Nederlandse samenvatting MUCOSALE ADJUVANS ACTIVITEIT VAN LIPOSOMEN
|
|
- Nina van der Pol
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 102
2 Nederlandse samenvatting MUCOSALE ADJUVANS ACTIVITEIT VAN LIPOSOMEN 103
3 104
4 Mucosale immunoadjuvans activiteit van liposomen Inleiding Het menselijk lichaam is voortdurend bezig indringers zoals bacteriën, schimmels en virussen onschadelijk te maken. Veel van deze micro-organismen dringen binnen via de slijmvliezen (mucosa) van o.a. de darmen en de luchtwegen. Het influenza virus, het virus dat griep veroorzaakt, is een bekend voorbeeld van zo n micro-organisme. Het griep virus wordt verspreid via de lucht in minuscuul kleine waterdruppels (aërosol). Eenmaal ingeademd dringt het virus de cellen van de luchtwegen binnen waar het zichzelf vermenigvuldigt; de cellen gaan aan deze infectie uiteindelijk ten gronde. Al snel na de eerste infectie treden de ziekteverschijnselen op: koorts, een gevoel van lamlendigheid, spierpijn in de ledematen en een droge hoest. De geïnfecteerde persoon is echter na 4-7 dagen weer op de been en is, 1 tot 2 weken later, doorgaans volledig hersteld. Voor mensen die tot de zogenaamde risicogroepen behoren (cara-, hart- en diabetespatiënten, maar ook ouderen) is een griepinfectie echter niet zonder gevaar. In Nederland sterven per jaar ongeveer 2000 mensen als gevolg van een griepinfectie. Daarom wordt degenen die tot de risicogroepen behoren geadviseerd om een griepprik te halen bij de huisarts. De griepprik is een injectie met een gedood influenza virus, of delen daarvan (dit zijn zogenaamde antigenen : delen van het micro-organisme die een immuunrespons opwekken) waardoor het lichaam aangespoord wordt om antistoffen gericht tegen deze antigenen te maken. Deze antistoffen reageren ook met het infectieuze virus, waardoor de gevaccineerde bij een griepepidemie beschermd is. Wel moet de vaccinatie elk jaar herhaald worden omdat het virus steeds zijn antigene gezicht wijzigt, waardoor het eerder opgewekte antistoffen ontwijkt. Omdat het vaccin uit gedood virus of zelfs alleen maar uit de geïsoleerde manteleiwitten van het virus bestaat (een zogenaamd subunit vaccin) wordt men van de vaccinatie niet ziek. Al beschermt het huidige subunit vaccin goed tegen ernstige complicaties van een griepinfectie, het vaccin kan toch op een aantal punten verbeterd worden. Deze verbeteringen kunnen bijvoorbeeld liggen in de toedieningsvorm van het vaccin. Veel mensen hebben last van naaldvrees, en het is duidelijk dat een vaccin dat via de neus (intranasaal) of via inhalatie toegediend zou kunnen worden, de gevreesde prik zou elimineren. Daarnaast heeft de wijze van toediening een belangrijke invloed op de aard van de antistofrespons die wordt opgewekt. Het huidige subunit vaccin, dat per injektie wordt toegediend, wekt beschermende antistoffen in het bloed op (systemische antistoffen, in het bijzonder serum IgG). Het vaccin is echter door de toedieningsroute niet effectief in het opwekken van mucosale antistoffen, zoals antistoffen van het type IgA, die kunnen worden uitgescheiden in de slijmvliessecreties 105
5 Samenvatting van o.a. de luchtwegen, en dan secretoir IgA (s-iga) worden genoemd. Deze antistoffen zijn erg belangrijk omdat ze een eerste lijn van afweer tegen het virus vormen. Het is niet eenvoudig om door middel van vaccinatie een mucosale antistofrespons op te wekken. Lokale toediening van het antigeen in combinatie met een adjuvans en/of een antigeencarrier systeem, is meestal een vereiste. Adjuvantia en antigeencarriers versterken de immuunrespons. Er is veel belangstelling voor de ontwikkeling van veilige en tegelijkertijd effectieve adjuvantia en antigeencarrier systemen. Liposomen, kunstmatig gemaakte lipide blaasjes, voldoen aan een aantal belangrijke eisen van veiligheid en biologische afbreekbaarheid, en hebben bovendien bewezen een immuunstimulerende werking te hebben. Er is echter nog weinig bekend over de immuunstimulerende eigenschappen van liposomen wanneer deze worden toegediend via de slijmvliezen, bijvoorbeeld die van de luchtwegen. Doel en uitvoering van het onderzoek Liposomen in een intranasaal toegediend influenza subunit vaccin (Hoofdstuk 2). Naast de produktie van s-iga werd ook een verhoogde lokale produktie van IgG gemeten. Deze pool van IgG bestaat niet alleen uit antistoffen van de subklasse IgG1, maar ook uit IgG2a en IgG2b antistoffen. De aanwezigheid van grote aantallen antigeen-specifieke IgA- en IgGproducerende cellen (B cellen) in de longen van de intranasaal geïmmuniseerde muizen geeft aan dat deze antilichamen lokaal worden geproduceerd (Hoofdstuk 3). Om de effectiviteit van het intranasale liposomale vaccin te meten werd de geïnduceerde immuunrespons