Voorstudie naar een meetlat voor milieuprestaties van glastuinbouwlocaties
|
|
- Jeroen de Jonge
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 CE Centrum voor energiebesparing en schone technologie Oude Delft HH Delft Tel: (015) Fax: (015) ce@antenna.nl URL: Voorstudie naar een meetlat voor milieuprestaties van glastuinbouwlocaties Samenvatting Openbare samenvatting van een intern rapport voor Novem Delft, Opgesteld door: Saeda Moorman (CE) Henk van Zeijts (CLM) Jan Vroonhof (CE) Frans Padt (CLM)
2 Colofon Bibliotheekgegevens rapport: Saeda Moorman (CE), Henk van Zeijts (CLM), Jan Vroonhof (CE), Frans Padt (CLM) Voorstudie naar een meetlat voor milieuprestaties van glastuinbouwlocaties Delft : Centrum voor energiebesparing en schone technologie, 2000 Glastuinbouw / Structuurschema s / Inrichtingsplannen / Meetmethoden / Milieu / Kwaliteit / Energie / Meststoffen / Bestrijdingsmiddelen / Locatiebeleid / Subsidies Vrij trefwoord: Draagvlak Deze samenvatting is gratis verkrijgbaar. Publicatienummer: Opdrachtgever: Novem bv Meer informatie over de studie is te verkrijgen bij de projectleider Saeda Moorman. copyright, CE, Delft Het CE in het kort Het Centrum voor energiebesparing en schone technologie (CE) is een onafhankelijk onderzoek- en adviesbureau dat werkzaam is op het raakvlak van milieu, economie en technologie. Wij stellen ons tot doel om vernieuwende, structurele oplossingen te ontwikkelen die beleidsmatig haalbaar, praktisch uitvoerbaar en economisch verstandig zijn. Inzicht in de verschillende maatschappelijke belangen is daarbij essentieel. Het CE is onderverdeeld in vier sectoren die zich richten op de volgende werkvelden: milieu-economie verkeer en vervoer materialen en afval (duurzame) energie Van elk van deze werkvelden is een publicatielijst beschikbaar. Geïnteresseerden kunnen deze opvragen bij het CE. Daarnaast verschijnt er tweemaal per jaar een nieuwsbrief met daarin een overzicht van de actuele projecten. U kunt zich hierop zonder kosten abonneren (tel: ).
3 Samenvatting Aanleiding De herstructurering van de glastuinbouw zorgt ervoor dat bestaande glastuinbouwgebieden op grote schaal worden heringericht en nieuwe gebieden worden ontwikkeld. Dit brengt een unieke kans met zich mee om milieuwinst te boeken met maatregelen op gebiedsniveau. Als hulpmiddel voor het incasseren van deze milieuwinst zijn CE en CLM bezig met de ontwikkeling van een meetlat voor milieuprestaties van glastuinbouwgebieden. Met deze meetlat kunnen nieuwe en bestaande glastuinbouwgebieden langs de lat gelegd worden en beoordeeld op een aantal milieuthema s. Tuinders, die binnenkort te maken krijgen met strenge individuele eisen op gebied van energie, meststoffen en bestrijdingsmiddelen, kunnen de milieuscore van een gebied laten meewegen bij hun keuze van een vestigingslocatie. Ook is de meetlat te gebruiken als afwegingsinstrument om te kiezen tussen verschillende milieumaatregelen. De meetlat kan toegepast worden als objectief instrument voor verdeling van subsidiegelden tussen locaties, of als toetsingsinstrument om aanbiedingen in tenders te beoordelen. In de woningbouw is met een dergelijke meetlat op gebiedsniveau, de EPL ( Energie Prestatie op Locatie ), goede ervaring opgedaan. De EPL berekent gebiedsscores voor fossiel brandstofgebruik en wordt o.a. gebruikt voor het jaarlijks publiceren van een benchmark van geplande nieuwbouwlocaties. De praktijk wijst uit dat hier een stimulerende werking van uitgaat om de energievoorziening te optimaliseren. Draagvlak meetlat getoetst CE en CLM hebben het draagvlak voor een meetlat voor glastuinbouwgebieden getoetst. Aan een groot aantal partijen met betrokkenheid bij de sector, is een concept-meetlat voorgelegd. In interviews is de vraag gesteld welke nuttige toepassingen men ziet voor een meetlat voor milieuprestaties van glastuinbouwlocaties, aan welke criteria de meetlat zou moeten voldoen, welke milieuthema s de meetlat zou moeten meenemen en hoe de meetlat er qua ontwerp uit zou moeten zien. De partijen konden daarbij reageren op de concept-meetlat van CE en CLM en ook eigen ideeën inbrengen. Reacties positief Door de geïnterviewde partijen is overwegend positief tot zeer positief gereageerd op het idee om een meetlat voor glastuinbouwgebieden te ontwikkelen. Het betreft partijen met verschillende invalshoeken en verantwoordelijkheden: overheden (ministerie, provincie, gemeente, Unie van Waterschappen), marktpartijen (tuindersorganisatie, energiebedrijf, projectontwikkelaar) en een vertegenwoordiger van de milieubeweging. Ze zagen de herstructurering en milieudoelen voor de glastuinbouwsector als belangrijkste argumenten voor een meetlat. Partijen zien diverse toepassingen Als mogelijke toepassingen zijn door de partijen de volgende zaken genoemd (met tussen haakjes de partijen die de toepassing overwegend naar voren brachten): / Meetlat voor glastuinbouwlocaties 1
4 1 Onderlinge vergelijking: met de meetlat kunnen gebieden onderling eenduidig worden vergeleken: alle gebieden worden langs dezelfde lat gelegd (overheid + markt). 2 Afwegen milieumaatregelen: met de meetlat kunnen allerlei mogelijke milieumaatregelen binnen een gebied met elkaar worden vergeleken op milieuscore. Dit kan meewegen bij de keuze van maatregelen (overheid + markt). 3 Doelen stellen en controleren: met de meetlat kunnen bestuurders eenduidige milieudoelen formuleren. Met de meetlat kan ook gemonitord worden of de doelen gehaald worden (vooral overheid). 4 Tenders en subsidies: met de meetlat kunnen objectieve randvoorwaarden gesteld worden voor tenders en subsidieverstrekking. (Bijvoorbeeld: om in aanmerking te komen voor subsidie moet de score minimaal.. bedragen ) (overheid + markt). 5 Keurmerk: De score op de meetlat kan gebruikt worden als keurmerk voor een gebied. Met een keurmerk kunnen goede tuinders worden aangetrokken en kan duidelijk gemaakt worden dat het gebied goed scoort in vergelijking tot andere gebieden (vooral markt). Milieuthema s in meetlat Als thema waarop de meetlat voor glastuinbouwlocaties zou moeten scoren heeft energie de breedste steun, aangevuld met CO 2 ten behoeve van CO 2 - bemesting. Andere thema s die in de interviews vaak werden genoemd zijn waterhuishouding en natuur en landschap (landschappelijke inpassing, ecologische waarde). Bij dat laatste werd wel vaak het vraagteken geplaatst hoe dit gekwantificeerd kan worden. Minder vaak genoemd zijn afval/grondstoffen en andere thema s. Meststoffen en bestrijdingsmiddelen worden ook weinig genoemd en zelfs afgeraden als thema, omdat er geen zinvolle collectieve maatregelen te bedenken zijn om gebruik c.q. emissies naar het milieu te reduceren. Eenvoud belangrijk Een criterium voor de meetlat dat bijna unaniem is genoemd is eenvoud. Een aantal partijen tekende aan dat gewaakt moet worden voor de betrouwbaarheid en objectiviteit (dus niet té eenvoudig). Daaruit komt naar voren dat de score op de meetlat zo veel mogelijk berekend moet worden met beschikbare standaardgegevens. Meetapparatuur opstellen in het gebied is geen aantrekkelijke optie. Meetlatjes spreken aan Het ontwerp van de meetlat zoals voorgesteld door CE en CLM werd over het algemeen positief onthaald. Dit ontwerp is geïllustreerd in onderstaande figuur (dit is geen definitief ontwerp, maar bedoeld als middel om de discussie op te wekken). Als argument vóór gold vooral de overzichtelijkheid van dit ontwerp. De partijen die bekend zijn met de EPL, noemden ook de gelijkenis met de EPL als belangrijk pluspunt, vanwege de duidelijkheid en uniformiteit voor bestuurders. De vraag is nog wel wat precies als ijkpunten voor de meetlat moeten worden gekozen. 2 Meetlat voor glastuinbouwlocaties /
5 Figuur 1 Ideeën voor meetlatten zoals voorgelegd aan de geïnterviewden Duurzaam 10 Ideeën voor gebiedsmeetlatten mogelijke maatregelen Gemiddeld restwarmte windturbines/pv-cellen riolering collectieve inzameling en behandeling drainwater afstemming van teelten groen + waterpartijen fietspaden landschappelijk inpassen materialenrecycling hergebruik (geen collectieve voorzieningen, gas + elektriciteit per bedrijf) energie meststoffen gewasbescherming natuur/landschap grondstoffen/afval Toelichting: De concept-meetlat in de figuur is door CE en CLM ontworpen naar analogie van de EPL (Energie Prestatie op Locatie) voor nieuwe woningbouwlocaties. Dit houdt in dat de score op de meetlat te zien is als een soort rapportcijfer met een 10 als maximaal haalbare en een 6 als voldoende (ter illustratie: de 6 komt bij de EPL voor de woningbouw overeen met een woning die precies voldoet aan de bouwregelgeving, maar niet meer dan dat). Voor de glastuinbouw is deze energiemeetlat nog verder aangevuld met meetlatten voor andere thema s. Per meetlat zijn enkele voorbeelden van maatregelen gegeven, waarmee de score boven de 6 kan uitkomen. De precieze score per maatregel zou met een rekenprogramma nog nader onderbouwd moeten worden. De bedoeling is verder dat de score op de meetlat onafhankelijk is van de omvang en teeltkeuze in het gebied, zodat gebieden ook onderling vergeleken kunnen worden / Meetlat voor glastuinbouwlocaties 3
6 Aanbevelingen 1 Gelet op het enthousiasme bij de geïnterviewde partijen, bevelen CE en CLM aan om de meetlat voor milieuprestaties van glastuinbouwgebieden verder te gaan ontwikkelen. 2 Gezien de actuele plannen met herstructurering is het aan te bevelen om de meetlat zo snel mogelijk te ontwikkelen. Omdat daarnaast ook de nodige zorgvuldigheid nodig is bij het opstellen van de rekenmethodiek, zou de meetlat op z n vroegst begin 2001 gepresenteerd kunnen worden. 3 De meetlat zou zich in ieder geval moeten richten op de thema s: energie + CO 2 -bemesting (incl. energie uit lokale biomassa); waterhuishouding (waterkwantiteit, waterkwaliteit); eventueel nog aangevuld met ecologische waarde. (Ten opzichte van de figuur hiervoor zijn de thema s gewasbescherming en meststoffen opgegaan in het bredere thema waterhuishouding. De term natuur en landschap is vervangen door ecologische waarde.) 4 Een geschikte indicator voor het thema energie + CO 2 -bemesting zou zijn CO 2 aangevuld met energie-efficiency zoals gedefinieerd in de AMvB Glastuinbouw (GJ/ha glasoppervlak). Voor de andere twee thema s moet nog een goede indicator gezocht worden. Bij waterhuishouding valt te denken aan afzonderlijke indicatoren op het gebied van waterkwantiteit en waterkwaliteit. 5 Aanbevolen wordt om de meetlat te baseren op standaardgegevens over effecten van maatregelen, en dus niet op metingen (met meetapparatuur) ín het gebied. Dit vanwege de eenvoud en de mogelijkheid om een glastuinbouwgebied al in de planfase langs de meetlat te kunnen leggen. 6 Per thema zou in ieder geval een aparte meetlat gemaakt moeten worde. Daarnaast zou gekeken moeten worden of het mogelijk is een optelling van alle thema s in één meetlat te realiseren. 7 De meetlat zou zich vooral moeten richten op de collectieve maatregelen. Op voorhand zouden de individuele maatregelen in elk gebied gelijk verondersteld kunnen worden (dus geen onderscheid tussen tuinders), maar wel is het aan te bevelen om na te gaan of hierdoor geen verkeerd beeld ontstaat van gebieden en of hier een oplossing voor gevonden moet worden. 8 De meetlat kan in de praktijk worden toegepast als: ondersteunend instrument voor projectontwikkeling en bestuurlijke toetsing; rekeninstrument om de glastuinbouwgebieden in Nederland in een lijst te rangschikken naar hun score op de meetlat (benchmark). 4 Meetlat voor glastuinbouwlocaties /
Gegevens stroometikettering 2004
CE CE Oplossingen voor Oplossingen voor milieu, economie milieu, economie en technologie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 HH Delft tel: 015 2 150 150 fax: fax: 015 015 2 150 150 151 151
Nadere informatieRapport 834 Oud, W., & Emmelot, Y. (2010). De visitatieprocedure cultuurprofielscholen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut.
Samenvatting Rapport 834 Oud, W., & Emmelot, Y. (2010). De visitatieprocedure cultuurprofielscholen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. In 2007 is de Vereniging CultuurProfielScholen (VCPS) opgericht, het
Nadere informatieHet verschil tussen de huidige situatie en de situatie 10 jaar geleden
Klimaatimpact van de 0,5 liter PET-fles Het verschil tussen de huidige situatie en de situatie 10 jaar geleden Openbare notitie Delft, april 2011 Opgesteld door: M.M. (Marijn) Bijleveld G.C. (Geert) Bergsma
Nadere informatieSamenvatting van: Effecten van het Lozingenbesluit Open Teelt en Veehouderij (LOTV) op de waterkwaliteit.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling/RIZA Samenvatting van: Effecten van het Lozingenbesluit
Nadere informatieIndustrie koppelen aan het warmtenet Rotterdam. Verkenning van kansen voor aansluiting van acht bedrijven in Botlek/Pernis op het warmtenet
Industrie koppelen aan het warmtenet Rotterdam Verkenning van kansen voor aansluiting van acht bedrijven in Botlek/Pernis op het warmtenet Openbare samenvatting Delft, oktober 2012 Opgesteld door: A. (Ab)
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Zaanstad
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Zaanstad Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Zaanstad Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Heerlen
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Heerlen Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Heerlen Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieNotitie energiebesparing en duurzame energie
Notitie energiebesparing en duurzame energie Zaltbommel, 5 juni 2012 Gemeente Zaltbommel Notitie energiebesparing en duurzame energie 1 1. Inleiding Gelet op de ambities in het milieuprogramma 2012-2015
Nadere informatieCollege van Gedeputeerde Staten statenvoorstel
PS2008WMC16-1 - College van Gedeputeerde Staten statenvoorstel Datum : 15 april 2008 Nummer PS : PS2008WMC16 Afdeling : MOW Commissie : WMC Registratienummer : 2008INT216622 Portefeuillehouder : De Wilde
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Haarlem
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Haarlem Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Haarlem Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieMet Preventie naar Duurzaam Ondernemen
CE CE Oplossingen Oplossingen voor voor milieu, milieu, economie economie en en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 2611 HH HH Delft Delft tel: tel: 015 015 2 150 2 150 150 150 fax: fax: 015
Nadere informatieSamenvatting rapportage tevredenheidsonderzoek leerlingen schooljaar 14-15
Samenvatting rapportage tevredenheidsonderzoek leerlingen schooljaar 14-15 In januari is er een tevredenheidsonderzoek gehouden onder de leerlingen van de groepen 6, 7 en 8 van De Dijk. Uiteindelijk hebben
Nadere informatieOverheid, onderwijsraden, Nji
Aanpak pesten in Nederland Overheid, onderwijsraden, Nji dr. Daan Wienke Antipestprogramma s Beoordeling, effectiviteitsonderzoek, toekomst Toelichting op de gevolgde werkwijze en uitkomsten inzake beoordeling
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Leiden
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Leiden Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Leiden Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht, Michiel
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Hengelo
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Hengelo Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Hengelo Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Groningen
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Groningen Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Groningen Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Utrecht
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Utrecht Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Utrecht Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Breda
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Breda Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Breda Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht, Michiel
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Nijmegen
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Nijmegen Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Nijmegen Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Delft
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Delft Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Delft Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht, Michiel
Nadere informatieCE Delft. Notitie. A. (Arno) Schroten F. (Femke) de Jong. milieu, en technolog. tel: 015 2 150 150 tel: 015 2 150 150. .nl. .nl Besloten Vennootschap
Op CE Delft CE lossingen Delft voor Oplossingen milieu, econom voor ie milieu, en technolog economie ie en technologie Oude Delft 180 Oude 2611 Delft HH 180 Delft 2611 HH Delft tel: 015 2 150 150 tel:
Nadere informatieVerkenning energie en verduurzaming glastuinbouw Limburg. 20 februari 2019
Verkenning energie en verduurzaming glastuinbouw Limburg 20 februari 2019 Initiatief en doel Initiatief 2017 LLTB-vakgroep tuinbouw bedekte teelten Ism LLTB en LTO Glaskracht Nederland Visie Klimaatneutrale
Nadere informatieVerslag Werkteam Swifterbant groeit
Verslag Werkteam Swifterbant groeit Bijeenkomst 11 Datum : woensdag 1 november 2017 Tijd : 16.30 uur 18.00 uur Plaats : De Hoeksteen te Swifterbant Aanwezig De heer A. Withaar (voorzitter), de heer G.J.
Nadere informatieSTRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA
STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert
Nadere informatieRondetafelgesprek. Zonneparken passend bij Drenthe
Rondetafelgesprek Zonneparken passend bij Drenthe Agenda 17.00 Opening en voorstelronde 17.10 Blok 1: Actuele voorbeelden uit het Drentse veld 17.40 Lichte maaltijd 17.50 Blok 2: Ingrediënten voor een
Nadere informatieBeslisdocument en plan van aanpak
Beslisdocument en plan van aanpak TIENDEVEEN Inleiding In oktober 2006 heeft de gemeenteraad ingestemd met het plan van aanpak Woningbouw dorpen. Het project bestaat uit drie fasen. Deze fasen worden telkens
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Deventer
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Deventer Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Deventer Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieVoortgangsrapportage 3 CO 2 -Prestatieladder
CO 2 -Prestatieladder Inhoudsopgave INLEIDING... 3 BRANDSTOF... 4 REDUCTIEDOELSTELLING... 4 RESULTATEN... 4 GROENAFVAL... 5 KETENANALYSE... 5 REDUCTIEDOELSTELLING... 5 HOEVEELHEID GROENAFVAL... 5 TRANSPORT
Nadere informatieStatenvoorstel. Perspectief Groene Hart Bestuurlijke samenvatting van het voorstel
Statenvoorstel Vergaderdatum GS: 13 juni 2017 Portefeuillehouder: Bom - Lemstra, AW Uiterlijke beslistermijn: n.v.t. Behandeld ambtenaar : mw L.G.J van Westbroek E-mailadres: lgj.van.westbroek@pzh.nl Telefoonnummer:
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente s-hertogenbosch
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente s-hertogenbosch Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente s-hertogenbosch Dit rapport is geschreven door: Hans
Nadere informatieNotitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland
Notitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland Samenvatting De totale investeringsomvang om de woningen en utiliteitsgebouwen in de provincie Noord-Holland in 2050 klimaatneutraal
Nadere informatieGedeputeerde Staten van Flevoland,
2013/24 Nummer 1529561 Nadere regel 'herstructureringsprojecten Flevoland 2013' Nadere regel Herstructureringsprojecten Flevoland 2013 Gedeputeerde Staten van Flevoland maken overeenkomstig artikel 3:42
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Maastricht
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Maastricht Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Maastricht Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Eindhoven
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Eindhoven Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Eindhoven Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieEindrapport 650-project Duurzame glastuinbouwclusters. Oktober 2011 September Context
Eindrapport 650-project Duurzame glastuinbouwclusters. Oktober 2011 September 2014 1. Context De provincie Antwerpen is goed voor 40% van alle glastuinbouw in Vlaanderen en huisvest meer dan 50% van alle
Nadere informatieVoortgangsrapportage 4 CO 2 -Prestatieladder
CO 2 -Prestatieladder Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. BRANDSTOF... 4 REDUCTIEDOELSTELLING... 4 RESULTATEN... 4 3. GROENAFVAL... 5 KETENANALYSE... 5 REDUCTIEDOELSTELLING... 5 HOEVEELHEID GROENAFVAL...
Nadere informatieV e r s l a g i n f o r m a t i e a v o n d o n t w e r p v i s i e z o n n e v e l d e n
V e r s l a g i n f o r m a t i e a v o n d o n t w e r p v i s i e z o n n e v e l d e n Opdrachtgever: Gemeente Heusden projectnummer: Onderwerp: Datum: 27-03-2019 Ontwerp visie zonnevelden Bij de openbare
Nadere informatieVRAGENBOOM INTERACTIEF WERKEN [IBO-protocol]
VRAGENBOOM INTERACTIEF WERKEN [IBO-protocol] Inleiding De vragenboom is een hulpmiddel om weloverwogen te bepalen of en in welke vorm interactief wordt gewerkt. Bij het aanbieden van de ingevulde vragenboom
Nadere informatieWKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl
WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl 12-11-2007Sheet nummer 1 Ontwikkelingen wereldwijd Heeft de Al Gore film impact?
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Tilburg
oin Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Tilburg Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Tilburg Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieOptimale benutting van de energie input van een houtgestookte centrale door plaatsing rookgascondensor en CO2- benutting met PVT
Resultaten en bevindingen van project Optimale benutting van de energie input van een houtgestookte centrale door plaatsing rookgascondensor en CO2- benutting met PVT Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Apeldoorn
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Apeldoorn Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Apeldoorn Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieNo Emmeloord, 24 juli Onderwerp Plan van aanpak zonneweides. Advies raadscommissie. Aan de raad. Status: ter besluitvorming
No. 18.0000435-1 Emmeloord, 24 juli 2018. Onderwerp Plan van aanpak zonneweides Advies raadscommissie [ ] Aan de raad. Status: ter besluitvorming Voorgesteld besluit 1. Het instemmen met het plan van aanpak
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Arnhem
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Arnhem Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Arnhem Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht, Michiel
Nadere informatieDuorsume enerzjy yn Fryslân. