VOORAL IN DIKKE DARM. worden alleen getolereerd als ze door het immuunsysteem worden herkend als lichaamseigen.
|
|
- Patricia van Wijk
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 PROBIOTICA Het maagdarmkanaal van de mens herbergt een complexe verzameling microorganismen, een darmflora die uniek en karakteristiek is voor ieder individu. Een gezonde darmflora beschermt en bevordert de gezondheid, met name in het spijsverteringskanaal. Wanneer de (residente) darmflora uit balans is geraakt, helpt een probioticum - een preparaat met (transiënte) goede darmbacteriën - deze te corrigeren. De basis voor een gezonde (commensale) darmflora wordt gelegd in de vroege kindertijd. De microorganismen (bacteriën, gisten, schimmels) waarmee het kind tijdens en na de geboorte in contact komt, stimuleren de ontwikkeling van het (intestinale) immuunsysteem en zijn bepalend voor de uiteindelijke samenstelling van de residente darmflora. Het maakt hierbij uit of het kind via het geboortekanaal of met de keizersnede is geboren en borst- dan wel flesvoeding krijgt.[1] Aanvankelijk wordt de darmflora overheerst door bifidobacteriën (vooral bij baby s die borstvoeding krijgen); na de introductie van vast voedsel verandert de darmflora sterk en wordt deze gevarieerder.[1] De darmflora heeft vanaf ongeveer 2-jarige leeftijd een stabiele, sterk persoonsgebonden samenstelling en verandert gedurende de rest van het leven nauwelijks meer. Wel kan de balans tussen de verschillende micro-organismen verschuiven en kunnen potentieel ziekmakende bacteriën en schimmels de overhand krijgen (dysbiose).
2 Normaalgesproken houden de nuttige (melkzuur) bacteriën (zoals Lactobacillus, Lactococcus, Bifidobacterium) de schadelijke bacteriën en schimmels (waaronder Clostridium, Candida, E. coli) onder controle en is de darmflora in een gezond evenwicht.[1] Door verschillende omstandigheden kan het aantal beschermende melkzuurbacteriën afnemen en dysbiose ontstaan. Via de mond binnenkomende en met het immuunsysteem in de darm in aanraking komende microorganismen worden alleen getolereerd als ze door het immuunsysteem worden herkend als lichaamseigen. In alle andere gevallen komt een afweerrespons op gang met als doel de vreemde (pathogene) micro-organismen te doden en te verwijderen uit het lichaam.[2,3] VOORAL IN DIKKE DARM De darmflora bestaat uit 400 tot 1000 verschillende soorten bacteriën in een aantal (10 14 bacteriën) dat een factor 10 hoger is dan het aantal lichaamscellen en met een gewicht van 1 tot 1,5 kilogram. Het bovenste deel van het maagdarmkanaal bevat relatief weinig darmbacteriën; vanaf het ileum neemt hun concentratie toe en deze is het hoogst in de dikke darm ( kolonievormende eenheden (colony-forming units of cfu) per gram). Naar schatting 35 tot 50% van het volume van de dikke darm bestaat uit darmbacteriën. De belangrijkste goede bacteriën in de darmflora zijn melkzuurbacteriën: (facultatief anaërobe) lactobacillen die in de dunne darm, en (anaërobe) bifidobacteriën die in de dikke darm overheersen.[1] FUNCTIES van de DARMFLORA Goede darmbacteriën (melkzuurbacteriën) hebben verschillende gezondheidseffecten [1,4-8]: Voeding darmmucosa: darmbacteriën zorgen voor fermentatie van onverteerde voedselresten. Fermentatie van oligosacchariden levert extra energie op in de vorm van melkzuur en korte-keten vetzuren zoals boterzuur, azijnzuur en proprionzuur. Deze vetzuren (vooral boterzuur) zijn de voornaamste brandstof voor het darmepitheel en zijn daarom belangrijk voor de vitaliteit en (barrière)functie van de (dikke) darmmucosa. Een onevenwichtige darmflora vergroot de kans op verhoogde doorlaatbaarheid van de darmwand (leaky gut) door een gebrekkig functionerende darmmucosa. Ondersteuning spijsvertering en stoelgang: nuttige darmbacteriën waaronder Bifidobacterium lactis produceren enzymen (zoals lactase) die de spijsvertering ondersteunen. Door verlaging van de zuurgraad zorgen melkzuurbacteriën voor een betere opname van mineralen zoals calcium, zink en magnesium. De door darmbacteriën gevormde korte-keten vetzuren verhogen de peristaltische beweging van de darm en verbeteren de consistentie van de ontlasting. Productie vitamines: nuttige darmbacteriën produceren kleine hoeveelheden B-vitamines (thiamine, foliumzuur, biotine, vitamine B6, vitamine B12) en vitamine K. Kolonisatieresistentie: de darmflora is een belangrijk onderdeel van de niet-specifieke afweer tegen pathogene micro-organismen die zich in het maagdarmkanaal proberen te vermeerderen. Goede bacteriën gaan de groei van pathogene epitheel met slijmbekercellen } spierlaag } darmslijmvlies Fig. 2 2
3 bacteriën tegen door de aanhechtingsplaatsen aan de darmwand te bezetten en dezelfde voedingsstoffen te gebruiken (competitieve inhibitie). Bovendien produceren ze verbindingen (zoals organische zuren, waterstofperoxide en bacteriocines) die de groei remmen van pathogenen en andere transiënte bacteriën die niet behoren tot de residente intestinale darmflora. Hoe meer nuttige bacteriën er zijn, des te kleiner is de overlevingskans van binnendringende pathogene bacteriën Stimulering immuunsysteem: mede door blootstelling aan goede darmbacteriën tijdens en na de geboorte ontwikkelt het (gastointestinale) immuunsysteem van het kind zich op een gezonde manier. Het aantal plaques van Peyer en IgA-producerende cellen neemt toe en de immuunfunctie van de darmmucosa verbetert. Dit leidt tot een gezond functionerend (intestinaal) immuunsysteem, zelfs bij constante aanwezigheid van een groot aantal antigenen afkomstig van voeding en micro-organismen. Goede darmbacteriën stimuleren de humorale en cellulaire immuniteit tegen ziekteverwekkers. Een onevenwichtige darmflora kan het immuunsysteem negatief beïnvloeden en ontstekingsprocessen in het maagdarmkanaal opwekken en aanwakkeren. Remmen cholesterolabsorptie: melkzuurbacteriën helpen bij het verlagen van het cholesterolgehalte door het remmen van reabsorptie van cholesterol. DARMFLORA UIT BALANS Verschillende factoren kunnen de gezonde microbiële balans in het maagdarmkanaal verstoren[1,11-13]: Verkeerde (geraffineerde) voeding; verandering van eetpatroon (reizen); Voedselvergiftiging; Stress, vermoeidheid; Gebruik van antibiotica: antibiotica doden naast schadelijke ook nuttige bacteriën; onderzoek heeft aangetoond dat een korte antibioticakuur de darmflora langdurig (2 jaar of langer) kan verstoren; bij jonge kinderen is een verstoorde darmflora na antibioticagebruik geassocieerd met een toegenomen kans op allergieën; Medische behandelingen (orale anticonceptie, medicatie zoals maagzuurremmers en