Transcriptie

1 Werkboek

2 1

3 Versie nov

4 3

5 INHOUDSOPGAVE Aikido bij Saam 5 Aikido volgens Yoshigasaki Sensei 6 Geschiedenis 6 Het beoefenen van Aikido 9 Dojo etiquette (Reigi saho) 11 Wat kan ik thuis (alleen) doen 12 Aikido op internet 13 Boeken 14 Aikido Oefeningen 15 Kenko Taiso 15 Rek-oefeningen 16 Hitoriwaza 17 Ki testen 18 Aanvalsvormen 19 Verdedigingsvormen 20 Tsuzukiwaza 22 Examens 34 Kosten voor examens 35 Ki examens 36 Aikido examens 40 Tijd tussen examens 47 AIKIDO Woordenlijst 48 Ruimte voor notities 56 4

6 AIKIDO bij Saam Aikido is een moderne vorm van martial art, ofwel krijgskunst. Aikido bestaat pas zo n 70 jaar en is nog steeds in ontwikkeling. De term Martial art (martial betekent: oorlog) past eigenlijk niet bij aikido, want het belangrijkste uitgangspunt van aikido is de filosofie van eenheid en niet-vechten. Het idee van Fight or Flight (vechten of vluchten) is dan ook vervangen door dat van Stay and Play (aanwezig zijn en spelen), ofwel: contact maken en (ontspannen) in verbinding zijn. Als er al een gevecht geleverd wordt, dan is dat vooral met jezelf. Om grip te hebben op een situatie is het vooral belangrijk jezelf onder controle te hebben en goed contact te maken met je omgeving. Een ontspannen houding en brede waarneming zijn daarvoor de belangrijkste wapens. Aikido is leren om in het moment, in het Nu, te zijn, met respect voor je eigen welzijn én dat van de ander. Hierdoor is dat wat je leert toepasbaar in het gewone dagelijkse leven en niet alleen in situaties waarin geweld of agressie (mentaal of fysiek) op je pad komt. Aikido kan op elke leeftijd worden beoefend, maar wordt niet op elke leeftijd op dezelfde manier beoefend. Aikido voor jongeren is heel wat anders dan aikido voor senioren. Aikido past zich aan aan de mogelijkheden én de behoeften van mensen. Binnen de aikidooefeningen kan iedereen zijn eigen grenzen opzoeken en verleggen, zowel de fysieke grenzen als de mentale grenzen. 5

7 AIKIDO VOLGENS YOSHIGASAKI SENSEI GESCHIEDENIS Over de gehele wereld gebruikte men bij het gevecht zwaarden, speren en andere wapens. Als er geen wapens binnen handbereik waren, werd er gebokst en geworsteld. Vechttechnieken waren wereldwijd ongeveer hetzelfde tot aan de ontdekking van vuurwapens. Door het gebruik van vuurwapens veranderde de manier van vechten tijdens oorlog volledig. In Japan werden door de Portugezen in 1543 vuurwapens ingevoerd en snel begonnen de Japanners zelf vuurwapens te maken. Omstreeks 1590 werden vuurwapens in oorlogen gebruikt en bewezen efficiënter te zijn dan de traditionele wapens. Het gebruik van vuurwapens was nog gelimiteerd door de beperkte fabricatie. Rond 1600 werd Japan geregeerd door de Tokukawa Clan. Deze Clan slaagde erin een heerschappij te ontwikkelen, waarbij de Samurai domineerden. Om hun dominantie te waarborgen werd de productie en het gebruik van vuurwapens verboden; de communicatie met de buitenwereld was reeds verboden. Hierdoor ontstond de mogelijkheid om voor een periode van 250 jaar in Japan de krijgskunst zonder vuurwapens te ontwikkelen, terwijl in Europa de vuurwapens werden ontwikkeld als voornaamste wapen in de krijgskunst. Rond 1800 begon Europa China te koloniseren. De Europeanen waren niet zo geïnteresseerd in Japan omdat het erg klein was vergeleken met China. De V.S. wilde ook deel uit maken van de kolonisatie van China en wilde Japan als haven gebruiken alvorens in China te arriveren. Rond 1860 kwam de U.S. marine naar Japan en dwong Japan hen een haven te geven als hun territorium. Toen ook de Europeanen de haven wilden gebruiken liep Japan het gevaar net als China gekoloniseerd te worden. Japan besloot een sterk leger te 6

8 mobiliseren om zichzelf tegen de V.S en Europa te verdedigen, vervolgens werd het gebruik van het zwaard verboden en een leger met vuurwapens werd gecreëerd. De Samurai in groeperingen, die de tradities van de zwaardtechnieken behielden, waren ontevreden en probeerden die tradities te behouden. Eén mogelijkheid was de herleiding naar sport. Deze sportstijlen van de martiale kunst werd ondersteund door de studenten van de universiteit. Degenen die niet de sport kant opgingen werden Kobudo of Jujitsu genoemd. Een van de Jujitsu stijlen was de Daitoryu Jujitsu en vormde de technische basis voor het Aikido. Het is belangrijk om te weten dat Judo voortkwam uit een krijgskunst waarin geen zwaarden gebruikt werden. Hetzelfde gold voor Karate. Daarom omvat Karate stoktechnieken maar geen zwaardtechnieken. Kendo was gebaseerd op zwaardtechnieken maar ging de sportrichting uit. Daitoryu Jujitsu werd door iemand gecreëerd die van het zwaard hield en goed was in technieken met het zwaard. Hij ontwikkelde technieken zonder wapens, gebruik makend van zijn vaardigheid in het zwaardgebruik. Daarom zijn de Daitoryu Jujitsu technieken dan ook erg verschillend van de Judo of Karate technieken. Eigenlijk leken de Daitoryu Jujitsu technieken erg veel op Kendo technieken. Maar bij het oefenen van de technieken kwam het zwaard in de vergetelheid en kwam meer de nadruk op situaties die in het straatvechten in de toenmalige maatschappij voorkwamen. Na de Tweede Wereldoorlog was het algemene beeld dat Japan niet meer zou vechten en de mensen hadden geen vuurwapens of zwaarden. Men dacht aan straatvechten zonder wapens of misschien met stok of mes. De nieuwe naam van Aikido kwam voort uit die situatie. Het idee in Aikido was een situatie te controleren zonder te vechten. Deze mentaliteit correspondeerde met diezelfde tendens in de V.S. en Europa van na 1960 en daarmee werd de Aikido filosofie ondersteund. Het idee om conflicten zonder vechten op te lossen werd deel van de filosofie van Aikido. Toen kwam het idee van zelfverdediging. Wat is zelfverdediging? Eigenlijk is er geen verschil in aanval of verdediging. Als men een actie onderneemt naar een ander dan heet het aanval. Als de ander dan hetzelfde doet dan wordt het verdediging genoemd. Dus verdediging is alleen toegestaan als men wordt aangevallen. Is de aanval zonder 7

9 wapens, dan is het mogelijk de aanval af te wachten en dan te handelen. Maar als de aanval ingezet wordt met vuurwapens of andere hoog technische wapens, is het bijna onmogelijk zichzelf te verdedigen nadat de aanval is ingezet. Dit betekent dat men de ander moet neerschieten voordat men zelf wordt neergeschoten. Dan rijst echter de vraag: Is de intentie van de ander bekend? Als iemand een pistool in de hand heeft, twijfelt de agent aan de intentie van de persoon en gebied hem onmiddellijk het wapen te laten vallen en beide armen in de lucht te steken. Maar als het donker is, wat moet de agent dan doen? Misschien is de agent dan wel genoodzaakt de ander neer te schieten voordat de ander hem neerschiet. Dan rijst de vraag of de agent de situatie goed heeft ingeschat of niet. Als de aanval en verdediging gebeurt tussen twee landen wordt het nog ingewikkelder. Om te beginnen is het moeilijk om te weten wie een land heeft aangevallen. Het land mag dan veronderstellen dat de aanval is ingezet door een vijandig land en wordt als verdediging de aanval ingezet. Tussen personen wordt dit wraak genoemd en is bij de wet verboden. De staat kan de misdadiger straffen zodat het slachtoffer zich niet hoeft te wreken. Tussen twee landen is er geen hogere macht aanwezig, dus wraak is toegestaan. Wederom is het niet gemakkelijk om wraak en verdediging te onderscheiden. Dit komt omdat de actie van aanval, wraak of verdediging hetzelfde is. Het is alleen de manier van interpreteren die verschilt. In Aikido is het mogelijk een geheel nieuwe filosofie te creëren. Aikido hoeft geen zelfverdediging te zijn. Verdediging is hetzelfde als aanval. Aikido is de weg om die situatie te creëren waarin een aanval moeilijk tot stand kan komen. Als er geen aanval kan ontstaan dan is er geen verdediging nodig. Ik denk dat dit de enige weg is naar vrede, Kenjiro Yoshigasaki Sensei 8

10 HET BEOEFENEN VAN AIKIDO Vanaf het allereerste begin wordt geleerd de Aikido-technieken samen uit te voeren met een partner. Dit is erg goed omdat op deze manier de menselijke relatie even belangrijk wordt gemaakt als de techniek zelf. In andere gevechtskunsten worden technieken aangeleerd zonder deze menselijke relatie. Wanneer men uitsluitend technieken wil leren, dan oefent men alleen of met materialen. Zo was er een groot Judokampioen voor de tweede wereldoorlog in Japan die Judotechnieken oefende tegen een boom. Veel Chinese Kungfu meesters oefenen hun technieken tegen een houten pop of een plank. Een andere manier van technische oefening zonder menselijke relatie is te oefenen met een partner die helemaal niet reageert. Op deze manier gedraagt de partner zich als een object. In de sport oefent men dikwijls de technieken tegen een partner die weerstand biedt. Er is echter nauwelijks sprake van een menselijke relatie wanneer de partner onafgebroken weerstand tracht te bieden. Door het oefenen van technieken zonder menselijke relatie kan men zich als een wapen of robot gaan gedragen. Onbewust zal men overwegen om een techniek te gebruiken om te vechten, net zoals iemand die een vuurwapen gebruikt of een land of natie dat een leger of geheime dienst gebruikt om een oorlog te winnen. Indien een dergelijk wapen wordt gebruikt tegen een menselijk leven, dan zal dat wapen het lot van de mens bepalen. Dit zal uiteindelijk leiden tot de vernietiging van de menselijkheid en van menselijke levens. Met de manier waarop Aikido wordt beoefend, wordt de menselijkheid als basis voor het leven op de wereld behouden. Kumiwaza In veel gevechtskunsten en sporten wordt begonnen met het zelf oefenen van technieken. Wanneer het moeilijk is alleen te oefenen, wordt de partner als een soort pop gebruikt. Soms worden er materialen gebruikt zoals een boksbal of een dummy als partner. Op deze manier wordt de partner uitsluitend beschouwd als materie en is er geen menselijke relatie. Echter, het is onmogelijk om Aikidotechnieken te beoefenen met uitsluitend materie als partner. Vanaf het allereerste begin wordt in Aikido geoefend met een koppel. Zodoende wordt de moeilijkheid van menselijke relaties meteen zichtbaar en wordt meteen geleerd hoe er mee om te gaan. Aikido technieken zijn niet gemaakt om toe te passen tegen materie maar zijn deel van de menselijke relaties in het werkelijke leven. Dit wordt Kumiwaza genoemd. Het Japanse woord Kumi betekent koppel en het 9

11 woord Waza betekent technieken. Dus Aikido training begint met Kumiwaza: het oefenen van twee mensen met menselijke relaties. Hitoriwaza Om de exacte bewegingen te leren, is het prettig om deze bewegingen zelf te oefenen. Dit wordt Hitoriwaza genoemd. Hitori betekent alleen. Hitoriwaza kan worden gebruikt als ondersteuning voor Kumiwaza. Hitoriwaza kan met een partner geoefend worden als de partner meehelpt. Oefenen van Hitoriwaza met een partner zonder menselijke relatie is geen Kumiwaza. Net zoals in het echte leven zijn er veel veranderingen in menselijke relaties en moet er naar elke situatie toegeleefd worden. Kumiwaza is het oefenen van technieken in verschillende situaties van de menselijke relatie in een tweetal. Wanneer er echter geen echte relatie is, dan wordt de techniek Hitoriwaza. Het is net als het even tijd voor zichzelf te nemen hetgeen het echte leven ook ten goede komt. Er bestaan Aikido oefeningen en gezondheidsoefeningen in vaste sets van Hitoriwazas. Tsuzukiwaza Nadat er vele Kumiwaza zijn geleerd, moet er geleerd worden om deze achter elkaar uit te voeren. Op deze manier kan de relatie en betekenis van de technieken worden begrepen. Het is mogelijk om technieken te groeperen teneinde ze op deze manier te kunnen oefenen. Dit wordt Tsuzukiwaza genoemd. Tsuzuki betekent continuïteit en waza betekent technieken. De technieken in zo n groep moeten een bepaalde harmonieuze continuïteit creëren. Sommigen zijn al onderdeel van het Aikido sinds 1975 en nu is het tijd geworden om ze te actualiseren. Ten eerste is de naam (Taigi) gewijzigd in Tsuzukiwaza. Tsuzukiwaza moeten harmonieus zijn en makkelijk te onthouden. Ik heb reeds 30 harmonieuze Tsuzukiwazas gecreëerd maar het is altijd mogelijk om meer Tsuzukiwazas te ontwikkelen. Het is ook altijd mogelijk om bestaande Tsuzukiwaza te wijzigen om het meer harmonieus te maken of om de uitvoering te vereenvoudigen. Kenjiro Yoshigasaki Sensei Doshu 10

12 DOJO ETIQUETTEN (Reigi saho) Een belangrijk onderdeel van een martial art zijn dojo etiquette. Het groeten: Buigen (buiging = rei) wanneer je de mat op gaat (of dojo binnen komt). Hiermee beslis je om alle gedachten over de buitenwereld van je af te zetten en je volledig te richten op de aikidotraining. Buigen naar Kamiza. Kamiza of ere-wand is de centrale kant in de dojo. Je kunt de kamiza herkennen aan de foto van de grondlegger van aikido: Meester Morihei Uyeshiba, of omdat er een toepasselijke, gekalligrafeerde spreuk (gaku) in het midden van de muur hangt. Buigen naar instructeur. Hiermee geef je aan dat je vertrouwen hebt in het onderricht dat hij of zij zal geven. Buigen naar elkaar. Dit wordt gedaan om iemand uit te nodigen om te trainen of te bedanken voor de training. Je toont hiermee respect voor je trainingspartner. Maar ook geef je aan dat het in jou gestelde vertouwen, te weten zorgvuldig omgaan met je partner om blessures te voorkomen, niet door jou beschaamd zal worden. Meest belangrijke dojoregels: Wees op tijd Schoon pak en schoon lichaam Geknipte nagels Bestaande wondjes van te voren afplakken Licht voor aanvang van de training de leraar in over evt. blessure etc. Mobiele telefoons staan in principe uit. Wanneer het van belang is dat je bereikbaar bent tijdens de les, meld je dat voor aanvang van de les aan de instructeur. Wanneer wapens niet worden gebruikt liggen ze naast de mat. 11

