Copyright 2009 Epidemiologie, UMC Groningen. Veelgestelde vragen & antwoorden

Transcriptie

1 Veelgestelde vragen & antwoorden Waarom de griepprik? 1. Ik ben nooit ziek, waarom moet ik dan de griepprik halen? 2. Ik eet en drink gezond, sport veel en neem ook op mijn werk alle hygiënemaatregelen in acht waarom moet ik dan toch de griepprik halen? 3. Ik heb vroeger de griepprik wel gehaald en werd daar echt ziek van; ik kreeg griepachtige verschijnselen. Dus volgens mij werkt zo n vaccinatie averechts. 4. Ik neem alle hygiënemaatregelen in acht. De kans dat ik iemand besmet is dan toch heel klein? 5. Ik vind het niet zo erg om de griep te krijgen, daar kan ik wel tegen. Waarom moet ik dan toch de griepprik halen? Besmetten van patiënten 6. Ik heb nauwelijks contact met patiënten. Moet ik dan toch de griepprik halen? 7. Als ik verkouden wordt, blijf ik liever thuis dan dat ik de griepprik haal. Dan kan ik toch ook geen patiënten besmetten? 8. Hoe zit het met kudde immuniteit? Als straks heel veel mensen gevaccineerd zijn, dan is het voor mij, altijd gezond, toch niet nodig de vaccinatie te halen? 9. Er zijn veel mensen die voor één patiënt zorgen in het ziekenhuis, dan maakt het toch niet uit of ik wel of niet gevaccineerd ben? 10. Er komen zoveel mensen in het ziekenhuis; ook mensen die niet gevaccineerd zijn. Waarom moet ik dan de griepprik halen? Advies over de griepprik 11. Wat houdt het advies van de gezondheidsraad in? 12. Als dit advies zo belangrijk is, waarom heeft de minister het advies dan niet overgenomen? Hulpverlenersplicht 13. De zorg waarborgen, daar ben ik toch niet voor verantwoordelijk? Alsof je niet meer een weekje ziek mag zijn. 14. Waarom moet ik me laten vaccineren vanwege mijn hulpverlenersplicht? Ik doe mijn werk toch goed? 15. Dan kan ik me wel tegen heel veel dingen laten inenten. Er zijn toch wel meer gevaarlijke en besmettelijke ziekten dan griep? 16. Zorgverlenersplicht houdt toch in dat zorg verleen. Wat heeft de griepprik daarmee te maken? 17. Mijn collega s laten zich ook niet inenten, waarom zou ik het dan doen? Vragen & antwoorden Pagina 1 van 6

2 Waarom de griepprik? 1. Ik ben nooit ziek, waarom moet ik dan de griepprik halen? Hoewel het overgrote deel van het personeel geen griep krijgt, is de kans gemiddeld in de Nederlandse populatie toch zo'n 10%. Met andere woorden, 1 op de 10 krijgt influenza. Dat lijkt niet veel, maar in een groot ziekenhuis bijvoorbeeld gaat het om honderden personeelsleden. Bovendien is de transmissiekans in ruimtes met veel mensen zoals ziekenhuizen, verpleeghuizen of huisartspraktijken groter doordat grote groepen mensen in kleine ruimtes vertoeven. Uit onderzoek van het UMC Groningen blijkt dat de gemiddelde verzuimduur in het ziekenhuis 10 dagen is tijdens de influenzaperiode. Dit is een grote belasting voor het overige personeel, vooral onder de verpleging en artsen aangezien onder veel van hen de werkdruk zonder verzuim ook als hoog wordt ervaren. Bij de helft van de besmettingen met het virus verloopt de griep asymptomatisch; je merkt hier nauwelijks iets van, maar je kunt wel anderen besmetten. Door vaccinatie is de kans op het doorgeven van het virus wel verminderd en hebben anderen dus minder de kans om ziek te worden. 