Nederlandse samenvatting
|
|
- Ida Smeets
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 147
2 Nederlands samenvatting Wat is COPD? Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is een ziekte waarbij er een blijvende vernauwing van de luchtwegen in de long optreedt, die voornamelijk veroorzaakt wordt door roken. Patiënten met COPD hebben een abnormale ontstekingsreactie in de longen door het roken van sigaretten en inhalatie van schadelijke gassen. COPD bestaat uit 2 vormen: emfyseem (een verlies aan weefsel van de longblaasjes, waardoor de rek uit de long raakt en er minder goede opname van zuurstof en afgifte van koolzuur mogelijk is) en chronische bronchitis (een chronische ontsteking aan de luchtwegen waarbij dagelijks slijm opgehoest wordt). De voornaamste klachten van COPD patiënten zijn kortademigheid bij inspanning, hoesten en overmatige slijmproductie van de luchtwegen. Sommige patiënten hebben frequent periodes met een verergering van klachten, exacerbaties genoemd. De behandeling van COPD bestaat voornamelijk uit inhalatie van luchtwegverwijders, en bij patiënten die vaak een exacerbatie hebben, worden ontstekingsremmers in inhalatie vorm (inhalatie steroïden) voorgeschreven als dagelijkse behandeling. De luchtwegen van patiënten met COPD zijn gevoelig voor virale of bacteriële infecties en luchtverontreiniging. Bij blootstelling aan deze zaken kan een min of meer plotselinge verergering van klachten onstaan: een exacerbatie. Hierbij treedt een ontstekingsreacting op, die doorgaans wordt behandeld met ontstekingsremmers in tablet vorm: een prednisolon stootkuur. Daarnaast worden deze exacerbaties behandeld met maximaal gebruik van luchtwegverwijders. Exacerbaties vormen een belang aspect van COPD aangezien ze een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van leven van de patiënt, en de levensverwachting van patiënten wordt bekort. Voor de maatschappij zijn de kosten van de behandeling van exacerbaties aanzienlijk, zeker als de patiënten in een ziekenhuis opgenomen moeten worden. Daarom is het belangrijk deze exacerbaties te voorkomen, en als ze toch optreden ze dan zo effectief mogelijk te behandelen. De onderzoeksvraagstellingen in dit proefschrift In dit proefschrift zijn de resultaten van 2 klinische studies beschreven. De eerste is genaamd de Symbexco-studie, een onderzoek waarin werd bestudeerd of COPD exacerbaties met inhalator behandeld kunnen worden in plaats van met de prednisolon tabletten waar normaal mee wordt behandeld. Met behulp van de gegevens die we in dit onderzoek hebben verzameld hebben we de volgende onderwerpen onderzocht: Patiënten met COPD krijgen vaak een dagelijkse behandeling met ontstekingsremmers in inhalatievorm voorgeschreven. We 148
3 onderzochten de vraag: wat gebeurt er met de ontsteking en klachten van de luchtwegen van patiënten met COPD, wanneer de dagelijkse onderhoudstherapie met ontstekingsremmers wordt gestopt (hoofdstuk 3, hieronder samengevat onder Gevolgen stoppen van onderhoudstherapie met ontstekingsremmers)? Om informatie te krijgen over de ontsteking in de luchtwegen, vragen we deelnemers verneveld zout te inhaleren, zodat ze gemakkelijk slijm op hoesten. Bij sommige patiënten treedt hierbij een vernauwing van de luchtwegen op. We onderzochten de vraag of het veilig is om patiënten verneveld zout te laten inhaleren ook wanneer zij al een sterkere luchtwegvernauwing hebben tijdens een exacerbatie (hoofdstuk 4, hieronder samengevat onder Veiligheid inhalatie verneveld zout. Tijdens een verergering van luchtwegklachten bij patiënten met COPD wordt ook de ontsteking in de luchtwegen erger. We onderzochten welke kenmerken van de ontsteking verergeren, en of dit gerelateerd is aan de oorzaak van de exacerbatie (hoofdstuk 5, hieronder samengevat onder Verandering van luchtwegontsteking bij een COPD exacerbatie ). We onderzochten de vraag of het mogelijk is een exacerbatie van luchtwegklachten te behandelen met ontstekingsremmers per inhalatie in plaats van met prednisolon tabletten (ook wel stootkuur genoemd), waarvan bekend is dat er meer bijwerkingen zijn (hoofdstuk 6, hieronder samengevat onder: Resultaten behandeling Symbexco studie ). In de tweede studie werd onderzocht of het mogelijk is met een lage dosering ingeademd koolmonoxide de ontsteking in de luchtwegen van patiënten met COPD, die altijd in enige mate aanwezig is, geremd kan worden. De resultaten zijn beschreven in hoofdstuk 7, en samengevat onder resultaten koolmonoxide studie Gevolgen stoppen van onderhoudstherapie met ontstekingsremmers Een gedeelte van patiënten met COPD gebruikt geïnhaleerde ontstekingsremmers als dagelijkse therapie. Volgens de richtlijnen wordt dit voornamelijk voorgeschreven aan patiënten die regelmatig een exacerbatie hebben. In de dagelijkse praktijk zijn er ook patiënten met een minder ernstig COPD, die ontstekingsremmers per inhalatie gebruiken. Deze patiënten zouden eigenlijk dit medicijn niet meer moeten gebruiken. In de Symbexco-studie vroegen we patiënten te stoppen met deze onderhoudstherapie en hebben we de verandering van de ontsteking, longfunctie en gezondheidsklachten gemeten. We zagen bij een deel van de patiënten dat de luchtwegklachten verergerden 2 maanden na het stoppen van de onderhoudstherapie. We hebben onderzocht welke veranderingen in ontsteking in de luchtwegen plaatsvonden, hoe deze toename in ontsteking gerelateerd was aan een toename in klachten, en welke ontstekingskenmerken aan het begin voorspelden bij welke patiënten een verergering in klachten op zou treden. We vonden dat het stoppen van de onderhoudstherapie leidde tot een toename van de luchtwegvernauwing, en een 149
