Vitamine D suppletie bij mensen met een verstandelijke handicap op s Heeren Loo Midden-Nederland, locatie Schuylenburg
|
|
- Bart Janssen
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vitamine D suppletie bij mensen met een verstandelijke handicap op s Heeren Loo Midden-Nederland, locatie Schuylenburg Kwaliteitsproject i.h.k.v. de opleiding tot AVG Barber Tinselboer, AIOS-AVG AVG-opleiding, afdeling Huisartsgeneeskunde Erasmus Universiteit Rotterdam 1
2 Inhoudsopgave 1. Kwaliteitsproject Vitamine D Vitamine D Vitamine D suppletie in de algemene bevolking Vitamine D suppletie bij mensen met een verstandelijke handicap Opzet ( plan ) Welke mensen in de instelling zouden vitamine D suppletie moeten krijgen? Identificeren van deze groepen mensen Krijgen zij al vitamine D? Voorschrijven vitamine D suppletie Bepaling van 25-OH-vitamine D Vitamine D suppletie in de toekomst Check Uitvoering ( do ) Evaluatie ( check ) Bijstellen ( act ) Beschouwing Referenties 14 2
3 1. Kwaliteitsproject In het kader van de opleiding tot AVG aan de Erasmus Universiteit Rotterdam wordt in het 3e opleidingsjaar een kwaliteitsproject uitgevoerd. Doel is ervaring op te doen met manieren waarop kwaliteit in de (medische) zorg verbeterd kan worden. Dit kwaliteitsproject is opgezet volgens de kwaliteitscirkel van dr. W. Edwards Deming 1 : Plan Act Do Check Plan heeft betrekking op het constateren van een probleem, het inventariseren ervan en het bedenken van maatregelen om de situatie te verbeteren. De volgende fase is do : de verbeteringsmaatregelen in praktijk brengen. Bij check vindt een evaluatie plaats of er daadwerkelijk een kwaliteitsverbetering is opgetreden. Daar kan vervolgens weer actie op volgen ( act ) door de maatregelen waar nodig bij te stellen of uit te breiden. Naar aanleiding van een artsenoverleg in het eerste jaar over vitamine D, besloot ik in mijn kwaliteitsproject te kijken naar vitamine D suppletie bij de bewoners van Schuylenburg. 3
4 2. Vitamine D 2.1 Vitamine D Vitamine D is geen vitamine op zich maar een groep van (pro-)vitamines die nauw met elkaar samenhangt. Calcitriol (1,25-dihydroxycholecalciferol) is de werkzame metaboliet. Deze wordt in lever en nieren gevormd uit cholecalciferol (vitamine D3) en ergocalciferol (vitamine D2). Beide worden uit de voeding opgenomen. Daarnaast wordt cholecalciferol in het lichaam zelf aangemaakt door omzetting van 7-dehydrocholesterol. Dit gebeurt in de huid onder invloed van zonlicht. De belangrijkste werking van calcitriol is op de calcium- en fosfaathuishouding en de botmineralisatie. Vitamine D deficiëntie kan ontstaan door onvoldoende opname in de darm (deficiënt dieet, gastrointestinale stoornis) en/of onvoldoende aanmaak in het lichaam (te weinig zonlicht, chronische nierinsufficiëntie). Een tekort aan vitamine D leidt tot onvoldoende resorptie van calcium in de darm. Hierdoor ontstaat een dreigende hypocalciëmie, hetgeen aanleiding geeft tot een secundaire hyperparathyreoïdie en botdemineralisatie. Bij kinderen uit zich dit in rachitis, bij volwassenen in osteomalacie en versnelde osteoporose. 2.2 Vitamine D suppletie in de algemene bevolking Voor volwassenen tot 50 jaar is de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid vitamine D (cholecalciferol en/of ergocalciferol) 2,5 mcg oftewel 100 IE. Vitamine D suppletie is aangewezen als er een bewezen tekort aan vitamine D in het lichaam is. Doorgaans wordt gesuppleerd met cholecalciferol. Bij sommige groepen in de algemene bevolking wordt echter ook profylactisch vitamine D gegeven. Dit kan zijn omdat zij een verhoogde behoefte hebben aan vitamine D of een vergrote kans op een tekort er aan. Dit geldt voor kinderen onder de 4 jaar, vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, en mensen boven de 50 jaar 2. Wanneer in dit kwaliteitsproject wordt gesproken over vitamine D suppletie wordt dit profylactisch suppleren van vitamine D bedoeld. 2.3 Vitamine D suppletie bij mensen met een verstandelijke handicap Hoe zit het met vitamine D suppletie bij mensen met een verstandelijke handicap? Zijn zij vergelijkbaar met de algemene bevolking als het om vitamine D gaat? Krijgen zij vitamine D suppletie als zij in een van bovengenoemde groepen vallen? Zijn onder hen meer groepen te definiëren die vitamine D suppletie verdienen? Bijvoorbeeld mensen met osteoporose of anti-epilepticagebruik? Door middel van mijn kwaliteitsproject hoop ik deze vragen te kunnen beantwoorden en de huidige situatie met betrekking tot vitamine D suppletie op de instelling waar ik werkzaam ben zo nodig aan te passen. 4
5 3. Opzet: Plan 3.1 Welke mensen in de instelling zouden vitamine D suppletie moeten krijgen? In de medische wereld en de voedingssector zijn een aantal documenten opgesteld die uitspraken doen over en adviezen geven met betrekking tot vitamine D inname en suppletie. In het Gezondheidsraadrapport Voedingsnormen 2 uit 2000 is de volgende tabel met betrekking tot vitamine D behoefte te vinden: Vit. D mcg/dag 0-3 jr 4-18 jr jr jr > 70 jr Zwanger Borstvoedend Man 5 2,5 2, (1) 12,5-15 (2) Vrouw 5 2,5 2, (1) 12,5-15 (2) 7,5 (3) 7,5 (3) 1) Voor de groep jr geldt een adequate inneming van 5 mcg/dag; voor de groep jr geldt 7,5 mcg/dag bij een gebruikelijke zonlichtblootselling (ca. 15 minuten per dag) en 10 mcg/dag bij afwezigheid van zonlichtblootstelling. 2) Voor de groep >70 jr geldt een adequate inneming van 12,5 mcg/dag bij een gebruikelijke zonlichtblootselling en 15 mcg/dag bij afwezigheid van zonlichtblootstelling. 3) Voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven met een lichte huidskleur geldt een adequate inneming van 7,5 mcg/dag bij een gebruikelijke zonlichtblootstelling (ca. 15 minuten per dag). Uit de tabel kan worden afgeleid dat in de leeftijdsgroepen jonger dan 4 jaar en ouder dan 50 jaar extra vitamine D inname nodig is. Mensen met een gepigmenteerde huid zijn niet specifiek in de tabel opgenomen. Hoewel het rapport vermeldt dat bij mensen met een sterk gepigmenteerde huid in Nederland relatief snel een inadequate vitamine D status kan ontstaan, worden er voor deze groep geen adviezen met betrekking tot vitamine D suppletie gegeven. Verder wordt in het rapport nog de aanvaardbare bovengrens van vitamine D inname vastgesteld. Dit is 25 mcg/dag voor kinderen tot 4 jaar en 50 mcg/dag voor alle andere leeftijdsgroepen. De uitkomsten van het Gezondheidsraadrapport vertalen zich in een advies van het Voedingscentrum in Den Haag om in bepaalde groepen mensen vitamine D (cholecalciferol) te suppleren. Het volgende advies wordt gegeven op hun web-site Kinderen jonger dan 4 jaar: 5 microgram per dag Zwangeren/borstvoedenden: 5 microgram per dag Vrouwen van jaar: 2,5 microgram per dag Vrouwen van jaar: 5 microgram per dag Vrouwen vanaf 70 jaar: 10 microgram per dag Mannen van jaar: 2,5 microgram per dag Mannen vanaf 70 jaar: 7,5 microgram per dag 5