2. Ik eet en drink gezond, sport veel en neem ook op mijn werk alle hygiënemaatregelen in acht waarom moet ik dan toch de griepprik halen? Het influenzavirus wordt, evenals andere verkoudheidsvirussen, tussen mensen onderling overgedragen via de ademhalingsroute. Virusdeeltjes bevinden zich in de keel, neus en luchtwegen van een besmet persoon. Via hoesten, niezen en praten komen deze deeltjes in de lucht, waardoor anderen ook kunnen worden besmet door het inademen van deze virusdeeltjes. Vooral in ruimtes waar veel mensen aanwezig zijn, zoals in ziekenhuizen, huisartspraktijken of sportscholen is deze kans groot. Het virus kan ook worden overgedragen via aanraking, bijvoorbeeld door een besmet persoon een hand te geven of via deurknoppen. Na besmetting vermenigvuldigt het virus zich in het slijmvlies van de luchtwegen. Na een incubatieperiode van één tot drie dagen waarin je weinig merkt van de besmetting kunnen de eerste ziekteverschijnselen optreden. Griep is besmettelijk van één dag voor de eerste ziekteverschijnselen tot 6 dagen na het begin van deze verschijnselen. Niet iedereen die met het griepvirus is besmet krijgt echter lichamelijke klachten. Zo blijkt uit onderzoek dat 40 tot 50% van de besmette patiënten asymptomatisch is. 3. Ik heb vroeger de griepprik wel gehaald en werd daar echt ziek van; ik kreeg griepachtige verschijnselen. Dus volgens mij werkt zo n vaccinatie averechts. Als de samenstelling van het vaccin overeenkomt met de virusstam die een influenzauitbraak veroorzaakt dan wordt ongeveer 70 tot 90% van de gevaccineerde patiënten voldoende beschermd. Door de wereldwijde surveillance van de WHO is in 8 tot 9 van de 10 keer een goede matching tot stand gebracht. De vaccinatie vermindert wat in de volksmond griep wordt genoemd met 20 tot 30%. Dat komt omdat slechts een deel van het griep-achtige ziektebeeld ook daadwerkelijk veroorzaakt door het influenzavirus. In de andere gevallen wordt de ziekte dus veroorzaakt door andere virussen zoals het Respiratoir Syncitieel Virus (RSV). De griepprik of influenzavaccinatie is dus alleen gericht tegen het influenzavirus en beschermt dan dus zeer goed. Vragen & antwoorden Pagina 2 van 6

3 4. Ik neem alle hygiënemaatregelen in acht. De kans dat ik iemand besmet is dan toch heel klein? Het influenzavirus wordt, net als andere verkoudheidsvirussen, tussen mensen onderling overgedragen via de ademhalingsroute. Virusdeeltjes zitten in de keel, neus en luchtwegen van een besmet persoon. Via hoesten, niezen en praten komen deze deeltjes in de lucht, waardoor anderen ook kunnen worden besmet door het inademen van deze virusdeeltjes. Vooral in ruimtes waar veel mensen aanwezig zijn, zoals bijvoorbeeld ziekenhuizen, verpleeghuizen en huisartspraktijken is deze kans groot. Het virus kan ook worden overgedragen via aanraking, bijvoorbeeld door een besmet persoon een hand te geven of via deurknoppen. Na besmetting vermenigvuldigt het virus zich in het slijmvlies van de luchtwegen. Na een incubatieperiode van één tot drie dagen waarin je weinig merkt van de besmetting kunnen de eerste ziekteverschijnselen optreden. Griep is besmettelijk van één dag voor de eerste ziekteverschijnselen tot 6 dagen na het begin van deze verschijnselen. Niet iedereen die met het griepvirus is besmet, krijgt echter lichamelijke klachten. Zo blijkt uit onderzoek dat 40 tot 50% van de besmette patiënten asymptomatisch is. 5. Ik vind het niet zo erg om de griep te krijgen, daar kan ik wel tegen. Waarom moet ik dan toch de griepprik halen? Voor gezondheidzorginstellingen heeft de griep meerdere vervelende consequenties: hoewel gezondheidszorgwerkers beroepsmatig geen verhoogd risico hebben op influenza, kunnen zij het virus wel overbrengen op kwetsbare patiënten. Uit onderzoek van het UMC Utrecht blijkt dat 60% van de patiënten behoort tot een risicogroep met hogere kans op ernstige ziekte of sterfte door influenza. Patiënten zijn vaak instabiel bij binnenkomst in een ziekenhuis. Die eerste dagen zijn zij dus extra kwetsbaar en kan bescherming tegen influenza cruciaal zijn. Door vaccinatie is de kans op het doorgeven van het virus wel verminderd en hebben anderen dus minder de kans om ziek te worden. Vragen over het besmetten van patiënten 6. Ik heb nauwelijks contact met patiënten. Moet ik dan toch de griepprik halen? Voor gezondheidzorginstellingen