Wijkwerkplan Mariahoeve

Transcriptie

1 Dienst Stadsbeheer Gemeente Den Haag Stadsdeel Haagse Hout Wijkwerkplan Mariahoeve

2 2 Wijkwerkplan Mariahoeve

3 Inhoudsopgave: pagina 1 Inleiding Aanleiding Geschiedenis Doelstelling en uitgangspunten Leeswijzer 5 2 Beleidskader Kadernota openbare ruimte Nota samen spelen Ontwikkelvisie: 7 Stedelijke ecologische verbindingszones 2.4 Groen kleurt de stad: Groenbeleidsplan Stadsdeelplan Gebiedsomschrijving Sociale omgeving en sport Bebouwde omgeving Werk en inkomen Veiligheid Openbare ruimte leefbaarheid en handhaving 10 4 Gebiedsanalyse Stedenbouw Groen Groenkernen Wijkpark de Horst Ecologie Isabellaland De Schenkstrook Verharde ruimte Spelen / recreatie Leefbaarheidaspecten 14 5 Knelpunten openbare ruimte Kneplunten gebruikskwaliteit Knelpunten inrichtingskwaliteit Knelpunten onderhoudskwlaiteit Conclusie residentiekwaliteit 29 Wijkwerkplan Mariahoeve 6 Gebiedsvisie Algemeen Groen Groenkernen Wijkpark de Horst Ecologie Isabellaland De schenkstrook Verharde ruimte Spelen / recreatie Leefbaarheidaspecten Onderhoud Kwaliteitswaarborg 34 7 Prioriteiten Mariahoeve Prioriteiten Financieel 35 8 Uitwerking projecten Vergroenen tramlijn Vergroenen Bezuidenhoutse weg Dunnen randen sportparken Opwaarderen wijkpark de Horst Opwaarderen groenkernen Roggekamp Elviraland Denenburg Catharinaland Ecologische oever Vlaskamp Ecologische oever Bezuidenhoutseweg Eco-duikers Isabellaland Schenkstrook Trottoirs Landen- en Burgen-/ Horstenbuurt Verwijderen speelvoorzieningen 61 9 Financiële paragraaf Budget Stadsbeheer Overzicht maatregelen Overzicht kosten in tijd 65 Bronvermelding 67 3

4 4 Wijkwerkplan Mariahoeve

5 1 Inleiding: 1.1 Aanleiding: Mariahoeve is een naoorlogse wederopbouwwijk die volgens Zweeds stedenbouwkundig concept gebouwd is. De opzet van Mariahoeve was destijds om een woonwijk te creëren die voor alle bevolkingsgroepen geschikt was om zo de sociale integratie te bevorderen. Dit concept werkte. Nu is een neerwaartse spiraal waar te nemen. De woningen in Mariahoeve voldoen gedeeltelijk niet aan de hedendaagse eisen. De woningvoorraad bestaat voor een aanzienlijk deel uit goedkopere huurwoningen. Vanuit herstructureringsgebieden elders in de Den Haag vindt instroom plaats. De oorspronkelijke, oudere bewoners verlaten de buurt en jongere bewoners met kinderen komen ervoor in de plaats. De nieuwe bewoners zijn vaak van een andere etnische afkomst dan de originele bewoners van Mariahoeve. Dit zorgt voor conflicten op sociaal vlak, maar ook voor een verlies aan betrokkenheid met de wijk. Deze ontwikkelingen, samen met de versleten openbare ruimte en bezuinigingen op onderhoudsbudgetten zorgen ervoor dat er een teruggang is waar te nemen in de kwaliteit van de openbare ruimte. Om deze neerwaartse spiraal te doorbreken en een positieve ontwikkeling op gang te helpen heeft DSB gekozen voor Mariahoeve als pilotwijk voor het wijkgericht werken. In het kader van het wijkgericht werken lag er de opdracht voor DSB- Haagse Hout om tot een wijkwerkplan te komen dat betrekking heeft tot het beheer van de openbare ruimte. Waarbij samen met bewoners en andere betrokken partijen naar de beste oplossing gezocht wordt. Wijkwerkplan Mariahoeve 1.2 Doelstelling en uitgangspunten: Het doel van dit beheerplan is om een omschrijving te geven van de beheer- en onderhoudsmaatregelen die nodig zijn om het residentiekwaliteitsniveau van de openbare ruimte van Mariahoeve te kunnen bereiken en handhaven, binnen de invloedssfeer van DSB Haagse Hout. Dit in samenwerking met bewoners en andere betrokken partijen uit Mariahoeve. Het wijkwerkplan dient aan te sluiten bij aan de toekomstvisie zoals deze geschetst is vanuit het identiteit en branding project en de gemeentelijke gebiedsvisie. Tevens zullen de financiële gevolgen van dit beheerplan inzichtelijk gemaakt worden. De looptijd van het wijkwerkplan bedraagt 5 jaar. 1.3 Leeswijzer: Allereerst zal in hoofdstuk 2 het beleidskader voor het wijkwerkplan gepresenteerd worden. In hoofdstuk 3 volgt een globale gebiedsomschrijving waarna in hoofdstuk 4 een gebiedsanalyse volgt. Aansluitend op de gebiedsanalyse zullen in hoofdstuk 5 de knelpunten in de openbare ruimte t.o.v. residentiekwaliteit beschreven staan. Na aanleiding van deze knelpunten staat in hoofdstuk 6 de gebiedsvisie Mariahoeve beschreven. Deze visie leidt tot de acties en maatregelen die in hoofdstuk 7 geprioriteerd zijn en in hoofdstuk 8 beschreven staan. Uiteindelijk staan de financiële consequenties beschreven in hoofdstuk 9. Tegelijkertijd met het wijkwerkplan loopt het identiteit- en branding project dat vanuit de in Mariahoeve aanwezige woningbouwcorporaties is opgezet. Het doel van het identiteit- en branding project is in te springen op de positie van Mariahoeve in de huidige (woning)markt, welke zoals al gezegd, aan het verslechteren is. Door Mariahoeve als een merk te bestempelen met bepaalde kernwaarden tracht men een kader te schetsen waarbinnen gestreefd dient te worden naar vernieuwing en vitalisering. 5