corticosteroïden, chemotherapie, bestraling, narcose); Veroudering: bij het ouder worden neemt het aantal en de diversiteit van bifidobacteriën af; Verandering van klimaat; Roken, alcoholgebruik. Ziekte: ziekten/infecties in en buiten het maagdarmkanaal kunnen de darmflora negatief beïnvloeden en vice versa. Diarree (bijvoorbeeld door een voedselvergiftiging) verstoort de darmflora omdat grote hoeveelheden nuttige bacteriën worden weggespoeld; omgekeerd kan diarree ook het gevolg zijn van verstoring van de darmflora waarbij schadelijke (toxineproducerende) bacteriën (zoals Clostridium) de overhand krijgen. Fig. 1 Een onevenwichtige, niet-optimale darmflora is geassocieerd met diverse aandoeningen waaronder infectieuze en antibioticageassocieerde diarree, voedselallergie, atopisch eczeem, lactose-intolerantie, hypercholesterolemie, prikkelbare darmsyndroom, inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, colitis ulcerosa), pouchitis, diverticulose, reumatoïde artritis, obesitas, diabetes, atherosclerose, niet-alcoholische leververvetting en ADHD.[1,6,11,12,14] Verstoring van de darmflora kan een rol spelen in het ontstaan en de progressie van deze aandoeningen.[11] Als de darmflora uit balans raakt en schadelijke (transiënte of residente) micro-organismen de overhand krijgen, kan dit leiden tot een minder efficiënte spijsvertering, een lagere opname van voedingsstoffen, voedselintolerantie (bijvoorbeeld lactose-intolerantie), slechte adem, maagdarmklachten (diarree, constipatie, darmkrampen, winderigheid, opgeblazen gevoel, ontstekingen), vermoeidheid, huidklachten en een verminderde afweer.[9,10] 3
4 WAT IS EEN PROBIOTICUM Probiotica zijn voedingssupplementen met voldoende hoeveelheden levende micro-organismen (meestal lactobacillen en/of bifidobacteriën) met preventieve en/of therapeutische gezondheidseffecten.[1,4,15] Ze dragen bij aan de opbouw en het herstel van een gezonde darmflora, ondersteunen de spijsvertering en stoelgang, versterken de barrièrefunctie van het darmepitheel, dringen pathogene micro-organismen terug en stimuleren de humorale en cellulaire immuniteit.[1,5] Dat probiotica invloed kunnen hebben op het ontstaan en het verloop van (maagdarm)infecties, allergieën en ontstekingen in het maagdarmkanaal heeft te maken met modulatie van de immuunrespons van de gastheer, zoals het verbeteren van de fagocyterende activiteit van witte bloedcellen en natural killer-cellen, de regulatie van T-helpercellen, remming van nuclear factor- kappa-b (NF-κB, een centrale mediator van de ontstekingsrespons) en stimulering van de productie van (niet-specifiek) secretoir immunoglobuline A (siga) en (specifieke) antilichamen.[8,11] Ook stimuleren probiotica de vorming van ontstekingsremmende cytokines (tumornecrosisfactor-alfa, interferon-gamma, interleukine-8).[3] Kenmerkend voor een probiotische bacteriestam is dat deze behoort tot de normale darmflora van de mens en geen ziekmakende eigenschappen heeft. Een probiotische bacteriestam overleeft in supplementvorm, overleeft (voor een deel) passage door het maagdarmkanaal (door bestendigheid tegen maagzuur, pancreasenzymen en gal), heeft het vermogen zich te hechten aan darmepitheel en kan zich vermeerderen in het maagdarmkanaal, De probiotische bacteriestam produceert antimicrobiële stoffen, moduleert het immuunsysteem en beïnvloedt de stofwisseling positief. [5, 6,17] De probiotische eigenschappen zijn stamspecifiek en dienen bij iedere bacteriestam opnieuw te worden vastgesteld. Bacteriestammen, bijvoorbeeld die tot de species (soort) Lactobacillus acidophilus behoren, hebben niet precies dezelfde eigenschappen en zijn niet allemaal geschikt als probioticum.[1,4] Probiotische bacteriën hoeven na orale inname geen deel uit te gaan maken van de residente darmflora om gezondheidsbevorderende effecten te hebben; voorwaarde is wel dat het probioticum geregeld wordt ingenomen.[1] SAMENSTELLING PROBIOTICUM Bij het samenstellen van een probioticum wordt rekening gehouden met de sterke punten van bacteriestammen van verschillende species melkzuurbacteriën (L. acidophilus, L. casei, L. salivarius, L. lactis, B. lactis) in relatie tot de beoogde effecten. Melkzuurbacteriën hebben overeenkomstige eigenschappen die onder de kop functies darmflora zijn genoemd. De bacteriestammen verschillen in zoverre dat de ene melkzuurbacterie zich iets beter hecht aan darmepitheel dan de andere, de volgende melkzuurbacterie produceert iets meer melkzuur, waterstofperoxide of bacteriocines, vermeerdert zich sneller, is iets effectiever tegen een bepaalde pathogeen (bijvoorbeeld Clostridium), breekt lactase iets beter af of produceert meer korte-keten vetzuren etc. Door de juiste combinatie van bacteriestammen ontstaat een gebalanceerd probioticum met een brede werking. TOEPASSINGEN PROBIOTICA Acute diarree Acute (infectieuze) diarree, de meest voorkomende gastro-intestinale ziekte, is de best onderbouwde toepassing van probiotica. Probiotica met lactobacillen en/of bifidobacteriën kunnen zowel preventief als therapeutisch helpen bij acute diarree (virale diarree, antibioticageassocieerde diarree, reizigersdiarree).[4,5,9,10,15,18] De conclusie van een meta-analyse van 34 gerandomiseerde placebogecontroleerde studies is dat probiotica de kans op antibioticageassocieerde diarree significant verlagen met gemiddeld 52%, de kans op reizigersdiarree met 8% en de kans op diarree door verschillende oorzaken met 34% verlagen.[5] Probiotica zijn effectiever bij kinderen (risicoreductie 57%) dan bij volwassenen (risicoreductie 26%). De onderzoekers constateerden een grote variatie in gebruikte bacteriestammen, dosering en frequentie van toediening. De grootte van het beschermende effect van de in studies gebruikte lactobacillen en bifidobacteriën is vergelijkbaar. Een mengsel van verschillende probiotische bacteriestammen is iets effectiever dan enkelvoudige preparaten. Probiotica voorkomen acute diarree wellicht nog beter wanneer ze in combinatie met een zinksupplement worden gebruikt.[5] Reizigersdiarree komt voor bij 5 tot 50% van de reizigers, afhankelijk van de bestemming.[12] In de meeste gevallen is een pathogene Escherichia coli 4
