest naar het museum in de vesting Bourtange om het keramisch mozaïek op de foto vast te leggen. Het kunstwerk hing nog in volle glorie bij de ingang van het museum, perfect in de spot, nog mooier dan in mijn herinnering. De suppoost van het museum, was een jonge studente, die heel enthousiast was over het kunstwerk. Gisteren was er iemand, die vragen had over het kunstwerk, maar ik kon alleen maar aangeven, dat ik het een prachtig kunstwerk vond. Zij was pas in dienst en wist nog niets over het kunstwerk. Het is prachtig om aan een enthousiast persoon het een en ander te mogen vertellen over de maker en de achtergronden van het keramisch mozaïek Bourtange. Jan Schroot Eemster 27 Dwingeloo, keramisch mozaïek Keramisch mozaïek van de boerderij Eemster 27 te Dwingeloo Je raakt onder de indruk van het werk en de mens Jan Schroot. De creatieve en de bijzonder intensieve wijze, waarop hij een kunstwerk maakt. Voldoende reden om Jan Schroot opdracht te geven om een keramisch mozaïek van een perceel grasland, met houtwal genaamd Vledder onder Eemster nabij Dwingeloo. Samen met Jan Schroot en buurman Jan Barkhof zijn wij naar Eemster gereden. Van het perceel Vledder kon Jan Schroot niets maken. Toen wij terugreden naar de boerderij van mijn vader Eemster 27 te Dwingeloo, zei Jan Schroot: Dit is het! Van deze kant kan ik een prachtig mozaïek maken. In ons ouderlijk huis zijn wij zoals altijd goed ontvangen. Het resultaat staat hierboven afgebeeld en ademt een sfeer van warmte, geborgenheid en harmonie uit. Op een zondagmiddag hebben wij een tegenbezoek gebracht aan Jan Barkhof samen met mijn vader Aaldert Booij en oom Gesinus Booij. Jan Barkhof was een alleen gaande landbouwer, die in zijn boerderij aan de brink van Yde woonde. Hij bezocht vele rommelmarkten, om zijn verzameling oude landbouwwerktuigen, gereedschappen en historische voorwerpen uit te breiden. Het zal duidelijk zijn dat er voldoende aanknoping punten waren in de interesses van de aanwezigen. Met een fles jonge jenever op tafel werden de verhalen in de achterkeuken van Jan Barkhof steeds sterker. G E N I E T E N V A N D E S C H I L D E R K U N S T 17

18 8 Jan van Loon en zijn kleurige landschappen Jan van Loon is in 1938 te Harlingen geboren. Zijn ouders gingen in 1940 in Groningen wonen. Hier volgde hij de opleiding aan de Academie Minerva. Daarna ging hij een opleiding volgen aan de Koninklijke Academie in Den Haag. Na wat omzwervingen kwam hij met zijn gezin rond 1974 in Zwiggelte, bij Westerbork te wonen. Hij was hier deels vrij kunstenaar en gaf les aan de Academie Minerva te Groningen. Jan van Loon richtte samen met Pit van Loo, Rein Pol, Jan Zwaan en andere realisten de Zwiggelte groep op, om hun werk met name in het buiten land beter te promoten. Hiervoor hebben ze in 1982 het boek uitgegeven Reality Revisited. In Zwiggelte heb ik kennis gemaakt met Jan van Loon en met zijn werk. Jan van Loon was toen al een veelzijdig kunstenaar en maakte in verschillende technieken, prachtige portretten, stillevens en vooral landschappen met zijn indrukwekkende en soms dreigende luchten. Portret van Anja Booij Onze dochter Anje Gerda Booij is geboren op 28 december 1977 te Groningen. Anja heeft iets met mooie dingen. Je mag het kunst en cultuur noemen. Dat kwam al tot uiting op de basisschool door blokfluit te spelen en met haar creatieve creaties tijdens de Rodermarkt optochten. Op de middelbare school te Leek en op dansscholen te Groningen was ze met verschillende soorten dansvormen actief. Anja won op de Waezenburg te Leek een tekenwedstrijd, die goed was voor een reisje naar Barcelona. Anja was ongeveer 10 jaar toen Jan van Loon haar portret heeft gemaakt. Het zal in 1987 geweest zijn. Verschillende malen ben ik met haar naar Zwiggelte gereden om Anja te laten poseren. Jan van Loon had zijn atelier in een van de schuren van zijn oude Saksische boerderij in Zwiggelte. Een sfeervol atelier, vol met schilderijen, verftubes en klassieke muziek. Jan van Loon Voorstudie Anja Booij, potlood. Anja vond het enerzijds wel spannend, maar ze was ook vol verwondering over wat er gebeurde. Dat is kijken naar kunst: de verwondering ervaren. Jan van Loon heeft, die verwondering in de ogen van Anja goed vastgelegd. Zowel de voorstudie, als het schilderij zijn treffend gemaakt. Anja heeft altijd belangstelling voor mijn verzamelactiviteiten van schilderijen en de aan en verkoop. Ze geeft haar mening op een directe wijze. 18 S C H I L D E R I J E N V E R H A L E N