6 6 Wijkwerkplan Mariahoeve

7 2 Beleidskader 2.1 Kadernota Openbare Ruimte In 2004 verscheen de kadernota openbare ruimte Den Haag. In deze nota werd uitgebreid de kwaliteitsniveaus beschreven waaraan de openbare ruimte zou moeten voldoen. Voor een woon / werkomgeving zoals Mariahoeve geldt het residentieniveau, dit is het basis inrichtings- en onderhoudsniveau (voor onderhoudsniveau zie Bijlage I). Plaatselijk kan hier een extra accent aan toegevoegd worden op pleinen, plaatsen en lange lijnen, maar ook op plaatsen waar raakvlakken met de stedelijke ecologische hoofdstructuur zich voordoen. Naast het residentie niveau bestaan er ook nog het Hofstadniveau, een hoger inrichtings- en onderhoudsniveau dan het residentieniveau, maar komt in Mariahoeve niet voor. Op het Aegonplein en de Bordewijklaan is er sprake van maatwerk, waarbij er een hogere inrichtings- en onderhoudskwaliteit is gerealiseerd door een particulier initiatief. In dit geval de bedrijven gevestigd aan deze locaties. Residentiekwaliteit is opgebouwd uit de subkwaliteiten gebruikskwaliteit, inrichtingskwaliteit en onderhoudskwaliteit. Onder gebruikskwaliteit op residentieniveau wordt verstaan een openbare ruimte die op functioneel gebied voldoende parkeergelegenheden biedt, waarin voor alle verkeersdeelnemers voldoende ruimte is en waar voldoende gebruiksmogelijkheden en speelvoorzieningen zijn. Daarnaast speelt veiligheid een belangrijke rol in de gebruikswaarde. Hieronder wordt verstaan een openbare ruimte die in grote lijnen een goede verkeersveiligheid garandeert, maar ook als sociaal veilig ervaren wordt. De technische veiligheid, bijvoorbeeld veilige speeltoestellen moet ook gegarandeerd zijn. Residentieniveau betekend voor inrichtingskwaliteit dat de openbare ruimte ingericht is met standaard materialen, dat het aanwezige groen in harmonie met de omgeving is en de gebruiksfunctie herkenbaar is, maar ook dat de openbare ruimte makkelijk te onderhouden is met weinig obstakels en waarin geparkeerde auto s geen dominante positie innemen. Tenslotte geldt voor de onderhoudskwaliteit dat de openbare ruimte heel is. Dit geldt voor de bomen en het groen, maar ook voor verharding en watergangen. De subkwaliteit schoon valt ook onder de onderhoudskwaliteit en houdt in dat in de openbare ruimte slechts in beperkte mate zwerfvuil, hondenpoep, onkruid in verharding graffiti en Wijkwerkplan Mariahoeve overige vervuiling voor mag kamen. Voor een gedetailleerdere beschrijving van de residentiekwaliteit zie Bijlage I. 2.2 Nota Samen spelen: In 2001 is de Nota Samen Spelen opgesteld. Deze nota geeft onder andere een inventarisatie van speelvoorzieningen in Den Haag. Daarnaast wordt in deze nota gedetailleerder pet stadsdeel een beleidsstrategie uiteengezet. Voor de beleidsstrategie voor stadsdeel Haagse hout zie Bijlage III. 2.3 Ontwikkelvisie: Stedelijke ecologische verbindingszones: De ontwikkelingsvisie; Stedelijke ecologische verbindingszones is opgesteld in Deze ontwikkelingsvisie geeft de hoofdlijnen voor inrichting en beheer voor de stedelijke ecologische hoofdstructuren. De stedelijke ecologische hoofdstructuren sluiten aan op de provinciale en nationale ecologische hoofdstructuur. Mariahoeve valt onder het deelgebied Schenkstrook wat opgenomen is in de stedelijke ecologische hoofdstructuur. In de ontwikkelingsvisie is er voor deze zone een ambitieniveau met streefbeelden en doelsoorten opgesteld. Voor een uitgebreidere beschrijving van de Schenkstrook zie Bijlage IV. 7

8 2.4 Groen kleurt de stad; Beleidsplan voor het Haagse groen : Het beleidsplan voor het Haagse groen werd in 2005 opgesteld om in de komende jaren op verantwoorde wijze keuzes te kunnen maken met betrekking tot een groene inrichting en beheer van de stad. Het beleidsplan leidt tot de volgende doelstellingen: Doelstellingen: Het beleidsplan biedt een kader voor duurzaamheid bij inrichting, beheer en gebruik van groen, waarbij meer en meer sprake zal zijn van de gezamenlijke verantwoordelijkheid van beheerder en gebruiker. Het beleidsplan biedt een raamwerk waarbinnen keuzes kunnen worden gemaakt bij ruimtelijke ingrepen die van invloed zijn op het groen in de stad en bij veranderende maatschappelijke ontwikkelingen die van invloed zijn op de functies van het groen. De doelstellingen laten zich vertalen in ambities voor het groen in Den Haag. Deze ambities zijn: Ambities: Ruimte voor groen in en om de stad Aandacht voor toegankelijkheid, gebruik en beleving van het groen Duurzaamheid in inrichting, beheer en onderhoud van het groen Samen het groen beheren Voor een uitgebreidere beschrijving van deze ambities zie Bijlage V. 2.5 Stadsdeelplan 2007 Het stadsdeelplan 2007 is in de loop van 2006 tot stand gekomen en behandelt per wijk de problemen die daar spelen en hoe deze door de verschillende gemeentelijke diensten aangepakt worden. Voor de maatregelen van de gemeentelijke diensten in Mariahoeve voor het jaar 2007 zie Bijlage VI. 8

9 3 Gebiedsomschrijving: 3.1 Kerngegevens Mariahoeve vanuit I&B: Omvang 216 ha Aantal inwoners Bevolkingssamenstelling 62% Nederlandse afkomst 38% van buiten Nederland Aantal woningen Gemiddelde woningbezetting 1,72 personen/woning (Den Haag 2,15) Leeftijd 16% jonger dan 20 28% ouder dan 65 Gezinssamenstelling 47% alleenstaanden 10 % echtparen zonder kinderen 5% echtparen met kinderen 5,5% alleenstaanden met kinderen. Gem. besteedbaar inkomen/hh/jr ,- (gem. Den Haag ,-) Woningvoorraad Eigenaar bewoner: 27% particuliere verhuur: 23% corporaties: 47% (niet bekend 3%) Woningtype 10% eengezinswoning 90% meergezinswoning Werkloosheid (nww) 9,6% 3.2 Sociale omgeving en sport: Van de inwoners van Mariahoeve is 28 % ouder dan 65 jaar (Burgen en Horsten 33,3%). 15,3% van de inwoners is jonger dan 20 jaar. Circa 40% is van niet-westerse afkomst en dit aantal neemt toe. Verder kent Mariahoeve opvallen veel éénoudergezinnen. De wijk Mariahoeve is achteruitgegaan van een 4-wijk naar een 3-wijk o.b.v. o.a. inkomen, huurpunten en percentage langdurig werklozen. Uit de Branding blijkt dat 70% van de bewoners tevreden is met hun wijk. Het groene karakter van de wijk scoort hoog. Wijkwerkplan Mariahoeve Ook geeft ongeveer de helft van de bewoners de laatste jaren negatieve ontwikkelingen waargenomen te hebben. Deze ontwikkelingen hebben vooral betrekking op sociale aspecten zoals veiligheid en leefbaarheid. De veiligheid in de wijk scoort lager dan het stedelijke gemiddelde, dit komt mede door het groen, dat plaatselijk leidt tot onoverzichtelijke situaties. Uit onderzoek van het project Identiteit en branding blijkt dat 40% van de huidige bewoners/ respondenten achteruitgang ervaren door de komst van de nieuwe bewoners. De verschillende groepen mengen zich nauwelijks. Het maatschappelijke werk merkt een stijgende complexe problematiek bij de klanten. De wijk vergrijst in hoog tempo. Participatie van bewoners van niet-westerse afkomst en jeugd is punt van aandacht, ook op scholen. Mariahoeve heeft redelijk veel sportvoorzieningen. 9

10 3.3 Bebouwde omgeving: De corporaties Staedion, Vestia en Haag Wonen bezitten een groot deel van de woningen (zie bijlage III), voornamelijk hoog- en half-hoogbouw. De kwaliteit van deze woningen voldoet over het algemeen niet meer aan de huidige woonwensen. De wijk vergrijst in hoog tempo en genereert de instroom van nieuwe bewoners andere afwijkende woonwensen. Er zijn plannen voor vervangende nieuwbouw voor 2 scholen. The British School in The Netherlands is met 3 locaties nadrukkelijk aanwezig in de wijk. Brengen en halen van kinderen geeft veel verkeer / parkeeroverlast. De speelvoorzieningen zijn van redelijke kwaliteit, maar de borden, afvalbakken en banken hierbij kunnen beter. Het profiel van een aantal wegen komt niet overeen met de verkeersfunctie. 3.4 Werk en inkomen: Het winkelcentrum Het Kleine Loo heeft voor een deel een bovenwijkse functie. Het winkelbestand vraagt de aandacht, mede door dalende koopkracht van de wijk en door instroom van nieuwe inwoners met andere bestedingspatronen. Bewoners zouden meer horecavoorzieningen willen hebben. In Mariahoeve ligt het gemiddelde inkomen onder het Haagse gemiddelde. Aantal werkzoekende onder 40 plussers is hoger dan het Haagse gemiddelde. 3.5 Veiligheid: Diefstal uit auto, straatroof, woninginbraak fietsendiefstal komen het meest voor. Aangiften voor geweld in het privé-domein stijgen (geweld binnenshuis). Zij voelen zich het meest onveilig door rondhangende jongeren rond de scholen. Bezoekers en winkeliers van het winkelcentrum Mariahoeve ervaren ook overlast van jeugd. Daarnaast vraagt de jeugd aandacht in het openbaar vervoer. 3.6 Openbare Ruimte, leefbaarheid en handhaving: In Mariahoeve is de onderhouds- en gebruikskwaliteit van het vele openbaar groen beperkt. Door vergrijzing wordt de matige kwaliteit trottoirs als knelpunt ervaren. Op verschillende locaties ervaren bewoners verloedering door vervuilingoverlast door hondenpoep, zwerfvuil, huisvuil en grofvuil bij cocons en winkelwagentjes. Door verdwijnen van het merendeel van de middenstand aan de Denenburg, Haverkamp en Gerstkamp liggen daar enkele loze winkelpleinen. Deze pleinen leiden tot verpaupering. 10

11 4 Gebiedsanalyse: 4.1 Stedenbouwkundig: Mariahoeve is een naoorlogse wederopbouwwijk welke tussen de periode van 1950 en 1960 gebouwd is. De bijna 8000 woningen bieden een grote variatie in het woningaanbod, variërend in hoog- en laagbouw, goedkope en duurdere woningen. Oorspronkelijk was de wijk bestemd voor alle bevolkingsgroepen in Den Haag met als doel de sociale intergratie te bevorderen. Mariahoeve is ruim opgezet, heeft veel groen en een afwisselende bebouwing. Binnen Mariahoeve zijn vier buurten te onderscheiden te weten, de Landenbuurt met ruim 5000 inwoners, de Kampenbuurt met ruim 2400 inwoners en de Burgen en Horstenbuurt met gezamenlijk bijna 6000 inwoners. Mariahoeve wordt begrensd door de noordelijke randweg in het noordoosten, de schenkstrook in het zuid oosten, de Carel Reiniersz kade in het zuidwesten en de Bezuidenhoutseweg in het noordwesten. Mariahoeve is gebouwd als parkstad-concept naar Zweeds model. Een ruim opgezette wijk met veel uniform openbaar groen waarin plaatselijk hoogbouw te vinden is. In Mariahoeve zijn veel groene zicht-assen aanwezig, waarbij het waternetwerk in de wijk ook een belangrijke rol speelt. De wijk is opgebouwd middels een grid van hoofdwegen waaraan volgens een bepaalde rechtmatigheid de buurten zijn opgehangen. Aan de randen van de wijk vindt je hoogbouw, haaks op de wegrichting. Binnen de hoofdontsluitingswegen vindt je de verschillende buurten. Deze buurtjes hebben allen een min of meer gelijkwaardige indeling / opbouw. Globaal ziet een buurt in Mariahoeve er alsvolgt uit; hoogbouw, haaks op een wijkontsluitingsweg aan de rand van de buurt, vervolgens midden hoogbouw min of meer parallel aan die wijkontsluitingsweg. Daarbinnen midden hoogbouw haaks op de buurtontsluitingsweg. Aan de westrand van een buurtje is vaak laagbouw toegepast en in het zuiden is vaak midden hoogbouw toegepast in een in elkaar geschakeld lint. In het midden van iedere buurt bevindt zich een centrale groenvoorziening met daarin centraal staande hoogbouw en aan de rand van de groenvoorziening vaak een buurtwinkelcentrum. Deze centrale groenvoorzieningen zijn vaak in zichzelf gekeerd vanwege de toegepaste randbeplanting. Centraal in de wijk ligt het winkelcentrum Mariahoeve met daar achter het wijkpark de Horst. 11

12 4.2 Groen: Mariahoeve is een zeer groene wijk met veel Openbaar groen. De hoofdgroenstructuur kenmerkt zicht door groene kernen rond om de hoge flats, de sportvelden en de doorgaande assen in het groen (Reigersbergenweg, Bezuidenhoutseweg). Groot groen begrenst de wijk (Marlot, Reigersbergen, Schenkstrook en Norah) De hoofdboomstructuur bestaat uit raster van eerste grootte lanen langs de doorgaande wegen. Binnen dit raster in de buurten is een losse boomstructuur aanwezig. Ook deze bomen zijn overwegend van de eerste grootte. In de buurten zijn tevens enkele losse lanen aanwezig. Bij de grondgebonden woningen staan, niet geheel consequent, kleine straatbomen Groenkernen: De groene kernen zijn de dragende groenelementen binnen de afzonderlijke buurtjes. Vanuit stedenbouwkundig oogpunt is de groene kern bedoeld als centrale groenvoorziening van een buurtje Wijkpark de Horst : Centraal in de wijk ligt het park de Horst. Dit park heeft een functie op wijkniveau en is een aangename verblijfsruimte met veel voorzieningen voor een breed publiek. Groen rond om bebouwing is collectief / corporatiegroen, openbaar en draagt bij aan groene beleving. Daar waar het groen van corporatie en gemeente qua inrichting op elkaar aansluit, geeft dit een gevoel van ruimtelijkheid. Gebouwen staan in het groen en nooit direct aan het trottoir. Uitzondering hierop vormen winkelpleinen en andere markante stedenbouwkundige locaties. Deze winkelpleinen zijn voorzien van kleine boomsoorten. 12