5 bacterie de boosdoener; suppletie met probiotische melkzuurbacteriën zoals L. acidophilus, L. casei en B. lactis helpt de E. colibacterie effectief te bestrijden en diarree te voorkomen.[9,10] Probiotica verminderen significant de duur en ernst van acute diarree bij kinderen en volwassenen, aldus de conclusie van een review van de gezaghebbende Cochrane Collaboration.[18] Kinderen hebben een dag korter (rotavirus geïnduceerde) diarree wanneer ze een probioticum krijgen.[20] Onder meer B. lactis, L. acidophilus en L. casei zouden helpen acute diarree te bestrijden.[10,19,20] Chronische diarree Onderzoek suggereert dat suppletie met melkzuurbacteriën waaronder Lactobacillus acidophilus en Lactobacillus casei helpt tegen chronische diarree die het gevolg is van bacteriële overgroei in de dunne darm, bijvoorbeeld door anatomische afwijkingen en stricturen in dit gebied.[4] Constipatie Het gebruik van een probioticum kan de natuurlijke stoelgang bevorderen bij mensen die last hebben van constipatie, vooral als deze wordt veroorzaakt door een verstoorde darmflora.[7,22] Heliobacterinfectie De Helicobacter pylori is een pathogene bacterie die zich nestelt in de maag en veroorzaker is van chronische (atrofische) gastritis, maag- en duodenumzweren, MALT-lymfoom (mucosa-associated lymphoma tissue lymphoma) en maagkanker. Circa 25-50% van de volwassenen in geïndustrialiseerde landen is geinfecteerd.[23] In een meta-analyse studie is het effect van Lactobacillen (waaronder L. salivarius) en bifidobacteriën onderzocht. Zij gaan kolonisatie van de maagmucosa door Helicobacter pylori tegen, mede door remming van adhesie van de bacterie aan de maagwand en groeiremming door productie van organische zuren en bacteriocines.[4,23] In dieronderzoek werd aangetoond dat melkzuurbacteriën die grote hoeveelheden melkzuur produceren in de maag, zoals Lactobacillus salivarius, toename van de maagbacterie effectief tegengaan.[24] Ook zouden melkzuurbacteriën (waaronder L. casei) kunnen helpen tegen gastro-intestinale bijwerkingen van antibiotica tegen Helicobacter pylori (triple therapie). Door verbetering van de darmflora zouden ze de therapietrouw bevorderen en daarmee de effectiviteit van de antibioticabehandeling vergroten.[4,23,25,26 Ouderen De darmflora van mensen boven 50 jaar verandert geleidelijk met daling van het aantal melkzuurbacteriën, met name bifidobacteriën. Tevens veroudert het immuunsysteem waardoor de gevoeligheid voor infecties toeneemt. Gebruik van een gebalanceerd probioticum kan helpen bij het op peil houden van de hoeveelheid nuttige darmbacteriën, wat de gezondheid van ouderen ten goede kan komen.[22] Probiotica (waaronder Bifidobacterium lactis en Lactobacillus acidophilus) zouden het het afweersysteem van gezonde 50-plussers stimuleren, waardoor de weerstand tegen maagdarminfecties kan verbeteren. [7,22] Ondersteuning van de darmflora leidt onder meer tot een betere productie van antilichamen, toename van de fagocytose-activiteit van leukocyten en toename van de activiteit van natural killer-cellen (NK-cellen) en geactiveerde T-lymfocyten bij ouderen.[7,22] Probiotica verbeteren mogelijk de voedingsstatus bij ouderen met ondervoeding en verminderen eventueel klachten van lactose-intolerantie.[7] Constipatie, een veelvoorkomende klacht bij ouderen, is mogelijk mede te wijten aan leeftijdsgerelateerde afname van de hoeveelheid melkzuurbacteriën, die een gunstige invloed hebben op darmmotiliteit en darmpassage. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat ouderen frequenter ontlasting hebben als ze geregeld een probioticum met melkzuurbacteriën gebruiken.[7] Prikkelbare-darmsyndroom Spastisch colon of prikkelbare darmsyndroom wordt gekenmerkt door een verstoorde darmmobiliteit met klachten als buikpijn, gasvorming, een opgeblazen gevoel en diarree of constipatie. De gevoeligheid van de darmwand voor allerlei prikkels (voedsel, stress, medicijnen, angst) is verhoogd (viscerale hypersensitiviteit) en de darmperistaltiek is onregelmatig en krampachtig. In epidemiologisch onderzoek is vastgesteld dat klachten van spastisch colon bij sommige mensen beginnen of verergeren na een gastro-enteritis of na gebruik van een antibioticum.[27] Vermoedelijk is bij hen sprake van activering van het immuunsysteem met laaggradige ontsteking van het darmepitheel en dysbiose, eventueel met bacteriële overgroei in de dunne darm.[27] Manipulatie van de darmflora met melkzuurbacteriën zoals Bifidobacterium infantis en Lactobacillus acidophilus zouden klachten van spastisch colon, met name het opgeblazen gevoel, significant kunnen verlichten.[4,10,15,27] 5
6 Diverticulose Bij diverticulose ontstaan zakvormige uitstulpingen in de darmwand (divertikels), meestal in de dikke darm, die ontstoken kunnen raken (diverticulitis) en klachten kunnen veroorzaken. Een te lage vezelinname is waarschijnlijk een belangrijke oorzaak. Symptomen van de aandoening zijn, net als bij prikkelbare darmsyndroom, (lichte) buikpijn en krampen, verstopping of juist diarree en een opgeblazen gevoel. Een abnormale darmmobiliteit met sterkere darmcontracties, verzwakking van de darmwand, chronische laaggradige ontsteking van de darmmucosa, een onevenwichtige microflora en viscerale hypersensitiviteit spelen een rol in het ziekteproces.[14] Het ontstaan van klachten kan te maken hebben met bacteriële overgroei in de divertikels. Naast een antibiotica therapie zouden probiotica het herstel van de darmflora, die veranderd is door de verlaagde darmpassage en de stase van darminhoud in de divertikels, kunnen ondersteunen. Hierdoor kunnen klachten verminderen of langer wegblijven.[14] Allergieën De opbouw van een gezonde darmflora is essentieel voor de evenwichtige uitrijping van het neonatale immuunsysteem en de ontwikkeling van (orale) tolerantie voor voedsel- en omgevingsallergenen.[4] Wanneer het kind tijdens en na de geboorte voldoende wordt blootgesteld aan microbiële antigenen verschuift de Th1/Th2-balans (de balans tussen T-helpercellen type 1 en 2) meer in de richting van Th1-immuniteit. Als dit onvoldoende gebeurt (door vaccinatie, antibiotica, steriel voedsel en toegenomen hygiëne), neemt de kans toe op atopische ziekten (atopisch eczeem, astma, voedselallergie en hooikoorts) die worden veroorzaakt door een een afwijkende, Th2-gedomineerde afweerrespons tegen onschuldige omgevingsallergenen (hygiënehypothese).[28,29] Onderzoekers hebben geconstateerd dat de darmflora van atopische kinderen verschilt van die van gezonde kinderen - nog voor de allergie zich openbaart - en minder dan normaal wordt gedomineerd door lactobacillen en bifidobacteriën.[4,28,30,31] De laatste decennia is de concentratie melkzuurbacteriën in de darmflora van kleine kinderen gedaald; wellicht draagt dit bij aan de toename van atopische ziekten bij kinderen.[4,28] Vrouwen die een probioticum gebruiken tijdens de zwangerschap en borstvoeding geven, geven hun kind goede bacteriën mee die helpen bij de ontwikkeling van een evenwichtig en krachtig immuunsysteem. De kans op allergieklachten bij het kind kan daardoor aanmerkelijk dalen, zoals in een studie met Lactobacillus rhamnosus GG is aangetoond.