Monitoring van het gehalte aan suikers en vet in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt Datum 11 maart 2016

Transcriptie

1 Monitoring van het gehalte aan suikers en vet in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt 2014 Datum 11 maart 2016

2

3 Monitoring van het gehalte aan suikers en vet in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt maart 2016 Inhoud Samenvatting... 4 Inleiding... 7 Doel... 8 Werkwijze... 9 Resultaten en discussie Conclusies Bijlage I Pagina 3 van 21

4 Samenvatting In het kader van het Staatstoezicht op de Volksgezondheid monitort de NVWA de samenstelling van levensmiddelen. Bij dit onderzoek richt de NVWA zich met name op de prioriteiten van het gezondheidsbeleid van het Ministerie van VWS. Op 23 januari 2014 heeft een aantal partijen (CBL, FNLI, KHN en Veneca 1 ) samen met het Ministerie van VWS het convenant Akkoord Verbetering Productsamenstelling ondertekend met als doel zich de komende jaren gezamenlijk in te zetten voor een gezonder aanbod van producten. De verbetering is gericht op zout, (verzadigd) vet en energie (suiker en vet). In dit kader heeft de NVWA in het vierde kwartaal van familieverpakkingen vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt bemonsterd voor analyse van totaal suikers (mono- en disachariden 2 ) en vet. Het ging om 20 vanillevla en 25 vanille- en vruchtenyoghurt, zowel private labels als overige merken, bemonsterd bij 12 verschillende supermarktketens. Daarnaast zijn ook drie familieverpakkingen op basis van soja (sojadessert) bemonsterd. De inhoud van de verpakkingen waren 0,5 tot 1 liter. Naast volle (zonder aanduiding ten aanzien van vet ), magere en halfvolle producten zijn ook producten met bijvoorbeeld een voedingsclaim 3 0% vet of 0,8% vet en producten waaraan zoetstoffen waren toegevoegd bemonsterd. Producten volledig gezoet met zoetstoffen bevatten een kleine hoeveelheid suiker van nature afkomstig uit melk (lactose) of het gebruikte fruit. De eisen waaraan vla en yoghurt en de aanduidingen magere 4 en halfvolle 5 moeten voldoen staan vermeld in het Warenwetbesluit Zuivel. Tabel 1 Monsternameverdeling desserts naar soort en smaak Aanduiding en/of Vanille Vanille- en vruchten Soja Totaal voedingsclaim t.a.v. vetgehalte vla yoghurt dessert Magere + claim 0% vet Magere Claim 0,8% vet Halfvolle Geen (= vol) Totaal CBL: Centraal Bureau Levensmiddelen, FNLI: Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie, KHN: Koninklijke Horeca Nederland, Veneca: Vereniging Nederlandse Cateringorganisaties. 2 Fructose, glucose, lactose, maltose en sacharose. 3 Een voedingsclaim is een claim die stelt, de indruk wekt of impliceert dat een levensmiddel bepaalde heilzame voedingseigenschappen heeft (Verordening 1924/2006 inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen). 4 magere", voor zover het betreft een waar met een totaal vetgehalte van ten hoogste 0,50% 5 "halfvolle", voor zover het betreft een waar met een totaal vetgehalte van ten minste 1,50% en ten hoogste 1,80% 6 Al dan niet met zoetstoffen. 7 Enkel vruchtenyoghurt. Pagina 4 van 21

5 Monitoring van het gehalte aan suikers en vet in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt maart 2016 Uit het onderzoek van de NVWA blijkt dat, uitgezonderd vanillevla en vruchtenyoghurt met zoetstoffen, de meeste producten vanillevla 8,1 tot 11,7 gram suiker per 100 gram bevatten, ongeacht het vetgehalte. Vanille- en vruchtenyoghurt bevat 8,7 tot 12,9 gram suiker per 100 gram, ongeacht het vetgehalte. Het gemiddelde suikergehalte van de onderzochte vanille- en vruchtenyoghurt zonder zoetstoffen was 10,9% (n=23). Vanillevla zonder zoetstoffen (n=18) bevatte gemiddeld 9,4% suiker. Vanillevla en vruchtenyoghurt gezoet met alleen zoetstof bevatten respectievelijk 3,1% (n=1) en 5,2% (n=2) suiker. Aan vanillevla zonder zoetstoffen wordt gemiddeld 5,7% tot 6,3% suiker toegevoegd. Aan vanille- en vruchtenyoghurt zonder zoetstoffen wordt gemiddeld 8,3% tot 9,0 % suiker toegevoegd. Gemiddeld de meeste suikers worden toegevoegd aan sojadessert (10,0%). Producten met een voedingsclaim 0% vet bevatten gemiddeld evenveel vet als magere producten zonder deze claim (0,05-0,06%). Het gemiddelde vetgehalte van de onderzochte vanillevla zonder zoetstoffen was 2,5%. Vanille- en vruchtenyoghurt zonder zoetstoffen bevatte gemiddeld 1,3% vet. Vanillevla en vruchtenyoghurt gezoet met alleen zoetstof bevatten gemiddeld respectievelijk 0,2% (n=2) 0,08% (n=1) vet. Vanillevla en vruchtenyoghurt waarin toegevoegd suiker 8 geheel was vervangen door zoetstoffen leveren volgens het etiket de minste energie (42-53 kcal per 100 g) en ook weinig suiker (3,1%-5,2%) en weinig vet (0,04%-0,2%). Deze producten bevatten volgens het etiket de zoetstoffen acesulfaam-k en sucralose. Eén vruchtenyoghurt bevatte volgens het etiket steviolglycosiden en aan dit dessert waren ook suikers toegevoegd. Vanillevla zonder zoetstof leverde volgens de etiketten gemiddeld 87 kcal per 100 g. Voor magere, halfvolle en volle vanille- en vruchtenyoghurt was dit respectievelijk 71, 77 en 100 kcal per 100 g. De gemiddelde hoeveelheid energie van de sojadesserts was 73 kcal per 100 g. Sojadesserts bevatten gemiddeld evenveel suiker (10,0%) als vergelijkbare volle vanillevla (9,3%) en volle vanille- en vruchtenyoghurt (11,7%). Het vetpercentage bedroeg gemiddeld 1,9% en dat is lager dan voor volle vanillevla (2,6%) en voor volle vanille- en vruchtenyoghurt (3,2%). 8 De claim dat aan een levensmiddel geen suikers zijn toegevoegd, en elke andere claim die voor de consument waarschijnlijk dezelfde betekenis zal hebben, is alleen toegestaan als aan het product geen mono- of disacchariden of andere vanwege hun zoetkracht gebruikte levensmiddelen zijn toegevoegd. Indien een levensmiddel van nature suikers bevat, dient ook het volgende op het etiket te staan: DIT PRODUCT BEVAT VAN NATURE AANWEZIGE SUIKERS. Pagina 5 van 21

6 Over het algemeen lagen de op het etiket gedeclareerde suiker- en vetgehaltes respectievelijk 10% en 6% hoger dan de geanalyseerde gehaltes. Deze verschillen waren statistisch significant. Ze vallen echter binnen de tolerantiegrenzen tussen de vermelde en gemeten waarde voor de voedingswaarde Pagina 6 van 21

7 Monitoring van het gehalte aan suikers en vet in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt maart 2016 Inleiding In het kader van het Staatstoezicht op de Volksgezondheid monitort de NVWA de samenstelling van levensmiddelen. Bij dit onderzoek richt de NVWA zich met name op de prioriteiten van het gezondheidsbeleid van het Ministerie van VWS. Op 23 januari 2014 heeft een aantal partijen (CBL, FNLI, KHN en Veneca 10 ) samen met het Ministerie van VWS het convenant Akkoord Verbetering Productsamenstelling ondertekend met als doel zich de komende jaren gezamenlijk in te zetten voor een gezonder aanbod van producten. Het gaat om het verbeteren van de samenstelling en het aanbod als geheel, waaronder gerechten en het assortiment in de horeca en catering. De verbetering is gericht op zout, (verzadigd) vet en energie (suiker en vet). De afspraken en voortgang van het Akkoord zijn terug te vinden op de website De zuivelbranche heeft afspraken gemaakt om het suikergehalte in zuiveltoetjes en zuiveldranken te verlagen. Deze zuivelproducten bevatten natuurlijke melksuiker (lactose) en toegevoegd suiker. De afspraken die zijn gemaakt binnen de zuivelsector bestaan uit een maximale hoeveelheid toegevoegd suiker die producten eind 2017 mogen bevatten. In het kader van dit monitoringsonderzoek door de NVWA zijn in 2014 de meest gangbare familieverpakkingen vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt bemonsterd voor de analyse van totaal suikers (mono- en disachariden) en vet, inclusief individuele vetzuren. Uitgangspunt voor de bemonstering is het aanbod van vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt (bij voorkeur aardbeien) op de Nederlandse levensmiddelenmarkt. 10 CBL: Centraal Bureau Levensmiddelen, FNLI: Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie, KHN: Koninklijke Horeca Nederland, Veneca: Vereniging Nederlandse Cateringorganisaties Pagina 7 van 21

8 Doel Doel van dit onderzoek is een beeld te krijgen van de variatie in het suiker- en vetgehalte en energie-inhoud van vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt in verpakkingen van 0,5 en 1 liter en het vergelijken van op de verpakking vermelde gehaltes aan suiker en vet met de geanalyseerde gehaltes. Volgens de Voedselconsumptiepeiling zijn vla en yoghurt al dan niet met toevoegingen en zoetmiddelen de meest gangbare desserts in Nederlandse huishoudens. Daarnaast is het vermelden van kunstmatige zoetstoffen en/of al dan niet toegevoegde suikers geïnventariseerd. 11 Voedselconsumptiepeiling (VCP) Basis 1-79 jaar, ( Pagina 8 van 21

