TOELICHTING OP DE EINDTERMEN FARMEDUCA

Transcriptie

1 TOELICHTING OP DE EINDTERMEN FARMEDUCA Deze toelichting geeft per onderwerp een nadere uitwerking in deelonderwerpen die onderdeel moeten uitmaken van de initiële opleiding van artsenbezoekers. IA. ALGEMENE MEDISCHE KENNIS IA.1 Cytologie en histologie niveau: 1 de bouw van de menselijke cel; de celkern en zijn functie: nucleus, nucleolus, chromosomen, autosomen en geslachtschromosomen, DNA, genen; het cytoplasma en de functie van de volgende celbestanddelen, endoplasmatisch reticulum, ribosomen, centriole, mitochondriën, Golgi-apparaat en RNA; het verloop van de celdeling (mitose en meiose); de begrippen homozygoot, heterozygoot, genotype, fenotype, dominante en recessieve genen; de functies van de cel ademhaling en stofwisseling; de begrippen weefsel, orgaan, orgaanstelsels; de bouw en functie van de volgende weefselsoorten; dekweefsel (epitheel, endotheel, klierweefsel); bind- en steunweefsel (elastisch, reticulair en collageen bindweefsel, kraakbeen, bot en vetweefsel); spierweefsel (glad, dwarsgestreept en hartspierweefsel)- zenuwweefsel. IA.2 Algemene ziekteleer niveau: 1 de etiologie van ziekteprocessen (endogeen en exogeen); ontstekingsprocessen (besmetting, infectie, ontsteking, ontstekingsverschijnselen, infiltraat, abces, flegmone); groeistoornissen (atrofie, hypertrofie, aplasie, metaplasie, hyperplasie, hypoplasie, benigne en maligne tumoren, metastaseringswegen); congenitale afwijkingen (erfelijke aandoeningen en ontwikkelingsstoornissen tijdens de zwangerschap); stofwisselingsstoornissen (enzymstoornissen, hormonale stoornissen en verstoorde voedselopname); immunologische stoornissen (opportunistische infecties, allergische reacties en autoimmunologische reacties); traumata (wonden, bloedingen, shock, vergiftigingen). IA.3 Bouw, functie en ziekteleer niveau: 1 Het skelet en de gewrichten - de functies van het skelet; - de gewrichten (bursae, ligamenten, menisci); - een viertal veel voorkomende aandoeningen van het skelet en de gewrichten. Het spierstelsel - bouw en functie van dwarsgestreept en glad spierweefsel; Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 1 van 14

2 - een viertal veel voorkomende aandoeningen van het spierweefsel. Het bloed - de samenstelling van het bloed (bloedcellen en bloedplasma); - de verschillende bloedcellen met hun afzonderlijke functie (erytrocyten, granulocyten, lymfocyten, monocyten en trombocyten); - de samenstelling van het bloedplasma (water, bloedeiwitten, zouten, voedingsstoffen, afvalstoffen en hormonen); - bloedeiwitten (antistoffen, albumine, fibrinogeen); - bloed minus bloedcellen en fibrinogeen = bloedserum; de functies van het bloed (transport, regulatie water- en zouthuishouding, warmteregulatie en regulatie van de zuurgraad, afweerfunctie en bloedstolling); - een viertal veel voorkomende aandoeningen van het bloed. Het hart en bloedvatstelsel - de grote en kleine bloedsomloop; - de ligging en de bouw van het hart (boezems, ventrikels, kleppen, septum, annulus fibrosis, pericard, epicard, myocard en endocard); - de functies van de afzonderlijke delen van het hart; - de fysiologie van het hart (sinusknoop, AV-knoop, bundel van His, Purkinje vezels, polarisatie, depolarisatie en repolarisatie); - de bloeddruk de bouw en functie van de bloedvaten (arteriën, venen, capillairen); - de bouw en functie van het lymfestelsel; - een viertal veel voorkomende aandoeningen van hart en bloedvaten. Het ademhalingsstelsel - de bouw en functie van de bovenste luchtwegen (neus, neusbijholten, pharynx, larynx); - de bouw en functie van de longen (trachea, bronchiën, bronchioli en alveoli); - de bouw en functie van de longvliezen; - de fysiologie van de ademhaling (buik- en borstademhaling); - diffusie en transport van ademhalingsgassen; - de regulering van de ademhaling; - een viertal veel voorkomende aandoeningen van het ademhalingstelsel. Het spijsverteringsstelsel - de bouw van het spijsverteringskanaal met zijn hulporganen (mond, keelholte, slokdarm, maag, dunne darm, dikke darm, endeldarm, anus, speekselklieren, alvleesklier, lever en galwegen); - de ligging van de diverse delen en hulporganen de noodzakelijke voedingsstoffen (water, koolhydraten, vetten, eiwitten, mineralen en vitaminen); - de functies van de afzonderlijke delen van het spijsverteringskanaal; - de functies van de hulporganen; - het buikvlies (intra- en extraperitoneaal); - de stofwisseling (celstofwisseling, anabolisme, katabolisme, energievormen, enzymen, transport, diffusie, osmose, colloïd osmotische druk, groei, regulatie van de stofwisseling); - een viertal veel voorkomende aandoeningen van het spijsverteringstelsel. Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 2 van 14