4 verslechtering van de kwaliteit van leven. De ontsteking in de luchtwegen nam op allerlei manieren toe (verschillende cellen en ontstekingsstoffen). De toename van één specifieke cel, de eosinofiel, een ontstekingscel die ook bij astma een grote rol speelt, was gerelateerd aan een toentame van de luchtwegvernauwing. Veiligheid inhalatie verneveld zout Om informatie over de ontsteking in de luchtwegen te verkrijgen vroegen we patiënten met COPD verneveld zout te inhaleren, zodat ze gemakkelijk slijm op kunnen hoesten. Dat slijm wilden we namelijk onderzoeken om meer te weten te komen over de ontstekingsreactie in de luchtwegen. Sommige patiënten werden kortademig door het vernevelde zout; er trad een vernauwing van de luchtwegen op. Daarom hielden we tijdens deze procedure nauwgezet de longfunctie in de gaten. Uit eerdere onderzoeken weten we dat in de stabiele fase van COPD het veilig is verneveld zout te laten inhaleren, ook door patiënten met een ernstige luchtwegvernauwing. Er was echter weinig beschreven over de veiligheid van inhalatie van verneveld zout tijdens een COPD exacerbatie. We vergeleken in welke mate de luchtwegen zich vernauwen door het vernevelde zout tijdens een exacerbatie, en hoe dit zich verhield tot de vernauwing van de luchtwegen in de stabiele fase van de ziekte. Verder keken we wat de kenmerken waren van de patiënten bij wie een sterkere/ernstigere vernauwing optreedt, en hoe we deze sterkere vernauwing op voorhand kunnen voorspellen. We vonden dat tijdens exacerbatie een vergelijkbare vernauwing optrad als die in de stabiele fase. Daarom adviseren we om bij patiënten bij wie in de stabiele fase een sterke luchtwegvernauwing optreedt tijdens inademing van verneveld zout, extra voorzichtig te zijn door oplossingen te gebruiken met een lagere zout concentratie en voorzichtig de zout concentraties op te hogen. Verandering van luchtwegontsteking bij een COPD exacerbatie Een COPD exacerbatie kan verscheidene oorzaken hebben: de belangrijkste zijn een virale ontsteking, een bacteriële ontsteking, blootstelling aan verontreinigde lucht, of een combinatie hiervan. Tijdens een exacerbatie treedt vaak ook een verergering van luchtweg ontsteking op. De verschillende oorzaken van een exacerbatie bij patiënten met COPD veroorzaken verschillende patronen van ontsteking in de luchtwegen. We hebben onderzocht hoe deze ontstekingspatronen er uitzien, en in het bijzonder wat voor een ontstekingspatroon een bacteriële verwekker veroorzaakt. Dit laatste kan voor patiënten zeer belangrijk zijn, omdat je misschien uit het ontstekingspatroon op zou kunnen maken, of er met antibacteriële therapie moet worden gestart. Nu kan er pas met zekerheid gezegd worden dat er een bacteriële oorzaak is, wanneer de bacteriën in het slijm gekweekt zijn, wat wel 5 dagen kan duren. 150
5 We vonden dat alle soorten ontstekingscellen in hogere concentraties in het slijm aanwezig zijn tijdens een exacerbatie vergeleken met een stabiele fase. Een bacteriële verwekker veroorzaakte naast de toename in ontsteking in het slijm ook een toename in ontsteking in het bloed. We hebben onderzocht welke ontstekingswaarden in het slijm of in het bloed het best een bacteriele verwekker als oorzaak voorspelt. We vonden dat de concentratie van tumor necrosis factor-a in het slijm, een boodschapper-eiwit dat de ontstekingsreactie op gang brengt, een goede voorspellende waarde had voor het feit dat de oorzaak van de exacerbatie bacterieel was. Grotere onderzoeken zijn nodig, om precies vast te stellen welke waarde als afkappunt gebruikt moet worden om een bacteriële oorzaak zo zeker mogelijk te maken. Resultaten proefbehandeling Symbexco studie: Doel van de studie: Het doel van de studie is te onderzoeken of het mogelijk is om een COPD exacerbatie te behandelen met een inhalator met daarin een combinatie van een langwerkende luchtwegverwijder en een ontstekingsremmer, in plaats van de prednisolon stootkuur die normaal gesproken bij een exacerbatie wordt gegeven. Het grote voordeel van behandelen met inhalatoren is dat de medicijnen rechtstreeks in de luchtwegen terecht komen. Daardoor komen ze minder in het bloed en de rest van het lichaam en hebben daar dan ook minder bijwerkingen. De deelnemers die een exacerbatie meldden zijn 2 weken lang behandeld met ofwel A: inhalator met hierin een luchtwegverwijder en ontstekingsremmer, ofwel B: prednisolon stootkuur, ofwel C: placebo. In totaal zijn 45 patiënten behandeld voor een exacerbatie. Zowel de deelnemende patiënten als de behandelaars en onderzoekers wisten daarbij niet wie welke behandeling kreeg. We vergeleken in eerste instantie de resultaten van de behandeling met de inhalatoren met hierin een luchtwegverwijder en ontstekingsremmer versus behandeling met placebo. Dit deden we om te kijken of de behandeling met inhalatoren met hierin een luchtwegverwijder en ontstekingsremmer de ontsteking die samen gaat met een exacerbatie verbetert. Vervolgens vergeleken we de resultaten van de behandeling met inhalator met hierin een luchtwegverwijder en ontstekingsremmer versus behandeling met de prednisolon stootkuur (de gebruikelijke behandeling). Dit deden we om een indruk te krijgen of de behandeling met inhalator met hierin een luchtwegverwijder en ontstekingsremmer een verbetering van de ontsteking geeft die vergelijkbaar is met de verbetering bij de gebruikelijke behandeling met de prednisolonkuur, en om te bezien of de behandeling met de inhalator met hierin een luchtwegverwijder en ontstekingsremmer minder bijwerkingen had. 151