9 Monitoring van het gehalte aan suikers en vet in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt maart 2016 Werkwijze Methode van bemonstering In het tweede kwartaal van 2014 zijn in totaal 45 verpakkingen van 0,5 of 1 liter vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt bemonsterd. Daarnaast zijn drie producten op basis van soja (sojadessert) bemonsterd. Zie voor de verdeling naar soort en smaak tabel 2. Tabel 2 Monsternameverdeling naar soort en smaak Smaak Vanillevla Yoghurt Sojadessert Totaal Aardbei/kers Bosvruchten 2 2 Vanille Totaal Het ging om 27 verschillende private labels en overige merken bemonsterd bij twaalf verschillende supermarktketens. Naast volle vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt werden ook producten met de aanduiding halfvolle en magere en producten met voedingsclaims 0% vet en 0,8% vet en producten waaraan zoetstoffen 12 waren toegevoegd bemonsterd. De eisen waaraan vla 13 en yoghurt 14 en de aanduidingen magere 15 en halfvolle 16 moeten voldoen staan vermeld in het Warenwetbesluit Zuivel 17. Het assortiment aan producten vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt waaraan zoetstoffen zijn toegevoegd blijkt erg klein. In tabel 3 is de monsternameverdeling weergegeven naar soort aanduiding van het vetgehalte en eventuele voedingsclaim per soort en merk. 12 Producten volledig gezoet met zoetstoffen bevatten van nature een kleine hoeveelheid suiker van nature afkomstig uit melk (lactose) of het gebruikte fruit. 13 Artikel 14, lid 1 van het Warenwetbesluit Zuivel Artikel: De aanduiding vla mag uitsluitend worden gebezigd voor het dikvloeibare samengestelde zuivelprodukt met: a. als kenmerkende bestanddelen zetmeel en ten minste 50% koemelk; b. andere voor de bereiding noodzakelijke eet- en drinkwaren; en c. een melkvetgehalte van ten minste 2,6%. 14 Artikel 8, lid 1 van het Warenwetbesluit Zuivel: De aanduiding yoghurt mag uitsluitend worden gebezigd voor het uitsluitend uit koemelk door doelmatige verzuring met behulp van micro-organismen van yoghurt-cultuur verkregen vloeibare zuivelprodukt, met als kenmerkende eigenschappen: a. een groot aantal levende micro-organismen van yoghurt-cultuur; b. een melkvetgehalte van ten minste 2,95%; c. een gehalte aan melkeiwit van ten minste 2,8% met ten minste 33% melkeiwit in de vetvrije melkdroge stof; en d. een ph van ten hoogste 4,5; 15 magere", voor zover het betreft een waar met een totaal vetgehalte van ten hoogste 0,50% 16 "halfvolle", voor zover het betreft een waar met een totaal vetgehalte van ten minste 1,50% en ten hoogste 1,80% 17 Pagina 9 van 21

10 Tabel 3 Monsternameverdeling naar merk en claim ten aanzien van vet en/of suikers Aanduiding en/of Private label Overige merken voedingsclaim Vanille Vanille- en Vanille Vanille- en Soja t.a.v. vetgehalte, zoetstoffen vla vruchten vla vruchten dessert Totaal en suikers yoghurt yoghurt Magere, 0% vet, met zoetstoffen, geen suikers toegevoegd Magere, 0% vet, met zoetstoffen 1 1 Magere, 0% vet Magere (<0,50% vet) ,8% vet 1 1 Halfvolle (1,50%-1,80% vet) Vol (>2,6% vet of >2,95% vet) Totaal Monstervoorbewerking en analysemethodes Na aankomst in het laboratorium werden de monsters voorbewerkt en gehomogeniseerd. Vervolgens werden het vetgehalte, de individuele vetzuren 18 en het gehalte aan totaal suikers 19 bepaald. Voor het bepalen van het gedeclareerde gehalte aan vet en suikers werd, indien van toepassing, het vermelde vet- en suikergehalte (in gram per 100 ml) met behulp van de dichtheid 20 omgerekend naar gram vet per 100 gram en gram suikers per 100 gram. Statistiek Het toetsen van de op het etiket gedeclareerde versus analysewaarden is gebeurd door middel van een gepaarde t-toets. Wanneer de p-waarde kleiner dan of gelijk was aan 0,05 werd het verschil statistisch significant aangemerkt. Tolerantiegrenzen Daarnaast heeft SANCO 21 in een Leidraad 9 van december 2012 richtsnoeren opgesteld waaraan het tolerantiebereik tussen de vermelde waarde op het etiket en de gemeten waarde moet voldoen. De tolerantie hangt o.a. af van het soort levensmiddel, de voedingsstof en het niveau van de voedingsstof in het levensmiddel. 18 Met behulp van de methode Weibull is het gehalte aan vet en de gehaltes aan individuele vetzuren bepaald. 19 Het gehalte aan suikers is bepaald met behulp van HPLC en RI-detectie. 20 De dichtheid is gemeten met behulp van een gekalibreerde dichtheidsmeter. 21 Directoraat-Generaal Gezondheid en Consumenten van de Europese Commissie Pagina 10 van 21

11 Monitoring van het gehalte aan suikers en vet in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt maart 2016 Resultaten en discussie Analyse en declaratie suikers In tabel 4 zijn data van gedeclareerde en geanalyseerde suikergehaltes verzameld (naar soort product en in oplopend vetgehalte naar aanduiding) 22. In figuur 1 in bijlage I zijn dezelfde gegevens grafisch weergegeven. Tabel 4 Geanalyseerde en gedeclareerde gehalten aan suikers (in gewichts%)* per soort product Aanduiding en/of Analyse Declaratie voedingsclaim t.a.v. vetgehalte n gem min max SD n gem min max SD Vanillevla Magere, 0% vet, met z, geen s** 2 5,2 4,0 6,5 1,77 2 5,1 4,4 5,7 0,90 Halfvolle (1,5-1,8% vet) 1 10,2 1 9,4 Vol (>2,6% vet) 17 9,3 8,1 11,7 1, ,2 9,1 13,8 1,57 Vanille- en vruchtenyoghurt Magere, 0% vet, met z, geen s** 1 3,1 1 3,8 Magere, 0% vet, met z** 1 7,7 1 8,8 Magere, 0% vet 4 10,9 10,6 11,2 0, ,4 12,1 12,9 0,36 Magere (<0,5% vet) 5 10,9 10,3 11,5 0, ,0 11,9 14,8 1,20 0,8% vet 1 10,2 1 11,7 Halfvolle (1,5-1,8% vet) 7 10,2 8,7 11,4 1, ,5 10,4 12,5 0,79 Vol (>2,95% vet) 6 11,7 10,5 12,9 0, ,9 12,7 13,0 0,15 Sojadessert Vol 3 10,0 8,8 10,7 1,09 3 9,1 8,4 9,8 0,70 Totaal *n=aantal; gem=gemiddelde; min=laagst gevonden waarde, max=hoogst gevonden waarde ** met z=met zoetstoffen; geen s=geen suikers toegevoegd Uit de tabel blijkt dat de bemonsterde vanillevla s zonder zoetstoffen 8,1 tot 11,7 gram suikers per 100 gram bevatten, ongeacht het vetgehalte. De vanille- en vruchtenyoghurts zonder zoetstoffen bevatten, onafhankelijk van het vetgehalte, 8,7 tot 12,9 gram suikers per 100 gram bevatten. Uitzonderingen zijn de producten waarbij toegevoegde suikers geheel of gedeeltelijk zijn vervangen door zoetstoffen. Vanillevla en vruchtenyoghurt gezoet met alleen zoetstof bevatten respectievelijk 5,2% (n=2) en 3,1% suikers (n=1). 22 Voor de leesbaarheid zijn in alle tabellen de waarden afgerond op één cijfer achter de komma behalve waarden kleiner dan 0,1 en de SD. 23 Op het etiket van drie desserts werd geen gehalte aan suikers vermeld. Het vermelden van het gehalte aan suikers is niet verplicht. Pagina 11 van 21

12 Het gemiddelde suikergehalte van de sojadessert is 10,0% (n=3). Het suikergehalte in volle vanillevla varieert van 8,1% tot 11,7% en in volle vanilleen vruchtenyoghurt van 10,5% tot 12,9%. Het suikergehalte van halfvolle vanilleen vruchtenyoghurt varieert van 8,7% tot 11,4%. Het suikergehalte van sojadessert varieert van 8,8% tot 10,7%. Wanneer het geanalyseerde gehalte aan suikers wordt verminderd met het van nature in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt aanwezige melksuiker (lactose) wordt het toegevoegde gehalte aan suikers verkregen. In de laatste kolom van tabel 5 zijn de gemiddelde toegevoegde suikergehaltes per productsoort verzameld. Tabel 5 Geanalyseerde, gedeclareerde en toegevoegde gehalten aan suikers (in gewichts%)* per soort product Aanduiding en/of voedingsclaim t.a.v. vetgehalte n Gem suikers in g/100g Declaratie Analyse Toegevoegd 24 Vanillevla Magere, 0% vet, met z, geen s** 2 5,1 5,2 0,4 Halfvolle(1,5-1,8% vet) 1 9,4 10,2 6,3 Vol (>2,6% vet) 17 10,2 9,3 5,7 Vanille- en vruchtenyoghurt Magere, 0% vet, met z, geen s** 1 3,8 3,1 0,9 Magere, 0% vet, met z, 1 8,8 7,7 4,9 Magere, 0%vet 4 12,4 10,9 8,3 Magere (<0,5% vet) 5 13,0 10,9 8,3 0,8% vet 1 11,7 10,2 7,8 Halfvolle (1,5-1,8% vet) 7 11,5 10,2 7,4 Vol (>2,95% vet) 6 12,9 11,7 9,0 Sojadessert 3 9,1 10,0 10,0 Vol *n=aantal; gem=gemiddelde; ** met z=met zoetstoffen; geen s=geen suikers toegevoegd Uit tabel 5 blijkt dat aan vanillevla zonder zoetstoffen gemiddeld 5,7% tot 6,3% suiker wordt toegevoegd. Aan vanille- en vruchtenyoghurt zonder zoetstoffen wordt gemiddeld 8,3% tot 9,0 % suiker toegevoegd. Gemiddeld de meeste suikers worden toegevoegd aan sojadessert (10,0%). 24 Het toegevoegde gehalte aan suikers wordt berekend door het geanalyseerde gehalte aan totaal suikers te verlagen met het geanalyseerde gehalte aan lactose. Pagina 12 van 21

