spr eekbeur t pakket dyslexie Per spect ief, Chr ist enunie-j onger en. Wer kgr oep Onder wij s

Transcriptie

1 spr eekbeur t pakket dyslexie Per spect ief, Chr ist enunie-j onger en. Wer kgr oep Onder wij s

2 :DWYLQGMHDOOHPDDOLQGLWERHNMH" %ODG]LMGH I nleiding 3 Wat is dyslexie? 4 Hoe maak ik een spr eekbeur t? 7 Tips voor het dict ee 8 Uit leg van het dict ee 9 Tekst van het dict ee 11 Ant woor den van het dict ee 12 Meer inf or mat ie 13 Nawoor d 14 2

3 ,QOHLGLQJ Dyslexie, j e hebt er vast al wel eens wat over gehoor d. Misschien heb j e het zelf of een klasgenoot j e. Dyslexie komt best veel voor. Dyslexie kan voor best veel pr oblemen zor gen op school. Wij hebben als Per spect ief, Chr ist enunie-j onger en (de j onger en van een polit ieke par t ij ) een act ie gehouden over dyslexie. Op 15 december 2005 hebben wij het Gr oot Dict ee der Dyslexie geor ganiseer d. Een hele gr ot e act ie waar mee we wilden ver t ellen aan de mensen in de Tweede Kamer dat kinder en met dyslexie geholpen moet en wor den. Een meisj e van 12 j aar heef t het dict ee gemaakt en dat deed ze heel goed! I n dit pakket vind j e een deel van de t ekst van dat dict ee. Dat kan j e gebr uiken t ij dens j e spr eekbeur t. De t ekst hebben wij gekr egen van J oke Ver weer d, een schr ij f st er die bezig is met een boek over dyslexie. Misschien mag j e de spr eekbeur t wel met de comput er pr esent er en of hebben j ullie een over headpr oj ect or. Op deze cd-r om st aat ook de pr esent at ie met de t ekst net zoals op de sheet s die j e ook kunt gebr uiken. Ach weet j e, kij k maar gewoon eens De f ot o s die j e vindt in dit pakket zij n gemaakt t ij dens het Gr oot Dict ee der Dyslexie. Wij hopen nat uur lij k dat j e met dit pakket een heel mooi cij f er haalt voor j e spr eekbeur t! Succes! Gr oet j es, Per spect ief, Chr ist enunie-j onger en 3

4 :DWLVG\VOH[LH" Als j e dyslexie hebt dan heb j e een pr obleem met lezen, schr ij ven, pr at en of luist er en. Er gens in j e her senen gaat er iet s niet helemaal goed. J e ziet dingen ander s; let t er s bewegen of j e ziet ze omgedr aaid. Of ze zien er heel ander s uit dan nor maal. Dit heef t niet s met j e ogen t e maken maar met een ver binding t ussen sommige delen in j e her senen. Dat is last ig nat uur lij k want op school moet j e bij voor beeld best veel schr ij ven. Als j e honder d kinder en naast elkaar zet dan hebben er daar van ongeveer 3 dyslexie. Gr ot e kans dus dat er in j ouw klas ook kinder en met dyslexie zit t en. En j a, als j e pr oblemen hebt met schr ij ven dan kan een t aallesj e best heel moeilij k zij n. Als j e bij voor beeld st oel op het bor d schr ij f t dan wet en de meest e kinder en hoe j e het woor d moet uit spr eken. Bij kinder en met dyslexie gaat dat niet zo makkelij k. Die hebben een wat langer e t ij d nodig. Spelling en let t er s ler en is heel er g moeilij k voor iemand die dyslexie heef t. Dit komt, omdat kinder en met dyslexie bij het lezen naar de hele woor den kij ken. Ze kij ken eigenlij k meer hoe een woor d er uit ziet, dan naar welke let t er s er pr ecies in st aan. Daar door kunnen ze niet goed ont houden welke let t er s j e nodig hebt om een woor d t e maken. Denk maar aan het woor d bos. Veel kinder en wet en dat j e bos schr ij f t met de let t er s b, o, en s. Maar kinder en met dyslexie vinden dat moeilij ker. Zij wet en dat j e bos schr ij f t als bos, maar welke let t er s zij n dat dan? En dan is het ook nog eens zo dat sommige woor den ander s geschr even wor den dan ze klinken. Bos is wel een makkelij k woor d. J e kan goed hor en hoe het geschr even wor dt. Maar denk eens aan het woor d makkelij k. Als j e goed luist er t, hoor j e maar één keer een k, t er wij l j e het met t wee k s moet schr ij ven. 4