13 4.3 Ecologie: Grote ecologische verbindingszones bevinden zich in de randen van de wijk. Marlot, Reigersbergen en het Haagse Bos zijn ecologische kerngebieden. De ecologische verbindingen door de wijk zijn gekoppeld aan de waterlopen en de buurtontsluitingswegen. Wijkwerkplan Mariahoeve De profielen van de Boekweitkamp en Finnenburg zijn niet in overeenstemming met de toegekende verkeersfunctie van hoofdroute. De Vlaskamp en Diamanthorst hebben juist een te breed profiel in verhouding tot hun verkeersfunctie buurtontsluitingsweg. Door het brede profiel ligt de snelheid van het verkeer hoger dan gewenst, waardoor de oversteekbaarheid afneemt. De weg wordt door kinderen als een barrière ervaren. 4.5 Spelen/recreatie: In de buurten zijn veel kleine speelvoorzieningen of zelfs losse speeltoestellen aanwezig. De tuinen van corporaties dragen hier in belangrijke mate aan bij Isabellaland: De robuuste ecologische verbindingszone tussen de Isabellaland en de noordelijke randweg is van groot belang voor het ecologische netwerk van Den Haag en zorgt voor een noord zuidverbinding Schenkstrook: De Schenkstrook is een belangrijke oost westverbinding in het ecologische netwerk van Den Haag. 4.4 Verharde ruimte: Doorgaande asfaltwegen leggen een raster over de wijk. In de buurten bestaat de rijbaan uit afwisselend beton en gebakken klinkers. In het openbare groen liggen teerpaden. In Mariahoeve bevinden zich een aantal speeltoestellen die geen eigendom zijn van DSB en geen eigendom zijn van een corporatie, maar van VVE s. Deze speeltoestellen voldoen niet meer aan het attractiebesluit. 13

14 4.6 Leefbaarheidaspecten: Bewoners ervaren plaatselijk overlast door honden. In de wijk zijn echter relatief veel voorzieningen zoals uitlaatveldjes en hondenpoepbakken aanwezig, de spreiding hiervan kan beter. In Mariahoeve vind je ook veel vuilcocons op straat, welke overlast veroorzaken doordat er regelmatig vuil naast de cocons wordt aangetroffen. De openbare ruimte is plaatselijk vervuild, in het bijzonder rondom tramhaltes waar de schoolgaande jeugd de voornaamste veroorzaker van de vervuiling is. De hoge beplanting in het openbare groen wordt als sociaal onveilig ervaren. 14

15 5 Knelpunten openbare ruimte: De woongebieden worden beheerd volgens het standaard beheerniveau met de standaard middelen en zijn op standaard niveau ingericht (residentiekwaliteit; kadernota openbare ruimte Den Haag 2003 ). De Bordewijklaan en het Aegonplein bezitten een hoger onderhouds- en inrichtingsniveau wat in samenspraak tussen de daar gevestigde commerciële partijen en de gemeente is vastgesteld (maatwerk; kadernota openbare ruimte Den Haag 2003 ). In Bijlage I wordt uiteengezet wat residentiekwaliteit inhoud voor het standaard beheerniveau inhoud en wordt aan de hand van kwaliteitsbeelden het ambitieniveau gepresenteerd. In juni / juli 2006 is er een nulmeting openbare ruimte uitgevoerd aan de hand van de quickscan methodiek. Bij deze nulmeting is de openbare ruimte uitvoerig op straatniveau bekeken. Uit deze meting volgt een aan residentiekwaliteit gerelateerd beeld van de openbare ruimte waarbij duidelijk de afwijkingen t.o.v. de residentiekwaliteit aangewezen kunnen worden. Op het gebied van onderhoudskwaliteit zijn deze afwijkingen t.o.v. de residentiekwaliteit beschreven m.b.v. kwaliteitsbeelden (zie Bijlage II). In de komende paragraven zullen eerst de knelpunten voor de gebruikskwaliteit van de openbare ruimte van Mariahoeve behandeld worden. Vervolgens zullen de knelpunten op het gebied van inrichtingskwaliteit behandeld worden om tenslotte uitgebreid de knelpunten op onderhoudskwaliteit te behandelen. 5.1 Gebruikskwaliteit: Wijkwerkplan Mariahoeve Parkeergelegenheid: In Mariahoeve is parkeergelegenheid geen structureel probleem. Rondom scholen speelt er i.v.m. halen en brengen van kinderen tijdsgebonden parkeerproblematiek. (Zie foto links, school Saffierhorst) In de omgeving van het Aegonplein en de Bordewijklaan wordt langdurig geparkeerd i.v.m. Schiphollangparkeerders. Ruimte voor diverse verkeersdeelnemers: Binnen Mariahoeve doen zich nauwelijks problemen voor in deze categorie. Op sommige locaties zijn geen trottoirs aanwezig maar uitstapstroken. Aan de Opaalhorst (zie foto links) zijn er helemaal geen trottoirs en zijn de uitstapstroken moeilijk begaanbaar door overhangende beplanting. Overhangende beplanting en hinderlijk geplaatste obstakels (lantaarnpalen) zijn vaker voorkomende problemen in Mariahoeve. 15

16 Gebruiksmogelijkheden pleinen en groen: In Mariahoeve zijn veel winkelpleintjes die vanwege het teruggelopen winkelaanbod een zeer matige gebruikskwaliteit bezitten. Op deze pleintjes vindt geen sociaal leven plaats. Daarnaast vind je in Mariahoeve veel onaantrekkelijke speelvoorzieningen. Deze voorzieningen zijn onaantrekkelijk omdat ze bestaan uit een oninteressant speeltoestellensortiment (een los toestel of een combinatie van 2 of 3 toestellen) of omdat de voorziening zo verwaarloosd is dat deze nauwelijks nog aantrekkelijk is om te gebruiken (Roggekamp). Verkeersveiligheid: Uit politiecijfers blijkt dat er geen blackspots aanwezig zijn in Mariahoeve. Aandachtspunt vanuit verkeersveiligheid is de oversteekbaarheid van de Vlaskamp en Diamanthorst. Deze wegen hebben een te breed profiel en er wordt te hard gereden. Park de Vlaskamp is hierdoor lastig te bereiken door met name kinderen. (Zie foto boven, profiel Vlaskamp / Diamanthorst) Sociale veiligheid: In Mariahoeve zijn er sociaal onveilige situaties. Met name in de omgeving van hoogbouw in de groenkernen is te hoge, dichte beplanting de oorzaak van deze sociaal onveilige situaties. Vanaf de doorgaande wegen is er geen zicht op deze groenkernen. Technische veiligheid: Jaarlijks worden de speeltoestellen getoetst op veiligheidsnormen aan het attractiebesluit. In grote lijnen voldoen de speelvoorzieningen in Mariahoeve aan het attractiebesluit. Er zijn echter een aantal locaties waar de speelvoorzieningen niet voldoen aan het attractiebesluit. Op de speellocatie aan de Roggekamp ligt dit aan de technische staat van speelondergrond. Het ontwerp van de speellocatie is aan de Hongarenburg (foto) de oorzaak dat deze niet aan het attractiebesluit voldoet. (valafstanden). 16

17 5.2 Inrichtingskwaliteit: Wijkwerkplan Mariahoeve Materiaalgebruik: betonstraatstenen toegepast. (foto Zwedenburg) In Mariahoeve vind je asfalt op de hoofden buurtontsluitingsweg en en teerpaden in de groenkernen. Residentiekwaliteit schrijft voor dat er in woonstraten een verharding toegepast is van gebakken klinkers. Op veel locaties zijn i.p.v. gebakken klinkers Meubilair en verlichting: Het meubilair en verlichting in Mariahoeve zijn allemaal conform het Haagse handboek openbare ruimte Onderhoudsgemak: Met name in de Landenbuurt bevinden zich een aantal locaties die doordat de openbare ruimte daar wat ongelukkig is ingericht, moeilijk te onderhouden zijn. Deze locaties zijn het Ir. V.d. Sluijs plantsoen en Gradaland. (zie foto) Hoeveelheid geparkeerde auto s: Hoewel er van parkeerproblematiek niet echt sprake is in Mariahoeve, zijn auto s wel degelijk dominant aanwezig in het straatbeeld. Gebruiksfunctie openbare ruimte herkenbaar: Qua materiaalgebruik en profiel opbouw is de gebruiksfunctie van de openbare ruimte in Mariahoeve duidelijk en herkenbaar. Obstakels: In Mariahoeve komen geen situaties voor waarbij de openbare ruimte er onoverzichtelijk uitziet door toedoen van een wildgroei aan bebording en meubilair. 17

18 5.3 Onderhoudskwaliteit: De subkwaliteiten schoon en heel maken samen de onderhoudskwaliteit. Voor straatmeubilair, speeltoestellen en verhardingen gelden zowel schoon en heel. Voor bomen, plantsoenen en gazonnen gelden de vitaliteit en schoon. De residentieniveaus die met deze elementen corresponderen, staan beschreven in Bijlage II. Allereerst zal in deze paragraaf de onderhoudskwaliteit van de groenkernen worden toegelicht. Vervolgens het onderhoudskwaliteit van wijkpark de Horst. Ten slotte zal de openbare ruimte in algemene zin behandeld worden. 18

19 5.3.1 Groenkernen: De groenkernen ten noorden van t kleine Loo bezitten een slechtere kwaliteit dan de groenkernen ten zuiden van t kleine Loo. Dit omdat er aan deze groenkernen in een recenter verleden onderhoud is gepleegd. Er is nauwelijks sprake van beschadigingen, scheefstand of onvolledigheid van meubilair, verlichting of speeltoestellen. Deze voldoen, een kleine uitzondering daar gelaten aan het residentieniveau. Onderhoudstoestand verharding: De teerpaden in de groenkernen vertonen grote verschillen in kwaliteit. De paden in de groenkernen ten noorden van t kleine Loo en een gedeelte van de groenkern aan het Catharinaland bezitten een slechtere kwaliteit. Er is sinds ruim 10 jaar geen onderhoud gepleegd aan deze paden waardoor zij een beeldkwaliteit niveau 4 vertonen in plaats van niveau 2 wat residentiekwaliteit zou zijn. Ten zuiden van t kleine Loo zijn de paden de afgelopen jaren opgeknapt en bezitten zij een beeldkwaliteit niveau 1. Wijkwerkplan Mariahoeve Over het algemeen bezitten de speelondergronden in de groenkernen een goede beeldkwaliteit die minimaal voldoet aan het residentieniveau (niveau 2), met uitzondering van de speelondergronden in de groenkern Roggekamp / Haverkamp. Deze speelondergronden bij deze speelondergronden zie je veel onkruid in verharding en scheef liggende tegels / bestrating. De beeldkwaliteit die op deze locatie behaald wordt is niveau 5. 19

20 Vitaliteit bomen: De groenkernen zijn goed voorzien in boomvegetatie. De aanwezige bomen zien er goed uit en bezitten minimaal de beeldkwaliteit van residentieniveau. Omdat de bomen al op leeftijd zijn (ca. 40 / 50 jaar) en niet uit het meest duurzame sortiment bestaan zullen deze binnen afzienbare tijd niet meer aan de residentiekwaliteit voldoen. De groeiplaats omstandigheden van de bomen bevinden zich ruim boven residentieniveau. 20

21 Onderhoudstoestand plantsoenen: In de randen van de groenkernen is vaak gebruik gemaakt van een beplanting die bestaat uit ruige heesters of bosplantsoen (foto). Deze beplanting is door een te lage snoeifrequentie te hoog en dicht geworden. Qua kale plekken voldoen de plantsoenen aan het residentieniveau. Ditzelfde geldt voor de onkruidgroei. Dit heeft mede te maken met het dichte karakter van de plantsoenen. Er is wel een snoeiachterstand waar te nemen. Meer dan 20% van het areaal bezit storende overhangende takken. De mate waarin de plantsoenen gesnoeid zijn bevindt zich op niveau 5. Onderhoudstoestand grasmatten: Over het algemeen voldoen voldoen de grasmatten van de groenkernen aan het residentieniveau. Op plaatsen waar het bomenbestand dicht op elkaar staat en er minder licht doordringt tot de bodem, voldoet de grasmat niet aan het residentieniveau (foto boven). Op deze plaatsen bezit de grasmat qua geslotenheid een niveau 5. Ook qua vlakheid van de grasmat voldoen de groenkernen aan het residentieniveau. De groenkernen ten noorden van t kleine Loo bezitten op dit punt echter een mindere beeldkwaliteit. Door lage onderhoudsfrequenti e, boomnollen en mollenoverlast (foto onder) is op deze locaties een beeldkwaliteit 4 of 5 waarneembaar in plaats van residentieniveau (niveau 3). 21

22 Zwerfvuil: Wijkwerkplan Mariahoeve In de groenkernen is zwerfvuil niet een structureel probleem. Op locaties waar zitgelegenheden verborgen in het groen (hoekjes met hoge ondoorzichtige plantsoenen) vindt je meer zwerfvuil. Niveau 4. Dit is lager dan het residentieniveau (niveau 2) Graffiti: In de groenkernen is er nauwelijks sprake van graffiti. Wanneer er graffiti wordt aangetroffen is deze zelden racistisch of aanstootgevend. Als er al graffiti aangetroffen wordt vindt je deze meestal net als zwerfvuil in de groene hoekjes, uit het zicht. Hondenpoep: Hondenpoep wordt zo nu en dan wel aangetroffen in de groenkernen. Dit omdat de groenkernen in het hondenbeleid aangewezen zijn als losloopgebied (m.u.v. Roggekamp / Haverkamp) voor honden en de opruimplicht niet voldoende wordt nageleefd / gehandhaafd. Er worden echter geen ernstige afwijkingen t.o.v. de residentiekwaliteit geconstateerd. Onkruid in verharding: Omdat de onderhoudstoestand van de teerpaden plaatselijk slecht is, zijn er gaten gevallen in de paden waar onkruid groeit. Dit levert een beeldkwaliteit op van niveau 3. Dit valt echter nog binnen de marges van residentiekwaliteit. 22

23 5.3.2 Wijkpark de Horst : Onderhoudstoestand meubilair en speeltoestellen: Straatmeubilair: In park de Horst staan bakjes en afvalbakken. In de regel zijn deze onbeschadigd en zitten zij goed in de verf. Al het meubilair staat recht of slechts marginaal scheef. Dit zorgt ervoor dat het straatmeubilair in park de Horst een goede beeldkwaliteit bezit en minimaal residentiekwaliteit (niveau 3) heeft. Speeltoestellen: Park de Horst herbergt een grote speelvoorziening waarvan gezegd kan worden dat alle speeltoestellen goed in de verf zitten en niet tot nauwelijks beschadigt zijn. De beeldkwaliteit die dit oplevert is goed te noemen. Ook op dit punt wordt ruimschoots aan de residentiekwaliteit voldaan. Onderhoudstoestand verharding: Voor de teerpaden in park de Horst geldt hetzelfde als voor de teerpaden in de meeste groenkernen. Het laatste onderhoud dateert al weer van ruim 10 jaar geleden. Hierdoor zijn de verhardingen versleten en geven zij slecht een beeldkwaliteit van niveau 5 Wijkwerkplan Mariahoeve Een probleem wat zich manifesteert in park de Horst en wat een negatief effect heeft op de beeldkwaliteit is wortelopdruk van de teerpaden. Dit zorgt er plaatselijk voor dat de paden in onacceptabele staat verkeren. 23