6 In de CBO-richtlijn Osteoporose 3 wordt de relatie tussen vitamine D en osteoporose besproken. Men is niet in staat harde conclusies te trekken m.b.t. vitamine D deficiëntie en osteoporose: 1. Er zijn aanwijzingen dat vitamine D deficiëntie gepaard gaat met versneld botverlies bewijsniveau 3 2. Het is aannemelijk dat de botdichtheid van de heup door suppletie met 10 mcg vitamine D per dag bij hoogbejaarden niet afneemt bewijsniveau 2 3. Er zijn onvoldoende aanwijzingen dat vitamine D suppletie zinvol is bij de preventie en behandeling van osteoporotische fracturen onder de algemene bevolking - bewijsniveau 3 4. Er zijn aanwijzingen dat bij hoogbejaarde verpleeghuisbewoners met een verlaagde calciumen vitamine D inneming extra calcium- en vitamine D toediening niet-vertebrale en heupfracturen kan voorkomen - bewijsniveau 3 De enige aanbeveling die, op rationele gronden, met betrekking tot vitamine D suppletie gegeven wordt, luidt als volgt: Suppletie van vitamine D wordt aanbevolen bij personen die niet in de buitenlucht komen In de NHG-standaard Osteoporose 4 beveelt men in het geheel geen (profylactische) vitamine D suppletie aan: - Suppletie van de voeding met vitamine D ter preventie van osteoporose bij postmenopauzale vrouwen wordt niet aanbevolen - Vitamine D suppletie van de voeding van personen die weinig in de buitenlucht komen, wordt niet aanbevolen, omdat onvoldoende duidelijk is of dit daadwerkelijk leidt tot een reductie van het aantal osteoporotische fracturen De bovengenoemde documenten zijn opgesteld met betrekking tot de algemene bevolking. Het kwaliteitsproject heeft gaat over mensen wonende in een instelling voor verstandelijk gehandicapten. Daarom zijn een aantal groepen mensen en/of situaties door middel van literatuuronderzoek nader onderzocht met betrekking tot vitamine D status: - mensen die anti-epileptica gebruiken - chronisch immobiele mensen - mensen in een slechte voedingstoestand Met betrekking tot medicatie is fenytoïne een middel dat vitamine D deficiëntie, hypocalciëmie en osteomalacie kan geven 5. Dit is te wijten aan de beïnvloeding door fenytoïne van verschillende microsomale enzymen in de lever. Vitamine D suppletie bij fenytoïne gebruik is daarom aangewezen. Permanent immobiele mensen zijn mensen die rolstoelgebonden of bedlegerig zijn. Dit is een risicofactor voor osteoporose. In zichzelf is dit geen reden voor vitamine D suppletie, want dat zal alleen effect hebben als daarmee een vitamine D deficiëntie wordt gecorrigeerd. In vier studies 6,7,8,9 naar vitamine D status bij kinderen en volwassenen met een verstandelijke handicap werd in drie daarvan aangetoond dat immobiliteit samenhangt met een lage vitamine D spiegel terwijl in de vierde studie geen verband kon worden aangetoond. Mede omdat niet vermeld werd of de deelnemers voldoende buiten kwamen, blijft het onduidelijk of vitamine D deficiëntie vaker voorkomt bij immobiliteit. Met betrekking tot mensen in een slechte voedingstoestand kan worden aangenomen dat zij zeer waarschijnlijk niet de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine D binnen krijgen. Daarom is vitamine D suppletie aangewezen bij hen. 6
7 Concluderend kan uit bovenstaande af worden geleid dat vitamine D suppletie wenselijk is voor de volgende groepen mensen op Schuylenburg: 1. kinderen < 4 jaar 2. mensen > 50 jaar 3. zwangeren en vrouwen die borstvoeding geven 4. mensen die < 15 minuten met ontbloot gelaat en handen per dag buiten komen 5. mensen die fenytoïne gebruiken 6. mensen in een slechte voedingstoestand Met betrekking tot groep 3 kan gesteld worden dat hiervan zeer zelden sprake is op Schuylenburg. Deze groep wordt daarom in dit kwaliteitsproject buiten beschouwing gelaten. Met betrekking tot groep 4 is de volgende aanname gedaan: op Schuylenburg komt iedereen minstens 15 minuten per dag buiten met ontbloot gezicht en handen. Deze aanname lijkt reëel omdat er veel aandacht is voor het voldoende buiten komen van de bewoners. Door de artsen wordt hierop gehamerd en het advies leeft ook op de groepen. Met betrekking tot de groep 6 is de volgende aanname gedaan: op Schuylenburg staan mensen in een slechte voedingstoestand onder begeleiding van de diëtiste. Zij let op voldoende inname van alle voedingsstoffen, inclusief vitamine D, en suppleert waar nodig. Tenslotte is het onduidelijk of vitamine D suppletie aangewezen is bij mensen met een gepigmenteerde huid en permanent immobiele mensen. Publicaties van wisselende kwaliteit laten verschillende uitkomsten met betrekking tot vitamine D deficiëntie in deze groepen mensen zien. Er is geen consensus met betrekking tot suppletie. Daarom is besloten bij deze mensen een bepaling van het 25-OH-vitamine D te doen en zo nodig gericht te suppleren. Dit levert de volgende groepen voor het kwaliteitsproject op: 1. kinderen < 4 jaar 2. mensen > 50 jaar 3. mensen die fenytoïne gebruiken 4. permanent immobiele mensen 5. mensen met een gepigmenteerde huid 7