3 Het zenuwstelsel - de twee hoofdfuncties van het zenuwstelsel (registreren/verwerken resp. organiseren/ coördineren); - de bouw en functie van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg); - de bouw en functie van het perifere zenuwstelsel (afferent en efferent); - de hersenvliezen; - de liquor cerebrospinalis; - de bouw en functie van de hersenen (grote en kleine hersenen, hersenstam, thalamus, hypothalamus, hypofyse); - de bouw en functie van het ruggenmerg; - de bouw en functie van het autonome zenuwstelsel; - de functionele systemen binnen het zenuwstelsel (sensibele, motorische en limbische systeem); - een viertal veel voorkomende aandoeningen van het zenuwstelsel. Het endocriene stelsel - de begrippen endocrien en exocrien; - de bouw en functie van de belangrijkste endocriene organen (hypofyse, schildklier, bijschildklieren, bijnieren, alvleesklier en geslachtsklieren); - de diverse door bovenstaande klieren geproduceerde hormonen en hun werking; - de ligging van de genoemde endocriene klieren; - één aandoening van elk van de genoemde endocriene organen. Het urogenitaal stelsel - de ligging en de bouw van de nieren en urinewegen; - de functie van de nieren en de urinewegen (glomerulusfiltratie, terugresorptie in tubulus systeem, transportfunctie ureteren en urethra, de blaaslediging); - de fysiologie van de homeostase (volumeregeling, regeling osmolaliteit, uitscheiding eindproducten van de stofwisseling, regeling erythropoiese); - de ligging, bouw en functie van de mannelijke geslachtsorganen; - de ligging, bouw en functie van de vrouwelijke geslachtsorganen; - een viertal veel voorkomende aandoeningen van het urogenitaal stelsel. Het immunologisch systeem - de ontwikkeling en de opbouw van het immunologisch systeem; - humorale en cellulaire afweer; - de begrippen passieve, actieve, natuurlijke en kunstmatige immuniteit; - een viertal aandoeningen van het immunologische systeem. De huid en de zintuigen - de bouw en functies van de huid en zintuigen; - een viertal aandoeningen van de huid; - één aandoening van elk van de zintuigen. IA.4 Medische terminologie niveau: 2 betekenis; uitspraak; meervoudsvormen, voor- en achtervoegsels. Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 3 van 14