6 Resultaten van de behandelingen op de ontsteking We hebben de deelnemers die behandeld zijn voor een verergering van klachten onder andere op de eerste dag en na 2 weken gevraagd een zoutoplossing in te ademen, zodat ze makkelijker slijm op hoesten. In dit slijm hebben we ontstekingscellen gemeten. De ontstekingscel, die de belangrijkste rol speelt tijdens een verergering van klachten, is de eosinofiel. De volgende veranderingen traden op door de behandelingen op het aantal eosinofielen in het slijm: Behandeling met inhalator met hierin een luchtwegverwijder en ontstekingsremmer gaf een afname van eosinofielen in het slijm van 57%. Behandeling met prednisolon stootkuur gaf een afname van eosinofielen in het slijm van 58%. Behandeling met placebo (nepmedicijn) gaf een toename van eosinofielen in het slijm van 24 %. De afname van het aantal eosinofielen door zowel de inhalers als de prednisolonstootkuur was groter dan je op basis van toeval zou kunnen verwachten. Met andere woorden: dat effect moet echt aan het actieve medicijn liggen. In statistisch jargon: het gemeten effect berust niet op toeval. Resultaten van de behandelingen op de longfunctie Bij de deelnemers die behandeld zijn voor hun exacerbatie hebben we tijdens de behandeling longfunctie gemeten. We vonden dat bij de deelnemers die met de inhalatoren met hierin een luchtwegverwijder en ontstekingsremmer waren behandeld, een grotere verbetering optrad in de vernauwing van de luchtwegen, dan bij deelnemers die met de prednisolonstootkuur of met placebo waren behandeld. Maar de toename was variabel tussen deelnemers zodat we niet met zekerheid kunnen zeggen dat de toename groter was dan je op basis van toeval zou kunnen verwachten. Om te kijken of deze verbetering van de vernauwing van de luchtwegen wel echt is (niet op toeval berust), zou je in de toekomst dit met meer deelnemers moeten onderzoeken. Resultaten van de behandeling op de gezondheids vragenlijsten en klachten We hadden de deelnemers aan de studie tijdens de behandeling van de exacerbatie uitgenodigd vragenlijsten over de gezondheidstoestand in te vullen. 152
7 We vonden dat de behandeling van de exacerbatie met inhalator met een luchtwegverwijder en ontstekingsremmer de grootste vooruitgang op het gebied van de gezondheidstoestand gaf. Tijdens de behandelingsperiode hebben de deelnemers een dagboek bijgehouden, en hierin de ernst van hun klachten aangegeven. We vonden dat zowel tijdens de behandeling met de inhalator met een luchtwegverwijder en ontstekingsremmer als met de prednisolonstootkuur een verbetering optrad in de klachten vergeleken met tijdens de placebobehandeling. Effecten van de behandeling op bijwerkingen in het lichaam In het bloed konden we meten in hoeverre er bijwerkingen optreden door de behandeling met ontstekingsremmers. De maat die we hiervoor gebruikten is cortisol. Cortisol kan worden onderdrukt door ontstekingsremmers, waardoor bijwerkingen als onder andere botontkalking kunnen ontstaan. Dit kan optreden als patiënten veel prednisolon nodig hebben. We vonden dat de prednisolon stootkuur inderdaad het cortisol onderdrukte. Bij de behandeling met de inhalator met een luchtwegverwijder en ontstekingsremmer was dit niet het geval. Slotconclusie van de Symbexco-studie Behandeling van een exacerbatie van COPD met inhalers met een luchtwegverwijder en een ontstekingsremmer is goed mogelijk. Het geeft een verbetering van de ontsteking, de klachten en de gezondheidstoestand vergeleken met behandeling met een nepmedicijn. We konden uit de studie niet opmaken of behandeling met inhalator met een luchtwegverwijder en ontstekingsremmer beter of slechter of even goed werkt als behandeling met de gebruikelijke prednisolon stootkuur. Wel zagen we dat de behandeling met de prednisolon stootkuur in het lichaam bijwerkingen geeft, die we niet vonden bij behandeling met inhalator met een luchtwegverwijder en ontstekingsremmer. Samenvatting resultaten koolmonoxidestudie Doel van de studie Het doel van de koolmonoxidestudie was te onderzoeken of een lage dosering ingeademd koolmonoxide een ontstekingsremmend effect heeft in de luchtwegen van patiënten met COPD. Koolmonoxide is algemeen bekend als het geurloze gas dat -ingeademd in hoge concentraties- dodelijk kan zijn. Er zijn echter ook gunstige effecten van koolmonoxide. In cel- en diermodelstudies is 153
8 gebleken dat koolmonoxide sterke ontstekingsremmende effecten heeft. Dit zou dus gunstig zijn in COPD, omdat daarbij een verhoogde ontstekingsreactie ontstaat. De luchtwegen maken zelf ook actief koolmonoxide aan op het moment dat de ontsteking in de luchtwegen verergert. Overigens zit er ook in sigarettenrook koolmonoxide. In hoge concentraties is koolmonoxide giftig. We hadden onze concentratie zo gekozen dat deze vergelijkbaar is met de concentratie die rokers door sigarettenrook binnen krijgen, wanneer ze 1 pak sigaretten per dag zouden roken. Deze concentratie blijft ver onder de giftige concentraties. Om te onderzoeken of ingeademd koolmonoxide inderdaad een remmende werking heeft op de ontsteking van de luchtwegen bij met COPD, hebben we een onderzoek opgezet waarbij we deelnemers vroegen in 2 periodes van 4 dagen achtereen gedurende 2 uur per dag een lage concentratie koolmonoxide, of gewone lucht uit een gascilinder in te ademen. Deze periodes waren in willekeurige volgorde, zonder dat de onderzoekers of de deelnemers wisten in welke periode welk gas geïnhaleerd werd. Op de 5 de dag van beide periodes hebben we de effecten van de behandeling gemeten. Het belangrijkste waar we in het onderzoek naar keken was de ontsteking in het opgehoeste slijm. We vonden dat de ontsteking door de ingeademde koolmonoxide over het algemeen verbeterde, maar de resultaten waren te variabel tussen de proefpersonen om de uitslag met voldoende stelligheid te kunnen presenteren. Studies met grotere groepen deelnemers zullen moeten bevestigen of koolmonoxide de ontsteking in een zodanige mate verbetert dat patiënten het verschil ook echt merken en de behandeling met ingeademd koolmonoxide een reëele mogelijkheid wordt. We zagen dat voornamelijk een ontstekingscel die in astma een