24 Vitaliteit bomen: In park de Horst staan veel oudere bomen. Het aanwezige bomenbestand is qua leeftijdsopbouw en sortiment gevarieerder dan het bomenbestand in de groenkernen. De beeldkwaliteit van de bomen in het park voldoet aan het residentieniveau. Onderhoud plantsoenen: De plantsoenen zijn een aantal jaren geleden aangepakt. Desalniettemin is er al een daling in beeldkwaliteit waarneembaar. De beplanting is vanwege een lage snoeifrequentie doorgeschoten waardoor deze te hoog en ondoorzichtig is. Doordat er weinig gesnoeid is, zijn er her en der kale plekken ontstaan, de mate waarin er kale plekken aanwezig zijn, voldoet echter nog ruimschoots aan de residentiekwaliteit (niv. 4 tegenover een geconstateerd niv. 3). Ditzelfde geldt voor de mate waarin er storende overhangende takken zijn. Doordat er te weinig gesnoeid wordt, hangen er vaak takken over de paden. Dit voldoet echter nog ruimschoots aan residentiekwaliteit (niv 4. geconstateerd niv. is 3). Onkruidgroei is nauwelijks waarneembaar. Onderhoud grasmat: Over het algemeen is er niet veel onkruid aanwezig in de grasmat. Opvallend is dat aan de randen van paden (ca. de eerste meter vanuit het pad) de onkruid dichtheid erg hoog is. De mate waarin er onkruid aanwezig is overschrijd op deze locatie het residentieniveau (residentieniveau = 3, geconstateerd niveau = 4) De grasmat in park de Horst vodloet qua bedekkingsgraad en geslotenheid ruimschoots aan residentiekwaliteit. Op gebeid van vlakheid voldoet de grasmat aan residentiekwaliteit niveau 3. 24

25 Leefbaarheid: In park de Horst zijn weinig afwijkingen ten opzichte van de residentiekwaliteit wat betreft leefbaarheids / milieuaspecten. Her en der is incidenteel wat zwerfvuil waarneembaar. Van hondenpoep is nauwelijks sprake. Vanwege de matige technische staat van de teerpaden, groeit hier wel eens wat onkruid op. Graffiti komt zeer zelden voor en is te verwaarlozen (foto). 25

26 5.3.3 Algemeen straatbeeld: Groen: Over het algemeen is het groen in Mariahoeve van redelijke staat. Het bevindt zich in grote lijnen op residentieniveau. De straatboombeplanting bevindt zich qua vitaliteit / groeikracht op residentieniveau. De groeiruimte van de straatbomen laat echter vaak te wensen over (foto). De boomspiegels zijn in veel gevallen te klein. (in relatie tot omgevingsfactoren) Grasmatten bevinden zich in hoofdlijnen op residentieniveau. Ditzelfde geldt voor de plantsoenen. 26

27 Verharding Asfaltverhardingen: In Mariahoeve vind je asfalt op de hoofd- en buurtontsluitingswegen. De asfaltverhardingen op deze locaties bevinden zich in de regel minimaal op residentieniveau. In Mariahoeve zijn er geen locaties waar het straatmeubilair niet aan het residentieniveau voldoet. Incidenteel tref je wel eens een versleten bankje of afvalbak aan. Verkeersborden en straatnaamborden Wat geldt voor straatmeubilair geldt ook voor verkeers- en straatnaamborden. Deze bevinden zich minimaal op residentieniveau. Zoals al behandelt is bij groenkernen en park de Horst voldoen de teerpaden in het groen niet aan het residentieniveau. Dit geldt voor alle teerpaden in het groen. Naast de teerpaden is het opvallend dat de technische staat van verharding / trottoirs in de Landenbuurt beneden de maat is. Dit is niet wenselijk omdat juist in de Landenbuurt een bejaardenhuis gevestigd is. Ouderen zijn gebaat bij goede trottoirs. Ook de trottoirs aan de Finnenburg bezitten een slechte technische staat. Over het algemeen is de technische staat en de daarbij horende beeldkwaliteit van de verharding in de woonstraten van Mariahoeve goed te noemen. Deze bevindt zich minimaal op residentieniveau. Straatmeubilair 27

28 Leefbaarheidaspecten Zwerfvuil: Zwerfvuil is geen structureel probleem in Mariahoeve. Grootte afwijking t.o.v. het residentieniveau zijn dan niet of nauwelijks waar te nemen. Incidenteel is de openbare ruimte wel eens vervuild. Dit vindt vaak plaat sop probleem -locaties. Deze locaties zijn, onoverzichtelijke hoekjes in groenkernen, Hongarenburg, Finnenburg (foto) of Isabellaland. 4 gescoord werd. Onkruidbestrijding in Verharding: In Mariahoeve zie je regelmatig onkruid in verharding. Opvallend is dat in de Kampen- en Landenbuurt vaker onkruid in verharding geconstateerd wordt. Het residentieniveau voor onkruid in verharding is gesteld op niveau 3 terwijl in de Kampen- en Landenbuurt niveau Graffiti: In Mariahoeve komt nauwelijks graffiti voor. Wanneer er graffiti voorkomt is dit zelden racistisch of aanstootgevend. Hondenpoep: De groenkernen zijn in de regel aangegeven als losloopgebied voor honden. Soms wordt er in deze gebieden wel een hondenpoep aangetroffen. Ook in de overige openbare ruimte wordt wel een hondenpoep aangetroffen. Over het algemeen voldoet de openbare ruimte van Mariahoeve wat betreft de vervuilingsgraad door hondenpoep aan het residentieniveau. 28