[4] Het verband tussen de darmflora en de ontwikkeling van atopische ziekten wordt momenteel nader onderzocht in grootschalige prospectieve studies waarin kinderen vanaf de geboorte worden gevolgd.[29] Inflammatoire darmziekten Wetenschappers vermoeden dat de darmflora een centrale rol speelt in het ontstaan en de progressie van chronische inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, ulceratieve colitis, IBD (inflammatory bowel disease).[8] Het immuunsysteem van mensen met (erfelijke) aanleg voor deze darmziekten tolereert de normale, commensale darmflora niet en is voortdurend geactiveerd (zowel humorale als cellulaire afweerrespons). Deze hypothese wordt ondersteund door verschillende observaties: de ontstekingen bevinden zich vooral in gebieden met de hoogste dichtheid van darmbacteriën; breedspectrum antibiotica (die de darmflora afbreken) verlichten chronische darmontsteking; het operatief omleiden van de feces (vol darmbacteriën) kan terugkeer van de ziekte van Crohn voorkomen; proefdieren die geen darmflora bezitten kunnen geen chronische darmontstekingen krijgen.[8] Bij patienten met IBD is tevens dysbiose geconstateerd met verlaging van het aantal melkzuurbacteriën.[4,8] Verschillende probiotica (waaronder Lactobacillus salivarius UCC118, Lactobacillus rhamnosus GG, VSL#3 en Saccharomyces boulardii) hadden in onderzoek significante invloed op het ziekteverloop van IBD (vooral ulceratieve colitis).[4, 8,15] Verschillende studies suggereren dat VSL#3 (een probioticum met L. acidophilus, L. casei, L. plantarum, L. bulgaricus, B. longum, B. breve, B. infantis, S. thermophilus) remissie van ulceratieve colitis bevordert en recidivering van ulceratieve colitis en pouchitis voorkomt.[4,8] Suppletie met Lactobacillus salivarius UCC118 verminderde significant de ziekteactiviteit bij patiënten met milde tot matige ziekte van Crohn.[8] Meer onderzoek naar de werkzaamheid van specifieke probiotische bacteriestammen bij IBD is gewenst. 6
7 DOSERING EN VEILIGHEID Probiotische bacteriestammen zijn geselecteerd op veiligheid en afwezigheid van (ernstige) bijwerkingen.[4] Ernstige bijwerkingen zoals bacteriemie en sepsis doen zich zeer zelden voor.[1] Over de juiste dosering van probiotica bestaat nog veel onduidelijkheid. In de meeste studies waarin probiotica worden toegediend, zijn doseringen rond 10 8 tot levende bacteriën per dag gebruikt. De minimale werkzame dosis is vermoedelijk 10 miljoen (10 7 )cfu (colony forming units) per dag.[17] Probiotica die zijn bedoeld voor volwassenen zijn ook geschikt voor kinderen vanaf 2 jaar. 7
8 REFERENTIES 1. Isolauri E, Salminen S, Ouwehand AC. Probiotics. Best Practice & Research Clinical Gastroenterology. 2004;18(2): Mackie RI, Sghir A, Gaskins HR. Developmental microbial ecology of the neonatal gastrointestinal tract. Am J Clin Nutr 1999; 69:1035S-45S. 3. Dai D, Walker WA. Protective nutrients and bacterial colonization in the immature human gut. Adv Pediatr 1999; 46: Broekaert IJ, Walker WA. Probiotics and chronic disease. J Clin Gastroenterol. 2006;40(3): Sazawal S, Hiremath G, Dhingra U et al. Efficacy of probiotics in prevention of acute diarrhoea: a meta-analysis of masked, randomised, placebo-controlled trials. Lancet Infect Dis. 2006;6(6): Nadal I, Donat E, Ribes-Koninckx C et al. Imbalance in the composition of the duodenal microbiota of children with coeliac disease. J Med Microbiol. 2007;56(Pt 12): Gill HS, Rutherfurd KJ, Cross ML et al. Enhancement of immunity in the elderly by dietary supplementation with the probiotic Bifidobacterium lactis HN019. Am J Clin Nutr. 2001;74(6): Ewaschuk JB, Dieleman LA. Probiotics and prebiotics in chronic inflammatory bowel diseases. World J Gastroenterol. 2006;12(37): McFarland LV. Meta-analysis of probiotics for the prevention of traveler s diarrhea. Travel Med Infect Dis. 2007;5(2): Yan F, Polk DB. Probiotics as functional food in the treatment of diarrhea. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2006;9(6): Jia W, Li H, Zhao L, Nicholson JK. Gut microbiota: a potential new territory for drug targeting. Nat Rev Drug Discov. 2008;7(2): Noverr MC, Huffnagle GB. The microflora hypothesis of allergic diseases. Clin Exp Allergy. 2005;35(12): Dial S, Delaney JAC, Barkun AN et al. Use of gastric acidsuppressive agents and the risk of community-acquired Clostridium difficile-associated disease. JAMA 2005: 204: Petruzziello L, Iacopini F, Bulajic M et al. Review article: uncomplicated diverticular disease of the colon. Aliment Pharmacol Ther. 2006;23(10): Goldin BR, Gorbach SL. Clinical indications for probiotics: an overview. Clin Infect Dis. 2008;46 Suppl 2:S96-100; S Lu L, Walker WA. Pathologic and physiologic interactions of bacteria with the gastrointestinal epithelium. Am J Clin Nutr 2001; 73:1124S 30S. 17. Gibson GR, Rouzaud G, Brostoff J et al. An Evaluation of Probiotic Effects in the Human Gut: Microbial Aspects. Food Standards Agency newsarchive/2005/mar/probiotics 18. Allen SJ, Okoko B, Martinez E, Gregorio G, Dans LF. Probiotics for treating infectious diarrhoea. Cochrane Database of Systematic Reviews 2003, Issue 4. Art. No.: CD Santosa S, Farnworth E, Jones PJ. Probiotics and potential health claims. Nutrition Reviews 2006;64: Van Niel CW, Feudtner C, Garrison MM et al. Lactobacillus therapy for acute infectious diarrhea in children: a metaanalysis. Pediatrics 2002;109: Delia P, Sansotta G, Donato V et al. Use of probiotics for prevention of radiation-induced diarrhea. World J Gastroenterol. 2007;13(6): Hamilton-Miller JM. Probiotics and prebiotics in the elderly. Postgraduate Medical Journal 2004;80: Tong JL, Ran ZH, Shen J et al. Meta-analysis: the effect of supplementation with probiotics on eradication rates and adverse events during Helicobacter pylori eradication therapy. Aliment Pharmacol Ther. 2007;25(2): Aiba Y, Suzuki N, Kabir AM et al. Lactic acid-mediated suppression of Helicobacter pylori by the oral administration of Lactobacillus salivarius as a probiotic in a gnotobiotic murine model. Am J Gastroenterol. 1998;93(11): Myllyluoma E, Veijola L, Ahlroos T, et al. Probiotic supplementation improves tolerance to Helicobacter pylori eradication therapy - a placebo-controlled, double-blind randomized pilot study. Aliment Pharmacol Ther. 2005;21: Sheu BS, Wu JJ, Lo CY et al. Impact of supplement with Lactobacillus- and Bifidobacterium-containing yogurt on triple therapy for Helicobacter pylori eradication. Aliment Pharmacol Ther. 2002;16: Quigley EM. Bacterial flora in irritable bowel syndrome: role in pathophysiology, implications for management.j Dig Dis. 2007;8(1): Boyle RJ, Tang ML. The role of probiotics in the management of allergic disease. Clin Exp Allergy. 2006;36(5): Penders J, Stobberingh EE, van den Brandt PA et al. The role of the intestinal microbiota in the development of atopic disorders. Allergy. 2007;62(11): Bjorksten B, Naaber P, Sepp E et al. The intestinal microflora in allergic Estonian and Swedish 2-year-old children. Clin Exp Allergy 1999;29: Kalliomaki M, Kirjavainen P, Eerola E et al. Distinct patterns of neonatal gut microflora in infants in whom atopy was and was not developing. J Allergy Clin Immunol 2001;107: Besselink MG, van Santvoort HC, Buskens E et al. Probiotic prophylaxis in predicted severe acute pancreatitis: a randomised, double-blind, placebo-controlled trial. Lancet. 2008;371(9613):