heeft de griep meerdere vervelende consequenties: hoewel gezondheidszorgwerkers beroepsmatig geen verhoogd risico hebben op influenza, kunnen zij het virus wel overbrengen op kwetsbare patiënten. Uit ondezoek van het UMC Utrecht blijkt dat 60% van de patiënten behoort tot een risicogroep met hogere kans op ernstige ziekte of sterfte door influenza. Patiënten zijn vaak instabiel bij binnenkomst in een ziekenhuis. Die eerste dagen zijn zij dus extra kwetsbaar en kan bescherming tegen influenza cruciaal zijn. Patiënten in een ziekenhuis kunnen besmet worden door bezoekers en personeel. Bezoekers worden echter vaak verzocht te wachten met bezoek als ze verkouden zijn of bedenken dit zelf. Ziekenhuismedewerkers zoals de verpleging, co-assistenten en artsen hebben met hen het meeste contact. Uit onderzoek blijkt dat 70% van het personeel blijft doorwerken als zij griep hebben. Ook als ze geen symptomen hebben (bij 50% van de infecties) kan het personeel het virus wel overdragen. Als patiënten eenmaal zijn besmet en zij worden ernstiger ziek, dan liggen zij vaak langer in het ziekenhuis of komen zelfs op de intensive care terecht. Dit zorgt voor intensievere zorg hetgeen de kwaliteit van zorg onder druk zet. Vragen & antwoorden Pagina 3 van 6

4 Daarbij is de economische schade door influenza groot. Uit onderzoek van het UMC Groningen blijkt dat de gemiddelde kosten per werknemer zo'n 72 euro bedragen. Voor een heel UMC betekent dit zo'n half miljoen euro. Deze kosten drukken direct op het budget van het ziekenhuis en kunnen dus niet aan de zorg worden besteed. 7. Als ik verkouden wordt, blijf ik liever thuis dan dat ik de griepprik haal. Dan kan ik toch ook geen patiënten besmetten? Uit onderzoek blijkt dat 70% van het personeel blijft doorwerken als zij griep hebben. Ook als ze geen symptomen hebben (bij 50% van de infecties) kan het personeel het virus wel overdragen. Als patiënten eenmaal zijn besmet en zij worden ernstiger ziek, dan liggen zij vaak langer in het ziekenhuis of komen zelfs op de intensive care terecht. Dit zorgt voor intensievere zorg wat de kwaliteit van zorg onder druk zet. Vaccinatie verlaagt besmetting van patiënten 8. Hoe zit het met kudde immuniteit? Als straks heel veel mensen gevaccineerd zijn, dan is het voor mij, altijd gezond, toch niet nodig de vaccinatie te halen? Uit onderzoek komt naar voren dat in een willekeurige groep personen de explosieve toename van influenzagevallen kan worden afgeremd als een deel van de groep (ongeveer 30% tot 50%) gevaccineerd is. Men noemt dit kudde-immuniteit en deze speelt een belangrijke rol bij het Rijksvaccinatieprogramma waar >90% dekkingsgraad nodig is voor de meeste vaccinaties. De overige 10% die geen vaccinatie neemt, wordt op deze manier door de ander 90% gevaccineerden beschermd. Er blijkt echter uit een onderzoek van het UMC Utrecht dat in gezondheids-zorginstellingen als verpleeghuis en ziekenhuis met veel in- en uitstroom van patiënten, personeel en bezoekers geen zogenaam-de kudde-immuniteit kan worden bereikt. Door de continue introductie van nieuw besmette personen, dooft de epidemie niet uit. Het blijkt dat in dat geval er een rechtlijnig verband bestaat tussen de vaccinatiegraad en het aantal influenza-infecties dat voorkomen kan worden. Ongeveer 7 gevaccineerde gezondheidszorg-werkers kunnen in deze instellingen al één influenzainfectie bij patiënten voorkomen. Als alle personeelsleden gevaccineerd zouden zijn, wordt 60% van de infecties voorkomen: een grote zorg minder voor de patiënt, het personeel zelf en de directie. Met andere woorden: elke extra vaccinatie draagt substantieel bij aan het voorkomen van griepinfecties bij patiënten! 9. Er zijn veel mensen die voor één patiënt zorgen in het ziekenhuis, dan maakt het toch niet uit of ik wel of niet gevaccineerd ben? Ziekenhuismedewerkers zoals de verpleging, co-assistenten en artsen hebben het meeste contact met patiënten. Uit onderzoek blijkt dat 70% van het personeel blijft doorwerken als zij griep hebben. Ook als ze geen symptomen hebben (bij 50% van de infecties) kan het personeel het virus wel overdragen. Als patiënten eenmaal zijn besmet en zij worden ernstiger ziek, dan liggen zij vaak langer in het ziekenhuis of komen zelfs op de intensive care terecht. Dit zorgt voor intensievere zorg hetgeen de kwaliteit van zorg onder druk zet. 10. Er komen zoveel mensen in het ziekenhuis; ook mensen die niet gevaccineerd zijn. Waarom moet ik dan de griepprik halen? Patiënten in een ziekenhuis kunnen besmet worden door bezoekers en personeel. Bezoekers worden echter vaak verzocht te wachten met bezoek als ze verkouden zijn of bedenken dit zelf. Ziekenhuismedewerkers zoals de verpleging, co-assistenten en artsen hebben met hen het meeste contact. Uit onderzoek blijkt dat 70% van het personeel blijft Vragen & antwoorden Pagina 4 van 6

5 doorwerken als zij griep hebben. Ook als ze geen symptomen hebben (bij 50% van de infecties) kan het personeel het virus wel overdragen. Als patiënten eenmaal zijn besmet en zij worden ernstiger ziek, dan liggen zij vaak langer in het ziekenhuis of komen zelfs op de intensive care terecht. Dit zorgt voor intensievere zorg hetgeen de kwaliteit van zorg onder druk zet. Advies over de griepprik 11. Wat houdt het advies van de gezondheidsraad in? In 2007 heeft de Gezondheidsraad een advies uitgebracht waarin de indicatie voor de griepvaccinatie is herzien. De deskundigen bevelen vaccinatie aan van de volgende (risico-) groepen: personen met een medisch risico conform de indicatie voor de jaarlijkse seizoensgriepvaccinatie en alle gezonde 60-plussers zwangere vrouwen uit een medische risicogroep, maar dan alleen tijdens het tweede en derde trimester van de zwangerschap. Voor zwangere vrouwen die niet tot een medische risicogroep horen bevelen de deskundigen geen vaccinatie aan gezondheidszorgpersoneel met mogelijk direct contact met patiënten uit de eerder gedefinieerde medische risicogroepen gezinsleden en mantelzorgers van mensen met een zeer hoog risico op ernstige ziekte en sterfte door griep. De Gezondheidsraad is een onafhankelijk orgaan dat de overheid adviseert over gezondheidsvraagstukken. Voor ieder vraagstuk wordt een aparte deskundigheidscommissie samengesteld van wetenschappers, praktijkmensen en beleidsmakers. Zo ook voor het advies over de griepprik en de prik tegen de Nieuwe Influenza A (H1N1). De samenstelling van de commissie is opgenomen in het advies. Eventuele belangenverstrengeling vanuit de industrie wordt voor elk commissielid nagegaan. Als er mogelijk belangenverstrengeling kan zijn, wordt dit in alle openheid meegedeeld aan alle leden van de adviesraad. Er zijn duidelijke procedures ontwikkeld om de onafhankelijkheid van het advies te waarborgen. 12. Als dit advies zo belangrijk is, waarom heeft de minister het advies dan niet overgenomen? De minister van VWS heeft het advies van de Gezondheidsraad wel overgenomen, maar hij laat het aan de UMC s zelf over of zij dit advies opvolgen. Zo ja, dan zou dit ook uit hun eigen budget moeten worden betaald. De minister heeft dus aanbeveling gedaan en laat het aan de instellingen over wat zij hier mee doen. Vragen over de hulpverlenersplicht 13. De zorg waarborgen, daar ben ik toch niet voor verantwoordelijk? Alsof je niet meer een weekje ziet mag zijn. In het UMC Groningen is berekend dat de ziekteverzuimduur in de griepperiode gemiddeld 10 dagen bedraagt. Hoewel de griep voor gezonde werknemers relatief onschuldig is, kan de overdracht voor kwetsbare patiëntgroepen gevaarlijk zijn. Ouderen en patiënten met een chronische aandoening hebben meer kans op een gecompliceerd beloop. Een groot deel van de patiënten is ook instabiel tijdens een acute fase in het ziekenhuis; dit verhoogt de kans op complicaties na influenza-infectie. In het UMC Utrecht is gevonden dat een groot deel van deze risicopatiënten niet is gevaccineerd. Vragen & antwoorden Pagina 5 van 6