5 En j e hoor t ook helemaal geen ij, maar een u. Dit lat en we ook een beet j e zien in onder deel 1 van het dict ee. Nog moeilij ker is het omdat sommige let t er s er g op elkaar lij ken. Denk maar eens aan de b en de d. Die zij n bij na het zelf de, alleen dan omgedr aaid. Als j e dyslexie hebt zie j e soms bij na geen ver schil. Dan heb j e er dus niet alleen bij schr ij ven last van maar dus ook bij het lezen van een boekj e. Het is ook helemaal niet logisch. J ij blij f t t och ook gewoon dezelf de, welke kant j e neus ook opwij st? Bij let t er s is dat niet zo. Hoe moeilij k dat is, kun j e ook mer ken met onder deel 3 van het dict ee. Wat is een st oel? Wat is een b? Misschien leer j e nu al wel engels op school of kr ij g j e dat als j e naar de middelbar e school gaat. Kinder en met dyslexie vinden het moeilij k om een nieuwe t aal t e ler en. J e moet r ij t j es met woor dj es ler en als j e een t oet s kr ij gt en dat kan dan knap last ig zij n. De t aal die j e dan leer t zul j e nooit zo aut omat isch kunnen gebr uiken als de t aal waar mee j e bent opgegr oeid. Als j e dyslexie hebt, moet j e zo goed oplet t en op het schr ij ven en lezen, dat j e er soms heel moe van wor dt. Sommige kinder en zij n daar om sneller af geleid. Dat kan last ig zij n als j e met een moeilij k opdr acht bezig bent. J e moet dan misschien de hele opdr acht weer opnieuw lezen voor dat j e het ant woor d kunt opschr ij ven. Soms heb j e zelf s zo n last er van dat j e goed naar een t ekst moet kij ken, dat de t ekst wel lij kt t e gaan dansen voor j e ogen. Dan zie j e helemaal 5

6 niet meer wat er st aat. Wil j e wet en hoe dat is? Doe dan maar eens onder deel 2 van het dict ee. En zelf s bij r ekenen kunnen kinder en met dyslexie pr oblemen hebben. J e weet vast wel dat er sommen zij n waar j e een heleboel t ekst moet lezen voor dat j e het echt e sommet j e kunt uit r ekenen. Dat kan er g last ig zij n, want r ekenen kunnen deze kinder en vaak net zo goed als ieder een! J ant j e moet een br ood kopen bij de bakker. Mama geef t hem 5 eur o mee. Het br ood is in de aanbieding en kost nu maar 2 eur o. Hoeveel geld houdt J ant j e dan over? óf 5 2 = Er zij n zelf s kinder en die hier door een j aar moet en blij ven zit t en! En weet j e, als j e sommige dingen moeilij k vind, dan is dat niet alt ij d even leuk. Er zij n kinder en die daar door denken dat ze niks meer kunnen, t er wij l dat niet zo is. Ze hebben minder zelf ver t r ouwen. Gelukkig zij n er dan vaak ook nog vakken op school waar ze heel goed in zij n! Want met dyslexie ben j e niet dom, heel veel bekende slimme mensen hadden dyslexie. Denk maar aan Alber t Einst ein, Walt Disney of veel ast r onaut en. Veel dyslect ische kinder en hebben zichzelf al aller lei t r ucj es aangeleer d. Sommige kinder en leggen bij voor beeld een blaadj e onder de zin zodat ze zich op een zin kunnen concent r er en. Of ze bedenken ezelsbr ugget j es om dingen t e ont houden. Kij k maar eens op voor nog meer bekende mensen met dyslexie. Om het makkelij ker voor deze kinder en t e maken kun j e ze helpen door bij voor beeld de opdr acht niet op A4 t e zet t en maar uit ver gr oot op A3. Dat kan heel makkelij k op de kopieer machine. Sommige kinder en zullen ook moeit e hebben met het maken van aant ekeningen omdat ze t egelij k moet en luist er en en nadenken hoe j e iet s schr ij f t. Dit is soms al moeilij k voor kinder en zonder dyslexie. Om hier bij t e helpen zou het goed zij n om een klein opneemappar aat j e t e hebben om alles nog een keer na t e luist er en. 6