13 Monitoring van het gehalte aan suikers en vet in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt maart 2016 Wanneer de geanalyseerde suikergehaltes worden getoetst met de gedeclareerde gehaltes aan suikers op het etiket blijkt het verschil significant. In tabel 6 zijn de resultaten van de gepaarde t-toets verzameld. De gedeclareerde waarden liggen gemiddeld 10% hoger dan de geanalyseerde waarden. Dit valt binnen de tolerantiegrenzen. Tabel 6 Resultaten gepaarde t-toets analyse vs declaratie suikergehalte (n=45)* gem (in gewichts%) SD Declaratie 10,7 2,33 Analyse 9,7 1,86 P (<0,05 significant) = 0,000 (t=4,994) *gem=gemiddelde, SD=standaarddeviatie Analyse en declaratie vetgehalte In tabel 7 zijn data van gedeclareerde en geanalyseerde vetgehaltes verzameld (naar soort product en in oplopend vetgehalte naar aanduiding). In figuur 2 in bijlage I zijn suikergehaltes en bijbehorende vetgehaltes van alle producten verzameld. Tabel 7 Geanalyseerde en gedeclareerde gehalten aan vet (in gewicht%)* per soort product Aanduiding en/of Analyse Declaratie voedingsclaim t.a.v. vetgehalte n gem min max SD n gem min max SD Vanillevla Magere, 0% vet, met z, geen s** 2 0,2 0,06 0,3 0,14 2 0,0 0,0 0,0 0,00 Halfvolle (1,5-1,8% vet) 1 1,5 1 1,4 Vol (>2,6% vet) 17 2,6 2,7 3,3 0, ,8 1,5 3,7 0,43 Vanille-en vruchtenyoghurt Magere, 0% vet, met z, geen s** 1 0,08 1 0,0 Magere, 0% vet, met z** 1 0,04 1 0,0 Magere, 0% vet 4 0,05 0,03 0,06 0,01 4 0,05 0,0 0,1 0,06 Magere (<0,5% vet) 5 0,06 0,05 0,07 0,01 5 0,06 0,0 0,1 0,05 0,8% vet 1 0,9 1 0,9 Halfvolle (1,5-1,8% vet) 7 1,3 1,2 1,6 0,11 7 1,4 1,3 1,5 0,06 Vol (>2,95% vet) 6 3,3 2,4 4,1 0,64 6 3,6 2,7 4,4 0,61 Sojadessert Vol 3 1,9 1,8 2,0 0,11 3 2,0 2,0 2,0 0,00 Totaal *n=aantal; gem=gemiddelde; min=laagst gevonden waarde, max=hoogst gevonden waarde ** met z=met zoetstoffen; geen s=geen suikers toegevoegd Pagina 13 van 21