vergeleken met de respons opgewekt door een subcutaan of intramusculair toegediend subunit vaccin (als model voor de conventionele vaccinatie methode), en met de respons veroorzaakt door een milde infectie met het influenza virus ( infectie veroorzaakt altijd een optimale antilichaamrespons). In tegenstelling tot subcutane toediening van het subunit vaccin, resulteert intranasale toediening van het liposomale subunit vaccin en een natuurlijke infectie in de produktie van s-iga antilichamen in de luchtwegen van muizen (Hoofdstuk 3). Deze respons is het meest prominent in de longen. Daarnaast bleek intranasale toediening van het liposomale vaccin ten minste even efficiënt te zijn in het opwekken van serum IgG antistoffen als subcutane toediening van subunit vaccin alleen of een infectie (Hoofdstuk 3). Of het intranasale liposomale vaccin daadwerkelijk beschermende immuniteit induceert werd 106
6 onderzocht in zogenaamde 'challenge' experimenten. In deze experimenten worden gevaccineerde muizen geconfronteerd met infectieus griepvirus. Het infectieuze virus was het A/PR/8/34 virus, dezelfde stam waar het vaccin uit bereid was.(hoofdstuk 2 en 4). Ook werden muizen geïmmuniseerd met een vaccin bereid uit een andere influenza stam (A/Taiwan/1/86), waarna de dieren geïnfecteerd werden met A/PR/8/34 virus. In dit experiment waren alleen de muizen die het liposomale vaccin intranasaal hadden ontvangen volledig beschermd tegen de lethale infectie (Hoofdstuk 4). Dit geeft aan dat het liposomale vaccin een brede bescherming biedt tegen infectie met het influenzavirus. Uit een meer nauwkeurige onderzoek naar virus-produktie in de longen en luchtwegen, bleek bij de meeste geïmmuniseerde muizen nog wel sprake te zijn van een lichte infectie in de bovenste luchtwegen. (Hoofdstuk 4). Verdere optimalisering van het liposomale vaccin lijkt derhalve gewenst. Samenvattend kan uit het bovenstaande geconcludeerd worden dat de werkzaamheid van het intranasale liposomale vaccin bij muizen even goed of zelf iets beter is dan de werkzaamheid van de conventionele vaccinatie per injectie. Hierbij ligt de meerwaarde vooral in de opgewekte mucosale antistofrespons. Liposomen in een i.n. liposomaal mazelen vaccin Het mazelen virus vaccin dat op het ogenblik in de meeste westerse landen wordt toegepast bestaat uit levend verzwakt virus. Hoewel dit vaccin uitstekende bescherming biedt tegen infectie, bestaat er behoefte aan een effectief geïnactiveerde vaccin. Geïnactiveerde vaccins zijn veel stabieler en kunnen ingezet worden in derde-wereld landen waar opslagfaciliteiten (zogenaamde cold-chain facilities ) voor kwetsbare levende vaccins, niet of nauwelijks aanwezig zijn. Verder zijn geïnactiveerde vaccins ook bij heel jonge kinderen werkzaam, terwijl levende vaccins dan meestal niet goed aanslaan door de aanwezigheid van maternale antistoffen.. Het mazelenvirus komt, net als het influenza virus, binnen via de luchtwegen. Het is goed mogelijk dat mucosale s-iga antilichamen in de luchtwegen een additioneel beschermend effect geven tegen een infectie met het mazelenvirus, al ontbreekt een direct bewijs hiervoor tot nu toe nog. Verspreiding van de s-iga respons naar andere mucosa. Deze s-iga respons in de luchtwegen en het urogenitale systeem treden alleen op als het antigeen en de liposomen diep in de luchtwegen gebracht worden. Het verschijnen van de s-iga antistoffen in het urogenitale systeem is waarschijnlijk het gevolg van de migratie van IgAproducerende B cellen (vanuit het lymfoïde weefsel dat geassocieerd is met de longen) binnen het zogenaamde 'common mucosal immune system'. Deze laatste term houdt in dat de afweersystemen in de verschillende mucosale weefsels met elkaar communiceren. De beschreven vaccinatie-strategie is mogelijk een goed alternatief om lokale produktie van s-iga antistoffen in het urogenitale systeem op 107
7 Samenvatting te wekken. Vaccinatie via de luchtwegen zou dan, bijvoorbeeld, kunnen bijdragen in de preventie van seksueel overdraagbare infectieziekten. Immuunstimulering door liposomen: mogelijke mechanismen Aanwijzingen hiervoor komen uit de experimenten beschreven in Hoofdstuk 7. Liposomen, intranasaal aan muizen toegediend, blijken massaal te worden opgenomen door alveolaire macrofagen. Ook ex vivo (dat wil zeggen in kweek ) vertonen deze cellen een hoge affiniteit voor liposomen. Deze hoge opname van liposomen zou er voor kunnen zorgen dat de immuunsuppressieve funktie van alveolaire macrofagen, die deze cellen onder normale omstandigheden vervullen, tijdelijk geblokkeerd wordt met als gevolg een verhoogde immuunrespons tegen een gelijktijdig toegediend antigeen. In de experimenten beschreven in Hoofdstuk 7 werden de alveolaire macrofagen selectief uit de longen van muizen verwijderd waarna deze muizen vrij influenza subunit antigeen toegediend kregen. In deze muizen werd een gestimuleerde antilichaamrespons tegen het subunit antigeen waargenomen, hetgeen bovenstaande hypothese ondersteunt. Het feit dat negatief geladen liposomen, maar niet neutrale of positief geladen liposomen, de serum IgG en lokale s-iga antistofrespons stimuleerden (Hoofdstuk 2 en 3) is waarschijnlijk het gevolg van een efficiënte opname van dit type liposoom door alveolaire macrofagen (Hoofdstuk 7). 108