rol speelt, de al eerder genoemde eosinofiel, verbeterde door de koolmonoxide. Daarom zijn we in het UMCG nu bezig een onderzoek op te zetten, waarin de ontstekingsremmende effecten van koolmonoxide bij astma patiënten wordt onderzocht. Daarnaast hebben we onderzocht of de longfunctie en de kwaliteit van leven verbeterde door de koolmonoxide. Dit was niet het geval. Misschien dat tijdens een exacerbatie, waarbij de luchtwegontsteking een grotere rol speelt, koolmonoxide hier wel een effect op zal blijken te hebben. Ook dit zal in de toekomst onderzocht mochten worden. Algemene samenvatting Samenvattend werd in dit proefschrift uitgebreid gekeken naar de ontstekingsreactie in de luchtwegen van mensen met COPD. Deze ontsteking is erg belangrijk bij het ontstaan, en bij de geleidelijke achteruitgang van COPD. Bij een exacerbatie van COPD is de ontstekingsreactie nog weer heftiger, en afhankelijk van het uitlokkende moment, ook anders van aard. Tot nu toe is het 154
9 steeds erg moeilijk gebleken deze ontstekingsreactie goed te behandelen met methodes met aanvaardbare niveaus van bijwerkingen. In dit proefschrift worden twee nieuwe methodes geïntroduceerd waar we hoopvolle resultaten mee boekten en die nu in grotere en meeromvattende studies uitgetest zullen gaan worden. 155
10 156
FYSIOTHERAPIE OP DE LONGAFDELING BIJ EEN EXACERBATIE COPD
FYSIOTHERAPIE OP DE LONGAFDELING BIJ EEN EXACERBATIE COPD Wat is COPD? COPD is een ongeneeslijke chronische aandoening aan de luchtwegen (Chronic Obstructive Pulmonary Diseases). Deze longaandoening kan
Nadere informatieNederlandse samenvatting Liesbeth van rensen
Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen Wat is astma? Patiënten met astma hebben het regelmatig benauwd. Kenmerkend voor de ziekte is dat de benauwdheid gepaard gaat met een piepende ademhaling, hoesten
Nadere informatieDe longverpleegkundige
De longverpleegkundige De longverpleegkundige Van uw longarts heeft u de eerste informatie gekregen over uw aandoening en de klachten die daarmee gepaard gaan. Vervolgens heeft de longarts u verwezen naar
Nadere informatieWat is COPD? 1 van
Wat is COPD? COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Het is een verzamelnaam voor de ziektes chronische bronchitis en longemfyseem. Artsen maken tegenwoordig geen onderscheid meer tussen
Nadere informatieAstma / COPD-dienst Geldrop
Astma / COPD-dienst Geldrop Wat is astma en COPD Astma is een ontsteking aan de luchtwegen. De luchtwegen reageren overgevoelig op (allergische of niet-allergische) prikkels door het samentrekken van luchtwegspiertjes,
Nadere informatieOpname en ontslag bij COPD
Opname en ontslag bij COPD Inleiding U bent opgenomen op de afdeling Longziekten met COPD-gerelateerde klachten. In deze brochure krijgt u informatie over de aandoening maar ook over de behandeling tijdens
Nadere informatieAstma/COPD Dienst Geldrop
Astma/COPD Dienst Geldrop Wat is astma en COPD? Astma is een ontsteking aan de luchtwegen. Wanneer de luchtwegen overgevoelig op (allergische of niet-allergische) prikkels reageren door het samentrekken
Nadere informatieCOPD en longproblematiek. Angst voor inspanning Noodzaak voor inspanning
COPD en longproblematiek Angst voor inspanning Noodzaak voor inspanning De luchtwegen Hogere luchtwegen (Mond, keel, neus) Slijmvlies zorgt voor bevochtiging v/d lucht en het binden van stofdeeltjes Lagere
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Chapter 8 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 151 Achtergrond Wat is COPD? COPD is een Engelse afkorting van chronic obstructive pulmonary disease, in het Nederlands chronisch obstructieve
Nadere informatieDe longverpleegkundige
De longverpleegkundige Algemeen U bent door uw longarts verwezen naar de longverpleegkundige. Een longverpleegkundige is een verpleegkundige, die zich heeft gespecialiseerd in astma en COPD (chronische
Nadere informatieAstma / COPD-dienst Geldrop
Astma / COPD-dienst Geldrop Wat is astma en COPD Astma is een ontsteking aan de luchtwegen. De luchtwegen reageren overgevoelig op (allergische of niet-allergische) prikkels door het samentrekken van luchtwegspiertjes,
Nadere informatieDia 1. Klinische les COPD
Dia 1 Klinische les COPD Dia 2 Korte introductie Filmpje Werking van de longen We gaan er in deze klinische les niet vanuit dat iedereen een basiskennis heeft over de werking van de longen en de ziekte
Nadere informatieSamenvatting. Nederlandse samenvatting
Page 143 Samenvatting Onder normale omstandigheden inhaleert een volwassen menselijke long zo n 11.000 liter lucht per dag. Naast deze normale lucht worden er ook potentieel toxische stoffen en micro-organismen,
Nadere informatie2.1 Verstoord evenwicht protease-antiprotease
Roken is verreweg de belangrijkste risicofactor. Andere risicofactoren zijn: beroepen of hobby s met regelmatige blootstelling aan kleine deeltjes (fijnstof ) en (zelden) een familiair voorkomend enzymtekort
Nadere informatieAstma en COPD. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Astma en COPD Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Astma 3 Oorzaken van astma 4 Symptomen 5 Risico s 5 Behandeling 6 Geneesmiddelen 7 COPD 9 Oorzaken
Nadere informatieFactsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 2007
Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 27 Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt (M. Heijmans, NIVEL, Oktober 27). LEVEN MET COPD VRAAGT OM LEF
Nadere informatieWaarom was het onderzoek nodig?
Helpt het toevoegen van olodaterol aan tiotropium kortademigheid te verlichten bij patiënten met COPD? Dit is een samenvatting van een klinisch onderzoek bij patiënten met chronische obstructieve longziekte
Nadere informatieIn deze brochure vindt u informatie over COPD, en over hoe u er best mee kunt omgaan.