8 3.2 Identificeren van deze groepen mensen Op de volgende manieren worden de vijf groepen geïdentificeerd: Groep 1: via bewonerslijst met geboortedata, alle kinderen vanaf oktober 2001 Groep 2: via bewonerslijst met geboortedata, alle mensen vanaf 1955 Groep 3: via apothekerssysteem: uitdraai van alle fenytoine-gebruikers Groep 4: via aan alle woongroepen: wie zijn volledig rolstoelafhankelijk of bedlegerig? Groep 5: via aan alle woongroepen: wie hebben een donkere of getinte huidskleur? 3.3 Krijgen zij al vitamine D? Of deze personen al vitamine D gebruiken wordt nagegaan door te crossmatchen met een apothekers uitdraai van alle personen die een vorm van vitamine D gebruiken, namelijk: - alfacalcidol - calcitriol - cholecalciferol - ergocalciferol - combinatiepreparaten 3.4 Voorschrijven vitamine D suppletie Vitamine D suppletie zal voorgeschreven worden door de behandelend arts. Hiertoe wordt de lijst met geselecteerde mensen aangeleverd aan alle artsen, die hier zelf hun eigen patiënten uit zoeken. De meest aangewezen vorm van suppletie was tot voor kort Devaron tablet 10 mcg (cholecalciferol). Recent is dit echter uit de handel genomen. Twee vergelijkbare preparaten zijn Davitamon D tablet 2,5 mcg en Davitamon D aquosum druppels 1mcg/druppel, beide cholecalciferol. Volgens de website van het Gezondheidscentrum moet per leeftijdsgroep een verschillende hoeveelheid vitamine D gesuppleerd worden. Dit zal in de praktijk niet haalbaar zijn, met name omdat het moeilijk in het oog te houden is wanneer iemand een leeftijdsgrens passeert en dus een hogere dosis zou moeten krijgen. Daarbij is de aanvaardbare bovengrens voor vitamine D inname hoog: 50 mcg/dag voor volwassenen. Daarom is besloten om bij kinderen 5 mcg/dag te suppleren en bij volwassenen 10 mcg/dag. 3.6 Bepaling van 25-OH-vitamine D Bij de personen uit groep 4 en 5 wordt een bepaling van het 25-OH-vitamine D gedaan, de aangewezen bepaling om een vitamine D deficiëntie aan te tonen dan wel uit te sluiten. Zo mogelijk wordt de bepaling gedaan als bij de persoon om een andere reden al een bloedafname plaats moet vinden. Als dit binnen 3 maanden niet het geval is, wordt de persoon speciaal geprikt op 25-OHvitamine D. Hiertoe wordt de lijst met namen van mensen uit groep 4 en 5 op het laboratorium gelegd. De twee personeelsleden en de stagiaire die bloedafnames verrichten, worden geïnstrueerd om s ochtends te controleren of de mensen die die dag geprikt gaan worden, voorkomen op de lijst. Als dit het geval is, dient op het prikformulier ook 25-OH-vitamine D aan te worden gekruist. Hierna wordt de naam van de betreffende persoon doorgestreept. De mensen die na drie maanden nog op de lijst staan, worden opgeroepen voor een bloedafname voor 25-OH-vitamine D. De uitslagen van deze bepalingen komen bij de behandelend arts terecht. Wanneer sprake is van een vitamine D deficiëntie suppleert de arts cholecalciferol. Aanvankelijk dient een hoge dosis van mcg/dag te worden gesuppleerd, onder controle van het 25-OH-vitamine D en calcium- en fosfaatgehalte. De onderhoudsdosering is 10 mcg/dag. De drie artsen en de doktersassistente wordt 8
9 gevraagd de aanvankelijke uitslagen van 25-OH-vitamine D door te geven aan de AIOS-AVG. Deze verwerkt na drie maanden alle uitslagen: welk percentage per groep heeft een vitamine D deficiëntie? 3.7 Vitamine D suppletie in de toekomst Door middel van dit kwaliteitsproject worden alle mensen die op dit moment op Schuylenburg wonen op dit moment gecontroleerd op de noodzaak voor vitamine D suppletie. Met het verstrijken van de tijd zullen er nieuwe bewoners bijkomen en zullen oude bewoners de aangegeven leeftijdsgrens gaan passeren. Hoe kan er, op een gestructureerde wijze, voor worden zorggedragen dat bewoners ook in de toekomst op basis van hun leeftijd vitamine D suppletie zullen krijgen? De beste manier lijkt om eens per jaar de bewoners die het afgelopen jaar vijftig zijn geworden uit de bewonerslijst te selecteren. Dit kan bijvoorbeeld in de eerste week van het nieuwe jaar plaatsvinden door de doktersassistente. Daarmee zijn nog niet de nieuwe bewoners met een gepigmenteerde huid of permanente immobiliteit gedekt. Zij zouden bij opname gecontroleerd moeten worden op vitamine D deficiëntie. Een gedegen vangnet in deze lijkt voor hen niet voorhanden. Als er een checklist voor de intake van nieuwe bewoners zou zijn, zou dit item hierin opgenomen kunnen worden. Nu dit niet het geval is, is de hoop dat de awareness die door dit kwaliteitsproject wordt geschapen er toe leidt dat toch een vitamine D status wordt bepaald. 3.8 Check Na 6 weken wordt door middel van een apothekers uitdraai van alle vormen van vitamine D gecontroleerd of alle geselecteerde personen inmiddels vitamine D voorgeschreven hebben gekregen. Bij degenen bij wie dit niet het geval is, wordt aan de behandelend arts nagevraagd wat de reden hiervoor is. Zoals genoemd bepaalt de AIOS-AVG na drie maanden de percentages van vitamine D deficiëntie in de groepen 4 en 5. Bij de mensen die deficiënt waren, wordt met behulp van een apothekers uitdraai nagegaan of zij suppletie hebben gekregen. 9
10 4. Uitvoering: Do 4.1 Identificeren van de groepen Na het nakijken van bewonerslijsten en apothekers uitdraaien en het en van alle woongroepen zijn de volgende aantallen personen per groep gebleken: Groep 1, kinderen < 4 jaar: 1 Groep 2, mensen > 50 jaar: 481 Groep 3, fenytoïne-gebruik: 11 (7 overlap met 2) Groep 4, immobiliteit: volgt Groep 5, donkere huidskleur: volgt Dit is op een totaal van 710 bewoners. Tussen de groepen bestaan verschillende overlappen, waardoor het totale aantal van groep 1, 2 en 3 komt op 486, en het totaal van groep 4 en 5 op X. 4.2 Krijgen zij al vitamine D? In de volgende tabel is inzichtelijk gemaakt hoeveel personen uit de verschillende groepen reeds vitamine D gebruiken. Dit betreft een van de volgende vormen van vitamine D: Davitamon AD aquosum druppels, Davitamon D aquosum druppels, Davitamon AD tablet, Davitamon D tablet, Davitamon compleet dragee, Dagravit totaal 8 druppels, Dagravit totaal dragee, Supradyn complex bruistablet, Etalpha Leo capsule, Rocaltrol capsule. Aantal personen Vitamine D Groep Groep Groep Groep 4?? Groep 5?? 10