13 WAT KAN IK THUIS (ALLEEN) DOEN Ki-ademhaling Meditatie Taiso oefeningen (ki-oefeningen) en andere basisoefeningen Hitori waza oefenen Kumi waza, ofwel droog oefenen zonder partner; bijv. Een enkele techniek oefenen, je vorige examen herhalen, komend examen instuderen. Kata s oefenen met jo en/of bokken Vrije bewegingsvormen met jo, bokken of aanval met slag of stoot. 12

14 AIKIDO OP INTERNET Internet kan een grote inspiratiebron zijn voor het beoefenen van aikido. Let wel; er bestaan meerdere aikido-stijlen, waarbij de manier waarop wij aikido beoefenen niet het meest vertegenwoordigd is. Op onze eigen site vind je informatie over de manier waarop we bij Saam aikido benaderen. De sites en (Den Bosch) zijn een goed startpunt met overzichtelijke informatie en actuele adressen van andere (Ki)- aikidoscholen. heeft een actueel overzicht van de seminars van Yoshigasaki Sensei. geeft info over de Ki No Kenkyukai Internationale en staan leuke artikeltjes over de filosofie van Yoshigasaki Sensei welke tijdens seminars behandeld wordt. 13

15 BOEKEN Er zijn talloze boeken over aikido geschreven. De boeken waarvan ik het meest geleerd heb gaan echter niet over aikido, maar over het leven. Inner Voyage of a Stranger, Pathways to a New Perception door Kenjiro Yoshigasaki Ki in Daily Life (Revised Edition 2002) door Koichi Tohei Unification of Mind and Body and Ki Aikido (ook in Nederlands beschikbaar) door Giuseppe Ruglioni Aikido, The Art of Perception in the Practice of Peace door Giuseppe Ruglioni De kracht van het nu, door Eckhart Tolle 14

16 AIKIDO OEFENINGEN De oefeningen aan het begin van de les zijn bedoeld om de spieren op te warmen en de flexibiliteit en coördinatie te verbeteren. KENKO TAISO (gezondheidsoefeningen) Deze ki -oefeningen zijn ontworpen om het lichaam als een geheel in rust te laten bewegen en de diverse spiergroepen en onderdelen van ons skelet op elkaar af te stemmen. Romp draaien Romp zijwaarts buigen Romp voor en achterwaarts buigen Schouderblad oefening Nek voor en achterwaarts buigen Nek links en rechts draaien Knieen buigen en op tenen staan Knieen strekken Armen draaien en knieen buigen

17 REK-OEFENINGEN Zodra de spieren warm zijn, is het veilig ze te rekken. Voorwaarts strekken handpalm op de tenen, enige tijd vasthouden Linkerhandpalm op linkervoet. Enige tijd vasthouden Rechterhand op rechtervoet. Enige tijd vasthouden Armen hoog, open, oefening voor de nek. Breng de oren naar de armen. Tellen (1-8) 2x Armen hoog, open, rekken en tenen aanraken 3 maal Voorwaarts Knieen draaien, voeten losmaken en strekken Voeten tegen elkaar, vasthouden met de handen, knieën naar de grond. Voorwaarts. Teen en knie oefeningen Bovenzijde rekken. Op de knieën zitten, linkerhand op de linkerhiel, rechterhand diagonaal naar achteren en andersom Bovenzijde rekken Vanaf seiza achterover liggen 16

18 HITORI WAZA (oefeningen voor één persoon) Deze oefeningen zijn een voorbereiding op het oefenen van Aikido technieken met een partner. Hitori waza zijn individuele technieken om balans en coördinatie te ontwikkelen en om de basis bewegingen van Aikido te oefenen. Het zijn de bouwstenen van een goede techniek en de laatste set oefeningen om de spieren op te warmen en het lichaam voor te bereiden op de Aikido training. De grote bewegingen versnellen de hartslag en bevorderen de bloedtoevoer naar de spieren. 1. Koteoroshi undo 2. Sankyu undo 3. Nikyo undo 4. Funakogi undo 5. Ikkyo undo 6. Zenshin undo (grote stap voorwaarts) 7. Zengo undo (twee richtingen) 8. Happo undo (8 richtingen,met en zonder tel) 9. Kaho tekubi undo (laag) 10. Joho tekubi undo (hoog) 11. Sayu undo (staand en met sprong) 12. Udefuri undo (staand en met sprong) 13. Udefuri gyaku hanmi undo (met 1 stap en met sprong) 14. Ushiro tori undo 15. Ushiro tekubitori zenshin undo (voor) 16. Ushiro tekubitori koshin undo (achter) Als extra kunnen worden toegevoegd: Tenshin undo Zenshin koshin undo (zonder en met sprong) 17

19 KI TESTEN Het Aikido kent oefeningen die bedoeld zijn voor de ontwikkeling van Ki en om Ki te testen vanuit statische posities. Deze oefeningen zijn voornamelijk ontstaan om de perceptie te testen en de mentale staat van de persoon in kwestie zichtbaar te maken via acties van het lichaam. Gedurende Hitori waza kan de instructeur de leerling laten stoppen om deze vervolgens te testen of deze zijn focus niet heeft verloren en in staat is om zijn Ki te verlengen bij een oefening die bedoeld is om een juiste Aikido techniek aan te leren. Het resultaat is dat Aikido technieken worden aangeleerd en uitgevoerd op een ontspannen en zelfverzekerde manier terwijl de juiste houding en balans wordt behouden. 18

20 AANVALSVORMEN KATADORI KATATEDORI KATATE KOSADORI schouder grijpen pols grijpen (of pakken of vasthouden) overkruisd een pols grijpen KATATE = één hand KATADORI MENUCHI USHIROTORI USHIRO TEKUBIDORI USHIRO TEKUBITORI KUBIJIME RYOTEMOCHI RYOTEDORI RYOKATADORI MUNATSUKI schouder vastpakken én naar hoofd slaan van achteren vasthouden (schouders omvatten laag of hoog) van achteren beide polsen vasthouden van achteren pols vasthouden en om nek pakken twee handen grijpen één pols twee handen grijpen twee polsen twee handen grijpen twee schouders stoot met de vuist naar borst MUNA = borst YOKOMENUCHI KERI MAWASHIGERI slag naar zijkant gezicht trap ronddraaiende trap SHOMENUCHI slag naar voorkant (SHOMEN = voorkant), van boven recht naar beneden) ZAGI HANDACHI SUWARI TACHI UKE staat, NAGE ZIT (half staand) Beide zittend Beide staand 19

21 VERDEDIGINGSVORMEN IKKYO armklem op hand en elleboog, 1e klem [1e principe] NIKKYO polsklem met hand binnenwaarts en elleboog neerwaarts, 2e klem [2e principe] SANKYO klem op pols en onderarm, 3e klem [3 e principe] YONKYO zenuwklem op onderarm, 4e klem [4 e principe] GOKYO KOKYONAGE armklem met duimen in één richting, 5 e klem [5 e Principe] worp met arm vóór gezicht van uke [ademworp] - TOBIKOMI met sprong - UDEMAWASHI armen draaien - HACHI NO JI beweging met vorm van cijfer acht (8) - EUNDO oefening met circelvorm UCHIWANAGE ZEMPONAGE SHIHONAGE KAITENAGE worp met vorm van waaier worp voorwaarts worp, onder arm door binnenwaarts [vierrichtingen-worp] draaiing, ronddraaiend (360 draai) 20