19 Jan van Loon Anja Booij, olieverf. Zuidlaardermarkt In 1988 heb ik Jan van Loon verzocht om tijdens de Zuidlaardermarkt een aantal schilderijen te maken, die ik tegen een van te voren afgesproken bedrag van hem zou kopen. De ontbindende voorwaarde van de kant van Jan van Loon was, als je ze niet mooi vindt, gaat alles over en hou ik ze zelf. Hij heeft tijdens de Zuidlaardermarkt een aantal schetsen en eerste aanzetten gemaakt voor de schilderijen. In zijn atelier heeft hij vier aquarellen uitgewerkt, die ik alle vier heb gekocht. Een heb ik weer verkocht, zodat het aankoopbedrag van de resterende drie schilderijen nog minimaal was. Het mooiste schilderij heb ik niet verkocht, maar wel een van de betere. Het zei zo. Het mooiste schilderij vind ik het Zuidlaardermarkt gezicht, waarop een koopman staat met in zijn hand een koopmanstok. Het was de karakteristieke houding van oom Gesinus Booij op zowel de paardenmarkten als ook op de veemarkt te Zwolle. Het is toeval, maar ongelooflijk, hoe identiek Jan van Loon deze figuur heeft afgebeeld. Gesinus Booij verliet nooit zijn handel voordat hij alles had verkocht. Nooit bij je handel weglopen was zijn devies. Bij een slechte markt verbleef hij dan ook urenlang achter zijn vee. De stok was daar een onmisbaar gebruiksvoorwerp bij. Ook kon hij snel en op het juiste moment geluk geven en had hij zijn vee in een mum van tijd verkocht. Je moet het geluk er altijd aan laten zitten, was zijn reactie. In mijn werkzaam leven bij Grontmij heb ik mogen profeteren van de lessen op de markten. Voor zowel de opdrachtgever, maar ook voor de aannemer het geluk er aan laten zitten. Problemen vlot oplossen. In ieder geval net zolang er mee bezig zijn, tot alle problemen zijn opgelost. Dus nooit loslaten. G E N I E T E N V A N D E S C H I L D E R K U N S T 19

20 Jan van Loon Paardenmarkt Zuidlaren, aquarel Jan van Loon 1938 Interieur stilleven, aquarel S C H I L D E R I J E N V E R H A L E N

21 Het werk van Jan van Loon Altijd boeit mij het werken met waterverf zegt Jan van Loon. Het zal het avontuurlijke van de techniek zijn,het spontane en het luchtige ervan. Mijn werk is meestal realistisch te noemen, mits dit begrip letterlijk en figuurlijk breed wordt opgevat. In dit verband moeten zijn wadden schilderijen worden genoemd. De olieverven van Jan van Loon zijn niet doorwerkt, maar direct van aanpak, zoals zijn schilderijen van de West-Europese kust. Indringend zijn de tekeningen, gouaches en olieverven, die hij maakte van zwakzinnigen. Wat mij boeit in het werk van Jan van Loon zijn de kleurige en directe landschappen en zijn stillevens. Het stilleven en het wad schilderij heb ik gekocht op een veiling. Het Reitdiep en het landschap bij Oude Molen heb ik van hem zelf gekocht. Het schilderij Oude Molen is gemaakt tijdens een schilders dag van de Drentse schilders, die er jaarlijks een dag op uit trokken om in de openlucht te schilderen. Jan van Loon Reitdiep Groningen, aquarel. Jan van Loon Het Wad, aquarel G E N I E T E N V A N D E S C H I L D E R K U N S T 21

22 Jan van Loon Landschap omgeving Oude Molen, olieverf Jan van Loon Onweer boven het Oranjekanaal, olieverf. Gemaakt voor de Oranjekanaal manifestatie in S C H I L D E R I J E N V E R H A L E N