29 5.4 Conclusie residentiekwaliteit: Gebruikskwaliteit: Op het gebeid van gebruikskwaliteit schiet de openbare ruimte van Mariahoeve op een aantal punten te kort. Met name wat betreft gebruiksmogelijkheden van pleinen en groen. De in onbruik geraakte winkelpleintjes zorgen ervoor dat zich in de wijk doodse pleintjes liggen waar niets gebeurd of kan gebeuren, het is aan DSO om hierover een standpunt in te nemen. De groenkernen bezitten over het algemeen een lage gebruikswaarde vanwege de matige sociale veiligheid en de mate waarin de openbare ruimte op deze plek ruimte biedt voor diverse activiteiten (onaantrekkelijke speelvoorzieningen, slechte wandelpaden) Daarnaast komen in de openbare ruimte van Mariahoeve incidenteel zaken voor die de gebruikskwaliteit in negatieve zin beïnvloeden. Rondom scholen is er i.v.m. halen en brengen tijdsgebonden parkeeroverlast waarneembaar. Wijkwerkplan Mariahoeve Onderhoudskwaliteit: De openbare ruimte van Mariahoeve voldoet plaatselijk niet aan het residentie onderhoudsniveau. Het gaat hier met name om de technische staat van de verhardingen in de groenkernen en paden in het groen. Opvallend is dat de trottoirs in de Landenbuurt vaker van een mindere technische kwaliteit zijn dan elders in de wijk. Onkruid in verharding is een probleem dat in de hele wijk voor komt in de Kampenbuurt is dit echter op 90% van de locaties geconstateerd. Met name in de burgen en horstenbuurt en de Landenbuurt laat de vitaliteit van straatbomen (vooral groeiplaatsomstandigheden te kleine boomspiegels) te wensen over. Andere afwijkingen op onderhoudsniveau ten opzichte van de residentiekwaliteit kwamen nauwelijks voor. Inrichtingskwaliteit: In de meeste gevallen waarin de openbare ruimte van Mariahoeve niet voldoet aan de residentiekwaliteit, komt dit doordat er gebruik is gemaakt van betonstraatstenen i.p.v. gebakken klinkers. Deze afwijking is echter niet ernstig maar bij eventuele herinrichtingmaatregelen zou er gekozen moeten worden voor een nieuwe gebakken klinker. De mate waarin de openbare ruimte onderhouden kan worden is redelijk te noemen. Op enkele locaties wordt het onderhoud bemoeilijkt door de inrichting. In de meeste gevallen veroorzaken geparkeerde auto s voor onderhoudsproblemen. 29

30 30 Wijkwerkplan Mariahoeve

31 6 Gebiedsvisie: 6.1 Algemeen: De openbare ruimte van Mariahoeve draagt in belangrijke mate bij aan het wooncomfort van de wijk. Kernwaarden in de wijk zijn groen, ruim, rustig en veilig. De openbare ruimte is op punten verouderd en behoeft gezien de veranderde bevolkingssamenstelling, aansluiting op de hedendaagse behoeftes. Gezien de bijzondere stedenbouwkundige opbouw van de wijk is een respectvolle aanpak noodzakelijk. De kwaliteit, structuur en identiteit van de woonomgeving dient hierbij te behouden. De groene ruimte is de drager van een aantrekkelijke parkwijk met ruimte voor rust en recreatie. Inrichting en beheer op residentie niveau zijn hierbij het streven. 6.2 Groen: De hoofdgroenstructuur evenals de typerende kenmerken zoals in hoofdstuk 4 omschreven zijn dragers van de kwaliteit van Mariahoeve. Deze dienen daarom behouden dan wel versterkt te worden. Het versterken van de groenstructuur is mogelijk door het vergroenen van doorgaande assen zoals tramlijn 6 en de Bezuidenhoutseweg. De groene ruimte van Sportpark Vlamenburg kan meer bijdragen aan de groene beleving. Door de rand langs de Vlamenburg transparanter te maken, ontstaan doorzichten op de aanwezige groene ruimte. Ook park de Horst kan beter aansluiten op de omgeving. Het aanwezige openbare groen is plaatselijk toe aan een modernisering. Door het groen een opener en overzichtelijker te maken kan de sociale veiligheid worden verbeterd. De aanwezige beplantingsvakken kunnen kleiner, lager en uitbundiger. Door meer bloeiende heesters toe te passen wordt het aantrekkelijker in het groen te verpozen. Het openbare en collectieve openbare groen dient qua inrichting op elkaar aan te sluiten. Dit versterkt het parkwijk karakter van wonen in het groen. Het nu veel voorkomende bosplantsoen, dat bestaat uit hoge inheemse heestersoorten, wordt voortaan alleen toegepast in de ecologische verbindingen, langs waterlopen en rondom sportvelden Groenkernen: Het moderniseren van het groen heeft een van de hoogste prioriteiten in de groenkernen. De rol van de groenkernen als centraal verblijfspunt in de Wijkwerkplan Mariahoeve buurten behoeft verbetering. Momenteel hebben een aantal van deze groenvoorzieningen weinig recreatieve waarde. Afhankelijk van de behoeftes van de bewoners/gebruikers kunnen voorzieningen respectvol worden ingepast. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld parkbankjes, bloemenperken, speel-, sport- of honden uitlaatvoorzieningen. De groene ruimtes moeten weer de dragers van rust en recreatie worden voor een brede doelgroep en weer een centrale rol gaan verrichten op buurtniveau. Het scheiden van de verschillende delen door groen of andere erfafscheidingen dient te worden vermeden. Hierdoor ontstaan er weer ruimtelijke zichten op de groenkernen en gaan zij weer een belangrijkere rol spelen op buurtniveau. De boombeplanting kan gedund worden. Enerzijds krijgen de overgebleven bomen hierdoor de ruimte om uit te groeien. Anderzijds maakt dit de groenvoorzieningen lichter, opener en aantrekkelijker. Bij vervanging van bomen dient de variatie in grootte en bloei te worden vergroot Wijkpark de Horst : Wijkpark de Horst bezit plaatselijk een mindere kwaliteit. Met name de heestervakken (snoeiachterstand) en teerpaden (versleten) vertonen symptomen van achterstallig onderhoud. Door de heesterbeplanting te snoeien of plaatselijk te dunnen, ontstaat er een prettiger beeld. De heesters worden gevitaliseert en er ontstaan meer zichtlijnen in het park, wat de situatie overzichtelijker en sociaal veiliger maakt. Het bomenbestand zal volgens een inboetplan onderhouden moeten worden. De huidige staat van de bomen vereist geen direct ingrijpen, maar bij uitval door ziekte, leeftijd of technisch mankement zal er gekozen moeten worden voor inboet met een andere boomsoort zodat er in het park een grotere variatie in sortiment, vorm en kleur ontstaat. De teerpaden zullen vernieuwd worden zodat het park goed toegankelijk blijft voor senioren. Het huidige (recreatieve) voorzieningenniveau zal gehandhaafd blijven, waarbij gestreefd wordt naar het behoudt van de kinderboerderij en er wellicht een voorziening voor senioren gerealiseerd kan worden. 31