Darmklachten? Patiëntenfolder
Darmklachten? Patiëntenfolder Alle micro-organismen (bacteriën, gisten en schimmels) die zich in het spijsverteringskanaal bevinden, worden samen de darmflora genoemd. De darmflora bestaat voor het grootste
Dossier. Wetenschappelijke informatie op een begrijpelijke manier uitgelegd. Alles over probiotica
Dossier Wetenschappelijke informatie op een begrijpelijke manier uitgelegd. Alles over probiotica E-book Probiotica Wat zijn probiotica? Hoe de darmen werken Dikke darm Weerstand Wat doen probiotica? Flinndal
Informatie voor patiënten. Ontlastingonderzoek ter beoordeling van de darmflora. RP-Vitamino BV Postbus 38 NL - 4493 ZG Kamperland
374840.indd, Spread 1 of 6 - Pages (12, 1) 10/04/02 08:58 AM angeboden door: Informatie voor patiënten Ontlastingonderzoek ter beoordeling van de darmflora RP-Vitamino BV Postbus 38 NL - 4493 ZG Kamperland
Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Marel, Sander van der Title: Gene and cell therapy based treatment strategies
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Informatie voor patiënten Waarom een ontlastingonderzoek?
Informatie voor patiënten Waarom een ontlastingonderzoek? RP Vitamino Analytic Postbus 38 NL - 4493 ZG Kamperland Copyright 2008 RP Vitamino Analytic BV, NL 4493 ZG Kamperland Item-Nr. 374840-08/08 Waarom
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24600 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mariman, Rob Title: Probiotic bacteria and the immune system : mechanistic insights
Probiotica en vitamine D. Invloed op de gezondheid van moeder en kind
Probiotica en vitamine D Invloed op de gezondheid van moeder en kind Inleiding Veel nieuw onderzoek Tijdens de zwangerschap al invloed op moeder én kind Toepassing bij pasgeborenen Zwangeren Vroeggeboorte
Bacteriën houden darm gezond
Bacteriën houden darm gezond Probiotica kunnen weerstand verhogen en zijn heilzaam bij diverse kwalen Een evenwichtig samengestelde bacteriecultuur in onze ingewanden kan de weerstand verhogen, de gezondheid
PB ASSIST+ ProBiotic verdedigingsformule Ondersteund een gezonde spijsvertering en immuniteit
PB ASSIST+ ProBiotic verdedigingsformule Ondersteund een gezonde spijsvertering en immuniteit Product omschrijving De nieuwste toevoeging aan dōterra's DigestZen Digestive Support categorie is PB Assist
Introductie Probiotica. Even voorstellen Welkom bij dit webinar! 12 december Stichting Educatie Atrium Innovations
Introductie Probiotica Welkom bij dit webinar! 12 december 2016 Even voorstellen Medewerkers afdeling educatie & marketing Stichting Educatie Atrium Innovations 3 1 Dit webinar is Onder auspiciën van Stichting
Calprotectine bepaling in feces
Erasmus MC Calprotectine bepaling in feces Synoniem: IBD test, Bühlmann Afname Afname voorkeur: Afname volume: Afname condities: Opslag condities: Verzend condities: Feces in buis met schepje Minimaal
PROBIOTIC phlora. Voor jouw gezondheid!
PROBIOTIC phlora Voor jouw gezondheid! Wat zijn probiotica? Probiotica zijn micro-organismen zoals bacteriën of gisten. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat deze je gezondheid kunnen ondersteunen. Door
Foto: Nautilus Shell Studios
Dertig procent van de Nederlandse kinderen heeft last van allergische aandoeningen. Uit onderzoeken van de laatste jaren is duidelijk een verband gebleken tussen een verstoorde darmflora en het ontstaan
PROBIOTICS Opgemaakt op 19/12/2017
PROBIOTICS Opgemaakt op 19/12/2017 Alfabetisch: Probactiol Bifidus 60C Probactiol Concentrate 50g Probactiol Duo 15C Probactiol Duo 30C Probactiol IB 30C Probactiol Immune 50g Probactiol Infantis 30C
Catherina (Karen) Koning. Catherina (Karen) Koning BACTERIËN DARMFLORA MICROBIOTA. Darmmicrobiota. Dr. Karen Koning
Catherina (Karen) Koning Darmmicrobiota De rol van de microbiota Winclove ontwikkelt, onderzoekt en produceert probioti voor verschillende applicaties Dr. Karen Koning Nederlandse Stomavereniging 5 november,
LABORATORIUMTESTEN. Aan de hand van de testuitslagen kunnen er specifieke behandelingen worden ingezet zoals: Bijnierstress profiel 129,43
LABORATORIUMTESTEN New Balanced is aangesloten bij een tweetal laboratoria. Hierdoor bestaat de mogelijkheid om diverse feces- en speekseltesten te laten uitvoeren. Alle testen zijn thuis testen. Je krijgt
De ontwikkeling van een innovatief probioticum voor ruwi: van patiëntbehoefte tot realisatie
De ontwikkeling van een innovatief probioticum voor ruwi: van patiëntbehoefte tot realisatie Dr. Karen Koning Post EAUN meeting 20 juni 2016 Catherina (Karen) Koning Post EAUN meeting, PAGE 2 Catherina
FECESDONATIE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN EN UITKOMSTEN 13 OKTOBER
FECESDONATIE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN EN UITKOMSTEN 13 OKTOBER 2016 Yvette van Beurden arts onderzoeker VUmc y.vanbeurden@vumc.nl Procedure www.ndfb.nl Geschiedenis van Nood et al 2013 Clostridium difficile
Nieuw! Probiotica Humane intestinale microbioom Dysbiose
Nieuw! Probiotica Humane intestinale microbioom De belangrijkste functie van het spijsverteringskanaal (van mond tot anus) is de inname en vertering van voedsel, de absorptie van voedingsstoffen en het
M. Crohn en Colitis ulcerosa; verschil en nieuwe ontwikkelingen in behandeling
M. Crohn en Colitis ulcerosa; verschil en nieuwe ontwikkelingen in behandeling Dr. D. Leemreis, MDL-arts 8 mei 2019 IBD Inflammatory Bowel Disease (IBD)= Inflammatoire darmziekten= Chronische ontsteking
Mijn hond of kat heeft darmproblemen
TROVET Intestinal Support, voedingssupplement voor het gericht aanpakken van darmproblemen bij hond en kat Mijn hond of kat heeft darmproblemen wat nu? betrouwbare en betaalbare dieetvoeding De dierenarts
WAAROM WORDEN PREBIOTICA EN PROBIOTICA AAN JONGE KINDEREN TOEGEDIEND?