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Conventionele geïnactiveerde griepvaccins worden toegediend door middel van intramusculaire (i.m.) injectie. De vaccins voorkomen vermenigvuldiging van
Nadere informatieAfweer en Immuniteit
Afweer en Immuniteit Foto: Wim van Egmond over drie linies van afweer en vaccinatie Je lichaam wordt gedurende je leven voortdurend aangevallen door ziekteverwekkers. Meestal merk je daar niets van omdat
Nadere informatievan het onderzoek worden beschreven in hoofdstuk 4. In dit model wordt een primaire immuunrespons nagebootst. Daarbij wordt gebruik gemaakt van B
Samenvatting Het afweersysteem is er op gericht om bescherming te bieden tegen virussen en bacteriën, waaraan ieder mens dagelijks wordt bloot gesteld. Wanneer het lichaam hierdoor bedreigd wordt dan treedt
Nadere informatieDevelopment of adjuvanted influenza vaccines for pulmonary delivery Patil, Harshad Padmanabh
University of Groningen Development of adjuvanted influenza vaccines for pulmonary delivery Patil, Harshad Padmanabh IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF)
Nadere informatieZiekteverwekkende micro-organismen dringen via lichaamsopeningen het lichaam binnen:
IMMUNITEIT 1 Immuniteit Het lichaam van mens en dier wordt constant belaagd door organismen die het lichaam ziek kunnen maken. Veel van deze ziekteverwekkers zijn erg klein, zoals virussen en bacteriën.
Nadere informatieVeel gestelde vragen (seizoens)griepvaccinatie
Veel gestelde vragen (seizoens)griepvaccinatie Griep of griepje? De symptomen van verkoudheid lijken soms wel wat op die van griep waardoor men al snel denkt met een griepje te maken te hebben. Maar in
Nadere informatieNederlandse samenvatting
171 172 Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Met vaccinaties kunnen veel ziektes voorkomen worden, zoals de mazelen, de rode hond en de griep. Echter een vaccin voor het voorkomen van kanker
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43190 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Raeven, R.H.M. Title: Systems vaccinology : molecular signatures of immunity to
Nadere informatieGriep en griepvaccinatie 1/5
Griep en griepvaccinatie 1/5 E-info Griep en griepvaccinatie 1 Wat is griep? Griep wordt veroorzaakt door het influenzavirus en wordt daarom ook wel influenza genoemd. Het influenzavirus veroorzaakt een
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Respiratoir syncytieel virus Het respiratoir syncytieel virus (RSV) is een veroorzaker van luchtweginfectiesvan de mens. Het komt bij de mens met name in het winterseizoen voor.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Ons immuunsysteem beschermt ons tegen allerlei ziekteverwekkers, zoals bacteriën, parasieten en virussen, die ons lichaam binnen dringen.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieGriep en griepvaccinatie. Infodocument
Griep en griepvaccinatie Infodocument Griep en griepvaccinatie 1 Wat is griep? Griep wordt veroorzaakt door het influenzavirus en wordt daarom ook wel influenza genoemd. Het influenzavirus veroorzaakt
Nadere informatieInhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 2. De intake 23 - Ernst van de klachten 24 - Het intakegesprek 26 3. Geneesmiddelen 31 - Medicijnen tegen griep en verkoudheid 32
Nadere informatieZwangerschap en vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP
Zwangerschap en vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP Zwangerschap en vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) Nieuwe Influenza A, ook wel Mexicaanse griep genoemd, geeft
Nadere informatieVerkoudheid; virale infectie; respiratoir syncytieel virus; vaccins; antivirale middelen
Niet-technische samenvatting 2015107 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Dierstudies in het kader van ontwikkeling van medicijnen voor het behandelen en voorkomen van virale infecties aan de
Nadere informatieGRIEPVACCINATIE 2012. Waardoor komt het? Wat zijn de verschijnselen? Adviezen
GRIEPVACCINATIE 2012 De griepprik zal dit jaar op woensdag 14 november worden gegeven, tussen 15 en 18 uur. Mensen die ervoor in aanmerking komen krijgen ongeveer 2 weken van tevoren een uitnodiging toegestuurd.