22 TENCHINAGE KOTEOROSHI KIRIGAESHI URAGAESHI MAKIKAESHI SUDORI JUJINAGE ATEMI IRIMI TENCHIN worp vanuit ryote tori, 1 hand hoog, 1 hand laag [hemel aarde worp] armklem, vingers neerwaarts draaien worp waarbij uke heen en terug wordt geleid [helling op keren helling af] naar de rugzijde draaien, ruggelingse draai worp met buitenwaarts draaiende hand (op neer), roldraai [oprollen, terugrollen] ontwijken (horizontaal of verticaal), partner voorbij laten gaan [passeren zonder te stoppen] opvang van shomenuchi of yokomenuchi met gekruiste onderarmen [teken 10 (+ in Japans)] Schokkende slag of stoot ingaande beweging, eigen ki-richting niet veranderen uitgaande beweging, eigen ki-richting veranderen [180 draai] 21

23 TSUZUKIWAZA (TW) (TW 1 en 11 hebben dezelfde aanval daarom staan ze naast elkaar. Zo ook 2 en 12, 3 en 13, etc) 1) Katatedori tenshin (LLL RRR) 1. kokyunage 2. kirikaeshi 3. zemponage 4. kaitennage 5. ikkyo 6. yonkyo 7. nikyo (katameru) 2) Ushiro katatedori (LLL RRRR) 1. urakaeshi (statisch) 2. zemponage 3. koteoroshi (op eerste hand) 4. ikkyo 5. sankyo nage 6. koteoroshi nage (op tweede hand, arm strekken) 7. shihonage (arm strekken) 3) Katatedori ryotemochi 1. ikkyo (tenshin) 2. kokyunage (tenshin) 3. kokyunage hachi no ji 4. zemponage 5. nikyo (irimi) 6. koteoroshi katameru 7. kokyunage (sankyo) (uke houd arm nage tegen de borst) 22

24 11) Katatedori irimi (LLL RRR) 1. kokyunage irimi 2. kokyunage (wissel hand) 3. uchiwanage 4. shihonage irimi 5. kaitennage irimi 6. ikkyo 7. kaitennage (extern) 12) Ushiro katatedori 1. sankyo (statisch) 2. shihonage tenshin (statisch) 3. kokyunage hachi no ji 4. koteoroshi 5. makikaeshi groot 6. makikaeshi direct 7. kirikaeshi 13) Ryotemochi 1. kokyunage irimi 2. kokyunage udemawashi 3. kokyunage hachi no ji 4. nikyo tenshin 5. shihonage 6. zemponage tenshin (hand laag) 7. zemponage (hand hoog) 23

25 4) Ryotedori 1. kokyunage (losmaken) irimi 2. koteoroshi (onderlangs) 3. kokyunage (sayu waza) 4. tenchinage Irimi 5. tenchinage tenshin 6. zemponage 7. kirigaeshi 5) RyoKatadori (LLLL RRRR) 1. zemponage 2. kirigaeshi 3. kokyunage 4. sudori 5. kokyunage (draaiend) 6. nikyo (tenshin) 7. zemponage 6) Ushirodori 1. sankyo (omvat buik) statisch 2. koteoroshi (omvat romp + armen) 1 e statisch 3. sankyo statisch 4. zemponage 5. hagaijime kokyunage (ellebogen omvatten) statisch 6. koteoroshi (ushirotekubitori) op 2 e hand 7. ikkyo (ushirotekubitori) 24

26 14) Ryotedori (suwariwaza tachiwaza) 1. suwariwaza - kokyunage (hand boven) 2. suwariwaza - kokyunage (hand onder) 3. suwariwaza - zemponage 4. suwariwaza kokyunage (verre worp, slechts een zijde, Uke staat op) 5. handachi zemponage 6. handachi ushiro ryokatadori zemponage 7. ryotedori shihonage (nage staat op in eerste techniek) 15) Ushiro Ryokatadori (LLLL RRRR) 1. kokyunage hachi noji statisch 2. kokyunage hachi noji dynamisch 3. kokyunage 4. zemponage 5. ikkyo 6. koteoroshi 7. sankyo 16) Handachi 1. tachiwaza, uke valt aan om heupen te omvatten - nage blokkeert neerwaarts 2. tachiwaza, uke valt aan om heupen te omvatten - kaitennage 3. tachiwaza, uke valt aan om benen vast te houden (knieën) nage beweegt achterwaarts en gaat tegelijk op knieën zitten (handachi) zemponage 4. handachi shomenuchi kokyunage 5. handachi munatsuki koteoroshi katameru 6. handachi kick nage houdt beide benen vast 7. handachi kick nage houdt één been vast 25

27 7) Shomenuchi 1. ikkyo irimi 2. ikkyo tenshin 3. kokyunage 4. shihonage 5. zemponage 6. kirikaeshi 7. sankyo 8) Yokomenuchi (LLL RRR) 1. sudori 2. ojigi (bukken) 3. kokyunage irimi 4. shihonage irimi 5. shihonage tenshin 6. zemponage 7. kokyunage hachi no ji 9) Tzuki en Keri 1. tzuki koteoroshi nage 2. tzuki ikkyo irimi 3. tzuki hantai koteoroshi nage 4. keri kokyunage, voet pakken 5. keri kokyunage, voet niet pakken 6. lage mawashikeri, statisch 7. hoge mawashikeri, dynamisch 26

28 17) Katadori menuchi 1. kokyunage statisch 2. kokyunage direct 3. kokyunage udemawashi 4. kokyunage hachi no ji 5. nikyo 6. sankyo 7. zemponage 18) Yokomenuchi 1. kokyunage irimi 2. kokyunage jujinage (leid hand) 3. kokyunage atemi 4. shihonage tobikomi 5. koteoroshi irimi (worp) 6. koteoroshi tenshin (worp) 7. zemponage (tenbin) 19) Tzuki 1. kokyunage irimi 2. zemponage 3. kokyunage shomenuchi 4. kokyunage irimi 5. hantai tenshin yokomenuchi 6. kokyunage irimi 7. kaitennage 27

29 10) Taninzugake 1. Ryotemochi ikkyo (één uke links arm neerwaarts trekken en één uke rechts) 2. Nininzukake zemponage 3. Nininzukake kokyunage udemawashi 4. Nininzukake seiretsu 5. Nininzukake shihonage 6. Saninzukake seiretsu 7. Yonningake (vrije aanval) 21) Tantodori 1 1. munetsuki koteoroshi 2. munetsuki ikkyo 3. shomenuchi koteoroshi 4. shomenuchi kokyunage 5. yokomenuchi shihonage 6. munetsuki menuchi (statisch) 7. munetsuki menuchi (na 2 e keer mes pakken) 22) Tantodori 2 1. ushiro kubjime sankyo 2. ushiro kubjime shihonage 3. ushirotsuki koteoroshi 4. ushirotsuki ikkyo 5. tsuki zemponage 6. tsuki kaitennage 7. sakatemochi kokyunage irimi 8. sakatemochi gokyo 28

30 20) Jo nage 1. kokyunage 2. zemponage 3. kirikaeshi 4. ashi tzukui 5. nikyo 6. koteoroshi 7. shihonage 8. sakatemochi zemponage 9. kokyunage aanval door twee personen 10. kokyunage aanval door drie personen 11. sanningake 23) Bokkendori 1. shomenuchi sudori-kokyunage 2. shomenuchi koteoroshi-irimidori 3. yokomenuchi kokyunage irimi 4. yokomenuchi shihonage (een zijde) 5. tsuki koteoroshi (een zijde) 6. tsuki zemponage 7. tsuki nikyo (een zijde) 24) Jodori 1. yokomenuchi zemponage 2. yokomenuchi shihonage 3. tsuki kaeshi (via binnenkant) 4. tsuki zemponage (via binnenkant) 5. tsuki kirikaeshi (via buitenkant) 6. douchi kokyunage (slag naar flank) 7. yokobarai kokyunage (slag naar knie, ca. 3x) 29

31 25) Jo + Bokken 1 NR JO BOKKEN 1 Tsuki Uke stapt terug, daarna Shomenuchi rechts hanmi 2 Tsuki Idem 3 Yokomenuchi Uke stapt terug naar rechts hanmi 4 Gyaku Yokomenuchi Uke stapt terug naar links hanmi 5 Ushiro Kaho Tsuki Uke laat Bokken zakken 6 Tsuki Uke doet niets 7 Yokomenuchi Idem 8 Gyaku Uke plaatst Bokken tegen Nage s Yokomenuchi rug 9 Ushiro Kaho Uchi Nage slaat Uke s Bokken neer 10 Gyaku Tsuki Uke stapt terug naar rechts hanmi 11 Gyaku Yokomenuchi Uke stapt terug naar rechts hanmi 12 Tsuki Uke stapt terug naar links hanmi 13 Shomenuchi - UshiroTsuki Uke Yokomenuchi 14 Joho Uchi Uke Shomenuchi en stapt terug naar rechts hanmi 15 Sakate Tsuki Uke stapt terug naar rechts hanmi 16 Tsuki Uke stapt terug naar links hanmi 17 Kaho Shomenuchi - Ushiro Tsuki en Uke Yokomenuchi links knee down 18 Ashibarai Uke Shomenuchi en stapt terug naar rechts hanmi 19 Kaho Sakate Tsuki Uke stapt terug naar rechts hanmi 20 Tuki en terugstappen Uke stapt terug naar links hanmi 21 Joho Uchi Uke Shomenuchi en stapt terug naar rechts hanmi 22 Gyaku Tsuki Uke stapt terug naar rechts hanmi 30

32 26) Jo + Bokken 2 NR JO BOKKEN 1 Tsuki Uke stapt terug en houdt rechts hanmi 2 Tsuki Idem 3 Yokomenuchi en terugstappen 4 Uchi Oroshi Uke stapt terug naar links hanmi Uke Shomenuchi en Nage slaat Uke s Bokken neer 5 Gyaku Yokomenuchi Uke stapt terug naar links hanmi 6 Tsuki en terugstappen Uke stapt terug naar links hanmi 7 Koho Yokomenuchi en terugstappen Uke laat Bokken zakken 8 Uchi Oroshi Uke doet niets 9 Gyaku Yokomenuchi Idem 10 Tsuki en terugstappen Idem 11 Koho Yokomenuchi Uke stapt terug naar rechts hanmi 12 Links Koho Tsuki Uke doet niets 13 Rechts Koho Tsuki Idem 14 Turn en Tsuki Idem 15 Koho Yokomenuchi 1st Uke stapt terug naar rechts hanmi 16 Yokobarai in a circle 1st Uke houdt afstand 17 Joho Uchi 18 Gyaku Tsuki 19 Gyaku Yokomenuchi 20 Tsuki en terugstappen 21 Joho Uchi 22 Gyaku Tsuki 1st Uke Shomenuchi en stapt terug naar rechts hanmi 1st Uke stapt terug naar rechts hanmi 1st Uke stapt terug naar links hanmi 1st Uke stapt terug naar links hanmi 1st Uke Shomenuchi en stapt terug naar rechts hanmi 1st Uke stapt terug naar rechts hanmi 31

33 27) Happo Giri (met partner) UKE Uke staat, shomenuchi Uke staat, shomenuchi Shomenuchi Shomenuchi Gyaku tsuki Probeert bij 13 shomenuchi Uke zit NAGE Nage zit, slag rechts, slag naar pols Nage zit, slag rechts, staat op, slag nek/hoofd Snij opwaarts polsen Gyaku yokomenuchi Buik doorsnijden, naar tsuki Shomenuchi + tsuki, + rest 1 e Bokkenkata + TEL Bokkenkata 1 zonder tel 28) Bokken Kumitachi 1 (tweede bokken kata met partner) Zie video 29) Bokken - Kumitachi 2 (zwaardoefening met partner) Zie video 30) Shinken (met partner) Zie video 32

34 Bokken kata 1 1. Shomenuchi 2. Tsuki 3. Ushiro Shomenuchi 4. Tsuki 5. Hidari Shomenuchi 6. Tsuki 7. Ushiro Shomenuchi 8. Tsuki 9. Hidari Shomenuchi 10. Ushiro Shomenuchi 11. Hidari Shomenuchi 12. Ushiro Shomenuchi 13. Yokobarai met volledige cirkel Bokken kata 2 1. Snij opwaarts 2. Gyaku Yokomenuchi 3. Yokomenuchi 4. Gyaku Yokomenuchi 5. Ushiro Shomenuchi 6. Tsuki 7. Ushiro Shomenuchi 8. Tsuki 9. Yokomenuchi Tobi Komi 10. Gyaku Yokomenuchi Tobi Komi 11. Gyaku Tsuki 12. Yokomenuchi 13. Yokobarai (voorwaarts en terugstappen) 33

35 EXAMENS Aikido is een leerproces dat nooit stopt en examens zijn een manier om deze groei zichtbaar te maken. Examen doen is een mooi moment. Het is als het ware de afsluiting van een leerperiode. Op de volgende pagina s staan alle examens en de onderdelen duidelijk weergegeven. Wat wordt verwacht van examenkandidaten: - De kandidaat kan alle Aikido-technieken en hitori-waza oefeningen of Ki-oefeningen van het examen rustig achter elkaar uitvoeren, zonder onderbreking. - De kandidaat kan alle Aikido technieken en hitori-waza oefeningen van eerdere examens laten zien indien daar om gevraagd wordt. - De kandidaat kent globaal de Japanse namen, van de technieken en oefeningen, van zowel het huidige examen als van de eerder uitgevoerde examens. Als je denkt dat je klaar bent om examen te doen, dan kun je dit tijdens de les aangeven bij Edwin. Hij zal beoordelen of je het juiste niveau hebt bereikt om examen te kunnen doen. Is het niveau niet voldoende dan kun je beter nog even wachten. Routine en vaardigheden zijn belangrijker dan het papiertje op zich. Het is de bedoeling dat je vier weken voor de datum waarop het examen is gepland kunt voldoen aan de gestelde eisen zodat je de laatste weken de puntjes op de i kunt zetten. Het is natuurlijk ook mogelijk dat je wordt uitgenodigd examen te doen. Dit gebeurt in principe alleen bij Ki-examens en wanneer iemand al langere tijd het niveau heeft maar zelf geen initiatief neemt om examen te doen. 34

36 KOSTEN VAN DE EXAMENS Ki-examen Aikido-examen Prijs voor examen Shokyu 7,00 5e Kyu 7,00 4e Kyu 7,00 Chukyu 10,00 3e kyu 10,00 2e kyu 10,00 Jokyu 15,00 1e kyu 15,00 Shoden 50,00 Shodan 50,00 Chuden 75,00 Nidan 75,00 Joden 100,00 Sandan 100,00 Okuden 150,00 Yondan 150,00 35

37 KI EXAMENS SHOKYU (1e Ki-examen voorafgaand aan 5e kyu Aikido) Ki-testen, afgenomen door de examinator/leraar 1. rechtop staan, armen naar boven uitstrekken en laten zakken 2. seiza zitten, armen naar boven uitstrekken en laten zakken (dij) 3. agura, kleermakerszit, arm uitstrekken en laten zakken (dij) 4. rechtop staan, voeten naast elkaar, een arm naar voor 5. ki-ademhaling in seiza (Let op de klank) 36