4 IB. ALGEMENE FARMACEUTISCHE KENNIS IB.1 Farmacologie (kinetiek en dynamiek) niveau: 2 De farmacokinetische fase - absorptie - distributie - biotransformatie - excretie - farmacokinetische parameters - cumulatie Farmacodynamica - werkingswijze - receptoren - de farmacon-receptor interactie - specificiteit en selectiviteit - dosis-responsrelaties - het principe van antagonisme IB.2 Farmaceutische technologie niveau: 2 Toedieningswegen beschikbaarheid voor absorptie na orale toediening toedieningsvormen geneesmiddelen voor inwendig gebruik geneesmiddelen voor uitwendig gebruik bijwerkingen interacties IB.3 Algemene farmacotherapie niveau: 2 toepassing van een geneesmiddel kenmerken van een geneesmiddel dosering van een geneesmiddel misbruik van geneesmiddel gewenning en verslaving contra-indicaties het recept IB.4 De ontwikkeling van een geneesmiddel niveau: 2 de vondst van een nieuw farmacon toetsing in modelsystemen - de weefsel- en orgaankweek - proefdiermodellen - toxiciteitmodellen - het farmacologische onderzoek het principe van het moderne geneesmiddelonderzoek het gecontroleerde therapeutisch experiment het parallel onderzoek het cross-over onderzoek de analyse van de onderzoeksresultaten medisch-ethische commissies Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 4 van 14

5 IB.5 Geneesmiddelonderzoek niveau: 2 het preklinisch geneesmiddelonderzoek het klinisch geneesmiddelonderzoek (fase I t/m IV) post-marketing surveillance rapportage van bijwerkingen interpretatie van onderzoeksgegevens en literatuur IC. IC.1 GEZONDHEIDSZORGSTELSTEL EN RELEVANTE WETGEVING Structuur en financiering van de gezondheidszorg ten aanzien van niveau: 2 stelsel van ziektekostenverzekeringen (wettelijk/particulier); kenmerken organisatie van de zorg: onderscheid intra- en extramuraal; rol overheid, adviesorganen, belangenorganisaties van hulpverleners, instellingen, verzekeraars en verzekerden in het zorgsysteem; opleidingsstructuur artsen (= voorschrijvers); financiering van de zorg (premiestelsel); tarifering (prijsstelling) van de zorg (COTG). IC.2 Geneesmiddelenbeleid en voorschriften niveau: 2 farmaceutische bedrijfskolom: distributiesysteem, rol Nefarma; Wet op de geneesmiddelenvoorziening: toelating en bewaking geneesmiddelen, inhoudsopgave van de wet; prijsstelling geneesmiddelen (Prijzenwet); invloed Europese richtlijnen; Reclamebesluit geneesmiddelen inclusief beleidsregels; Gedragscode geneesmiddelenreclame, inclusief nadere uitwerkingen en richtlijnen, en het toezicht op de naleving; (niveau 3) besluit etikettering en bijsluiters; regeling farmaceutische hulp 1993: de functie van de 6 bijlagen, het vergoedingensysteem o.a. GVS, de FTO s; IC.3 Overige wettelijke voorschriften inzake niveau: 2 octrooi- en merkenrecht: bescherming geneesmiddel en merknaam; productaansprakelijkheid: definitie geneesmiddel als product, risico s; Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO): informatieplicht; Wet medische experimenten (WME): klinisch geneesmiddelenonderzoek. Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 5 van 14

6 II. ATTITUDES EN COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN II.1 Beroepsethiek niveau: 4 het vermogen om de gedragscode, wetgeving en maatschappelijke normen en waarden om te kunnen zetten in professioneel gedrag; het verstrekken van volledige en nauwkeurige informatie dat in geen enkel opzicht strijdig mag zijn met de van overheidswege goedgekeurde samenvatting van de kenmerken van het geneesmiddel als voorgeschreven bij of krachtens de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening en/of de Wet inzake Bloedtransfusie; de informatieverstrekking dient op een zodanige wijze te geschieden dat het rationele gebruik van de betrokken geneesmiddelen in farmacotherapeutisch opzicht wordt bevorderd en dat degene tot wie de informatie is gericht op generlei wijze wordt misleid; de presentatie dient ook overigens in overeenstemming te zijn met de Wet en te voldoen aan de geldende normen van goede smaak en fatsoen, die zowel ten opzichte van diegene tot wie de informatie is gericht als ten opzichte van de branchegenoten in acht dienen te worden genomen. II.2 Algemene principes van communicatie (verbaal en non-verbaal) niveau: 3 waarnemen luisteren spreken samenvatten interpreteren visualiseren II.3 Voeren van een gesprek niveau: 3 openen van het gesprek en bespreken gespreksagenda vraagstellingstechnieken (open en gesloten vragen) omgaan met tegenargumenten herkennen van motieven bij de gesprekspartner herkennen van signalen bij de gesprekspartner inspelen op signalen bij de gesprekspartner samenvatten afsluiten van het gesprek hanteren van gespreksondersteunende materialen II.4 Klachtengesprekken (omgaan met klachten) niveau: 3 laten uitspreken (begrip tonen) luisteren op kernpunten kernpunten samenvatten afspraken maken, hoe verder te handelen Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 6 van 14