6 14. Waarom moet ik me laten vaccineren vanwege mijn hulpverlenersplicht? Ik doe mijn werk toch goed? Elke zorgverlener verricht per dag tientallen handelingen om een patiënt niet te schaden. Voorbeelden hiervan zijn het handen wassen en desinfecteren, het gebruik van naaldencontainers en er voor zorgen dat patiënten niet uit bed vallen. Al deze handelingen zijn dagelijkse routine om de patiënt te beschermen en vallen onder de Kwaliteitswet Zorginstellingen. De eenmalige vaccinatie tegen de seizoensgriep en de tweevoudige vaccinatie tegen de Nieuwe Influenza A (H1N1) zijn dan relatief kleine ingrepen met een groot en langdurig effect (namelijk gedurende het hele griepseizoen). De griepprik: een bewuste keuze! 15. Dan kan ik me wel tegen heel veel dingen laten inenten. Er zijn toch wel meer gevaarlijke en besmettelijke ziekten dan griep? Dat klopt, maar hier is dan ofwel geen advies over afgegeven ofwel geen vaccin tegen. 16. Zorgverlenersplicht houdt toch in dat zorg verleen. Wat heeft de griepprik daarmee te maken? Artsen leggen bij hun afstuderen de artseneed af. Hierin beloven zij te zorgen voor zieken, de gezondheid te bevorderen en lijden te zullen verlichten. Ook beloven zij het belang van de patiënt voorop te zetten, en kennen zij hun verantwoordelijkheid voor de samenleving. Ook andere gezondheidszorgwerkers zoals verpleegkundigen leggen een eed af. Al deze beloftes pleiten duidelijk vóór acceptatie van de griepprik; het belang van de patiënt staat voorop en door de griepprik zal de gezondheid zeker worden bevorderd. Zo blijkt uit onderzoek dat vaccinatie van 8 gezondheidswerkers genoeg is om één sterfgeval te voorkomen, en een modelonderzoek van het UMC Utrecht toont aan dat tot 60% van de influenza onder patiënten te vermijden is als de vaccinatiegraad onder gezondheidszorgwerkers oploopt van 0 tot 100%. 17. Mijn collega s laten zich ook niet inenten, waarom zou ik het dan doen? Naast het direct beschermde effect op de persoon zelf, is er ook een indirect beschermend effect van de vaccinatie op groepsniveau door een verminderde overdracht (transmissie). Uit onderzoek komt naar voren dat in een willekeurige groep personen de explosieve toename van influenzagevallen kan worden afgeremd als een deel van de groep (ongeveer 30% tot 50%) gevaccineerd is. Men noemt dit kudde-immuniteit en deze speelt een belangrijke rol bij het Rijksvaccinatieprogramma waar >90% dekkingsgraad nodig is voor de meeste vaccinaties. De overige 10% die geen vaccinatie neemt, wordt zo door de ander 90% gevaccineerden beschermd. Er blijkt echter uit een onderzoek van het UMC Utrecht dat in gezondheids-zorginstellingen als verpleeghuis en ziekenhuis met veel in- en uitstroom van patiënten, personeel en bezoekers geen zogenaam-de kudde-immuniteit kan worden bereikt. Door de continue introductie van nieuw besmette personen, dooft de epidemie niet uit. Het blijkt dat in dat geval er een rechtlijnig verband bestaat tussen de vaccinatiegraad en het aantal influenza-infecties dat voorkomen kan worden. Ongeveer 7 gevaccineerde gezondheidszorgwerkers kunnen in deze instellingen al één influenzainfectie bij patiënten voorkomen. Als alle personeelsleden gevaccineerd zouden zijn, wordt 60% van de infecties voorkomen: een grote zorg minder voor de patiënt, het personeel zelf en de directie. Met andere woorden: elke extra vaccinatie draagt substantieel bij aan het voorkomen van griepinfecties bij patiënten! Vragen & antwoorden Pagina 6 van 6