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Introductie Wat zijn T cellen? T cellen zijn witte bloedcellen die een cruciale rol spelen bij het beschermen tegen ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën. Dit doen zij door middel van
Nadere informatieAppendix. Samenvatting
Appendix Achtergrond De meningokok ofwel Neisseria meningitidis is een gramnegatieve bacterie die bacteriële meningitis (hersenvliesontsteking, nekkramp) en bloedvergiftiging (sepsis) kan veroorzaken.
Nadere informatiein de route kunnen activeren. Een groep van enzymen die ook deel uitmaken van deze cascade zijn de mitogen-activated protein kinases (MAP kinases).
Samenvatting Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 1 geeft een algemene introductie tot de immuunresponsen die worden opgewekt door helminthen; wormen, waarvan de meeste soorten parasitair zijn. Twee typen zijn te onderscheiden:
Nadere informatieDe winnende formule voor een langdurige PCV2 bescherming.
PORCILIS PCV De winnende formule voor een langdurige PCV2 bescherming. Intervet/schering-Plough Animal health 1 Zeg niet zomaar circovaccin tegen Het ORF-2 kapselproteïne van het Porcine Circovirus Type
Nadere informatieGriep, feiten en tips vaccinatie tegen seizoensgriep
Griep, feiten en tips vaccinatie tegen seizoensgriep Wat is griep? De wetenschappelijke benaming voor griep is influenza. Griep is een besmettelijke ziekte en wordt veroorzaakt door het influenzavirus.
Nadere informatieSamenvatting
Het influenza A virus kan een groot aantal diersoorten infecteren waaronder mensen, varkens, paarden, zeezoogdieren en vogels. In zoogdieren veroorzaakt het virus een acute luchtweginfectie, bij mensen
Nadere informatieBIJSLUITER Bovilis IBR Marker Live, suspensie voor injectie voor rund
BIJSLUITER Bovilis IBR Marker Live, suspensie voor injectie voor rund 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE, INDIEN
Nadere informatieLAAT GRIEP DEZE WINTER IN DE KOU STAAN
LAAT GRIEP DEZE WINTER IN DE KOU STAAN 10 vragen over griepvaccinatie GRIEPVACCINATIE.BE AGENTSCHAP ZORG & GEZONDHEID 1. Waarom vaccinatie tegen griep? Vaccinatie is de enige manier om je tegen griep en
Nadere informatieSamenvatting. Griepvaccinatie: wie wel en wie niet?
Samenvatting Griepvaccinatie: wie wel en wie niet? Griep (influenza) wordt veroorzaakt door het influenzavirus. Omdat het virus steeds verandert, bouwen mensen geen weerstand op die hen een leven lang
Nadere informatieVaccineren van honden Voorkomen is beter dan genezen!
INFORMATIE Vaccineren van honden Voorkomen is beter dan genezen! Vaccineren Als eigenaar verzorgt u uw hond natuurlijk zo goed mogelijk. Immers, een goede voeding en de juiste verzorging houden uw dier
Nadere informatieInhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 2. Zorgvraag verhelderen 23 - Recepten 24 - Zelfzorgvragen 30 3. Geneesmiddelen 37 - Medicijnen tegen griep en verkoudheid 38 - De
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Nederlandse samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Het menselijke Respiratoir Syncytieel Virus (RSV) is wereldwijd oorzaak nummer 1 van virale luchtweginfecties bij kinderen. In de geïndustrialiseerde wereld
Nadere informatieAFSPRAKEN KETENPARTNERS OVER WATERPOKKEN EN RODEHOND BIJ ASIELZOEKERS I. ACHTERGROND
AFSPRAKEN KETENPARTNERS OVER WATERPOKKEN EN RODEHOND BIJ ASIELZOEKERS Onderstaande ketenafspraken zijn tot stand gekomen in samenwerking met COA, GC A, GGD GHOR Nederland, KNOV, NVOG en LCI, en zijn bedoeld
Nadere informatieAfdeling Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU. Langwerkende antireumatische middelen: anakinra (Kineret )
Afdeling Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU Langwerkende antireumatische middelen: anakinra (Kineret ) In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten het geneesmiddel anakinra te gaan
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL MERILYM 3, suspensie voor injectie voor honden 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Samenstelling van één dosis (1 ml): Werkzame
Nadere informatieSEIZOENSGRIEP EN HET GRIEPVACCIN
SEIZOENSGRIEP EN HET GRIEPVACCIN Nr. 108 Wat is de klassieke of seizoensgriep In de volksmond wordt er gesproken over de griep, waar het gaat over een zware verkoudheid of een luchtwegeninfectie met enkele
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Chapter 9 Inleiding Het dengue virus (DENV) en het West Nijl virus (WNV) behoren tot de Flaviviridae, een familie van kleine sferische virussen met een positief-strengs RNA genoom.
Nadere informatieInleiding. Chapter 11. Achtergrond en doel van het onderzoek
Chapter 11 Inleiding Achtergrond en doel van het onderzoek Kanker is na hart en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland. Per jaar wordt in Nederland bij ongeveer 70.000 mensen kanker vastgesteld
Nadere informatieNiet technische samenvatting. 1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niettechnische samenvatting 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Respiratoir Syncytieel Virus (RSV) in kalveren 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5) Oktober 2015 oktober 2020
Nadere informatieIMMUUN WORDEN EN BLIJVEN
IMMUUN WORDEN EN BLIJVEN I. EEN GEZONDE BABY Julia is een paar weken geleden bevallen van een zoon: Onno. Op het consultatiebureau komt Julia van alles te weten over hoe ze voor Onno moet zorgen, zodat
Nadere informatieSamenvatting SAMENVATTING
SAMENVATTING Een karakteristieke eigenschap van astma is ontsteking van de luchtwegen. Deze ontsteking wordt gekenmerkt door een toename van ontstekingscellen in het longweefsel. De overgrote meerderheid
Nadere informatieHet vaccin waarmee de meisjes worden geïnjecteerd, beschermt onder andere tegen HPV18.
Examentrainer Vragen HPV-vaccinatie Baarmoederhalskanker is een vorm van kanker die relatief vaak voorkomt bij vrouwen. De ziekte kan zijn veroorzaakt door een infectie met het humaan papillomavirus (HPV).
Nadere informatieHet immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog
Het immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog j.vanmontfrans@umcutrecht.nl Disclosure slide Research sponsors Stichting Vrienden van het WKZ
Nadere informatieThe development of stable influenza vaccine powder formulations for new needle-free dosage forms Amorij, Jean-Pierre
University of Groningen The development of stable influenza vaccine powder formulations for new needle-free dosage forms Amorij, Jean-Pierre IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version
Nadere informatieToolbox-meeting Het gevaar van naalden (van junks) in de liftput
Toolbox-meeting Het gevaar van naalden (van junks) in de liftput Inleiding Monteurs van vooral de service en reparatie&renovatie lopen een kans geïnfecteerd te raken met een virus, tengevolge van het (per
Nadere informatieInfliximab (Remicade) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Infliximab (Remicade) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Polikliniek Maag-Darm-Leverziekten Uw behandelend arts of IBD-verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Infliximab (Remicade).
Nadere informatieVeelgestelde vragen over mazelen
Veelgestelde vragen over mazelen Inhoud Wat is er aan de hand? Over de ziekte mazelen Vragen voor ouders met kinderen Vragen voor volwassenen Vragen voor werknemers in gezondheidszorg Vaccin tegen mazelen
Nadere informatieKennelhoest - Infectieuze tracheobronchitis (infectieuze ontsteking van luchtpijp en bronchiën) bij honden
Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Een Infectieuze tracheobronchitis is de medische term die een groep van besmettelijke, respiratoire (luchtweg) aandoeningen
Nadere informatieImmuunreactie tegen virussen
Samenvatting Gedurende de laatste eeuwen hebben wereldwijde uitbraken van virussen zoals pokken, influenza en HIV vele levens gekost. Echter, vooral in de westerse wereld zijn de hoge sterftecijfers en
Nadere informatieBIJSLUITER Rispoval IBR-Marker inactivatum, Suspensie voor injectie voor runderen
BIJSLUITER Rispoval IBR-Marker inactivatum, Suspensie voor injectie voor runderen 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting FcaRI als therapeutische target voor het verminderen van IgA-geïnduceerde neutrofielen activatie De slijmvliezen (mucosale weefsels), zoals bijvoorbeeld in de luchtwegen en het
Nadere informatieInformatie voor zorgpersoneel. Vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) Bescherming tegen de Mexicaanse Griep ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP
Informatie voor zorgpersoneel Vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) Bescherming tegen de Mexicaanse Griep 1 ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP U ontvangt deze folder omdat u in aanmerking komt voor een vaccinatie
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
112 NEDERLANDSE SAMENVATTING Immuunsysteem Het immuunsysteem bestaat uit een samenwerkingsverband tussen verschillende cellen in het lichaam die samenwerken om schadelijke cellen en organismen (kankercellen,
Nadere informatieAllereerst wensen wij iedereen natuurlijk een beestachtig en gelukkig 2014 toe!
Nieuwsbrief Januari 2014 Allereerst wensen wij iedereen natuurlijk een beestachtig en gelukkig 2014 toe! Wij staan in het nieuwe jaar weer voor u en uw huisdieren klaar! Ik wilde het over het nut en het
Nadere informatieIk laat me vaccineren tegen seizoensgriep! U toch ook?
vzw AZ Alma campus sijsele Gentse Steenweg 132 B-8340 Sijsele-Damme tel. 050 72 81 11 campus eeklo (Maatschappelijke Zetel) Moeie 18 B-9900 Eeklo tel. 09 376 04 11 www.azalma.be PERSBERICHT AZ Alma promoot
Nadere informatieThe future of vaccination is here. IDAL - IntraDermal Application of Liquids
The future of vaccination is here IDAL - IntraDermal Application of Liquids The future of vaccination is here Wat is de IDAL? IDAL staat voor IntraDermal Application of Liquids. Met de IDAL wordt zonder
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse samenvatting voor de leek
Chapter 9 Nederlandse samenvatting voor de leek 164 Chapter 9 Nederlandse samenvatting voor de leek Baarmoederhalskanker Baarmoederhalskanker wordt jaarlijks wereldwijd bij ongeveer 470.000 vrouwen geconstateerd,
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL emulsie voor injectie voor varkens 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Elke dosis van 2 ml bevat: Werkzaam bestanddeel:
Nadere informatieAfweerstoffen 4. De functie van afweerstoffen -IgM 4 -IgG 5 -IgA 5. De gevolgen van een tekort aan IgA 6
1 2 Inhoud: blz Afweerstoffen 4 De functie van afweerstoffen -IgM 4 -IgG 5 -IgA 5 De gevolgen van een tekort aan IgA 6 Wat betekent dit in de praktijk? -Uitgebreider onderzoek naar afweer 7 -Antibiotica
Nadere informatieGRIEPVACCINATIE VOOR ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden?
GRIEPVACCINATIE VOOR ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden? WAT IS SEIZOENSGRIEP? WAT IS SEIZOENSGRIEP? > Een acute luchtweginfectie: Plots begin met koorts en rillingen Hoofdpijn Spierpijn Keelpijn
Nadere informatieAppendix. Nederlandse Samenvatting
Appendix Nederlandse Samenvatting Nederlandse samenvatting INLEIDING Cooperia oncophora is de voornaamste dunne darm nematode bij runderen in streken met een gematigd klimaat, zoals West Europa. Dieren
Nadere informatieCHAPTER 9. Samenvatting
CHAPTER 9 Samenvatting Samenvatting Streptococcus suis is een belangrijke oorzaak van zenuwverschijnselen, kreupelheid en sterfte bij biggen. De infectie, die vooral bij biggen van speenleeftijd (rond
Nadere informatieVaccinatie. Achtergrondinformatie over werking, veiligheid en waarde van vaccinatie
Vaccinatie Achtergrondinformatie over werking, veiligheid en waarde van vaccinatie Inleiding Vaccinaties worden ingezet tegen tal van infectieziekten, zoals o.a. poliomyelitis, hepatitis, hondsdolheid,
Nadere informatieHoesten, niezen en neus snuiten in papieren zakdoekje. Zakdoekje direct weggooien. Handen wassen met water en zeep. ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP
Hoesten, niezen en neus snuiten in papieren zakdoekje. Zakdoekje direct weggooien. Handen wassen met water en zeep. ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP Lees deze brochure aandachtig. In deze brochure staat praktische
Nadere informatieDocentenhandleiding vaccinatie Hepatitis B practicum,
Docentenhandleiding vaccinatie Hepatitis B practicum, 2015 1 Kopiëren van (delen van) deze handleiding is alleen toegestaan voor gebruik in de klas. Docentenhandleiding vaccinatie Hepatitis B practicum,
Nadere informatieVERKOUDHEID OF GRIEP?