Welkom Geachte mevrouw Geachte heer In deze brochure vindt u informatie over COPD, en over hoe u er best mee kunt omgaan. Heeft u na het lezen van deze brochure nog bijkomende vragen, opmerkingen of wensen,
Nadere informatieInhaleren moet je leren Droog oefenen Geneesmiddelen op maat
In Nederland heeft één op de tien mensen last van een chronische aandoening aan de luchtwegen. Dit kan astma zijn, chronische bronchitis of emfyseem. Voor astma, chronische bronchitis en emfyseem samen
Nadere informatieSamenvatting SAMENVATTING
SAMENVATTING Een karakteristieke eigenschap van astma is ontsteking van de luchtwegen. Deze ontsteking wordt gekenmerkt door een toename van ontstekingscellen in het longweefsel. De overgrote meerderheid
Nadere informatieLongziekten en respiratoire revalidatie. Prof Dr W. Janssens
Longziekten en respiratoire revalidatie Prof Dr W. Janssens Definitie Respiratoire revalidatie is gericht op patienten met chronische longaandoeningen met klachten en gereduceerde activiteiten van het
Nadere informatieklacht afkorting voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, een
: factoren verergeren en 3 klacht afkorting voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, een, zoals ingen voornaamste de doen om te verbeteren. Daarom hebben we deze serie werkboeken voor zelfmanagement
Nadere informatieAstma en COPD VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER
Astma en COPD WAT ZIJN DE KLACHTEN MEDICIJNEN OM UW KLACHTEN TE VERMINDEREN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK INFORMATIE MEDICIJNEN OP RECEPT VRAAG OVER UW MEDICIJNEN?
Nadere informatieErgotherapie voor mensen met COPD. Afdeling Ergotherapie
Ergotherapie voor mensen met COPD Afdeling Ergotherapie Uw huisarts of behandelend arts heeft u doorverwezen naar de afdeling Ergotherapie omdat u door COPD problemen ondervindt bij het uitvoeren van dagelijkse
Nadere informatieIn deze folder informeren wij u over wat peuterastma inhoudt en welke behandelingsmethoden er zijn.
Wat is peuterastma? In deze folder informeren wij u over wat peuterastma inhoudt en welke behandelingsmethoden er zijn. Peuterastma is een ziekte waarbij kinderen jonger dan vier jaar in perioden, vooral
Nadere informatieInformatie voor patiënten met astma en COPD
Informatie voor patiënten met astma en COPD Inleiding U heeft de diagnose COPD en/of astma en u bent onder behandeling bij de longarts en longverpleegkundige. Van uw longarts heeft u de eerste informatie
Nadere informatieFrom pathology to treatment in chronic obstructive pulmonary disease Gosman, Margot Madeleine Elvira
University of Groningen From pathology to treatment in chronic obstructive pulmonary disease Gosman, Margot Madeleine Elvira IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Nadere informatieU bent opgenomen op de afdeling longgeneeskunde. De reden is een verergering van uw COPD, ook wel exacerbatie COPD of longaanval genoemd.
COPD zorgpad U bent opgenomen op de afdeling longgeneeskunde. De reden is een verergering van uw COPD, ook wel exacerbatie COPD of longaanval genoemd. In deze folder vindt u informatie over het COPD-zorgpad.
Nadere informatieToetsvragen en stellingen Antwoorden met verklaring
Toetsvragen en stellingen Antwoorden met verklaring Stellingen 1. Als de benauwdheidsklachten minder worden, kan de onderhoudsmedicatie gestopt worden. Eens/ oneens Deze gedachte is een reden waarom veel
Nadere informatieOorzaken. Klachten en verschijnselen
Bronchiëctasieën De dokter heeft vastgesteld dat u bronchiëctasieën heeft. In deze folder krijgt u informatie over wat bronchiëctasieën, de oorzaken, klachten en de behandeling inhouden. Bronchiëctasieën
Nadere informatieWat is COPD? COPD is een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem.
COPD 2 U heeft van uw longarts gehoord dat u COPD heeft. Dit zou kunnen leiden tot bezorgdheid, maar ook tot onzekerheid. Waarschijnlijk wilt u niet alleen weten wat u precies mankeert, maar ook wat de
Nadere informatieAstma: de laatste ontwikkelingen S.R.J. VAN OORD LONGARTS - LANGELAND ZIEKENHUIS
Astma: de laatste ontwikkelingen S.R.J. VAN OORD LONGARTS - LANGELAND ZIEKENHUIS Longen Longen Longen Wat doen longen precies? Zuurstof opnemen Koolstofdioxide afscheiden Longblaasjes Astma: de laatste
Nadere informatieCOPD- en Astmacontroleboekje van:
De Astma apotheken en COPD van Zorggroep Uw behandelplan Almere Inhoudsopgave Waarom dit boekje 1 Controleafspraak voor astma / COPD 4, 6, 8, 10 Doelen voor de controle de volgende keer 5, 7, 9, 11 Andere
Nadere informatieCOPD. Individueel zorgplan longmedicatie & longaanval actieplan
COPD Individueel zorgplan longmedicatie & longaanval actieplan U heeft dit plan ontvangen zodat u zelf actie kunt onder- nemen zodra uw COPD klachten verergeren, verbeteren of plotseling toenemen. COPD
Nadere informatieCitation for published version (APA): Sneeboer, M. M. S. (2016). Coagulation and fibrinolysis in patients with asthma
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Coagulation and fibrinolysis in patients with asthma Sneeboer, Marlous Link to publication Citation for published version (APA): Sneeboer, M. M. S. (2016). Coagulation
Nadere informatieSAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Allergisch astma Allergisch astma is een veel voorkomende ziekte waarbij mensen benauwd worden wanneer ze de stof inademen waar ze allergisch voor zijn geworden. Daarnaast
Nadere informatieSamenvatting proefschrift Dirk-Jan Slebos
Samenvatting proefschrift Dirk-Jan Slebos Pathophysiology and airway inflammation in Bronchiolitis Obliterans after lung transplantation Promotie 12 november 2003 Rijksuniversiteit Groningen Promotor:
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19774 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19774 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Snoeck-Stroband, Jiska Bouwien Title: Towards clinical phenotyping of COPD : effects
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66122 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Amatngalim, G.D. Title: Airway epithelial innate host defence in chronic obstructive
Nadere informatieOPNAME IN EEN COPD ZORGPAD FRANCISCUS VLIETLAND
OPNAME IN EEN COPD ZORGPAD FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Welkom in het Vlietland ziekenhuis en op afdeling longgeneeskunde. U bent opgenomen op de afdeling longgeneeskunde omdat uw klachten van de COPD
Nadere informatieLongziekten. Behandeling van COPD / COPD pad. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Longziekten / COPD pad 1 De behandeling van COPD Inleiding Deze folder geeft u informatie over het ziektebeeld en de behandeling van COPD en geeft stapsgewijs weer wat u de komende
Nadere informatieDe nieuwe COPD carrousel Uw eigen COPD paspoort
De nieuwe COPD carrousel Uw eigen COPD paspoort Longziekten Beter voor elkaar 2 COPD Carrousel / COPD paspoort Inleiding Van uw longarts heeft u te horen gekregen dat u COPD heeft met het advies deel te
Nadere informatieDe behandeling van COPD
PATIËNTEN INFORMATIE De behandeling van COPD op de afdeling Longgeneeskunde van het Maasstad Ziekenhuis 2 PATIËNTENINFORMATIE Inleiding Met deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over de
Nadere informatieDe nieuwe COPD carrousel Uw eigen COPD paspoort
Afdeling: Onderwerp: Longziekten De nieuwe Uw eigen COPD paspoort 1 COPD Carrousel / COPD paspoort Inleiding Van uw longarts heeft u te horen gekregen dat u COPD heeft met het advies deel te nemen aan
Nadere informatieCOPD Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg
COPD Een chronische ziekte, een gezamenlijke zorg Heldere afspraken over de manier waarop zorgverleners u helpen en ondersteunen bij uw chronische ziekte. Inleiding Bij u is de diagnose COPD (Chronic
Nadere informatieluchtwegproblemen kinderen
luchtwegproblemen bij kinderen 1 Luchtwegproblemen bij kinderen Informatie voor ouders van een kind met luchtwegproblemen Wat verstaan we onder luchtwegproblemen? Uw kind is opgenomen op de kinderafdeling
Nadere informatieChapter 8 Nederlandse samenvatting
Chapter 8 Nederlandse samenvatting CHAPTER 8 NEDERLANDSE SAMENVATTING COPD De Engelse afkorting COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease (chronische obstructieve longziekte). Dit is een chronische
Nadere informatieBENAUWDHEID BIJ KINDEREN
BENAUWDHEID BIJ KINDEREN 1009 Inleiding Uw kind heeft last van terugkomende benauwdheidaanvallen. Dit kan astma genoemd worden of, als uw kind nog erg jong is, bronchiale hyperreactiviteit. Wij kunnen
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 131 Astma, chronische bronchitis en longemfyseem (de laatste twee worden samen ook wel COPD genoemd) zijn longaandoeningen die veelvuldig voorkomen. De aandoeningen worden gekarakteriseerd
Nadere informatieOpname bij COPD. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Opname bij COPD U bent opgenomen op de Verpleegafdeling Longziekten van Rijnstate Arnhem, omdat u last heeft van COPD. In deze folder leest u wat u van de opname kunt verwachten. Neem altijd uw verzekeringsgegevens
Nadere informatieAstma en Longrevalidatie
Astma en Longrevalidatie Dominique Vaessen, verpleegkundig specialist longziekten 24 mei 2016 Isala Inhoud Astma Astma en longrevalidatie Longrevalidatie in Nederlands Astmacentrum Davos pagina 2 Astma
Nadere informatieLongrevalidatie. Albert Schweitzer ziekenhuis afdeling Longziekten augustus 2012 pavo 0178
Longrevalidatie Albert Schweitzer ziekenhuis afdeling Longziekten augustus 2012 pavo 0178 COPD Onder COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) vallen de ziekten chronische bronchitis en longemfyseem.
Nadere informatieBenauwdheid en piepen bij kinderen jonger dan 6 jaar
Benauwdheid en piepen bij kinderen jonger dan 6 jaar Afdeling kindergeneeskunde Veel kinderen hebben als baby, peuter of kleuter wel eens last van klachten als een piepende ademhaling met benauwdheid,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Introductie Chronisch obstructief longlijden (COPD) en astma zijn veel voorkomende longziekten, waarvan de incidentie de afgelopen decennia sterk is toegenomen. Het is voorspeld
Nadere informatieAntwoordvel Longquiz. Dat geldt zowel iedereen (ongeachte je gezondheid of conditie voor je met oefenen begon)
Antwoordvel Longquiz 1. Uit welke onderdelen bestaan de luchtwegen? a. Neus, mond, luchtpijp, bronchiën, luchtblaasjes b. neus, mond, luchtpijp, bronchiën, luchtblaartjes c. neus, mond, luchtpijp, bronchiën,
Nadere informatieCOPD Pneumologie. Patiënteninformatie
COPD Pneumologie Patiënteninformatie Inhoudstafel 1. Inleiding... 3 1.1. Definitie... 3 1.2. Klachten bij COPD... 3 1.3. Onderzoeken... 4 1.4. Behandeling... 4 2. Contact... 6 3. Notities... 7 Deze publicatie
Nadere informatieadviezen hernia-operatie COPD ZorgSaam
adviezen Bewegen na een bij hernia-operatie COPD ZorgSaam 1 RECONDITIONERING bij COPD Inleiding In deze folder informeren wij u over de klachten en behandeling door de fysiotherapeut bij COPD. Het is goed
Nadere informatieCasusschetsen astma/copd
Casusschetsen astma/copd 7 augustus 2000 Casusschets 1 Mevr. N, is een 26 jarige adipeuze Surinaamse vrouw die sinds 1994 in Nederland woonachtig is. Sinds haar komst naar Nederland heeft zij in wisselende
Nadere informatieBRONCHIËCTASIE POLIKLINIEK. In deze folder leest u meer over bronchiëctasieën en de bronchiëctasie polikliniek van het UCCZ Dekkerswald.