14 Uit tabel 7 blijkt dat de magere vruchtenyoghurts zonder of met de claim 0% vet gemiddeld evenveel vet bevatten, respectievelijk 0,06% en 0,05% vet. Het vetgehalte van vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt zonder zoetstof varieert van 0,0% tot 4,1%. Sojadessert bevat gemiddeld 1,8 tot 2,0% vet. Wanneer de geanalyseerde vetgehaltes worden getoetst met de gedeclareerde gehaltes aan vet op het etiket, blijkt het verschil significant. In tabel 8 zijn de resultaten van de gepaarde t-toets verzameld. De gedeclareerde waarden liggen gemiddeld 6% hoger dan de geanalyseerde waarden. Dit valt binnen de tolerantiegrenzen. Tabel 8 Resultaten gepaarde t-toets analyse vs declaratie vetgehalte (n=48)* gem (in gewichts%) SD Declaratie 1,82 1,32 Analyse 1,72 1,22 P (<0,05 significant) = 0,001(t=3,701) *gem=gemiddelde, SD=standaarddeviatie Zoetstoffen Het assortiment aan producten vanillevla en yoghurt waaraan zoetstoffen zijn toegevoegd blijkt erg klein. Aan vier magere vanillevla en vruchtenyoghurt met de claim 0% vet waren volgens het etiket zoetstoffen toegevoegd. Drie van deze vier producten declareerden de zoetstoffen acesulfaam-k en sucralose vergezeld van de vermelding geen suikers toegevoegd. Het vierde product bevatte naast de zoetstof steviolglycosiden volgens het etiket wel toegevoegde suikers. De overige 41 vanillevla s en vanille- en vruchtenyoghurts bevatten volgens het etiket geen zoetstoffen. Tabel 9 Geanalyseerde suiker- en vetgehalten (in gewichts%) per product met en zonder zoetstoffen (n=48)* Productsoort n gem gem (%suikers) (%vet) Vanillevla met zoetstoffen 2 5,2 0,2 Vanillevla zonder zoetstoffen 18 9,4 2,5 Vruchtenyoghurt met zoetstoffen, wel/geen suiker toegevoegd 2 5,4 0,06 Vanille- en vruchtenyoghurt zonder zoetstoffen 23 10,9 1,3 Sojadessert 3 10,0 1,9 *n=aantal; gem=gemiddelde Pagina 14 van 21

15 Monitoring van het gehalte aan suikers en vet in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt maart 2016 Uit tabel 9 blijkt dat het gemiddelde suikergehalte van de 23 onderzochte vanille en vruchtenyoghurts zonder zoetstoffen 10,9% is. Het gemiddelde suikergehalte van vanillevla zonder zoetstoffen (n=18) is 9,4%. De gemiddelde vetgehaltes zijn respectievelijk 1,3% en 2,5%. Het gemiddelde suikergehalte van de twee onderzochte vruchtenyoghurts met zoetstoffen is 5,4%. In vanillevla met zoetstoffen (n=2) wordt gemiddeld 5,2% suiker geanalyseerd. De gemiddelde vetgehaltes zijn respectievelijk 0,08% en 0,2%. Declaratie energiewaarden In tabel 10 zijn gegevens verzameld van de gedeclareerde energiewaarden (in kilocalorie per 100 gram) per soort product. Tevens zijn in de tabel de bijbehorende geanalyseerde gemiddelde vet- en suikergehaltes vermeld. Tabel 10 Gemiddelde gedeclareerde energiewaarden (in kcal/100 g) en gemiddelde analyseresultaten van de suiker- en vetgehaltes (in gewichts%) per soort product (n=46)* energie volgens etiket analyse analyse Aanduiding en/of n voedingsclaim t.a.v. vetgehalte (in kcal/100 g ) (% vet) (% suikers) gem Min max gem gem Vanillevla Magere, 0% vet, met z, geen s** ,2 5,2 Halfvolle ,5 10,2 Vol ,6 9,3 Vanille- en vruchtenyoghurt Magere, 0% vet, met z, geen s** ,08 3,1 Magere, 0% vet, met z** ,04 7,7 Magere, 0% vet ,05 10,9 Magere ,06 10,9 0,8% vet ,9 10,2 Halfvolle ,3 10,2 Vol ,2 11,6 Sojadessert Vol ,9 10,0 *n=aantal; gem=gemiddelde; min=laagste waarde; max=hoogste waarde ** z=zoetstoffen; geen s=geen suikers toegevoegd Magere producten met zoetstoffen zonder toegevoegde suikers leveren gemiddeld het minste energie (42-53 kcal per 100 g) en bevatten gemiddeld weinig vet (0,08%-0,2%) en weinig suikers (3,1%-5,2%); de in het product aanwezige suiker is van nature aanwezig, bijvoorbeeld afkomstig van melk en vruchten. De magere vruchtenyoghurt met steviolglycosiden waaraan wel suikers zijn toegevoegd (circa 25% minder dan aan volle yoghurt) levert 55 kcal per 100 g. 25 Op het etiket van twee volle yoghurts werd geen energiewaarde vermeld. Het vermelden van het energiegehalte in kcal en kj per 100 g of 100 ml of is verplicht. Pagina 15 van 21