WAAROM WORDEN PREBIOTICA EN PROBIOTICA AAN JONGE KINDEREN TOEGEDIEND? PROFESSOR G. VEEREMAN-WAUTERS HOOFD KINDERGASTRO-ENTEROLOGIE, HEPATOLOGIE EN NUTRITIE, KONINGIN PAOLA KINDERZIEKENHUIS (ZNA) EN UNIVERSITAIR
Methotrexaat. bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar
Methotrexaat bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar MTX (Methotrexaat) bij IBD (ziekte van Crohn) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van
Darmproblemen afstemming van de grens tussen binnen en buiten
Fleur.Kortekaas@mcohealth.nl 18 > tussen binnen en buiten Probiotica kunnen gevolgen van gebruik van antibiotica ten dele opvangen dan wel ondervangen Voorwoord Het regelsysteem van ons lichaam reguleert
Maag-,darm- en leverziekten. Methotrexaat bij ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa
Afdeling: Onderwerp: Maag-,darm- en leverziekten Methotrexaat bij ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa MTX (Methotrexaat) bij IBD (ziekte van Crohn) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik
Probiotica: Interactie met het immuunsysteem
Probiotica: Interactie met het immuunsysteem Probiotica kunnen de darm op verschillende niveaus ondersteunen. Naast het verbeteren van de samenstelling van de darmmicrobiota en het beschermen van de darmwand,
Flora & darmtransit: een kwestie van evenwicht! Health in in harmony with Nature* *La Santé en harmonie avec la Nature
Flora & darmtransit: een kwestie van evenwicht! Health in in harmony with Nature* *La Santé en harmonie avec la Nature Microbiota of darmflora: wat is dat? De darmflora of microbiota in het maag-darmstelsel
hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands
hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 204 204 SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Inleiding Het humaan immuundeficiëntie virus (HIV) is de
Prikkelbare Darm Syndroom
Prikkelbare Darm Syndroom Prikkelbare Darm Syndroom Te behandelen of behelpen? Synoniemen Prikkelbare darm syndroom Irritable bowel syndrome Spastische dikke darm Spastisch colon Definitie Chronische buikpijn
Prednis(ol)on. Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Prednis(ol)on Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Uw behandelend arts en/of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Prednis(ol)on. In deze folder krijgt u informatie over de
Mijn kind heeft diarree
Mijn kind heeft diarree Beste ouders, Uw kind heeft diarree. In deze brochure vindt u een antwoord op de meeste vragen en ook praktische tips, opdat dit tijdelijk ongemak u geen onnodige hoofdbrekens zou
SPIJSVERTERINGSKLACHTEN
DE VOEDINGSSUPPLEMENTEN VAN ALFA AAN JE GEZONDHEID BOUW JE ELKE DAG SPIJSVERTERINGSKLACHTEN ONDERSTEUNING VAN EEN VLOTTE MAAGWERKING DE SPIJSVERTERING, EEN INGEWIKKELD PROCES De spijsvertering bestaat
Ontdek wat magnesium voor jou kan doen
Ontdek wat magnesium voor jou kan doen Welk profiel past bij jou? Zwanger Vermoeid of stress Sporter Actief blijven Maag- en darmproblemen Informatiewijzer magnesium Magnesium; een veelzijdig mineraal
DUURSPORTER. Niveau 1. N1 / Geen klachten = Multi Health Support Gold/ Krill Gold/ D3 Gold
DUURSPORTER Niveau 1 N1 / Geen klachten = Multi Health Support Gold/ Krill Gold/ D3 Gold Klachten/ doel: klachten zijn afwezig, doel is basis ondersteuning. Daarom wordt de basis suppletie Multi Health
Clostridium Difficile Associated Diarrhoea (CDAD)
Clostridium Difficile Associated Diarrhoea (CDAD) s Herenbaan 172 2840 Rumst tel: 03 880 90 11 (algemeen) tel: 03 880 91 90 (afspraken) Informatiebrochure e-mail: info@hfr.be www.azheiligefamilie.be 2
Voedingsadvies bij short bowel
Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek De dunne darm is een belangrijk onderdeel van de spijsvertering. Na een maaltijd komt het voedsel via mond, slokdarm en maag in de dunne darm terecht. In de dunne darm wordt
Kruizemunt/ Spearmint
De Dentozyme chips zijn gemaakt van hoogwaardig onderhuids bindweefsel van runderhuid. Ze zijn verrijkt met Kruizemunt (Spearmint), Wei-eiwit (Whey-protein) of Spirulina. Tijdens het kauwen door de hond
HOOFDSTUK 6. Samenvatting, discussie en toekomstperspectieven
HOOFDSTUK 6 Samenvatting, discussie en toekomstperspectieven Samenvatting, discussie en toekomstperspectieven 89 SAMENVATTING INFLAMMATOIRE DARMZIEKTEN De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn beide
Probiotica en allergie: huidige inzichten, vragen en toekomstperspectieven
Probiotica en allergie: huidige inzichten, vragen en toekomstperspectieven Samenvatting Allergie komt in toenemende mate voor in westerse landen. De hygiënehypothese schrijft deze toename toe aan verminderde
Prednison voor de behandeling van de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa
Patiënteninformatie Prednison voor de behandeling van de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa rkz.nl Uw MDL-arts (maag-,darm-,leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven voor de behandeling van de ziekte
Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darmen
Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darmen Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zwangerschap 2 Erfelijkheid 2 Vruchtbaarheid 2 Invloed chronische darmziekte op de zwangerschap
Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Darmflora
Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen Darmflora Deze brochure is ontwikkeld door de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van
Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa)
Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van prednison/ prednisolon. In
9/05/2017. Hoe gefermenteerde voedingsmiddelen een positief effect hebben op onze microbiota en immuunsysteem. Overzicht lezing
Hoe gefermenteerde voedingsmiddelen een positief effect hebben op onze microbiota en immuunsysteem Prof. Dr. Ir. Sarah Lebeer Overzicht lezing Introductie tot hygiëne hypothese link gefermenteerde voeding
Advies voor het gebruik van voedingssupplementen
Advies voor het gebruik van voedingssupplementen Aandoening: Beschrijving aandoening: Fibromyalgie Onder Fibromyalgie wordt een reumatische aandoening verstaan, waarbij er sprake is van pijn in spieren
Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm
Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm Inleiding Zwanger worden als je een chronische ontstekingsziekte van de darm (IBD = inflammatory Bowel disease) hebt zoals de ziekte van Crohn
Stichting Educatie Atrium Innovations
Stichting Educatie Atrium Innovations Maak kennis met de mogelijkheden die voeding en suppletie kunnen bieden voor de veerkracht van onze gezondheid en de kwaliteit van leven Groeien in gezondheid door
3 onderwerpen. Irritable bowel syndrome (PDS) vanuit het Patientenperspectief
3 onderwerpen Irritable bowel syndrome (PDS) vanuit het Patientenperspectief 1 IBS in het kort 2 Kennis van IBS patienten over hun aandoening 3 Het patientenperspectief/vooroordelen Carla Flik Klinisch
Behandeling met Entyvio (vedolizumab)
Praat met uw arts als u graag meer informatie wilt over de behandeling met. Behandeling met (vedolizumab) Meer informatie Deze brochure is een aanvulling op de bijsluiter. We hopen dat de meeste vragen
Prednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum
Prednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison. In deze
Oorzaken Diagnose stellen Medische behandeling
Prikkelbare darm Een prikkelbare darm is een onschuldige darmaandoening, die wel veel lichamelijke klachten kan geven. Men spreekt niet van een ziekte omdat een prikkelbare darm niet samengaat met zichtbare
Darmproblemen; het belang van een gezonde darmflora
Darmproblemen; het belang van een gezonde darmflora Twee miljoen Nederlanders hebben te kampen met een chronische spijsverteringsziekte (Maag Lever Darm Stichting, 2006). Verreweg de meeste klachten houden
Sandoz B.V. Page 1/6 Lactulose Sandoz 670 mg/ml, stroop V3 RVG Samenvatting van de Productkenmerken Mei 2018
Sandoz B.V. Page 1/6 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 1 ml bevat 670 mg (als vloeistof) 3. FARMACEUTISCHE VORM Stroop. Heldere, kleurloze tot licht bruingele
TOP 10 GEZONDE GEFERMENTEERDE GROENTE
TOP 10 GEZONDE GEFERMENTEERDE GROENTE Hoewel u gefermenteerde levensmiddelen in de supermarkt kunt kopen, zijn deze meestal gepasteuriseerd op hoge temperatuur waardoor de nodige vriendelijke bacteriën
Tarwe intolerantie vs. glutenintolerantie & glutensensitiviteit
Tarwe intolerantie vs. glutenintolerantie & glutensensitiviteit Prima vertering graanproducten Vezelrijk, bevordert de stoelgang Vermindert opgeblazen gevoel na de maaltijd Iemand met coeliakie kan absoluut
1/23/2013. Index. Index. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept. Vriend of vijand?
//0 Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept Tolerantie wordt gedefinieerd als de actieve non-respons van het immuunsysteem op een antigeen dat via
Prednis(ol)on. bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Informatiefolder. N-ICC folder PRED uitgave november 2014
Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Informatiefolder N-ICC folder PRED uitgave november 2014 Deze folder is tot stand gekomen door samenwerkende IBD verpleegkundigen en MDL artsen
6 augustus 2008 CGM/ Advies classificatie van Lactobacillus rhamnosus
Aan de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Mevrouw dr. J.M. Cramer Postbus 30945 2500 GX Den Haag 6 augustus 2008 CGM/080806-01 Advies classificatie van Lactobacillus rhamnosus
Maag-, darm- en leverziekten
Afdeling: Onderwerp: Maag-, darm- en leverziekten Prednison bij ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison.
Nieuws van TerraLife. TerraLife nieuwsbrief. Geachte klant,
Nieuws van TerraLife Geachte klant, Wij zijn erg verheugd u hierbij onze eerste nieuwsbrief te mogen toesturen. In de nieuwsbrief van TerraLife willen we u graag informeren over actuele gezondheidsklachten,
Door: K. J. Theodore (USA) Foto: Lactobacillae
PROBIOTICA Door: K. J. Theodore (USA) Foto: Lactobacillae PROBIOTICA zijn voedingssupplementen van levende bacteriën die het aantal 'goede' bacteriën (microflora) verhogen, die nodig zijn in het darmkanaal
Gezondheid & Voeding
Hart en vaatziekten bestrijden en voorkomen met vitamine C Een goedkope en effectieve aanpak van hart en vaatziekten is heel goed mogelijk. En dan niet met farmaceutische middelen, die eigenlijk alleen
Irritable bowel syndrome (PDS) vanuit het Patientenperspectief. 3 onderwerpen. 1 IBS in het kort. 2 Kennis van IBS patienten over hun aandoening
Irritable bowel syndrome (PDS) vanuit het Patientenperspectief Carla Flik Klinisch Psycholoog / Psychotherapeut St. Antonius Ziekenhuis 3 onderwerpen 1 IBS in het kort 2 Kennis van IBS patienten over hun
Macrogol en electrolyten 13,7 g Teva, poeder voor drank
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT Macrogol en electrolyten 13,7 g Teva, Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn
Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn Uw behandelend arts en/of verpleegkundige specialist heeft met u gesproken over het gebruik van Methotrexaat (MTX). In deze folder krijgt u informatie over de
PDS B e l a n g e n v e r e n
r a b l D e PDS B e l a n g e n v e r e n r m S y n d r o a o m i g e i n g k k i r P De diagnose PDS 2 Het Prikkelbare Darm Syndroom, een functionele aandoening Ziekten met een duidelijke diagnose zijn
Patiëntenbrochure. basisscreening darm. En gezonde darm is de basis van het algehele welbevinden
Patiëntenbrochure basisscreening darm En gezonde darm is de basis van het algehele welbevinden Samen met uw therapeut of arts heeft u besloten de analyse Basisscreening darm uit te laten voeren. Deze folder
Methotrexaat bij reumatische aandoeningen. Maatschap Interne Geneeskunde IJsselland Ziekenhuis
Methotrexaat bij reumatische aandoeningen Maatschap Interne Geneeskunde IJsselland Ziekenhuis Inleiding U heeft van uw behandelend arts het medicijn methotrexaat voorgeschreven gekregen. Om dit medicijn
7,7. Werkstuk door een scholier 1769 woorden 9 maart keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 1769 woorden 9 maart 2005 7,7 18 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is colitis ulcerosa? Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm. Colitis
Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar
Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar 2 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira).