11 5. Evaluatie: Check 11
12 6. Bijstellen: Act 12
13 7. Beschouwing 13
14 8. Referenties 1. J.A. Walburg. Uitkomstenmanagement in de gezondheidszorg, 2003, Elsevier Gezondheidszorg 2. Gezondheidsraad. Voedingsnormen. Den Haag: Gezondheidsraad, 2000; publicatie nr 2000/12 3. Osteoporose Tweede Herziene Richtlijn, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO, van Zuiden Communications, NHG-standaard Osteoporose, maart Farmacotherapeutisch Kompas, CVZ, Greenway A, Zacharin M. Vitamin D status of chronically ill or disabled children in Victoria. J Paediatr Child Health Sep-Oct;39(7): Wagemans AM, Fiolet JF, van der Linden ES, Menheere PP. Osteoporosis and intellectual disability: is there any relation? J Intellect Disabil Res Oct;42 ( Pt 5): Baer MT, Kozlowski BW, Blyler EM, Trahms CM, Taylor ML, Hogan MP. Vitamin D, calcium, and bone status in children with developmental delay in relation to anticonvulsant use and ambulatory status. Am J Clin Nutr Apr;65(4): Lamberg-Allardt C, Wilska M, Saraste KL, Gronlund T. Vitamin D status of ambulatory and nonambulatory mentally retarded children with and without carbamazepine treatment. Ann Nutr Metab. 1990;34(4):
Vitamine D. Essentieel prohormoon
Vitamine D Essentieel prohormoon Biochemie en fysiologie Vit D in voeding: D3 (cholecalciferol, dierlijk) D2 (ergocalciferol, plantaardig). Belangrijkste bron is de aanmaak id huid oiv zonlicht: >90% vd
Nadere informatieVitamine D supplement voor mensen met antipsychotica gebruik op s Heeren Loo, Apeldoorn
Vitamine D supplement voor mensen met antipsychotica gebruik op s Heeren Loo, Apeldoorn Kwaliteit project In het kader van de opleiding tot AVG aan de Erasmus Universiteit Rotterdam wordt in het 3 e opleidingsjaar
Nadere informatieVitamine D, ja of nee? Kwaliteitsproject in het kader van de opleiding tot Arts Verstandelijk Gehandicapten
Vitamine D, ja of nee? Kwaliteitsproject in het kader van de opleiding tot Arts Verstandelijk Gehandicapten s Heerenloo locatie Ermelo Aisha Sinot, december 2013 1 Inhoud 1. Voorwoord... 3 2. Inleiding...
Nadere informatieSamenvatting. Wat is de achtergrond van dit advies? Regelgeving en onderzoek zijn volop in ontwikkeling
Samenvatting Wat is de achtergrond van dit advies? Regelgeving en onderzoek zijn volop in ontwikkeling Europese wet- en regelgeving en onderzoek op het gebied van vitamines, mineralen en spoorelementen,
Nadere informatieOsteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik
Osteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik 101-106 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB. Datum 27 mei 2013
Nadere informatieOsteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik
Osteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik 101-106 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB. Datum 27 mei 2013
Nadere informatieWat is vitamine D? 3. Vitamine D tekort 3. Vitamine D, waar zit het in? 3. Naar buiten 3. Vitamine D-supplementen 3. Hoeveel vitamine D?
Vitamine D Inhoud Wat is vitamine D? 3 Vitamine D tekort 3 Vitamine D, waar zit het in? 3 Naar buiten 3 Vitamine D-supplementen 3 Hoeveel vitamine D? 4 Vitamine D en calcium gaan hand in hand 5 Meer informatie
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 32 793 Preventief gezondheidsbeleid Nr. 64 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der
Nadere informatieVitamine D Krijg jij het advies om extra vitamine D te gebruiken?
Vitamine D Krijg jij het advies om extra vitamine D te gebruiken? Zonlicht en goede voeding zijn nodig om vitamine D binnen te krijgen. Maar niet iedereen krijgt daarmee altijd genoeg vitamine D binnen.
Nadere informatieSamenvatting. Werking en bronnen van vitamine D
Samenvatting Voedingsnormen geven aan hoeveel mensen idealiter van een bepaalde stof binnen moeten krijgen om gezond te blijven. De Gezondheidsraad gaat regelmatig na of de bestaande voedingsnormen nog
Nadere informatieVitamine D suppletie s Heeren Loo Rivierenland
Vitamine D suppletie s Heeren Loo Rivierenland Kwaliteitsproject AVG opleiding, Erasmus MC s Heeren Loo Rivierenland Tineke Peters, september 2012 Inhoud 1 Inleiding... 3 2 PLAN fase (I)... 4 2.1 Motivatie...
Nadere informatieVitamine D: meten of eten?
35 e bijeenkomst Thema sociëteit 10 februari 2014 Vitamine D: meten of eten? Arno Toorians Internist-endocrinoloog Pathofysiologie Primaire functie 1,25(OH)D Herstel, handhaven calcium/fosfaat homeostase
Nadere informatieVitamine D. Ton Boermans huisarts
Vitamine D Ton Boermans huisarts 2 2 Vitamine D Onvoldoende UVB voor Vitamine D synthese van november tot begin maart 90% van Europa heeft gedurende 4-6 mnd onvoldoende UVB straling. Latitude 38 o north
Nadere informatieOsteopenie en osteoporose, voedingsadviezen en screeningsinstrumenten. Marsha van Oostwaard
Osteopenie en osteoporose, voedingsadviezen en screeningsinstrumenten Marsha van Oostwaard Workshop Algemene aanbevelingen Bewegen Calcium Vitamine D FRAX Algemene aanbevelingen Voldoende lichaamsbeweging
Nadere informatieVerslag kwaliteitsproject. Vitamine D is oké. November 2013 Evelien van der Zon-van Welzenis, aios AVG
Verslag kwaliteitsproject Vitamine D is oké November 2013 Evelien van der Zon-van Welzenis, aios AVG Children circle around an ultraviolet lamp to get a dose of vitamin D in Murmansk, Union of Soviet Socialist
Nadere informatiede voedingskundige samenstelling + onderbouwing
de voedingskundige samenstelling + onderbouwing algemene informatie van de drinkvoeding, waarop de hoeveelheden van de ingrediënten zijn gebaseerd: Volledige voeding; drinkvoeding wordt zes keer op een
Nadere informatieDossier. Wetenschappelijke informatie op een begrijpelijke manier uitgelegd. Het belang van: VITAMINE D
Dossier Wetenschappelijke informatie op een begrijpelijke manier uitgelegd. Het belang van: VITAMINE D E-book Vitamine D Vitamine D: anders dan andere vitaminen 3 Vitamine D en zonlicht, hoe zit het precies?