BRONCHIËCTASIE POLIKLINIEK In deze folder leest u meer over bronchiëctasieën en de bronchiëctasie polikliniek van het UCCZ Dekkerswald. Het ziektebeeld Wat zijn bronchiëctasieën? Bronchiëctasieën zijn
Nadere informatieLONGGENEESKUNDE. Behandeling van COPD. de mogelijkheden en beperkingen
LONGGENEESKUNDE Behandeling van COPD de mogelijkheden en beperkingen Behandeling van COPD Bij u is COPD vastgesteld. Uw behandelaars geven u hier veel informatie over. Zo krijgt u uitgelegd wat COPD is,
Nadere informatieCOPD. Wat moet je weten? Deze patiëntenfolder kwam tot stand in samenwerking met de Verbruikersunie Test-Aankoop
COPD Wat moet je weten? Deze patiëntenfolder kwam tot stand in samenwerking met de Verbruikersunie Test-Aankoop Inhoud - COPD - Wat moet je weten? 1 Inhoud Inleiding... 2 I. COPD: een woordje uitleg...
Nadere informatieIn deze folder informeren wij u over wat astma inhoudt en welke behandelingsmethoden er zijn.
Wat is astma? In deze folder informeren wij u over wat astma inhoudt en welke behandelingsmethoden er zijn. Wat is astma? Astma is een chronische ziekte van de luchtwegen. Chronisch wil zeggen: langdurig.
Nadere informatieBenauwdheid bij kinderen jonger dan 6 jaar
Benauwdheid bij kinderen jonger dan 6 jaar Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 2. Kinderen met astmatische klachten... 1 3. Oorzaken piepende ademhaling... 1 4. Risicofactoren astma... 2 5. Twee soorten piep-
Nadere informatieInflammation in chronic obstructive pulmonary disease : its assessment and the effects of corticosteroids Boorsma, M.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Inflammation in chronic obstructive pulmonary disease : its assessment and the effects of corticosteroids Boorsma, M. Link to publication Citation for published version
Nadere informatieBENAUWDHEID BIJ KINDEREN
BENAUWDHEID BIJ KINDEREN 1009 Inleiding Uw kind heeft last van terugkomende benauwdheidaanvallen. Dit wordt astma genoemd of, als uw kind nog erg jong is, bronchiale hyperreactiviteit. Wij kunnen ons voorstellen
Nadere informatieAandachtspunten bij het vernevelen
Vernevelen thuis Verneveltherapie is een methode om medicatie aan de longen toe te dienen wanneer inhalatiemedicatie niet via de gangbare vormen (poederinhalator en dosis-aërosol met voorzetkamer) gegeven
Nadere informatieLuchtgenoten. Wie zijn wij
Luchtgenoten Luchtgenoten Met deze folder wil de patiëntenvereniging Luchtgenoten zich aan u voorstellen: wie zijn wij en wat kunnen wij u bieden. Ook wordt vermeld waar u terecht kunt voor nadere informatie
Nadere informatieVijf gedragsthema s lopen als een rode draad door de begeleiding van de patiënt met astma/copd:
Praktijkondersteuning bij COPD en astma Doel van praktijkondersteuning is het ophogen en/of verdieping van kennis bij de patiënt en het daaraan verbonden zelfmanagement 1. De begeleiding richt zich in
Nadere informatieLongrevalidatie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Longrevalidatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. COPD Onder COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) vallen de ziekten chronische bronchitis en longemfyseem. Voor
Nadere informatieUitgebreid longfunctieonderzoek
Uitgebreid longfunctieonderzoek Inleiding De kinderarts heeft afgesproken dat er binnenkort bij uw kind een longfunctietest gedaan wordt. In deze folder kunt u lezen wat dit onderzoek inhoudt en hoe de
Nadere informatieaerobe dissimilatie gaswisseling ademhaling
Gaswisseling Ademhaling Het lichaam heeft energie nodig, die door de aerobe dissimilatie wordt geleverd. Voor verbranding hebben de cellen zuurstof nodig. Na de verbranding geven de cellen koolstofdioxide
Nadere informatieClinical and inflammatory markers in asthma and COPD phenotyping de Nijs, S.B.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Clinical and inflammatory markers in asthma and COPD phenotyping de Nijs, S.B. Link to publication Citation for published version (APA): de Nijs, S. B. (). Clinical
Nadere informatieRoken en een (orthopedische) operatie
Roken en een (orthopedische) operatie U krijgt binnenkort een operatie op de afdeling Orthopedie in het Radboudumc. Het is algemeen bekend dat roken ongezond is en verschillende gezondheidsproblemen tot
Nadere informatiebenoemen en adequate behandeling instellen een exacerbatie-management-plan op maat de ernst van een exacerbatie COPD kunnen
de ernst van een exacerbatie COPD kunnen benoemen en adequate behandeling instellen een exacerbatie-management-plan op maat kunnen maken met de COPD-patiënt wat wordt er verstaan onder een (acute) exacerbatie
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/44522 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kunz, L.I.Z. Title: Effects of inhaled corticosteroids on clinical and pathological
Nadere informatieNederlandse samenvatting en discussie
9. Nederlandse samenvatting en discussie Chapter 9 In dit proefschrift is het onderzoek beschreven naar de hartfunctie tijdens sepsis en de invloed van beademing op het hart als de werking van het hart
Nadere informatieTrainingsprogramma COPD
Trainingsprogramma COPD Informatie voor patiënten F0947-3064 januari 2011 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070
Nadere informatieLongfunctietest (kinderen)
Longfunctietest (kinderen) Inleiding De kinderarts heeft afgesproken dat er binnenkort bij uw kind een longfunctietest gedaan zal worden. In deze folder kunt u lezen wat dit onderzoek inhoud en hoe de
Nadere informatiefilm COPD in de palliatieve fase COPD COPD 22-11-2012 Hedi ter Braak Miriam van Heeswijk Karin van Veen
film COPD in de palliatieve fase Hedi ter Braak Miriam van Heeswijk Karin van Veen is een 67 jarige man, gehuwd, zijn echtgenote is 63 jaar Hij heeft 3 uitwonende dochters en 5 kleinkinderen tussen de
Nadere informatieINHALATIE Hanneke van Dijk kinderlongverpleegkundige
INHALATIE 30-06-2015 Hanneke van Dijk kinderlongverpleegkundige Doelstelling Aan het eind van deze workshop is de groep bekend met wat voor mogelijkheden er zijn om inhalatie medicatie toe te dienen en
Nadere informatie1. cilindrische bronchiëctasieën (de mildste vorm) : de bronchiën zijn vergroot en cilindrisch (zie plaatje 2).
Bronchiëctasieën De arts heeft vastgesteld dat u bronchiëctasieën heeft. In deze folder krijgt u informatie over wat bronchiëctasieën zijn, de oorzaken en de klachten en wat de behandeling in kan houden.
Nadere informatie1 Definitie, epidemiologie en risicofactoren Niels Chavannes en Hans in t Veen
1 Definitie, epidemiologie en risicofactoren Niels Chavannes en Hans in t Veen Definitie Chronisch obstructief longlijden (Chronic Obstructive Pulmonary Disease, COPD) wordt in de huisartsenrichtijn COPD
Nadere informatieAstma bij kinderen Diagnose en behandeling
Thema: Astma bij kinderen Diagnose en behandeling dr. Janwillem Kocks Huisarts, Academische Huisartsenpraktijk Groningen Universitair Docent, afdeling Huisartsgeneeskunde UMCG 19-3-2015 2 19-3-2015 3 Piepen
Nadere informatieLONGGENEESKUNDE. De longverpleegkundige astma en COPD
LONGGENEESKUNDE De longverpleegkundige astma en COPD De longverpleegkundige astma en COPD U bent door uw longarts doorverwezen naar het spreekuur van de longverpleegkundige. De longverpleegkundige is gespecialiseerd
Nadere informatieBronchiëctasieën. Afdeling longziekten
Bronchiëctasieën Afdeling longziekten Leeswijzer De informatie in deze folder is bedoeld voor longpatiënten die géén Cystic Fibrosis (CF, ook wel taaislijmziekte genoemd) hebben. Wat zijn bronchiëctasieën?
Nadere informatieAdemhalingsoefeningen bij een longaandoening. Afdeling fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis
Ademhalingsoefeningen bij een longaandoening Afdeling fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis Wat kan de fysiotherapeut voor u betekenen? Fysiotherapie kan u helpen uw conditie op peil te brengen door inspanningstraining
Nadere informatieWijkverpleegkundige ASTMA / COPD
ASTMA / COPD Thuiszorg Wijkverpleegkundige 1 2 Wijkverpleegkundige ASTMA / COPD Astma en COPD zijn chronische aandoeningen van de luchtwegen. COPD is de afkorting voor chronische bronchitis en long emfyseem.
Nadere informatieAstmatische klachten bij kinderen jonger dan 6 jaar
Astmatische klachten bij kinderen jonger dan 6 jaar Afdeling kindergeneeskunde Veel kinderen hebben als baby, peuter of kleuter wel eens last van astmatische klachten, zoals een piepende ademhaling met
Nadere informatieLongaanval COPD. Wat is een longaanval?
Een longaanval wordt door artsen exacerbatie genoemd. Uw klachten worden dan plotseling erger. Een longaanval is een heftige en vaak nare ervaring. In deze brochure kunt u lezen over wat u kunt doen als
Nadere informatieDiagnostiek en behandeling COPD
Diagnostiek en behandeling COPD Chronische obstructieve longaandoening Algemene informatie U bent verwezen naar het Laurentius ziekenhuis Naar aanleiding van verwijzing door uw huisarts bent u ingepland
Nadere informatieLuchtgenoten. Wie zijn wij
Luchtgenoten Luchtgenoten Met deze folder wil de patiëntenvereniging Luchtgenoten zich aan u voorstellen: wie zijn wij en wat kunnen wij u bieden. Ook wordt vermeld waar u terecht kunt voor nadere informatie
Nadere informatieIk ben zo benauwd. Titia Klemmeier/Josien Bleeker
Ik ben zo benauwd Titia Klemmeier/Josien Bleeker dyspneu ademnood kortademigheid benauwdheid Bemoeilijkte ademhaling Programma Inventarisatie leerdoelen Kennis over de praktijk? Alarmsymptomen Achtergrond
Nadere informatieLONGGENEESKUNDE. Longontsteking BEHANDELING
LONGGENEESKUNDE Longontsteking BEHANDELING Longontsteking U bent in het ziekenhuis opgenomen vanwege een longontsteking. Maar wat is dat precies en wat kunnen we ertegen doen? In deze folder vindt u de
Nadere informatieFysiotherapie bij COPD
FYSIOTHERAPIE Fysiotherapie bij COPD het longrevalidatieprogramma ADVIES Fysiotherapie bij COPD het longrevalidatieprogramma Bij u is COPD vastgesteld. Uw longarts heeft u verwezen naar de afdeling Fysiotherapie
Nadere informatieLongziekten. COPD of astma? Evean helpt u omgaan met uw longziekte. Evean. Midden in het leven.
Longziekten COPD of astma? Evean helpt u omgaan met uw longziekte Evean. Midden in het leven. COPD of astma? Evean helpt u Een longziekte als COPD of astma kan het leven ingrijpend veranderen. Dan is het
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 213 Primaire ciliaire dyskinesie (PCD) is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij de trilharen die de luchtwegen bekleden niet goed werken. Trilharen hebben als functie om het
Nadere informatieDe longverpleegkundige. Poli Longgeneeskunde
00 De longverpleegkundige Poli Longgeneeskunde 1 Algemeen De longverpleegkundige is een verpleegkundige die zich heeft gespecialiseerd in het geven van advies en begeleiding aan patiënten met luchtwegklachten.
Nadere informatieLongfunctieonderzoek op de longfunctieafdeling. Informatie voor ouders en/of verzorgers
Longfunctieonderzoek op de longfunctieafdeling Informatie voor ouders en/of verzorgers Inhoudsopgave Informatie voor ouders... 1 1. Inleiding... 1 2. Longfunctieonderzoek... 1 3. Voorbereiding... 1 4.
Nadere informatieStoppen met roken. Voorbeeldpresentatie (behorend bij Toolbox Aanpak Roken SBCM)
Stoppen met roken Voorbeeldpresentatie (behorend bij Toolbox Aanpak Roken SBCM) Cijfers over roken Uit de Kerncijfers 2017: 2017 Roken Dagelijks roken Laag opgeleid 25,7 22,8 Middelbaar opgeleid 26,7 20,6
Nadere informatie