7 Maar waar komt dyslexie nou vandaan? Veel geleer de mensen wet en dat ook nog niet. Wel wet en ze dat als (één van) j e ouder s dyslexie heef t / hebben, dat j ij dan ook een veel gr ot er e kans hebt om dyslexie t e kr ij gen. En wist j e ook dat er wel dr ie keer zoveel j ongens zij n met dyslexie als meisj es? Gek, hè? 7

8 +RHPDDNLNHHQVSUHHNEHXUW" Als j e een goede spr eekbeur t wilt maken, is het belangr ij k dat j e als aller eer st j e onder wer p kiest. Als j e dit pakket hebt, wil j e dus een spr eekbeur t houden over dyslexie. Dat is dus j e onder wer p. Daar na ga j e inf or mat ie opzoeken. Dat kan in de bibliot heek of op int er net. Maar om het j e makkelij k t e maken hebben we hier al het een en ander ingezet. Dan ga j e keuzes maken, want er is veel t e veel inf or mat ie t e vinden om allemaal t e ver t ellen in j e spr eekbeur t. Dus j e moet goed bedenken wat j e pr ecies wilt ver t ellen aan de klas. Als j e al die keuzes hebt gemaakt, ga j e kij ken naar de volgor de waar in j e alles ver t elt. Ook ga j e kij ken wat j e allemaal nodig hebt voor j e spr eekbeur t aan mat er iaal. Kij k bij voor beeld of j e aan een beamer kan komen en zor g dat j e die kunt gebr uiken. Daar na kun j e gaan oef enen. Gewoon t huis voor iemand of voor de spiegel. Heb j e dat allemaal gedaan? Zo, dan ben j ij klaar voor het geven van deze spr eekbeur t! I n dit spr eekbeur t pakket st ellen wij het volgende voor (maar vr aag wel even aan j e meest er of j uf of j e spr eekbeur t wel zo lang mag dur en): - Wat is dyslexie? 5 minut en - Dict ee 15 minut en - Nakij ken 10 minut en 8

9 7LSVYRRUKHWGLFWHH Een spr eekbeur t maken is nat uur lij k heel er g leuk. Maar soms is het ook f ij n om wat t ips t e kr ij gen. Hier onder hebben we een paar t ips voor j e neer gezet om t e zor gen dat het dict ee goed zal gaan. - Pr obeer dit eer st t huis een keer (zonder beamer dan). - Zor g dat j e van t evor en een beamer hebt ger egeld, ze hebben er bij j ou op school waar schij nlij k wel een. - Zor g dat ieder een een pen en een papier op t af el heef t liggen. - Leg duidelij k uit wat de onder wer pen zij n en wat de deelnemer s moet en doen. Opschr ij ven, goed/ f out et c. - Laat de t ekst lang genoeg zien. Maar ook niet t e lang! Elke zin moet ongeveer seconden t e zien zij n. Daar na mag de klas nat uur lij k nog wel de zin r ust ig opschr ij ven - J e moet zelf de dia s door klikken. - Op het einde ga j e nakij ken. 9