Nadere informatieVitaminen en mineralen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Vitaminen en mineralen Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Vitaminen 3 Mineralen 4 Voeding 4 Dagelijkse behoefte 4 Wanneer extra vitaminen gebruiken
Nadere informatieVerbeteren afstemming protocollair bloedonderzoek. Kwaliteitsproject in het kader van de opleiding tot Arts Verstandelijk Gehandicapten
Verbeteren afstemming protocollair bloedonderzoek Kwaliteitsproject in het kader van de opleiding tot Arts Verstandelijk Gehandicapten Cello locatie Binckhorst Yvet van Hedel, 2012 Inhoud Voorwoord 3 Inleiding
Nadere informatieOsteoporose profylaxe bij 80+
Osteoporose profylaxe bij 80+ Emilie Gieling, AIOS Ziekenhuisfarmacie, CWZ Prof. Dr. Joop van den Bergh, internist-endocrinoloog, VieCurie MC Noord-Limburg, Maastricht UMC & UHasselt België (potentiële)
Nadere informatieFysiologie Streefwaarde
Vitamine D Fysiologie De term Vitamine D is een verzamelnaam voor verschillende vitamine D-moleculen. In de praktijk treedt vaak verwarring op doordat niet wordt vermeld of men het heeft over vitamine
Nadere informatieSamenvatting. De achtergrond van dit advies. Regelgeving en onderzoek zijn volop in ontwikkeling.
Samenvatting De achtergrond van dit advies Regelgeving en onderzoek zijn volop in ontwikkeling. Europese wet- en regelgeving en onderzoek op het gebied van vitamines, mineralen en spoorelementen, de zogenaamde
Nadere informatieVOEDINGSSUPPLEMENTEN & SPORTVOEDING. DVitamine
VOEDINGSSUPPLEMENTEN & SPORTVOEDING DVitamine DE WAARHEDEN OVER VITAMINE D Nu de herfst en het begin van de winter achter de rug liggen snakken we met z n allen naar de eerste warme zonnestralen. Weinig
Nadere informatieAanbevolen Dagelijks Hoeveelheden (ADH) voor zwangeren
Pagina 1 / 5 Aanbevolen Dagelijks Hoeveelheden (ADH) voor zwangeren Energie Energie De basaal stofwisseling neemt tijdens de zwangerschap geleidelijk toe. Aan het eind van de zwangerschap is de basaal
Nadere informatieRichtlijn Osteoporose en fractuurpreventie Nederlandse Vereniging voor Reumatologie Derde herzien druk, 2011
Richtlijn Osteoporose en fractuurpreventie Nederlandse Vereniging voor Reumatologie Derde herzien druk, 2011 Stroomdiagram van diagnostiek,behandeling en follow-up bij patiënten van 50 jaar en ouder met
Nadere informatieOptimaliseren van de controle op de zo nodig medicatie door de arts. Kwaliteitsproject in het kader van de AVG opleiding. Erasmus Medisch Centrum
Optimaliseren van de controle op de zo nodig medicatie door de arts Kwaliteitsproject in het kader van de AVG opleiding Erasmus Medisch Centrum Rotterdam Hanneke van Beek, aios AVG Dichterbij, locatie
Nadere informatieOsteopenie. Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is osteopenie? Wat zijn de gevolgen van osteopenie? Oorzaak van osteopenie
Osteopenie Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Inhoudsopgave 1 Wat is osteopenie? 1 Wat zijn de gevolgen van osteopenie? 1 Oorzaak van osteopenie 1 Wie krijgen er last van osteopenie?
Nadere informatieVoeding en osteoporose
Voeding en osteoporose 2 Voeding bij osteoporose Bij osteoporose (botontkalking) is de afbraak van de botten vergroot, waardoor de botten erg verzwakt zijn. De kans op botbreuken is verhoogd. Belangrijke
Nadere informatieOsteopenie Uitleg en leefstijladviezen.
Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen www.nwz.nl Inhoud Wat is osteopenie? 3 Wie krijgen osteopenie? 3 Hoe ontstaat osteopenie? 4 Hoe weet u of u osteopenie heeft? 6 Uw vragen 7 2 Bij het ouder worden,
Nadere informatieVoeding en Osteoporose
Voeding en Osteoporose Uit onderzoek blijkt dat u botontkalking heeft. Het is ook mogelijk dat u bepaalde medicijnen gebruikt of een ziekte heeft die botontkalking zouden kunnen veroorzaken. Op den duur
Nadere informatieElke dag bouwen aan sterke botten
Elke dag bouwen aan sterke botten Waarom aandacht voor sterke botten? Hoe krijg je sterke botten? Of je sterke botten hebt of niet wordt voor een groot deel bepaald door erfelijke factoren. Een beetje
Nadere informatieTopics in Chronic Disease. Chronische Nierschade en de huisarts
Topics in Chronic Disease Chronische Nierschade en de huisarts Toets Nierinsufficiëntie Casus Metabole stoornissen Vervolg casus Nabespreking toets Nierinsufficiëntie komt bij ruim 10% van de Nederlandse
Nadere informatieVeelgestelde vragen over vitamine D-suppletie
Dit zijn vragen die gesteld kunnen worden door mensen die al weten dat zij extra vitamine D moeten innemen. Voor vragen over een geschikt suppletie-advies, kijk op www.voedingscentrum.nl/vitamined. Algemeen
Nadere informatieOsteoporose verpleegkundigen
Osteoporose verpleegkundigen Belinda Wardenaar Annemie de Vroe - Roothaert 1 ETZ zorgpad osteoporose Huidige zorgpad in ETZ: Oproep screening na fractuur vanaf 50-jarige leeftijd: brief - dexa folder -
Nadere informatieVoeding en osteoporose
Voeding en osteoporose Voeding bij osteoporose Bij osteoporose (botontkalking) is de afbraak van de botten vergroot, waardoor de botten erg verzwakt zijn. De kans op botbreuken is verhoogd. Belangrijke
Nadere informatieIn Zwang Richtlijn Vitamine D, B12 en K
In Zwang Richtlijn Vitamine D, B12 en K VITAMINE D Zwangerschap De gezondheidsraad adviseert zwangeren om minimaal 10 µg dag vitamine D in te nemen. Bij een ernstige vitamine- D- deficiëntie is dit onvoldoende
Nadere informatieVoeding en Ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit. Symposium Voeding en Ouderen - november 2014 -
Voeding en Ouderen Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit Symposium Voeding en Ouderen - november 2014 - Heel oud worden: 115 (NL) of 122 (F) Ouder worden? Levensverwachting 2013 man: 79,4 jaren