23 9 Jannes de Vries, kleuren moeten zingen Jannes de Vries, Meppel Groningen had, een rijk en productief kunstenaars leven. Hij wordt aangemerkt als een van de laatste Ploegschilders. Over Jannes de Vries is veel gepubliceerd. In het boek van B. Doorten Meppel en zijn schilders uit 1985 is een hoofdstuk aan hem gewijd. Han Drijvers en Henk van Os hebben bij zijn overlijden in 1986 het herdenkingsboek Jannes de Vries uitgegeven. In 2004 verscheen het standaard werk Jannes de Vries geschreven door Francis van Dijk met de goed gekozen ondertitel Kleuren moeten zingen. De felle kleuren van de schilderijen van Jannes de Vries zingen een uitbundig lied. Jannes de Vries was leraar, een veelzijdig kunstenaar, grafisch vormgever en hij illustreerde boeken. Dat hij bovendien een goede pedagoog was blijkt uit het verhaal van de kunstkenner Henk van Os, destijds leerling van Jannes de Vries. De resultaten van de door Henk van Os getekende kraai waren bedroevend slecht: De reusachtige man liep de klas rond en bekeek de vorderingen. Toen hij bij mij kwam keek hij vluchtig naar de slechte tekening in wording. Hij ging op de bank zitten en hield een betoog, dat er op neer kwam, dat je de werkelijkheid niet precies hoeft na te bootsen. De tekening gaf iets anders aan: Het gaf een boodschap weer. De boodschap was, dat het beter is om op dit moment te praten, dan om door te gaan met de tekening. Dat is het wezen van de kunst: niet of iets mooi of lelijk is. Maar wat wil het kunstwerk uitdragen, wat is het verhaal, de impact, en wat is de emotie? Deze tekenles is voor Henk van Os de opmaat geworden voor zijn verdere carrière in de kunst. Jannes de Vries Gezicht op Anloo, olieverf G E N I E T E N V A N D E S C H I L D E R K U N S T 23

24 Jannes de Vries Middendorp te Hooghalen, aquarel Achter op dit schilderij de aantekening van Jannes de Vries: Middendorp Hooghalen 1945, door oorlogshandelingen verwoest. Naar mijn bestaande tekening uit 1938 gemaakt. Jannes de Vries Aankoop schilderijen In het najaar van 1986 werd in het Drents Museum te Assen een tentoonstelling gehouden met werken van Jannes de Vries. Voor die tijd had ik wel schilderijen van Jannes de Vries gezien, vooral de prachtige en fel gekleurde doeken van het Groninger Hoge land. In deze tentoonstelling hingen voornamelijk schilderijen met Drentse motieven. Er waren schilderijen bij van Lheebroek bij Dwingeloo en van Hooghalen. Jannes de Vries logeerde in zijn begin jaren in het plaatselijk café achter op Lheebroek en in een zomerhuisje te Hooghalen. Op zoek naar een schilderij van Jannes de Vries, uit de omgeving van Dwingeloo heb ik telefonisch contact gezocht met de schilder. Ik kreeg zijn schoondochter aan de telefoon, die vertelde dat Jannes de Vries erg ziek was en dat de tentoonstelling in het Drents Museum, wellicht zijn laatste tentoonstelling bij zijn leven was geweest. Nadat ik de reden van mijn telefoontje had verteld, zei ze: ik zal uw telefoonnummer noteren en zal u ter zijner tijd terug bellen. Zij belde mij een jaar later. Samen met zijn schoondochter en de weduwe van Jannes de Vries hebben wij alle schilderijen bekeken en heb ik de boven afgebeelde schilderijen uitgezocht en gekocht. Een prachtig bezit. 24 S C H I L D E R I J E N V E R H A L E N

25 10 Jantien Jalving, Drentse boerendochter wordt kunstschilder In de Pieter A. Scheen, de Lexicon van de Nederlandse Beeldende kunstenaars tussen , staat over Jantien Jalving het volgende vermeld: Jantje Johanna (Jantien) Jalving is geboren in Klijndijk, gemeente Odoorn op 10 september Woont en werkt aldaar. Autodidacte. Schildert, aquarelleert en tekent (ook pen) landschappen, portretten en stillevens. Op dinsdag 2 oktober 2007 heb ik een bezoek gebracht aan Jantien Jalving, die woont aan de Zijtak te Klijndijk. Graag wilde ik wat meer informatie van de kunstenares over een tweetal door haar gemaakte schilderijen. Kom vanmiddag maar langs, zei ze toen ik haar belde Het is prachtig weer en ik ben druk bezig in de tuin. Op mij wacht een kwieke oude dame, die zelf zegt de 65 al te zijn gepasseerd. De vermelding in de Scheen geeft aan dat ze inmiddels 84 jaar oud is. Kom maar verder dan kijken wij eerst in het atelier achter de bungalow. Hier staan en hangen prachtige landschappen, maar ook schitterende bloemstillevens. Dit is een map met aquarellen en tekeningen van de omgeving van Benneveld. Het afgelopen zomer heb ik in het dorp Benneveld een tentoonstelling gehad, waar veel van mijn werken zijn verkocht Jeugd Jantien Jalving is op 10 september 1923 aan de Zijtak te Klijndijk geboren, waar haar ouders een boerenbedrijf hadden. Zij vertelde tijdens mijn bezoek het volgende: Als klein meisje was ik altijd aan het tekenen. Ik tekende, mijn omgeving zoals de poes, de bloemen en de boerderij. De tekeningen hingen in de keuken. Op school kon ik ook al prachtig tekenen. Daar werd toen geen aandacht aanbesteed. Tijdens de tekenles moest je een voorwerp precies natekenen, eigen creativiteit werd niet op prijs gesteld. Een vriendinnetje van toen vertelde mij jaren later: Ik was jaloers op jou tekentalent. Rond mijn twintigste jaar, wist ik het zeker, ik wil doorgaan met tekenen en schilderen. Mijn ouders hebben mij niet tegengehouden, maar waren wel een beetje terughoudend. Het Jantien Jalving Bloeiende boom op een erf in Wezup nabij Zweeloo, olieverf. G E N I E T E N V A N D E S C H I L D E R K U N S T 25

26 Jantien Jalving Kamper Venen bij Valthe met de boerderij van G. Sanders, olieverf. Jantien Jalving Bloeiende brem langs landweggetje nabij Benneveld, olieverf. 26 S C H I L D E R I J E N V E R H A L E N

27 tekenen en schilderen, moest je in je vrije tijd doen en niet overdag tijdens de overige werkzaamheden. Ze vonden het ook een beetje vreemd dat ik met de ezel bij een boerderij ging zitten om te schilderen. Schilders loopbaan Een directeur van een fabriek uit de omgeving zag mijn werk en vond het prachtig. Hij kwam langs met een tekenleraar van een school. Onder het motto instappen, wij gaan kunst bekijken nam hij de tekenleraar mee. Zij hebben toen samen mijn eerste tentoonstelling georganiseerd in de kantine van zijn fabriek. De eerste tentoonstelling was zo n succes, dat de duur van de tentoonstelling is verlengd. Het was begin jaren 50 van de vorige eeuw. Het fijne was dat mijn vader de tentoonstelling nog heeft kunnen bekijken. Hij was trots op zijn dochter. Zo is het begonnen. Maar ik heb ook alle voorkomende boerenwerkzaamheden gedaan, zoals hooien, aardappelen poten en rooien, korenschoven binden en melken. De boerderij is afgebroken en op deze plaats is de bungalow gebouwd. Hier zijn wij blijven wonen, mijn twee broers en ik. Ik heb hier altijd vrij kunnen werken aan mijn schilderijen. In een kranten artikel stond in de kop vermeld; Jantien Jalving schildert en verzorgt haar twee broers. De broers waren het er niet helemaal mee eens. Wij zorgen ook voor jou. Mijn ene broer is al twintig jaar geleden overleden en de andere vier jaar geleden. Al meer dan 60 jaar teken en schilder ik. Ik heb succesvolle exposities gehad en veel schilderijen verkocht. Ze laat een aquarel zien van de ouderlijke boerderij. Opvallend zijn de prachtige bloemstillevens van haar, die in het atelier en in de woonkamer hangen. Deze bloemstillevens passen bij de royale tuin rondom haar woning. Inspiratie Mijn inspiratie heb ik van de Franse Impressionisten. Prachtig hoe zij met die felle kleuren het landschap hebben geschilderd. Erasmus Bernhard van Dulmen Krumpelman uit Zeegse en Evert Musch uit Anloo waren mijn plaatselijke voorbeelden. De schilderijen van van Dulmen spreken mij erg aan. Vanaf mij twintigste heb ik cursussen gevolgd en mijn techniek verbeterd. Zij heeft zich toen vanuit haarzelf, met hart en ziel gestort op het tekenen en schilderen. Veel heb ik in de buitenlucht geschilderd. Als ik een onderwerp naar mijn zin had gevonden, kon ik geweldig genieten van het ter plaatse schilderen. Dat is het mooiste wat een kunstschilder kan overkomen; het in de buitenlucht scheppen van een kunstwerk. Hier in deze omgeving zijn genoeg prachtige plekken, zoals de omgeving van Zweeloo, Sleen, Benneveld en Wezup. Veel van de onderwerpen, die ik heb geschilderd zijn verdwenen, of door een verbouwingen veranderd. Er is daarom nog steeds vraag naar mijn schilderijen. Het was voor mij een erkenning, dat mijn naam werd vermeld in de Pieter A. Scheen. G E N I E T E N V A N D E S C H I L D E R K U N S T 27