10 8LWOHJYDQKHWGLFWHH Als j e het dict ee gaat lat en zien en gaat voor lezen is het goed als j e eer st even ver t elt wat de ander e kinder en moet en gaan doen. Ook kun j e er bij ver t ellen wat aan de opdr acht nou zo last ig is en wat kinder en met dyslexie dan last ig vinden. J e laat j e klasgenoot j es t enslot t e iet s doen wat voor iemand met dyslexie j uist het pr obleem is. J e kunt deze t ekst gewoon voor lezen als j e klasgenot en gaan beginnen met een onder deel. Bij elk onder deel schr ij ven we ook op wat j ij t ij dens dat onder deel moet doen. Dit zet t en we schuin neer. Onder deel 1: f out e spelling over schr ij ven Kinder en met dyslexie hebben moeit e met het ler en van de j uist e spelling. Vaak moet en ze let t er voor let t er ler en hoe een woor d geschr even wor dt. I n de t ekst die komt zit t en f out en. Kinder en met dyslexie maken ook wel van dit soor t f out en. Voor de kinder en die geen dyslexie hebben is dit een goede manier om t e ont dekken hoe het is, om pas de spelling van een woor d t e wet en als j e elke let t er gezien hebt. J e moet nu alle f out e woor den zo opschr ij ven zoals ze t e zien zij n. J e schr ij f t dus woor den op met f out en daar in. Maar alleen de f out en die op de dia s st aan! J ij mag de t ekst voor lezen zoals j e dat nor maal ook zou doen. J e maakt dus geen leesf out en ook al is de t ekst ander s geschr even dan dat j e bent gewend. Ook zor g j e er voor dat j e bij elke nieuwe zin die ook laat zien. Onder deel 2: war r ige let t er s Van de volgende t ekst zij n de let t er s wat last iger zicht baar gemaakt. Kinder en met dyslexie hebben geen last van hun ogen maar hebben wel vaak moeit e met het lezen van t ekst en. Ze zien vaak de let t er s dansen voor hun ogen. Dan is het moeilij k om j e t e blij ven concent r er en en de t ekst en goed t e lezen in de kor t e t ij d die j e vaak kr ij gt. 10

11 Als j e dit deel van het dict ee gaat maken, zul j e zelf er var en hoe het is om een t ekst t e lezen die voor j e ogen danst. De let t er s ver schillen van gr ot e en let t er t ype. Pr obeer nu maar eens om de zinnen goed op t e schr ij ven. Het enige wat j ij hier bij hoef t t e doen is de zinnen t e lat en zien (let goed op hoe lang j e ze laat zien; niet t e langzaam, maar ook niet t e snel). J e hoef t dus niet voor t e lezen. Onder deel 3: in spiegelbeeld schr ij ven I n het nor male leven maakt de r icht ing niet s uit voor wat iet s is. Of een st oel nou voor uit of acht er uit, r echt op of onder st eboven st aat, het blij f t een st oel. Bij schr ij ven geldt dit ineens niet meer. Een omgekeer de p is een q, een p onder st eboven is een b. Voor kinder en met dyslexie is dit moeilij k om t e ler en. Voor elke let t er moet en ze moeit e doen om t e ont houden hoe die pr ecies geschr even wor dt. En dat mogen j ullie nu zelf er var en. Elke let t er moet in spiegelbeeld wor den geschr even. Dus j e moet de zinnen van links naar r echt s schr ij ven, maar elke let t er omdr aaien. Ver geet niet dat j e ook de leest ekens moet omdr aaien! De zinnen mag j ij nu gaan voor lezen. J e hoef t aan j e klasgenoot j es niet s t e lat en zien. Neem hier wel de t ij d voor, want in het begin kan dit best last ig zij n. 11