7 II.5 Slecht nieuws boodschappen niveau: 3 boodschap kort aankondigen boodschap afgeven - begrip tonen korte motivatie geven samenvatten zo mogelijk (andere) oplossing aanbieden II.6 (Telefonische) afspraakgesprekken niveau: 3 vragen naar de juiste persoon doel van de afspraak bekend maken keuzemogelijkheid aanbieden (-of- vraagstelling) omgaan met tegenwerpingen herhalen van gemaakte afspraak bedanken voor de afspraak II.7 Presentatietechniek niveau: 3 voorbereiding structuren van de presentatie hanteren van hulpmiddel(en) uitvoeren van de presentatie omgaan met een groep leiden van een discussie II.8 Bemannen van een stand niveau: 3 opbouw/inrichting van een stand omgaan met bezoekers II.9 Gastvrouw/gastheerschap bij groepsbijeenkomsten niveau: 3 inrichten van een ruimte gasten ontvangen sprekers inleiden sprekers en gehoor bedanken IIIA SPECIFIEKE MEDISCHE KENNIS IIIA.1 Anatomie, fysiologie en pathologie (inclusief de therapeutische mogelijkheden medicamenteus en niet-medicamenteus) in relatie tot het betreffende orgaan/orgaansysteem (zie bijlage I voor indeling in groepen). niveau 2 IIIA.4 Etiologie, symptomen, behandeling en preventie van de ziekte of stoornis waarvoor het betreffende farmaceutische product is geregistreerd. niveau 3 Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 7 van 14

8 IIIB SPECIFIEKE FARMACEUTISCHE KENNIS IIIB.1 Werkingsmechanismen, toedieningsvormen, contra-indicaties, relevante kennis van de samenstelling en bijwerkingen van farmaceutische producten met dezelfde indicatie(s) als het geneesmiddel dat onder de aandacht wordt gebracht (zie bijlage II voor de indeling in groepen). niveau 2 IIIB.2 Werkingsmechanisme, toedieningsvormen, indicaties en contra-indicaties, relevante kennis van de samenstelling, doseringen en bijwerkingen van het farmaceutisch product dat onder de aandacht wordt gebracht. niveau 3 IIIC SPECIFIEKE PRODUCT KENNIS IIIC.1 Uitkomsten van onderzoek niveau 3 IIIC.2 Lezen en interpreteren van methoden en resultaten van (wetenschappelijk) onderzoek (Evidence Based Medicine) niveau 3 IIIC.3 Positionering en de concurrentie niveau 3 IIIC.4 GVS en prijzen niveau 3 IIIC.5 Product gerichte gespreksvoering niveau 4 Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 8 van 14