16 Volle vanille- en vruchtenyoghurt en volle vanillevla leveren gemiddeld de meeste energie, respectievelijk 100 kcal en 87 kcal per 100 g. Sojadesserts bevatten gemiddeld evenveel suiker (10%) als vergelijkbare volle vanillevla (circa 9%) en volle vanille- en vruchtenyoghurt (circa 11,5%) en leveren gemiddeld 20% minder energie, omdat sojadessert gemiddeld minder vet bevat (1,9%) dan volle vanillevla (2,6%) en volle vanille- en vruchtenyoghurt (3,2%). Alle in sojadessert aanwezige suikers zijn toegevoegd in tegenstelling tot de suikers in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt die lactose bevatten. Tabel 11 Gedeclareerde energiewaarden (in kcal/100 gram) en geanalyseerde suiker- en vetgehalten (in gewichts%) per product met en zonder zoetstoffen (n=46)* energie volgens Productsoort n (kcal/100g) etiket gem gem (%suikers) gem (%vet) Vanillevla met zoetstoffen ,2 0,2 Vanillevla zonder zoetstoffen ,4 2,5 Vruchtenyoghurt met zoetstoffen, wel/geen suiker 5,4 0,06 toegevoegd 2 49 Vanille- en vruchtenyoghurt zonder zoetstoffen ,8 1,1 Sojadessert ,0 1,9 *n=aantal; gem=gemiddelde Producten met zoetstoffen leveren gemiddeld de minste energie en bevatten het laagste gehalte aan suiker en vet in vergelijking met producten zonder zoetstoffen. Het vetpercentage van sojadessert bedroeg gemiddeld 1,9% en dat is lager dan voor vanillevla en hoger dan voor vanille- en vruchtenyoghurt. Pagina 16 van 21

17 Monitoring van het gehalte aan suikers en vet in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt maart 2016 Voedingswaarde-vermelding Op de etiketten van twee volle vanille- en vruchtenyoghurt werd geen energetische waarde vermeld en op de etiketten van twee vanillevla s werd alleen een vetgehalte vermeld. In één geval werd vermeld dat het vetgehalte kon variëren met het seizoen. Volgens artikel 3 van het Warenwetbesluit Voedingswaarde-informatie levensmiddelen (VIL) dient minimaal bij voedingswaarde-etikettering een vermelding te worden gebezigd van energetische waarde, gehalte aan eiwitten, koolhydraten en vetten 26. Het VIL is met ingang van 13 december 2014 vervallen. Met ingang van deze datum is Verordening 1169/ en het Warenwetbesluit informatie levensmiddelen van kracht (WIL) geworden. In het WIL zijn naast aanvullende nationale eisen de regels conform Verordening 1169/2011 opgenomen. De verplichting tot voedingswaarde-vermelding gaat echter pas op 13 december 2016 in, maar als er al voedingswaarde-informatie op het etiket stond dan moet dit voldoen aan het WIL vanaf 13 december De meeste vla en yoghurt zullen dus al moeten voldoen. Voedingsclaims Wanneer de voedingsclaim geen suikers toegevoegd wordt gebruikt dient daarnaast volgens de voorwaarden uit Verordening 1924/ op het etiket vermeld te worden Dit product bevat van nature aanwezige suikers. In totaal werden op het etiket van twaalf producten vanillevla en vruchtenyoghurt de volgende voedingsclaims aangetroffen: 0% vet, vetvrij, 0,8% vet, slechts 1,5% vet, 45% minder vet dan volle vanillevla op het etiket van een halfvolle vla, 42% minder calorieën dan verse volle vla s op een vla mager 0% vet met zoetstoffen zonder toegevoegde suikers, 43% minder calorieën dan reguliere magere vruchtenyoghurts op een yoghurt mager 0% vet met zoetstoffen zonder toegevoegde suikers, met extra calcium, met toegevoegde calcium, bron van vezels, geen suikers toegevoegd en 30% minder suiker dan de gemiddelde magere fruityoghurt. Voedingsclaims moeten voldoen aan de eisen gesteld in Verordening 1924/2006. In de bijlage van de verordening staan de toegestane voedingsclaims en voorwaarden vermeld. De voedingsclaims van de bemonsterde producten voldeden aan de voorwaarden. 26 Indien een bewering inzake de voedingswaarde wordt gebezigd met betrekking tot suikers, verzadigde vetzuren, voedingsvezels of natrium bestaat de te verstrekken informatie uit de gegevens van energetische waarde, gehalte aan eiwitten, koolhydraten, suikers, vetten, verzadigde vetzuren, voedingsvezels en natrium te worden vermeld. 27 Verordening (EU) nr. 1169/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011 betreffende de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten, 28 Verordening (EG) Nr. 1924/2006 van 20 december 2006 inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen. Pagina 17 van 21