32 6.3 Ecologie: De ecologische structuur dient te worden behouden en versterkt. In park de Vlaskamp is vanuit ecologisch oogpunt het realiseren van een natuurvriendelijke oever wenselijk. Door een laagblijvende vegetatie toe te passen kan aan stedenbouwkundige bezwaren (behouden zichtlijnen) tegemoet worden gekomen. Een nieuwe verbinding langs de Bezuidenhoutseweg waarbij de Carel Reinierzs kade gekoppeld wordt aan het kerngebied Reigersbergen zal het isolement van de Carel Reinierzs kade in het ecologische netwerk van Mariahoeve oplossen. (Een ecoduiker ter hoogte van de Carel Reinierzs kade biedt geen uitkomst i.v.m. uitrit Huis ten Bosch) Bij de natte verbindingen door de wijk dienen bij de hoofdverkeerswegen een aantal knelpunten te worden opgelost. Hierbij kan ook gedacht worden aan het aanleggen van veilige oversteken zoals eco-duikers. Rondom de sportvelden en langs de watergangen kan natuurvriendelijk beheer worden toegepast. Hierbij wordt er naar gestreefd deze eenheden te laten aansluiten op de ecologische structuur en als stepping stones gaan fungeren voor Aqua-flora floats bijvoorbeeld vogels. Middels kleinschalige aanpassingen kan de biodiversiteit en daarmee de ecologische waarde worden verbeterd. Het zogenaamde lithoraal in Marlot is hiervan een goed voorbeeld Isabellaland: Door pleksgewijs de dichte, hoge beplanting tussen de hoogbouw aan de Isabellaland te verwijderen ontstaat er enerzijds meer zicht op de ecologische verbindingszone, wat de relatie van de zone met de wijk versterkt. Anderzijds ontstaan er door deze maatregel zonnige en schaduwrijke plekken in de ecologische verbindingszone, wat de biodiversiteit van de zone ten goede komt. Door ruimtegebrek vallen er op de locatie Ivoorhorst / Kleine Loo geen natuurlijke oever te realiseren. Als mogelijke oplossing kan gedacht worden aan 'aqua-flora floats', drijvende oevers (zie afbeelding rechts), de haalbaarheid hiervan dient wel eerst onderzocht te worden. Ambitie is het knelpunt Schenkstrook Hofzichtlaan op te lossen. Dit kan door een eco-duiker te plaatsen die zowel zorgt voor een continuering van de droge als natte verbinding Schenkstrook: Momenteel voldoet de schenkstrook aan het beoogde beeld wat opgesteld is in de ontwikkelingsvisie Stedelijke ecologische verbindingszones en wat bij een veenweidegebied hoort. De ecologische, esthetische en recreatieve waarde van de zone zou echter verhoogd kunnen worden door een inrichting na te streven met meer variatie zonder daarbij het veenweidenbeeld grote schade aan te doen. Deze variatie is te zoeken in de toepassing van beplanting (elzen bosages) zodat er zonnige en schaduwrijke plekken ontstaan aan de waterkant, maar ook in spannendere wandelroutes door de zone. In de huidige situatie kun je vanaf vrijwel ieder punt de volledige schenkzone overzien. Door herinrichtingmaatregelen kunnen er interessante zichten ontstaan. 32

33 6.4 Verharde ruimte: De opbouw van de wegenstructuur dient te worden behouden. Doorgaande asfaltwegen en in de buurten rijbanen van elementenverharding. Uit oogpunt van uniformiteit is het wenselijk een keuze in bestratingmateriaal voor de rijbaan te maken. Het uniformeren van de bestrating kan worden meegenomen bij onderhoud of herinrichting. Vanwege de slechte oversteekbaarheid van de Vlaskam en Diamanthorst (ook om de bereikbaarheid van park de Vlaskamp te verbeteren) zullen hier een aantal goede oversteekmogelijkheden gerealiseerd moeten worden middels bijvoorbeeld VRI s. Gezien de hoeveelheid ouderen in de buurt is het verbeteren van de kwaliteit van de trottoirs (met de Landenbuurt als hoogste prioriteit) en de teerpaden in het groen een aandachtspunt. 6.5 Spelen en recreatie: Op buurtniveau dient te worden gezorgd voor voldoende recreatieve goed gebruikte voorzieningen. De voorzieningen dienen aan te sluiten op bevolkingssamenstelling en wensen. Uitgaande van de prognose van de leeftijdsopbouw is behoudt van het voorzieningen niveau wenselijk. In de Kampenbuurt waar verhoudingsgewijs meer jongeren wonen dan in de rest van Mariahoeve is behoefte aan een speelvoorziening voor jongeren (14 tot 19 jaar). Over het algemeen wonen er veel ouderen in Mariahoeve, echter in de Landenbuurt wonen verhoudingsgewijs de meeste ouderen. Voor deze doelgroep zijn in de wijk weinig voorzieningen. Onderzocht dient te worden in hoeverre er een vraag is naar extra voorzieningen wat voor voorzieningen en waar deze gewenst zijn. Gedacht kan worden aan jeux des boules veldjes en strategisch geplaatste bankjes langs looproutes naar bijvoorbeeld winkelcentra. Wijkwerkplan Mariahoeve De waarde van de speelvoorzieningen kan versterkt worden door de losse voorzieningen te clusteren in de centraal gelegen groenkernen. Hierdoor kunnen grotere en aantrekkelijkere voorzieningen worden gerealiseerd. Aandachtspunt hierbij is, dat deze locaties ook geschikt zijn als aantrekkelijke verblijfs- en ontmoetingsplek voor bewoners. Buiten speelvoorzieningen kan het niveau van de voorzieningen voor ouderen en hondenbezitters tevens worden verbeterd. Door voorzieningen te clusteren in de groenkernen krijgen deze een sociale functie en wordt tevens de sociale controle verbeterd. De speeltoestellen van VVE s die niet meer aan het attractiebesluit voldoen, niet tot nauwelijk gebruikt worden en waar achterstallig onderhoud aantoonbaar is, zullen worden verwijderd. Onder voorwaarde dat er in de buurt een of meerdere aantrekkelijke speelvoorzieningen zijn ter compensatie. 33

34 6.6 Leefbaarheidaspecten: Zelfwerkzaamheid vergroot de sociale controle en gaat verloedering tegen. Uitgaande van de branding van de wijk, past zelfwerkzaamheid hier goed in. Dienst stadsbeheer blijft er daarom op inzetten. Gestreefd wordt naar duurzame afspraken in de vorm van convenanten. Maar ook andere vormen van betrokkenheid zoals adoptieafvalbakken worden gestimuleerd. De hondenoverlast kan verminderd worden door goede voorzieningen, maar ook door gerichte handhaving op dit thema. Door het aanleggen van herkenbare, begrensde, verlichte, sociaal veilige, bereikbare en gefaciliteerde honden uitlaatveldjes kan goed gebruik worden gestimuleerd. Daarnaast blijft voorlichting en handhaving noodzakelijk. Naast inzetten op zelfwerkzaamheid van de burger zal de zwerfvuil / illegale stort problematiek aangepakt worden door ook hier gerichter op te handhaven en zal het handhavingteam frequenter de bekende probleemlocaties. Tevens zal samenwerking met bureau HALT en de in het gebied aanwezige scholen gezocht worden ter bestrijding van de zwerfvuil overlast nabij tramhaltes en scholen. 6.7 Onderhoud: In de toekomst streven naar een woonomgeving die zich op standaard beheerniveau bevindt, dus het achterstallig onderhoud wegwerken. Dit lukt niet met het huidige onderhoudsbudget dus zal er adequaat omgesprongen moeten worden met de kansen die zich aandienen. Het allerbeste, bedrijventerrein aan de Bordewijklaan en het Aegonplein zal een hoger onderhouds- en beheerniveau behouden. 6.8 Kwaliteitswaarborg: Om de residentiekwaliteit van Mariahoeve voor een lange termijn te waarborgen moet bij inboet of herstel gebruik gemaakt worden van de originele materialen en onderdelen. Dit geldt ook bij werkzaamheden door derden, nutsbedrijven e.d. Bij aanpassingen en wijzigingen in het gebied die van wezenlijke invloed zijn op het aanzien, de kwaliteit en het ontwerp van de openbare ruimte moeten de plannen te allen tijde voorgelegd worden aan de Adviescommissie Openbare Ruimte (ACOR). 34