Nadere informatieVeelgestelde vragen over vitamine D-suppletie
Dit zijn vragen die gesteld kunnen worden door mensen die al weten wat hun advies is. Wil je weten wat een gepast supplement zou zijn? Kijk dan op www.voedingscentrum.nl/vitamined. Algemeen Ik ben een
Nadere informatieVitamine D IS EEN SUPPLEMENT NODIG. 11x vraag en antwoord over supplementen
11x vraag en antwoord over supplementen Vitamine D IS EEN SUPPLEMENT NODIG Om aan vitamine D te komen is vooral zonlicht erg belangrijk. Voeding speelt, zeker s zomers, een bijrol. Hoe krijg je niet te
Nadere informatieHet invoeren van een EINDFORMULIER in het SLIKTEAM. de kwaliteit van verslaglegging en overdracht van gegevens
KWALITEITSPROJECT Het invoeren van een EINDFORMULIER in het SLIKTEAM ter bevordering van de kwaliteit van verslaglegging en overdracht van gegevens in de instelling voor verstandelijk gehandicapten, locatie
Nadere informatieOsteopenie. Uitleg en leefstijladviezen. mca.nl
Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen mca.nl Inhoudsopgave Wat is osteopenie? 3 Wie krijgen osteopenie? 3 Hoe ontstaat osteopenie? 3 Hoe weet u of u osteopenie heeft? 5 Uw vragen 6 Notities 7 Colofon
Nadere informatieSamenvatting. Wat is de achtergrond van dit advies? Regelgeving en onderzoek zijn volop in ontwikkeling
Samenvatting Wat is de achtergrond van dit advies? Regelgeving en onderzoek zijn volop in ontwikkeling Europese wet- en regelgeving en onderzoek op het gebied van vitamines, mineralen en spoorelementen,
Nadere informatieHoe zorg ik voor een goed gewicht en goede conditie met behulp van voeding?
Hoe zorg ik voor een goed gewicht en goede conditie met behulp van voeding? Tineke Eelvelt, diëtist Rijnlands revalidatiecentrum Coby Wijnen, diëtist Spierziekten Nederland Prikkelende vraag van de voorzitter
Nadere informatieFysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper
Fysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper Digna.dekam@radboudumc.nl Programma Inleiding Osteoporose De rol van de fysiotherapeut bij osteoporose KNGF behandelrichtlijn
Nadere informatieSamenvatting, conclusies en aanbevelingen
Samenvatting, conclusies en aanbevelingen De behandeling van vitamine D gebrek bij Nederlandse verpleeghuisbewoners Vitamine D deficiëntie en insufficiëntie komen veel voor bij ouderen, in het bijzonder
Nadere informatieInhoud workshop. BONE workshop. calcium. Voeding-Leefstijl. calcium. calcium. Calcium Vitamine D Oefenen met FRAX Casus 1 Casus 2 Casus 3
Inhoud workshop BONE workshop Voeding Leefstijladvies FRAX DEXAscan Calcium Vitamine D Oefenen met FRAX Casus 1 Casus 2 Casus 3 Voeding-Leefstijl Calcium 1000-1200 mg/dag (=4-5 EH/dag) Voeding of suppletie
Nadere informatieInleiding. Wat is osteopenie? Hoe ontstaat osteopenie?
Osteopenie Inleiding U heeft de uitslag van de botdichtheidsmeting (= botdensitometrie) ontvangen van de osteoporoseverpleegkundige. Uit de botdichtheidsmeting is gebleken dat u osteopenie heeft. De uitslag
Nadere informatieSheet 3 Als jullie het advies lezen, komen waarschijnlijk deze vragen bij jullie op. In deze presentatie worden deze vragen beantwoord.
Memo Aan: Van: Datum: Dit document hoort bij de presentatie Vitamine D. De presentatie is bedoeld om te geven tijdens een voorlichtingsbijeenkomst voor (laag opgeleide) consumenten met een getinte of donkere
Nadere informatieOsteoporose voorkomen
Osteoporose voorkomen Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is osteoporose? 1 Oorzaken van osteoporose 1 Heb ik osteoporose? 2 Osteoporose voorkomen 2 Leefstijladviezen 2 Voeding
Nadere informatieVoedingsnormen voor vitamines en mineralen voor volwassenen. Nr. 2018/19. Samenvatting
Voedingsnormen voor vitamines en mineralen voor volwassenen Nr. 2018/19 Samenvatting Voedingsnormen voor vitamines en mineralen voor volwassenen pagina 2 van 5 De Gezondheidsraad heeft voor 25 vitamines
Nadere informatieOsteopenie. Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen.
Osteopenie Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is osteopenie? 1 Wat zijn de oorzaken en gevolgen van osteopenie? 1 Heb ik osteopenie? 2 Betekenis hoogte T- score 2 Osteoporose voorkomen
Nadere informatieSamenvatting, conclusies en aanbevelingen
Samenvatting, conclusies en aanbevelingen In publiceerde de toenmalige oedingsraad de Nederlandse voedingsnormen. Deze waren hoofdzakelijk gericht op de preventie van deficiëntieverschijnselen. De laatste
Nadere informatieKWALITEITSPROJECT. medische informatie overdracht. In kader van de opleiding tot arts voor verstandelijk gehandicapten. Claudia van Alfen, AIOS
KWALITEITSPROJECT medische informatie overdracht In kader van de opleiding tot arts voor verstandelijk gehandicapten. Claudia van Alfen, AIOS 2008 2 Inhoud: Inhoud: Inhoud: Inhoud: Inleiding: Inleiding:
Nadere informatieOsteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige
Osteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige Wat is botontkalking? Definitie osteoporose Een systemische
Nadere informatieGezonde voeding en voldoende beweging ook voor ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit 12-11, Active Ageing 2015
Gezonde voeding en voldoende beweging ook voor ouderen Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit 12-11, Active Ageing 2015 Waar hebben we het over? Gezonde voeding Nieuwe richtlijnen Gezondheidsraad
Nadere informatieCHOLECALCIFEROL MYLAN 800 IE, TABLETTEN
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Cholecalciferol Mylan 800 IE, tabletten cholecalciferol (vitamine D 3 ) Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke
Nadere informatieDoelstelling: Streven naar implementatie en uitvoering van een juiste richtlijn rondom lithium laboratorium controles.