18 Conclusies Uit het onderzoek naar 45 vanillevla s en vanille- en vruchtenyoghurts van de NVWA blijkt dat de meeste vanillevla s gemiddeld 8,1 tot 11,7 gram suikers per 100 gram bevatten, ongeacht het vetgehalte van het product. Vanille- en vruchtenyoghurts bevatten 8,7 tot 12,9 gram suikers per 100 gram, ongeacht het vetgehalte. Uitzondering zijn producten waaraan zoetstoffen zijn toegevoegd 12. Vanillevla en vruchtenyoghurt gezoet met alleen zoetstof bevatten respectievelijk 5,2% (n=2) en 3,1% (n=1) suikers. Het gemiddelde suikergehalte van de onderzochte vruchtenyoghurts zonder zoetstoffen was 10,9% (n=23). Vanillevla zonder zoetstoffen (n=18) bevatte gemiddeld 9,4% suikers. Aan vanillevla zonder zoetstoffen wordt gemiddeld 5,7% tot 6,3% suiker toegevoegd. Aan vanille- en vruchtenyoghurt zonder zoetstoffen wordt gemiddeld 8,3% tot 9,0 % suiker toegevoegd. Gemiddeld de meeste suikers worden toegevoegd aan sojadessert (10,0%). Het vetgehalte van vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt zonder zoetstof varieerde van 0,03% tot 4,1%; de gemiddelde vetgehaltes waren respectievelijk 2,5% (n=18) en 1,3% (n=23). Magere producten met een voedingsclaim 0% vet bevatten gemiddeld evenveel vet (0,05%) als magere producten zonder de claim (0,06%). Vanillevla en vruchtenyoghurt gezoet met alleen zoetstof bevat respectievelijk 0,2% (n=2) en 0,08% (n=1) vet. Vanillevla en vruchtenyoghurt waarin toegevoegd suiker geheel was vervangen door zoetstoffen leveren volgens het etiket de minste energie (42-55 kcal per 100 g), ook weinig suiker (3,1%-6,5%) en weinig vet (0,08%-0,3%). Deze producten declareerden de zoetstoffen acesulfaam-k en sucralose op het etiket. Eén vruchtenyoghurt declareerde volgens het etiket steviolglycosiden. Aan dit product waren ook suikers toegevoegd. Sojadesserts (n=3) bevatten gemiddeld evenveel suiker (circa 10%) als vergelijkbare volle vanillevla (circa 9%) en volle vanille- en vruchtenyoghurt (circa 11%). De sojadesserts leveren gemiddeld 20% minder energie. Het vetpercentage bedroeg gemiddeld 1,9% en dat is lager dan voor volle vanillevla (2,6%) en volle vanille- en vruchtenyoghurt (3,2%). Vanillevla zonder zoetstof leverde volgens de etiketten gemiddeld 87 kcal per 100 g (n=18). Voor magere, halfvolle en volle vanille- en vruchtenyoghurt was dit Pagina 18 van 21

19 Monitoring van het gehalte aan suikers en vet in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt maart 2016 respectievelijk 71 (n=5), 77 (n=7) en 100 (n=4) kcal per 100 g. De gemiddelde hoeveelheid energie van de sojadesserts was 73 kcal per 100 g. Over het algemeen lagen de gedeclareerde suiker- en vetgehaltes respectievelijk 10% en 6% hoger dan de geanalyseerde gehaltes. Deze verschillen zijn significant. Ze vallen wel binnen de tolerantiegrenzen. Pagina 19 van 21

20 Bijlage I Figuur 1 Gehalte aan geanalyseerde suikers (in gewichts%) per soort vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt en aanduiding vetgehalte Verklaring van de gebruikte kleuren in de figuur Vanillevla, magere, 0% vet, met zoetstoffen, 'geen suikers toegevoegd' Vanillevla, halfvolle (1,5-1,8% vet) Vanillevla, (vol, >2,6% vet) Yoghurt, magere, 0% vet, met zoetstoffen, 'geen suikers toegevoegd' Yoghurt, magere, 0% vet, met zoetstoffen Yoghurt, magere, 0% vet Yoghurt, magere (<0,5% vet) Yoghurt, 0,8% vet Yoghurt, halfvolle (1,5-1,8% vet) Yoghurt, (vol, >2,95% vet) Sojadessert Pagina 20 van 21

21 Monitoring van het gehalte aan suikers en vet in vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt maart 2016 Figuur 2 Gehalte aan geanalyseerde vet en geanalyseerde suikers (in gewichts%) per soort vanillevla en vanille- en vruchtenyoghurt en aanduiding vetgehalte Verklaring van de volgorde van desserts in de figuur Soort Nummer in de figuur Vanillevla magere, 0% vet, met zoetstoffen, 'geen suikers toegevoegd' 1 t/m 2 Vanillevla, halfvolle (1,5-1,8% vet) 3 Vanillevla, (vol, >2,6% vet) 4 t/m 20 Yoghurt, magere, 0% vet, met zoetstoffen, 'geen suikers toegevoegd' 21 Yoghurt, magere, 0% vet, met zoetstoffen 22 Yoghurt, magere, 0% vet 23 t/m 26 Yoghurt, magere (<0,5% vet) 27 t/m 31 Yoghurt, 0,8% vet 32 Yoghurt, halfvolle (1,5-1,8% vet) 33 t/m 39 Yoghurt, (vol, > 2,95% vet) 40 t/m 45 Sojadessert 46 t/m 48 Pagina 21 van 21