9 BIJLAGE I Indeling in groepen op basis van het Farmacotherapeutisch Kompas ten behoeve van specifieke invulling eindterm IIIa.1 (nummering verwijst naar indeling van het Farmaceutisch Kompas): Voorbeelden: - voor product Berotec is eindterm IIIa.1: anatomie, fysiologie en pathologie van de tractus repiratorius: - voor product Pregnyl is eindterm IIIa.1: anatomie, fysiologie en pathologie van hypofyse en hypothalamus. I II III IV V VI VII VIII IX X XI Psychische aandoeningen Anatomie van het centraal zenuwstelsel Fysiologie en pathologie van psychische stoornissen DSM-IV (diagnostic and statistical manual of mental disorders) Neurologische aandoeningen Anatomie, fysiologie en pathologie van het centraal zenuwstelsel Anaesthetica en spierrelaxantia Anatomie, fysiologie en pathologie van het zenuwstelsel Bloed Samenstelling en functie van het bloed Pathologie van het bloed en bloedbereidende organen Tractus circulatorius Anatomie, fysiologie en pathologie van het hart en bloedvatstelsel Tractus digestivus Anatomie, fysiologie en pathologie van het spijsverteringskanaal Tractus respiratorius Anatomie, fysiologie en pathologie van de ademhalingsorganen Tractus uropoeticus Anatomie, fysiologie en pathologie van de nieren en urinewegen Tractus genitalis femininus Anatomie, fysiologie en pathologie van de vrouwelijke geslachtsorganen Dermatologica Anatomie, fysiologie en pathologie van de huid Middelen bij KNO-aandoeningen Anatomie, fysiologie en pathologie van het oor Anatomie, fysiologie en pathologie van de bovenste luchtwegen Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 9 van 14

10 XII XIII XIV XV XVI XVII XVII XIX XX XXI Ophthalmologica Anatomie, fysiologie en pathologie van het oog Middelen bij infectie ziekten Anatomie en fysiologie van het afweersysteem Ziekteverwerkers: bacteriën, virussen, schimmels, protozoën en wormen Hormonen en stofwisseling A: Anatomie, fysiologie en pathologie van de bijnieren B: Anatomie, fysiologie en pathologie van testis en ovaria C: Anatomie, fysiologie en pathologie van de hypofyse en hypothalamus D: Anatomie, fysiologie en pathologie van de pancreas (endocrien) E: Anatomie, fysiologie en pathologie van de schildklier D: Anatomie, fysiologie en pathologie van de bijschildklieren Analgetica, antirheumatica en jichtmiddelen Anatomie, fysiologie en pathologie van het skelet- en spierstelsel Anatomie en fysiologie van het zenuwstelsel Vitamines en mineralen Fysiologie en pathologie van de vitaminehuishouding Middelen bij maligne aandoeningen Anatomie, fysiologie van de cel en pathologie van de cel/celdeling Symptomen, diagnostiek en behandeling van de meest voorkomende maligne tumoren Middelen bij allergische aandoeningen Anatomie, fysiologie en pathologie van het immuunsysteem Diverse preparaten A: Symptomen en behandeling van de meest voorkomende vergiftigingen B: Anatomie, fysiologie en pathologie van het immuunsysteem C: Symptomen, diagnostiek en behandeling van verslaving(sziekten) D: Symptomen, diagnostiek en behandeling van adipositas Et/mG: geen specifieke eisen Dieetpreparaten en voedingsmiddelen Anatomie, fysiologie en pathologie van het spijsverteringskanaal Symptomen, diagnostiek en behandeling van ziekten door tekort of overmaat aan voedingsstoffen. Middelen in de tandheelkunde Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 10 van 14

11 BIJLAGE II Indeling in groepen op basis van het Farmacotherapeutisch Kompas ten behoeve van eindterm IIIB.1 (nummering verwijst naar indeling in het Farmacotherapeutisch Kompas). Voorbeelden: - voor product Berotec is eindterm IIIB.1: werkingsmechanismen, toedieningsvormen, contra-indicaties en bijwerkingen van middelen bij astma en chronische obstructieve longziekte met een zelfde indicatie; - voor product Pregnyl is eindterm IIIB.1: werkingsmechanisme, toedieningsvormen, contra-indicaties en bijwerkingen van hormonen van de hypofyse voorkwab met een zelfde indicatie NB. Bijgaand overzicht geeft slechts een indicatie van de geneesmiddelen die in een productgroep vallen. Steeds zal binnen de aangegeven productgroep moeten worden bezien in hoeverre de indicaties overeenkomen. Sommige van de in het Kompas opgenomen groepen zijn niet in onderstaand overzicht opgenomen omdat het hier "restgroepen" betreft waarin farmaceutische producten met uiteenlopende indicaties zijn opgenomen. Voor deze farmaceutische producten geldt dat indien er middelen zijn met dezelfde indicatie deze in eindterm III.3 moeten worden behandeld. Centraal zenuwstelsel (psychische aandoeningen) I A Hypnotica B Sedativa C Anxiolytica D Antipsychotica E Lithium F Antidepressiva G Psychostimulantia Centraal zenuwstelsel (neurologische aandoeningen) II A Anti-epileptica B10 Parkinsonmiddelen B20 Middelen bij multiple sclerose B30 Middelen bij amyotrofische lateraal sclerose C Vertigomiddelen D Migrainemiddelen Anesthetica en spierrelaxantia III A10 Algehele anaesthetica A20 Lokale anaesthetica B Spierrelaxantia en antagonisten Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 11 van 14