Kwaliteitsproject AVG-opleiding Corina Vermoen Probleemstelling: Een aantal verstandelijk gehandicapte cliënten gebruikt lithium als gedragsbeïnvloedende medicatie. Bij dit medicament dienen een aantal
Nadere informatieDSD Nederland 2013. Inhoud. Botweefsel. Botweefsel. Botweefsel. Botweefsel en lengtegroei. Botmineraaldichtheid bij DSD patienten Reden tot zorg?
DSD Nederland 2013 Botmineraaldichtheid bij DSD patienten Reden tot zorg? A. Hoek, gynaecoloog Sectie Voortplantingsgeneeskunde UMCG, Groningen Inhoud Calcium en Vitamine D, leefstijl Botmineraaldichtheid
Nadere informatieOpzet. Polikliniek Antipsychotica Screening. bij mensen met een verstandelijke beperking. en het gebruik van antipsychotica
Opzet Polikliniek Antipsychotica Screening bij mensen met een verstandelijke beperking en het gebruik van antipsychotica Kwaliteitsproject in het kader van de opleiding tot Arts voor Verstandelijk Gehandicapten
Nadere informatieGeschreven door Administrator donderdag, 05 maart 2015 20:35 - Laatst aangepast donderdag, 05 maart 2015 21:27
Vitamine D In de orthomoleculaire wereld is het belang van hoge doseringen vitamine D al geruime tijd een prominent gespreksonderwerp. Langzamerhand weet een stortvloed aan ondubbelzinnige onderzoeksresultaten
Nadere informatieBotbreuk en botontkalking (osteoporose)
Botbreuk en botontkalking (osteoporose) Op dit moment wordt u vanwege een botbreuk behandeld in het Radboudumc. Uit onderzoek blijkt dat bij vrouwen ouder dan 50 jaar en mannen ouder dan 65 jaar die een
Nadere informatieMonitoren van bijwerkingen antipsychotica m.b.v. een invulschema
Monitoren van bijwerkingen antipsychotica m.b.v. een invulschema Inleiding De laatste jaren is duidelijk geworden dat antipsychotica invloed kunnen hebben op het vetspectrum en tot het metabool syndroom
Nadere informatieDevaron 400 IE, tabletten Per tablet 400 I.E. colecalciferol (is vitamine D3)
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Devaron 400 IE, tabletten Per tablet 400 I.E. colecalciferol (is vitamine D3) Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie - Dit geneesmiddel
Nadere informatieKwaliteitsproject Optimale osteoporose-preventie en behandeling
Kwaliteitsproject Optimale osteoporose-preventie en behandeling Francesca Schouwenaars, aios AVG Erasmus Universiteit Rotterdam Stichting ORO Helmond 1 Inhoudsopgave Inleiding kwaliteitsproject pag. 3
Nadere informatieCalcium + Vitamine D3:
INCLUSIEF RICHTLIJNEN Calcium + Vitamine D3: O S T E O P O R O S E Inleiding Osteoporose is de medische aanduiding voor mensen bij wie de botafbraak (botontkalking) al een geruime tijd sneller gaat dan
Nadere informatieOsteopenie. Chirurgie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Osteopenie Chirurgie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft de uitslag van de botdichtheidsmeting (botdensitometrie) ontvangen van de physician assistant traumachirurgie.
Nadere informatieWKGF standpunt Vitamine D suppletie bij kwetsbare ouderen
WKGF standpunt Vitamine D suppletie bij kwetsbare ouderen Fysiologie De term Vitamine D is een verzamelnaam voor verschillende vitamine D-moleculen. In de praktijk treedt vaak verwarring op doordat niet
Nadere informatieAdviezen voor omgang met botontkalking en valrisico
Patiënteninformatie Adviezen voor omgang met botontkalking en valrisico Inhoud 1. Wat is osteoporose? 1 Oorzaken van osteoporose Risicofactoren 2 2. Voorkomen en behandelen van osteoporose Calcium 2 Vitamine
Nadere informatieSamen werken: het moet wel leuk blijven!!
Samen werken: het moet wel leuk blijven!! Kwaliteitsproject in het kader van de AVG opleiding Door: Marian de Jeu Jaargroep 2007 s Heerenloo Midden Nederland Lokatie Apeldoorn Periode kwaliteitsproject:
Nadere informatieEssay obstipatie-evaluatie Door: Agnes Baarsen; Dichterbij
Essay obstipatie-evaluatie Door: Agnes Baarsen; Dichterbij Prevalentie van obstipatie Obstipatie is een veel voorkomend probleem binnen de VG-sector. Uit een landelijk onderzoek in België van v Winckel
Nadere informatieInfobrochure. Wat is osteoporose? Geriatrisch dagziekenhuis T mensen zorgen voor mensen
Infobrochure Wat is osteoporose? Geriatrisch dagziekenhuis T. 011 826 394 mensen zorgen voor mensen Titel Wat is osteoporose? Osteoporose, soms ook botontkalking genoemd, is een aandoening van het skelet
Nadere informatieKwaliteitsproject Jaarlijkse medicatie-evaluatie
Kwaliteitsproject Jaarlijkse medicatie-evaluatie In het kader van de opleiding tot AVG. Sandra Pollers aios in Maasveld te Maastricht. Juni 2007 1 Inleiding Geneesmiddelen worden in principe voorgeschreven
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting 9. * De adviezen van de Gezondheidsraad zijn beschikbaar op
Samenvatting In 1992 publiceerde de toenmalige Voedingsraad de Nederlandse voedingsnormen. Deze aanbevelingen voor de inneming van voedingsstoffen waren gericht op de preventie van deficiëntieverschijnselen
Nadere informatieAntistolling & vitamine K, hoe zit dat?
Even tijd voor uw gezondheid! Antistolling & vitamine K, hoe zit dat? Vitamine-K-wijzer voor mensen die acenocoumarol of fenprocoumon gebruiken Boerenkool Snijbiet Rapen Broccoli Spruitjes Botersla Peterselie
Nadere informatieSamenvatting Vitamine K antagonisten zijn antistollingsmiddelen in tabletvorm. Ze worden voorgeschreven voor de behandeling en preventie van trombose.