38 CHUKYU (2e Ki-examen, voorafgaand aan 3e kyu Aikido) DEEL 1 Ki-testen, afgenomen door de examinator/leraar 1. rechtop staan, armen uitstrekken en laten zakken (Niet omhoog/omlaag. Testen na armen laten zakken, test het flexibel behoud van de lijnen niet de stabiliteit van de aangenomen houding.) 2. seiza zitten, armen uitstrekken en laten zakken (dij) 3. agura, kleermakerszit, arm uitstrekken en laten zakken 4. rechtop staan, een arm naar voor 5. ki-ademhaling in seiza, rustig beginnen in- en uitademing DEEL 2 Taiso / Ki-oefeningen 1. heup draaien, armen zwaaien links en rechts, schouders bewegen 2. bovenlichaam zijwaarts buigen 3. voorwaarts en achterover buigen 4. armen op schouderhoogte en zijwaarts, schouders blijven stil 5. nek voor- en achterwaarts 6. nek zijwaarts horizontaal 7. knie-oefeningen doorzakken, op de tenen staan 8. knieën strekken 9. beide armen draaien en de knieën buigen Exameneis: oefeningen in de juiste volgorde doen 37

39 JOKYU (3e Ki-examen, voorafgaand aan 1e kyu Aikido) DEEL 1 Ki-testen, afgenomen door de examinator/leraar 1. rechtop staan 2. seiza 3. agura 4. rechtop staan, een arm naar voor, omhoog duwen pols 5. voet naar voor 6. achterover buigen 7. voorover buigen 8. recht op staan, een been optillen, arm naar voor 9. gaan zitten en opstaan 10. Ki ademhaling DEEL 2 Taiso / Ki-oefeningen (zie chukyu) Exameneis: kandidaat moet op de tel en ritme van de examinator bewegen 38

40 SHODEN DEEL 1 (4e Ki-examen, voorafgaand aan 1e dan Aikido) Ki-testen, afgenomen door de examinator/leraar 1. rechtop staan 2. seiza 3. agura 4. rechtopstaand arm naar voor 5. staan met een stap en een arm naar voren (test: aan pols trekken) 6. voet naar voor aan de kant van de tester 7. muur 8. tafel 9. (niet) optillen 10. Naar voren lopen terwijl van achteren vastgehouden 11. agura en schouders duwen 12. twee handen omhoog 13. op een been staan, arm uitstrekken 14. gaan zitten in seiza en opstaan 15. Ki ademhaling DEEL 2 Taiso / Ki-oefeningen (zie chukyu) CHUDEN JODEN OKUDEN (5e Ki-examen, voorafgaand aan 2e Dan Aikido) (6e Ki-examen, voorafgaand aan 3e Dan Aikido) (7e Ki-examen, voorafgaand aan 4e Dan Aikido) (Chuden, Joden, Okuden als Shoden) 39

41 AIKIDO EXAMENS 5e Kyu HITORI WAZA 1. Jo Taiso 2. Udefuri undo 3. Udefuri Choyaku undo 4. Sayu undo 5. Sayu Choyaku undo 6. Yoko Ushiro Ukemi undo (1/2 rol zijwaarts vanaf seiza) 7. Yoko Zempo Ukemi undo (zijwaarts beschermende rol) 8. Shikko (4 stappen naar voren) NAGE WAZA 1. Katate kosadori Kokyunage 2. Katatedori Tenshin Kokyunage 3. Katatedori Ryotemochi Kokyunage Tobikomi 4. Katatedori Ryotemochi Tenshin Kokyunage Udemawashi 5. Zagi Ryotedori Kokyunage (Kokyu dosa) DE NAMEN VAN DE TECHNIEKEN HEBBEN STEEDS TWEE GEDEELTES MET VASTE VOLGORDE: EERST NAAM VAN DE AANVAL EN DAN NAAM VAN DE TECHNIEK Bijvoorbeeld: Katatekosadori Kokyonage 40

42 4e Kyu HITORI WAZA Jo Aiki Taiso: 1. Funakogi undo 2. Ikkyo undo (jo) 3. Tenshin undo (ikkyo) (jo) 4. Zengo undo (jo) 5. Happo undo (jo) 6. Rol naar voren (3x beide zijden) 7. Rol naar achteren (3x beide zijden) NAGE WAZA 1. Katatedori Ikkyo 2. Munatsuki Ikkyo 3. Munatsuki Koteoroshi 4. Ryotemochi Koteoroshi 5. Ushiro Ryotedori Zemponage 6. Ushirokubishime Kokyonage Uragaeshi (statisch en dynamisch) 7. Ushiro Katatedori Ikkyo 41

43 3e Kyu HITORI WAZA 1. Koteoroshi waza 2. Sankyo waza 3. Nikyo waza 4. Tekubikosa waza (laag/hoog) 5. Hanmi-gyakuhanmi waza 5. Ushirotori waza 6. Ushiro Tekubitori Zenshin waza 7. Ushiro Tekubitori Koshin waza 8. Shikko (vier passen naar achteren) NAGE WAZA Jo en jo (met en zonder contact) 1. Katatedori Kokyunage irimi 2. Katatedori Kokyunage (omhoog, pak over) 3. Yokomenuchi Kokyunage 4. Katatedori Shihonage (irimi/tenshin) 5. Yokomenuchi Shihonage (t-i, t-t, i-i, i-t) 6. Ryotedori Zemponage (hand binnenkant elleboog) 7. Ushirodori Zemponage 8. Tantodori: Munetsuki Koteoroshi 9. Bokkendori: Shomenuchi Kokyunage 42

44 2e Kyu HITORI WAZA Bokken oefeningen met een hand 1. Beweeg bokken vertikaal 2. Shomenuchi 3. Beweeg bokken horizontaal 4. Snijd horizontaal naar boren Shikko draaien NAGE WAZA 1. Zagi: Shomenuchi Ikkyo (irimi/tenshin) 2. Katadori Ikkyo (irimi) (vogelbek) 3. Katadori Nikyo (irimi) 4. Katadori Sankyo (irimi) 5. Katadori Yonkyo (irimi) 6. Yokomenuchi Kokyunage Irimi 7. Shomenuchi Ikkyo (irimi/tenshin) 8. Ushiro Ryokatadori Kokyunage 9. Ushiro Ryokatadori Zemponage 10. Jodori: Tsukikaeshi 11. Jodori: Munetsuki Zemponage 12. Hitorigake (vrije aanval door een uke) 43

45 1e Kyu HITORI WAZA Bokken oefeningen met twee handen 1234(56), 1234(56) Shomenuchi 1234 Tsuki (8 stappen naar voren, 8 stappen terug in chudan) Tenshin (trekken and shomen over het hoofd 4x 1234, 1x Happogiri (Bokkenkata 1) Jo 1 NAGE WAZA 1. Tsuzukiwaza 14 (techniek: Suwariwaza) 2. Tsuzukiwaza 16 (techniek: Handachi) 3. Tsuzukiwaza 1 of vrije technieken op Katatedori 4. Tsuzukiwaza 3 of vrije technieken op Katatedori Ryotemochi 5. Niningake (vrije aanval door twee uke s ) 44

46 Shodan (1 e dan) 1. Tsuzukiwaza 11 of vrije technieken op Katatedori 2. Tsuzukiwaza 13 of vrije technieken Katatedori Ryotemochi 3. Tsuzukiwaza 2 of vrije technieken op Ushiro katatedori 4. Tsuzukiwaza 8 (Yokomenuchi) 5. Tsuzukiwaza 21 (Tantodori 1) 6. Tsuzukiwaza 25 (Jo+Bokken 1, kandidaat gebruikt jo) 7. Tsuzukiwaza 27 (Happo Giri met partner) 8. Sanningake (3-mans aanval) Nidan (2 e dan) 1. Tsuzukiwaza 4 of vrije technieken op Ryotedori 2. Tsuzukiwaza 7 of vrije technieken op Shomenuchi 3. Tsuzukiwaza 6 of vrije technieken op Ushirotori 4. Tsuzukiwaza 15 (Ushiro Ryo Katadori) 5. Tsuzukiwaza 22 (Tantodori 2) 6. Tsuzukiwaza 23 (Bokkendori) 7. Tsuzukiwaza 26 (Jo+Bokken 2, kandidaat gebruikt jo) 8. Tsuzukiwaza 28 (bokken + bokken, 2e kata met partner) 9. Yoningake (4-mans aanval) 45

47 Sandan (3 e dan) 1. Tsuzukiwaza 5 (Ryo Katadori) 2. Tsuzukiwaza 9 (Tsuki-Keri) 3. Tsuzukiwaza 12 (UshiroKatatedori) 4. Tsuzukiwaza 18 (Yokomenuchi) 5. Tsuzukiwaza 19 (Tsuki) 6. Tsuzukiwaza 24 (Jodori) 7. Tsuzukiwaza 25 Jo+Bokken 1, (examen voor gebruik bokken) 8. Tsuzukiwaza 26 Jo+bokken 2, (examen voor gebruik bokken) 9. Tsuzukiwaza 10 Taninzukake (meerdere aanvallers) Yondan (4 e dan) 1. Alle Hitoriwaza 2. Tsuzukiwaza 17 (Katadori Menuchi) 3. Tsuzukiwaza 29 (Kumitachi 2), 4. Tsuzukiwaza 30 (Shinken) 5. Tsuzukiwaza 20 (Jonage) 46

48 TIJD TUSSEN EXAMENS De Ki-examens en de Aikido-examens worden apart gehouden worden, hier volgt een indicatief overzicht: KI AIKIDO TIJD MINIMAAL: Inschrijving MND * --- >> SHOKYU MND >> e KYU MND >> e KYU MND >> CHUKYU MND >> e KYU MND >> e KYU MND >> JOKYU JAAR >> e KYU JAAR >> SHODEN JAAR >> SHODAN ,5 JAAR --- >> CHUDEN ,5 JAAR >> NIDAN ,5 JAAR --- >> JODEN JAAR >> SANDAN JAAR >> OKUDEN JAAR >> YONDAN JAAR >> GODAN JAAR >> ROKUDAN JAAR >> NANADAN JAAR >> HACHIDAN *) tijdsindicatie gebaseerd op twee keer per week 2 uur trainen. 47

49 AIKIDO Woordenlijst Ageru stijgen, omhoog doen gaan Ai principe van harmonie en integratie [< au: overeenstemmen met, correct zijn] aiki taiso voorbereidende oefeningen voor aikido [aikigymnastiek] aikido de Weg van harmonie met ki [ai: harmonie; ki: creatieve energie; do: weg] aikijutsu jujutsu-stijl van de Daito-ryu; in technisch opzicht de voorloper van aikido ashi voet, been ashi barai benen vegen [barai < harai] ashi sukui benen vegen [sukui: opscheppen] ashi tori been pakken Atemi schokkende slag of stoot bokken houten (oefen)zwaard budo krijgskunsten bujutsu krijgstechnieken bushi krijger, iemand die de feodaal-militaire Japanse gedragscode volgt choyaku sprong chudan middelste afweerpositie van het zwaard, gebied tussen bekken en schouders chukyu tweede ki-examen [midden-graad] dan (meester)graden, 1e dan, 2e dan,... [klas, graad] do weg do flank, ribben [romp] do uchi slag naar flank/ribben dogi in krijgskunsten gebruikelijke kleding, meestal wit dojo oefenruimte, meditatiehal [do: weg; jo: ruimte, plaats] dosa beweging [handeling, beweging, gedrag] doshu hoofd van organisatie [bewaker van de weg] en undo oefening met cirkelvorm fumikonde instappende, terwijl je instapt funa kogi roeien (Japans, dat wil zeggen staande) [funa, fune: boot; kogi: roeien] futari twee personen futari gake met twee personen gaeshi zie bij: kaeshi gake met... gedan laagste afweerpositie van het zwaard (kniehoogte) geri - zie bij: keri 48

50 gi - zie bij: dogi giri - zie bij: kiri goho achterwaartse richting gokyo armklem met duimen in één richting, 5e klem [5e principe] gyaku half staand (bijv. linker schouder en rechter voet voor) hachi no ji beweging met vorm van cijfer 8, tenshin-irimi-tenshin beweging [teken 8] hagaijime bij iemand beide ellebogen omklemmen hakama ok, meestal zwart of donkerblauw, die over dogi wordt gedragen handachi half staand hanmi houding, positie hanmi handachi waza uke valt vanuit staande positie aan, tori voert techniek op de knie en uit [halfstaande techniek] hantai tegengesteld hantai tenshin tegengestelde tenshin, dat wil zeggen aan binnenzijde happo acht richtingen, alle richtingen hara buikgebied, midden van lichaam harai age vegende beweging omhoog [harai: verjagen; ageru: omhoog gaan] harai zujo vegende beweging, jo terug in jodan kamae [harai: verjagen; zujo: over/boven het hoofd] hasaki scherpe kant van zwaard, punt van zwaard hasaki o hidari ni mukeru scherpe zijde van zwaard naar links draaien hasaki o migi ni mukeru scherpe zijde van zwaard naar rechts draaien hasso gaeshi een van de posities met het zwaard hidari links hidari ashi sagari op het linkerbeen zakken hidari kamae linkervoet staat voor hidari kesagake links schuin door de schouder snijden hidari kesagiri links schuin door de schouder snijden hidari ue linksboven hidari yoko ni muite naar de linkerzijde omgedraaid hiji elleboog hiji uchi slag naar arm (elleboog) hitori één persoon hitori waza oefening voor één persoon, solo-techniek hiza knie hiza o tsuki(nagara) (gelijktijdig) met één knie op de mat knielen ikkyo armklem op hand en elleboog, 1e klem [1e principe] 49

51 intoku kaho doe goed in stilte (geheim); frase uit de Lotus-sutra [intoku: in stilte goed doen; kah o: geluk] irimi ingaande beweging, eigen ki-richting niet veranderen issen kai kiri in één snelle beweging 360 graden draaien en snijden (taigi 28, 16e techniek) [issen: flits; kai: ronde; kiri: snijden] jigan on yo hou de ogen zacht (barmhartig) en het gezicht opgewekt jo stok, doorsnede 2.5 cm, lengte 1.30 m [staf, stok] jodan hoogste afweerpositie van het zwaard (hoofdhoogte), zone boven de schouders joho tekubi kosa hoog polsen kruisen joho tsuki hoge stoot jokyu derde ki-examen [boven-graad] joseki zijkant van de mat links van de leraar [hoge zetel] judo de Weg van souplesse, krijgskunst ontwikkeld door Jigoro Kano ( ) en gebaseerd op twee klassieke j ujutsu-scholen juji opvang van shomen uchi of yokomen uchi met gekruiste onderarmen [teken 10 (+ in Japans)] jujutsu op zelfverdediging gerichte krijgskunst [zachte technieken] kaeshi iets doen terugkeren, op de oude plaats terugzetten kagura assistent bij sokushin no gyo (misogi) [persoon die assisteert bij shinto-ritueel] kaho tekubi kosa laag polsen kruisen kaho tsuki lage stoot kaho uchi slag laag, slag laag-achter (taigi 27) kaiten draaiing, ronddraaiend (360* draai) kaiten nage worp, arm schuin over de rug kakudaiho het gevoel dat je het hele universum waarneemt [kakudai: uitbreiding, vergroting; ho: principe, methode] kamae houding, positie, in het bijzonder een van de houdingen met het zwaard kamiza hoge kant, zijde van de mat waar de leraar zit [hoge zetel] kata schouder kata formele oefenvormen (in kendo, judo, jodo, karate) katame waza controletechniek, houdgreep [< katameru: klemmen, controleren] katana Japans zwaard katate een hand kenjutsu traditionele technieken met het zwaard 50

52 kenkyukai vereniging, society keri trap [< keru: trappen, schoppen] kesa gake diagonaal door de schouder snijden kesa giri diagonaal door de schouder snijden ki creatieve energie (eigenlijk onvertaalbaar) [< Chinees: qi] ki awase harmonie tussen energie en [ki samenbrengen] ki-ai (doordringende) schreeuw [ki-ontmoeting] kiri snijbeweging [< kiru: snijden] kiri gaeshi worp waarbij uke heen en terug wordt geleid [helling op keren helling af] kiritsu opstaan met behoud van concentratie kitei taigi voorgeschreven taigi, standaard-taigi koho achterwaarts [achterhoede, achterwaarts] koho tento vanuit kleermakerszit achterwaarts rollen [k oh o: achterwaarts; tent o: val] koho tsuki achterwaartse stoot kokoro hart, geest (bijna onvertaalbaar) kokoro no ken zwaard van de geest (hart) kokyu adem, ademhaling, ademkracht vanuit e en punt kokyu nage worp met arm vóór gezicht van uke [adem-worp] kosa kruisen, gekruist koshi heup koshin lichaam achterwaarts bewegen kote onderarm kote gaeshi armklem, hand buitenwaarts draaien kote gaeshi nage geworpen vorm van kote gaeshi (armklem) kote oroshi armklem, vingers neerwaarts draaien kubi hals, nek kubi jime om de nek pakken, wurgen kuchi mond kumi waza oefening met partner(s) [oefening in groep] kumitachi zwaardoefening met partner kyo ikkyo: 1e klem; nikyo: 2e klem;... [principe, onderricht] kyu (leerling)graden, 5e kyu, 4e kyu,... [klas, graad] ma afstand ma-ai juiste werkafstand tussen nage en uke [ma: ruimte; ai: harmonie] mae voorzijde, voorwaarts mae geri voorwaartse trap mae ukemi voorwaartse rol, zelfde hand en voet voor maki oprollen, opwinden [< maku] maki gaeshi worp met buitenwaarts draaiende hand (op neer), roldraai [oprollen, terugrollen] 51

53 mawashi draaien, grote draaiende beweging mawashite draaiende me oog, ogen men hoofd, gezicht men uchi slag naar gezicht (neus) michibiki leiden [de weg wijzen] michibiki en undo leiden in een cirkel michibiki kaeshi leiden en terug laten keren migi rechts migi kamae rechtervoet staat voor migi kesagake rechts schuin door de schouder snijden migi kesagiri rechts schuin door de schouder snijden migi shita kara vanuit rechtsonder migi yoko ni muite naar de rechterzijde omgedraaid misogi (adem)oefening om geest en lichaam te reinigen [Shinto reinigingsritueel] mochi beetpakken [< motsu: in bezit hebben] mochikaeru iets van ene hand in andere overnemen mochikaete tsuki overpakken en stoten mukeru iets draaien muku draaien muna borst (oude spelling van mune ) muna atemi slag naar de maag mune borst nagare stromen nagashi laten stromen, gieten (water) nage degene die verdedigt, andere benaming voor tori nage worp nage hanashi grote hoge worp [hanasu: loslaten] nage waza werp-techniek naname yoko ni muite schuin zijwaarts gedraaid nido tweemaal nikyo polsklem met hand binnenwaarts en elleboog neerwaarts, 2e klem [2e principe] nodo keel, hals nuku trekken (van het zwaard) o-jigi buiging o-sensei respectvolle aanduiding voor bijzondere leraar, doorgaans Morihei Ueshiba obi band Omoto-kyo godsdienstige stroming voortgekomen uit het Shinto onshi voor bijzondere diensten van keizer ontvangen cadeau onshi no gyoi dragen van opgevouwen bundel kimono [!onshi, gyoi] oroshi naar beneden brengen [< orosu] 52

54 osa hoofd, chef osame beginpositie innemen [terugplaatsen] otoshi laten vallen, neergooien [< otosu] randori vrije oefenvorm, meestal met meerdere aanvallers [ran: turbulent, opstand; dori < tori] rei groet, buiging; etiquette reiseishin kalme geest reishiki beleefdheid, etiquette [shiki: ritueel, ceremonie] renzoku in serie (achter elkaar) uitgevoerd ryo twee, dubbel ryote beide handen ryu school, stijl sagari dalen, zakken sakate omgekeerde greep [saka: omgekeerd, gespiegeld; te: hand] sakate mochi omgekeerde greep sankakutai driehoeks-positie, typische houding in aikido en kendo sankyo klem op pols en onderarm, 3e klem [3e principe] sankyo nage geworpen vorm van sankyo (klem op pols en onderarm) sannin drie personen sannin gake met drie personen sayu zijwaarts heen en weer [links rechts] seika no itten punt in de onderbuik, One Point [onder de navel] seiki hatsuratsu wees positief en krachtig [seiki: vitaal, energiek; hatsuratsu: levendig, geanimeerd] seiretsu opstellen, e en lijn of rij vormen senaka awase rug-aan-rug [ruggen bijeen brengen] sensei meester, leraar shiho nage worp, onder arm door binnenwaarts [vierrichtingenworp] shikko op de knieën over de mat voortbewegen shime vastbinden [shimeru: vastbinden, wurgen] shimoseki zijkant van de mat links van de leerlingen [lage zetel] shimoza lage kant, zijde van de mat waar de leerlingen zitten [lage zetel] shin shin toitsu eenheid van geest en lichaam [geest-lichaam eenwording] shindo vibratie, oscillatie shinken echt zwaard shinryo meisatsu denk diep na en oordeel goed [shinryo: bedachtzaamheid; meisatsu: helder inzicht, oordeel] shinto een nationale godsdienst van Japan [de weg van de goden] shisei (lichaams)houding 53

55 shishi futo zet ijverig door [shishi: ijver, doorzettingsvermogen; futo: ijver] shita onder shodan 1e dan [begin-graad] shokyu eerste ki-examen [begin-graad] shomen voorzijde, van dojo, maar ook van het hoofd shomen uchi slag naar bovenzijde van hoofd shuchuho het gevoel dat je het midden van het universum bent [shuchu: in het midden verzamelen, concentratie] shuto meshand (pinkzijde) sode arm, mouw sokushin adem [adem-geest] sokushin no gy o ademhalingsoefening, benaming van misogi binnen Ki-no-Kenkyukai sono mama in die positie soto buiten, buitenzijde sudori ontwijken (horizontaal of verticaal), partner voorbij laten gaan [passeren zonder te stoppen] suikomi opzuigen, in je opnemen sukui opscheppen sukui age opscheppen [sukui: opscheppen; age: omhoog bewegen] suwari waza!zagi handachi waza [zittende techniek] tachi waza staande techniek tai lichaam taigi ritmische uitvoering met ki van aikidotechnieken [tai: lichaam; gi: kunst, uitvoering] taiso lichaamsoefeningen, gymnastiek taizen fudo wees kalm en bedaard [taizen: kalm, onverstoorbaar; fudo: onbeweeglijk] taninzugake meerdere aanvallers tatami mat te hand, arm tekubi pols [nek van de hand] tekubi shindo polsen schudden tenbin balans, ouderwetse weegschaal tenbin nage worp, één arm onder elleboog tenchi nage worp vanuit ryote tori, 1 hand hoog, 1 hand laag [hemel aarde worp] tenshin uitgaande beweging, eigen ki-richting veranderen [180 draai] tento val tobikomi sprong tori greep [< toru: vastpakken] tori degene die techniek uitvoert 54