12 7HNVWYDQKHWGLFWHH Op deze bladzij de vind j e de t ekst van het dict ee. Alleen onder deel 1 en 3 lees j e voor. De r est kun j e via de sheet s of de beamer aan de klas lat en zien. Dat moet en ze dan opschr ij ven. Laat elke zin maximaal 20 seconden zien. Het kan heel goed zij n dat sommige klasgenoot j es dan nog niet alles hebben gezien. Ga dan maar gewoon ver der met het dict ee. Voor iemand met dyslexie gaan dingen ook wel eens t e snel. Daar over hebben we ook wat geschr even bij uit leg onder delen dict ee. Dat vind j e op een ander e plek in dit spr eekbeur t pakket. Denk bij het voor lezen aan deze dingen: ƒ Lees de zinnen r ust ig en duidelij k voor, het lief st 2 of 3 keer. ƒ Geef de klas genoeg t ij d om de zin daar na nog op t e schr ij ven. Zor g er voor dat j e dan een leeg scher m hebt, zodat ze niet nog kunnen spieken. ƒ Lees ook de leest ekens voor. Dus als er bij voor beeld een punt of een komma st aat, zeg j e dat. ƒ Let er goed op dat j e op t ij d st opt met het lezen van de zinnen. Want sommige zinnen zij n gesplit st op de dia s. Dan moet j e daar ook st oppen met lezen. Onder deel 1 De gast en voor de gr ot e t af el komen binnen. De st emmen dempen zich en Tanny heef t bij het opnemen van de dr ankj es al door dat er een ver j aar dag gevier d wor dt. Eens vr agen of ze daar hier iet s aan doen. Onder deel 2 Hij vindt het belachelij k, dat is duidelij k. Moet ik iet s aanbevelen, of maakt het j e niet uit wat ze best ellen? I k ga wel eens hor en. Ze wacht zij n ant woor d niet af. Onder deel 3 Waar wil j e de best elling hebben? Zeg het maar gewoon, r oept Wij nand. Moet ik dit niet er gens ophangen? 12

13 $QWZRRUGHQYDQKHWGLFWHH Als j e klasgenoot j es het dict ee hebben gemaakt mag j e dat met de hele klas gaan nakij ken. Hier onder vind j e de ant woor den. Zo moet ieder een het dus op papier hebben st aan. De ant woor den vind j e ook t er ug in de pr esent at ie op met Power Point of op de sheet s. Onder deel 1 De gat sen voor de gr oot e t af el komen binen. De st emmun demppen zich en Tanny heet bij het opneemen van de dr angkj es al door dat er een ver j aadag gevier t wor t. Ees vr aagen of ze baar hier iet s aan doen. Onder deel 2 Hij vindt het belachelij k, dat is duidelij k. Moet ik iet s aanbevelen, of maakt het j e niet uit wat ze best ellen? I k ga wel eens hor en. Ze wacht zij n ant woor d niet af. Onder deel 3 13

14 0HHULQIRUPDWLH Er is heel er g veel inf or mat ie t e vinden op int er net. Hier onder schr ij ven we wat handige sit es op die j e misschien kunnen helpen. J e kunt vast zelf nog meer vinden. oot dict eeder dyslexie.nl De sit e waar j e meer inf or mat ie kunt lezen over onze act ie; het Gr oot Dict ee der Dyslexie. spect ief.nu De sit e van onze or ganisat ie; Per spect ief, Chr ist enunie-j onger en Woor t blind: t blind.nl St icht ing Act ie! Voor Dyslexie: icht ing-voor elkaar.nl Or ganisat ies waar j e cont act mee kan zoeken voor j e vr agen zij n bij voor beeld Woor t blind en St icht ing Act ie! Voor Dyslexie. Zij hebben ook veel inf or mat ie over dyslexie in f older s en boeken die j e kunt best ellen. 14

15 1DZRRUG Dit spr eekbeur t pakket is gemaakt naar aanleiding van een act ie over dyslexie die bedacht is door de wer kgr oep onder wij s van Per spect ief, de j onger enor ganisat ie van de Chr ist enunie. Het is zo gemaakt dat kinder en en volwassenen die geen dyslexie hebben nu kunnen meemaken wat het is om dyslexie t e hebben. Met dank aan: J oke Ver weer d (schr ij f st er t ekst ) Fr ank van der Velde (pr esent at or ) Mar gr iet Ver weij (j ur ylid) Hans van de Velde (j ur ylid) Tr uus Boogaar d-koenen (j ur ylid) Lucy Dij kst r a-palm (video) Alex Syt sma (f ot ogr aaf ) Rick Hunink (videobewer king) En de Per spect ief-er s die hebben meegeholpen: Bar t J onkman Ger da Visser -Wij nveen Har mj an Vedder Minke Benar d-zwar t s Nelleke Feit h Rienet t e Syt sma 15