1 Samenvatting Samenvatting Vitamine K antagonisten zijn antistollingsmiddelen in tabletvorm. Ze worden voorgeschreven voor de behandeling en preventie van trombose. Zowel arteriële trombose (trombose
Nadere informatieLaboratoriumafwijkingen en suppletieadviezen
Laboratoriumafwijkingen en suppletieadviezen Voedingsdeficiënties Er zijn een aantal zaken die meespelen bij het ontstaan van de tekorten na bariatrische chirurgie. Ten eerste is bekend dat morbide obese
Nadere informatieRocaltrol 0,25 microgram zachte capsules Rocaltrol 0,50 microgram zachte capsules
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Rocaltrol 0,25 microgram zachte capsules Rocaltrol 0,50 microgram zachte capsules Calcitriol Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen
Nadere informatieVAN HARTE WELKOM. Niet vallen maar opstaan. Zo lang mogelijk zelfredzaam zijn Anne Wipkink
VAN HARTE WELKOM Niet vallen maar opstaan Zo lang mogelijk zelfredzaam zijn Anne Wipkink INHOUD PRESENTATIE Definitie Osteoporose en Artrose Osteoporose - oorzaak - gevolg - wat kun je zelf doen? - suppletieadvies
Nadere informatieAanbevelingen voor vitamines, mineralen en spoorelementen Factsheet
Voedingscentrum De erkende autoriteit op het gebied van gezond, veilig en duurzaam eten Aanbevelingen voor vitamines, mineralen en spoorelementen Factsheet Vitamines, mineralen en spoorelementen zijn microvoedingsstoffen
Nadere informatiePolikliniek voor Fractuurpreventie en Osteoporose
U heeft een afspraak op de polikliniek voor Fractuurpreventie en Osteoporose van het Erasmus MC omdat u een botbreuk (fractuur) heeft opgelopen. Het kan zijn dat er sprake is van botontkalking (osteoporose).
Nadere informatieOsteoporose. Forte. Om je te ondersteunen in de dagelijkse inname van calcium/vitamine D3. Je vraag & antwoord -gids
Osteoporose Je vraag & antwoord -gids Forte citroen 1000 mg/800 I.E. Om je te ondersteunen in de dagelijkse inname van calcium/vitamine D3 Waarom calcium/vitamine D 3? Osteoporose ontstaat wanneer meer
Nadere informatieVoeding en voedingssupplementen bij de ziekte van Pompe. Coby Wijnen, diëtist
Voeding en voedingssupplementen bij de ziekte van Pompe Coby Wijnen, diëtist www.worldpompe.org Publicaties waarin een relatie met voeding: - Eiwitverrijkt dieet - Slikproblematiek - Lagere botdichtheid
Nadere informatieVitamine D bij zwangerschap en het geven van borstvoeding
Vitamine D bij zwangerschap en het geven van borstvoeding Informatie voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven meander medisch centrum 1 www.meandermedischcentrum.nl In 2008 adviseerde de
Nadere informatie- 172 - Prevention of cognitive decline
Samenvatting - 172 - Prevention of cognitive decline Het percentage ouderen binnen de totale bevolking stijgt, en ook de gemiddelde levensverwachting is toegenomen. Vanwege deze zogenaamde dubbele vergrijzing
Nadere informatieOsteoporose voorkomen
Osteoporose voorkomen Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Inhoudsopgave 1 Wat is osteoporose? 1 Oorzaken van osteoporose 1 Risicogroepen 2 Heb ik osteoporose? 2 Voorkomen van osteoporose
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. Calcium Sandoz bruis 500/1000 mg, bruistabletten Calciumcarbonaat
Sandoz B.V. Page 1/5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Calcium Sandoz bruis 500/1000 mg, bruistabletten Calciumcarbonaat Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie. Dit geneesmiddel
Nadere informatieWaarom worden uw risico s in kaart gebracht?
Deze folder is ontwikkeld door het Expect onderzoeksteam van de Universiteit Maastricht. Meer informatie over het Expect onderzoek vindt u op www.zwangerinlimburg.nl Waarom worden uw risico s in kaart
Nadere informatieEen gedrocht voor het gedrag?
Een gedrocht voor het gedrag? Een inventarisatie van gedragsmodulerende medicatie en of deze op de juiste gronden is voorgeschreven Verslag van het kwaliteitsproject ten behoeve van de opleiding tot Arts
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Etalpha LEO 0,25 microgram zachte capsules Etalpha LEO 0,5 microgram zachte capsules Etalpha LEO 1 microgram zachte capsules Alfacalcidol Lees goed de hele bijsluiter
Nadere informatieOSTEOPOROSE. Een stille ziekte. Dr. K. Goddeeris Afdeling Geriatrie AZ Damiaan Oostende
OSTEOPOROSE Een stille ziekte Dr. K. Goddeeris Afdeling Geriatrie AZ Damiaan Oostende Pathofysiologie osteoporose Osteoporose is een aandoening van het skelet die de botsterkte vermindert en daardoor het
Nadere informatieLab top hoe effectief en doelmatig laboratoriumbepalingen aan te vragen bij nieuwe cliënten
Kwaliteitsproject Lab top hoe effectief en doelmatig laboratoriumbepalingen aan te vragen bij nieuwe cliënten Hetty Spijker november 2015 Inleiding Net als in andere onderdelen van de samenleving, zoals
Nadere informatieVitamine D vanuit MeanderMC 2002-2011
Vitamine D vanuit MeanderMC 2002-2011 2011 dr Jos Wielders, augustus 2011 1 Inhoud PPT Inleiding: Wat is minimaal, wat is optimaal als ondergrens voor 25 hydroxy vitamine D3 Gepubliceerd vitamine D onderzoek
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Dynavit D3 800 I.E., capsule, zacht. Cholecalciferol
BIJSLUITER 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Dynavit D3 800 I.E., capsule, zacht Cholecalciferol Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
Nadere informatiezuigelingen, volwassenen zwangerschap borstvoeding Kinderen, Adolescenten Vitamine D 400 I.E. 300 I.E. 400 I.E. 400 I.E.
Farmaceutisch bedrijf (SMB) 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL D-CURE 25.000 I.E. drank 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING D-CURE 25.000 U.I., drank: Cholecalciferol 25.000 I.E./ml oplossing, drank
Nadere informatieTWA Osteoporose, fractuur- en valpreventie Apeldoornse Standaard Revisie 2013
TWA Osteoporose, fractuur- en valpreventie Apeldoornse Standaard Revisie 2013 Deze transmurale werkafspraak betreft de volgende categorieën patiënten patiënten die vragen hebben over osteoporose, zonder
Nadere informatieWaarom worden uw risico s in kaart gebracht?
Deze folder is ontwikkeld door het Expect onderzoeksteam van de Universiteit Maastricht. Meer informatie over het Expect onderzoek vindt u op www.zwangerinlimburg.nl Waarom worden uw risico s in kaart
Nadere informatiePrevalentie van vitamine D deficiëntie en daarmee geassocieerde factoren bij volwassenen met een verstandelijke beperking
Prevalentie van vitamine D deficiëntie en daarmee geassocieerde factoren bij volwassenen met een verstandelijke beperking Leeronderzoek in het kader van de AVG-opleiding aan het Erasmus MC te Rotterdam
Nadere informatie