VERKOUDHEID OF GRIEP? Een verkoudheid wordt meestal veroorzaakt door besmetting met een virus. Die kan via speekseldruppeltjes maar meestal besmetten we ons zelf nadat we met onze handen in contact zijn
Nadere informatieInformatie voor ouders over inenten tegen Rotavirus
Informatie voor ouders over inenten tegen Rotavirus De Gezondheidsraad adviseert om kwetsbare kinderen te vaccineren tegen de gevolgen van een darminfectie met het rotavirus. Het vaccin zit nog niet in
Nadere informatieNederlandse samenvatting 161. Samenvatting. Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden
Nederlandse samenvatting 161 1 2 3 Samenvatting Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Nederlandse samenvatting 163 Wereldwijd is het percentage kinderen dat te vroeg geboren
Nadere informatieAppendices. Nederlandse samenvatting 148. Dit proefschrift op één pagina 152. Dankwoord 153. About the author 155. List of publications 156
Appendices Nederlandse samenvatting 148 Dit proefschrift op één pagina 152 Dankwoord 153 About the author 155 List of publications 156 148 Nederlandse samenvatting Dendritische cellen en macrofagen in
Nadere informatieJaap T. van Dissel Afdeling Infectieziekten. Neuraminidaseremmers bij pandemie door Mexicaanse Griep Influenza A(H1N1)
Jaap T. van Dissel Afdeling Infectieziekten Neuraminidaseremmers bij pandemie door Mexicaanse Griep ofwel Nieuwe ofwel Pandemische Influenza A(H1N1) griep (H1N1) 2009 Influenza Mexicaanse griep Wat is
Nadere informatieZorgeenheid Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU. Langwerkende antireumatische middelen: TNF-remmers: Adalimumab (Humira )
Zorgeenheid Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU Langwerkende antireumatische middelen: TNF-remmers: Adalimumab (Humira ) In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten het geneesmiddel
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niet-technische samenvatting 2015185 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Ontwikkeling van vaccins voor de behandeling en ter voorkoming van human papilloma virus (HPV) infecties en HPVgerelateerde
Nadere informatieBIJSLUITER. Bovilis IBRmarker Live. Lyofilisaat en solvens voor suspensie voor runderen
Bovilis IBRmarker Live Lyofilisaat en diluens voor suspensie voor runderen. BIJSLUITER Bovilis IBRmarker Live Lyofilisaat en solvens voor suspensie voor runderen 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING
Nadere informatieRechtspositionele aspecten bij grieppandemie
Rechtspositionele aspecten bij grieppandemie 1. Ik heb symptomen van (Mexicaanse) griep; wat nu? Meld je ziek bij je leidinggevende. Geef bij ziekmeldingen aan dat je denkt het griep te hebben. De symptomen
Nadere informatie4. Bereiden 49 - Rekenen 50 - Bereiden 52. 8. Persoonlijke groei 81 - Feedback 82
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19 2. Verhelderen van de zorgvraag 25 - Recepten 26 - Zelfzorgvragen 33 3. Geneesmiddelen 39 - Medicijnen tegen
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Bloedvergiftiging. of sepsis
PATIËNTEN INFORMATIE Bloedvergiftiging of sepsis 2 PATIËNTENINFORMATIE Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw naaste een bloedvergiftiging heeft, ook wel sepsis genoemd. Een sepsis is een complexe
Nadere informatieRemicade. Interne geneeskunde
Remicade Interne geneeskunde Uw behandelend arts of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Infliximab (Remicade ). In deze folder krijgt u informatie over de werking en het gebruik
Nadere informatieWat zijn infectieziekten
Wat zijn infectieziekten Infectieziekten zijn ziekten die veroorzaakt worden door micro-organismen. Dit zijn hele kleine, levende deeltjes zoals virussen en bacteriën. Ze worden meestal van de ene mens
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Neisseria meningitidis of meningokok is een bacterie die regelmatig voorkomt in de neus-keelholte van de mens zonder klachten te veroorzaken. Echter, in sommige gevallen, en dan
Nadere informatieChapter 6. Nederlandse samenvatting
Chapter 6 Nederlandse samenvatting Chapter 6 122 Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Het immuunsysteem (of afweersysteem) beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde en ziekmakende organismen zoals
Nadere informatieCHAPTER 10. Nederlandse samenvatting
CHAPTER 10 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Al sinds mensenheugenis is het mensen opgevallen dat infectieziekten bij de ene persoon veel ernstiger verlopen dan bij de andere. Terwijl
Nadere informatieLONGGENEESKUNDE. Longontsteking BEHANDELING
LONGGENEESKUNDE Longontsteking BEHANDELING Longontsteking U bent in het ziekenhuis opgenomen vanwege een longontsteking. Maar wat is dat precies en wat kunnen we ertegen doen? In deze folder vindt u de
Nadere informatieInformatie voor zorgpersoneel. Vaccinatie tegen Nieuwe Infl uenza A (H1N1) Bescherming tegen de Mexicaanse Griep ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP
Informatie voor zorgpersoneel Vaccinatie tegen Nieuwe Infl uenza A (H1N1) Bescherming tegen de Mexicaanse Griep ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP 032 Folder vac. zorgpers A5_NL.indd 1 16-10-2009 14:44:29 Wat
Nadere informatieBetrouwbare bescherming. Vaccinatiegids voor de katteneigenaar
Betrouwbare bescherming Vaccinatiegids voor de katteneigenaar 2 Goede bescherming Inleiding Katten worden als zeer gewaardeerde huisgenoten gezien. Geen wonder dus dat het aantal katten de laatste tientallen
Nadere informatieIMMUUN WORDEN EN BLIJVEN
IMMUUN WORDEN EN BLIJVEN Gezond zijn vinden we belangrijk. Je merkt het misschien niet, maar we komen veel ziekteverwekkers tegen in ons dagelijks leven. Het lichaam heeft allerlei manieren om die ziekteverwekkers
Nadere informatieEen verkoudheid? Acupunctuur kan helpen. Kou vatten
Een verkoudheid? Acupunctuur kan helpen Kou vatten Het overkomt ieder wel eens door koude te worden gevat. In de volksmond noemt men dit een verkoudheid. Eigenlijk is het een aanval van een virus op de
Nadere informatie14u05-14u50 Geef griep geen kans op de werkvloer. Els De Pinnewaert, verpleegkundig ziekenhuishygiënist
14u05-14u50 Geef griep geen kans op de werkvloer Els De Pinnewaert, verpleegkundig ziekenhuishygiënist GRIEPVACCINATIE VAN ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden? 1. Griep quiz 2. Wat is seizoensgriep?