12 Bloed IV A10 Haematopoetica A20 Anabole steroïden bij aplastische anemie B Lipidenverlagende middelen C Antithrombotica en thrombolytica D Haemostatica E Bloedproducten en plasmavervangingsmiddelen F Hematopoëtische groeifactoren Tractus circulatorius V A Hartglycosiden B Beta-blokkerende sympathicolytica C Calciumantagonisten D RAS-remmers E Nitraten F Anti-arrhythmica G Middelen bij coronaire aandoeningen H Middelen bij hartfalen K Middelen bij perifere doorbloedingsstoornissen L Antihypertensiva M Antihypotensiva N Varicoscleroserende middelen Tractus digestivus VI A Middelen ter beïnvloeding van peptische aandoeningen B Darmtonusbeïnvloedende middelen C Anti-emetica D Antidiarrhoica E Laxantia F Middelen bij chronische darmontstekingen G Lithiasismiddelen H Pancreasenzymen K Middelen bij meteorisme Tractus respiratorius VII A Middelen bij hoest en verkoudheid B Middelen bij astma en chronische obstructieve longziekte C Middelen bij overige luchtwegaandoeningen Tractus uropoeticus VIII A Diuretica B Middelen bij niersteenkoliek C Middelen bij mictiestoornissen Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 12 van 14

13 Tractus genitalis femininus IX A Uterustonica en hormonale ocytocica B Uterusspasmolytica C Middelen bij vaginale aandoeningen D Lokale anticonceptiva Dermatologica X B Corticosteroïden voor lokaal gebruik C Antimycotica voor lokaal gebruik D Scabicide en pediculide middelen E10 Antimicrobiële middelen voor lokaal gebruik E20 Antivirale middelen voor lokaal gebruik F Antiseptica en desinfectantia G Middelen bij acné vulgaris H Keratolytica M Middelen voor wondbehandeling O Middelen bij psoriasis P Middelen bij hemorroïden Middelen bij keel-, neus- en ooraandoeningen XI A10 Mond- keelmiddelen, antimycotica B10 Decongestiva B20 Anti-allergica C Middelen bij ooraandoeningen Ophtalmologica XII A Decongestiva en adstringentia B Mydriatica C Middelen bij glaucoom D Middelen bij ooginfecties E Ophtalmologica met corticosteroïden Middelen bij infectieziekten XIII A Anti-microbiële middelen A90 Tuberculosemiddelen A100 Antileprotica B Anti-thelmintica C10 Malariamiddelen C20 Overige antiprotozoïca D10 Antiretrovirale middelen D20 Overige antivirale middelen E Antimycotica Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 13 van 14

14 Hormonen en stofwisseling XIV A10 Mineralocorticoïden A20 Glucocorticoïden B10 Androgenen B20 Oestrogenen B30 Progestagenen B40 Anticonceptiva B50 Overige combinatiepreparaten B70 Anabole steroïden B80 Antihormonen C10 Hormonen van de hypofysevoorkwab C20 Hormonen van de hypofyseachterkwab C30 Hormonen van de hypothalamus D10 Bloedglucoseverlagende middelen D20 Bloedglucoseverhogende middelen E10 Thyreomimetica E20 Thyreostatica F Calciumregulerende middelen Analgetica, antirheumatica en jichtmiddelen XV A Niet-opoïden B Opoïden D Middelen bij chronische gewrichtspijn E Middelen bij jicht Toelichting op eindtermen Farmeduca pagina 14 van 14