Snel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek. Een betere aanpak van chronische ziekten
Snel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek Een betere aanpak van chronische ziekten Samenvatting Het probleem Door de vergrijzing van de bevolking groeit het aantal
SPIJSVERTERINGS- STELSEL
P A T H O L O G I E SPIJSVERTERINGS- STELSEL De darmen / het buikgebied..... ongetwijfeld het meest onbegrepen en ondergewaardeerde (lymfatisch) orgaan in ons lichaam... De darmen / het buikgebied.....
Mijn kat heeft darmproblemen wat nu?
TROVET Intestinal, volledig, licht verteerbaar, hypoallergeen dieetvoeder voor katten ter ondersteuning van het maagdarmstelsel Mijn kat heeft darmproblemen wat nu? betrouwbare en betaalbare dieetvoeding
Voeding bij de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa. Ginette van Lienen, diëtist
Voeding bij de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa Ginette van Lienen, diëtist De diagnose en dan? Nog niet wetenschappelijk aangetoond dat voeding een rol speelt bij ontstaan IBD Er is géén specifiek
Nutritionele preventie en management bij prikkelbare darm syndroom, constipatie en diverticulose
Nutritionele preventie en management bij prikkelbare darm syndroom, constipatie en diverticulose Stijn Vanden branden OLV Aalst Prikkelbare Darm Syndroom Definitie Pathofysiologie Dieetmaatregelen Restrictiedieet
1. WAARVOOR WORDT DIT MIDDEL GEBRUIKT?
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Lactucell 670 mg/ml, stroop Lactulose Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. Gebruik
INTERACTIE VAN PROBIOTICA MET INFLAMMATOIRE PROCESSEN IN DE DARM
Academiejaar 2009-2010 INTERACTIE VAN PROBIOTICA MET INFLAMMATOIRE PROCESSEN IN DE DARM Barbara VANDENDRIESSCHE Promotor: Prof. Dr. R. Lefebvre Scriptie voorgedragen in de 2 de Master in het kader van
Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw behandelend arts en/of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Prednis(ol)on. In deze folder krijgt
Nederlandse Samenva ing
Nederlandse Samenva ing Nederlandse Samenva ing De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn de meest voorkomende vormen van chronische ontstekingen van het maag-darm-kanaal. In het engels wordt deze groep
2.1 Verstoord evenwicht protease-antiprotease
Roken is verreweg de belangrijkste risicofactor. Andere risicofactoren zijn: beroepen of hobby s met regelmatige blootstelling aan kleine deeltjes (fijnstof ) en (zelden) een familiair voorkomend enzymtekort
Diverticulose en diverticulitis
Diverticulose en diverticulitis U heeft last van uitstulpingen in uw dikke darm (diverticulose) of van een ontsteking van deze uitstulpingen (diverticulitis). In deze folder leest u meer over het ontstaan
Vereenvoudigde Nederlandse samenvatting
Vereenvoudigde Nederlandse samenvatting 151 152 Vroeggeboorte In de westerse wereld wordt 5 tot 13 procent van alle kinderen te vroeg geboren, waarbij vroeggeboorte wordt gedefinieerd als een zwangerschapsduur
Immuunreactie tegen virussen
Samenvatting Gedurende de laatste eeuwen hebben wereldwijde uitbraken van virussen zoals pokken, influenza en HIV vele levens gekost. Echter, vooral in de westerse wereld zijn de hoge sterftecijfers en
Hoofdstuk 1: Algemene introductie
amenvatting Appendices Hoofdstuk 1: Algemene introductie Dit proefschrift richt zich op de relatie tussen allergie en intestinale wormen. De term allergie wordt in dit proefschrift gebruikt voor atopische
Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar
Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar 2 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira).
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Duphalac, stroop 667 mg /ml
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Duphalac, stroop 667 mg /ml Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. - Bewaar deze bijsluiter, het kan
Probiotica. De in ons werkzame natuurkrachten brengen de ware genezing tot stand. (Hippocrates)
Probiotica De in ons werkzame natuurkrachten brengen de ware genezing tot stand (Hippocrates) Ontdekkingen tegen ontstekingen, obstipatie, allergieën, astma en schimmelinfecties en voor een sterk immuunsysteem.
Macrogol en electrolyten 13,7 g Teva, poeder voor drank
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Macrogol en electrolyten 13,7 g Teva, Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken - Bewaar deze bijsluiter.
Koolhydraten en de preventie van welvaartsziekten
Koolhydraten en de preventie van welvaartsziekten Evidence-based richtlijn van de German Nutrition Society Van vezels tot suikers: koolhydraten omvatten een brede range van voedingsstoffen. Wat is er precies
Lesthema 4: Probiotica
Lesthema 4: Probiotica Wil je wel eens weten: 1 Of je al die reclame over gezonde yoghurtdrankjes mag geloven? 1 Hoe die drankjes dan wel onze darmflora gunstig kunnen beïnvloeden? 1 Wat het verschil is
Voedselallergie en voedselintolerantie
DC 29 Voedselallergie en voedselintolerantie 1 Inleiding Bij voedselallergie of voedselintolerantie is er sprake van overgevoelige reacties op voedsel of bepaalde bestanddelen in voedsel. De informatie
Voedingsadvies voor een gezond spijsverteringsstelsel
Voedingsadvies voor een gezond spijsverteringsstelsel . Algemene beschouwingen rond het spijsverteringsstelsel I n h o u d s o p g a v e. Algemene beschouwingen rond het spijsverteringsstelsel.. D E G
Prikkelbare Darm Syndroom
MEDISCH CENTRUM Prikkelbare Darm Syndroom 2 Wat is een prikkelbare darm? We spreken van het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) of spastisch colon wanneer iemand gedurende tenminste 12 weken in de loop van
Bloed, Afweer en Infectieziekten
Bloed, Afweer en Infectieziekten Functies Vervoer van stoffen O 2 van longen naar cellen CO 2 van cellen naar longen Voedingstoffen van de dunne darm naar cellen Ureum van de lever naar de nieren Hormonen
MDL. Prednis(ol)on. bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
MDL Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Inhoudsopgave Algemeen 4 Werking 4 Gebruik 5 Bijwerkingen 5 Stoppen met Predni(so)lon 7 Interactie met andere geneesmiddelen 8 Vaccinaties
Hoe onze darmflora ons immuunsysteem beïnvloedt
Hoe onze darmflora ons immuunsysteem beïnvloedt Janneke N. Samsom Hoofd Laboratorium Kindergeneeskunde Groepsleider div. Gastroenterologie en Voeding ErasmusMC, Sophia Kindergziekenhuis Rotterdam j.samsom@erasmusmc.nl
Prednison (corticosteroïden)
Prednison (corticosteroïden) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Uw MDL-arts (maag-, darm- en leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven
GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding
GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen
METHOTREXAAT BIJ REUMATISCHE AANDOENINGEN FRANCISCUS GASTHUIS
METHOTREXAAT BIJ REUMATISCHE AANDOENINGEN FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Deze folder is bestemd voor patiënten (en hun naasten) die door de behandelend arts methotrexaat voorgeschreven hebben gekregen.