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19074 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19074 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Suwannalai, Parawee Title: ACPA response in evolution of rheumatoid arthritis
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL VANGUARD * DA2Pi-CPV-Lepto 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Samenstelling per dosis (1 ml): Gelyofiliseerde fractie:
Nadere informatieCasuïstiek voor doktersassistenten Ik voel me grieperig ISBN 978 90 313 7890 6. Hoofdstuk 1: Medische achtergrondkennis
Antwoorden ISBN 978 90 313 7890 6 Hoofdstuk 1: Medische achtergrondkennis 1.1 Bouw en werking van de luchtwegen Onderdelen 1. voorhoofdsholte 2. wiggenbeensholte 3. onderste neusschelp 4. middelste neusschelp
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting In het menselijk lichaam heeft het maagdarmstelsel de belangrijke taak om het voedsel te verteren en voedingsstoffen tot zich te nemen. Om deze functie uit te voeren bestaat het
Nadere informatieNederlandse samenvatting
6 78 Nederlandse samenvatting Colon kanker Colon (dikke darm) kanker is één van de meest voorkomende kankers en is de tweede doodsoorzaak door kanker in geïndustrialiseerde landen. Het voorstadium van
Nadere informatie1 De huid en bescherming Waar beschermt onze huid ons eigenlijk allemaal tegen?
Samenvatting door Y. 1076 woorden 27 januari 2015 8,9 6 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 1 De huid en bescherming Waar beschermt onze huid ons eigenlijk allemaal tegen? Onze huid
Nadere informatieSamenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor.
Samenvatting Het immuunsysteem Het menselijke lichaam bevat een uniek systeem, het immuunsysteem, wat ons beschermt tegen ongewenste en schadelijk indringers (ook wel lichaamsvreemde substanties of pathogenen
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18692 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Herbert-Fransen, Marieke Fernande Title: Targeting the tumor-draining area : local
Nadere informatieDE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN, In overeenstemming met de MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT,
BD/2014/REG NL 112502/zaak 363380 DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN, In overeenstemming met de MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT, Beschikkende op de aanvraag d.d. 24 september 2013
Nadere informatieMDL. Adalimumab (Humira ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
MDL Adalimumab (Humira ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Inhoudsopgave Algemeen 4 Werking 4 Voorzorgsmaatregelen 5 Gebruik 6 Interacties met andere geneesmiddelen 6 Bijwerkingen 7 Zwangerschap
Nadere informatieInfectiepreventie. De jaarlijkse griepprik
Infectiepreventie De jaarlijkse griepprik 1 De jaarlijkse griepprik Deze folder informeert u over de vaccinatie tegen de seizoensgriep. U krijgt deze folder omdat u, net als uw collega s, ook dit jaar
Nadere informatiePorcilis M Hyo ID Once en IDAL
Porcilis M Hyo ID Once en IDAL Een krachtige win-wincombinatie voor mens èn dier 2 Porcilis M Hyo ID Once, veilig, effectief en gemakkelijk toe te dienen Met Porcilis M Hyo ID Once introduceert MSD Animal
Nadere informatieZiekte Ziekteverschijnselen Incubatietijd Besmettelijk? Wering school * Risicogroepen. Ja, 5 dagen voor tot negen dagen na het begin van de zwelling.
Hieronder vindt u een lijst met veel voorkomende kinderziektes op school. Als school hanteren wij de richtlijnen van de GGD. Op de site van de GGD vindt u nog meer informatie over deze kinderziektes en
Nadere informatieCopyright 2009 Epidemiologie, UMC Groningen. Veelgestelde vragen & antwoorden
Veelgestelde vragen & antwoorden Waarom de griepprik? 1. Ik ben nooit ziek, waarom moet ik dan de griepprik halen? 2. Ik eet en drink gezond, sport veel en neem ook op mijn werk alle hygiënemaatregelen
Nadere informatieInleiding Symptomen Werking van de neus
VERKOUDHEID 202 Inleiding U komt op de polikliniek Keel-, Neus- en Oorheelkunde, omdat u last heeft van verkoudheid. Verkoudheid is een ontsteking van het slijmvlies in uw neus, bijholten en uw keel. Verkoudheid
Nadere informatieInhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19 2. De intake 25 - Ernst van de klachten 26 - Het intakegesprek 27 3. Geneesmiddelen 33 - Medicijnen tegen kinderziektes
Nadere informatie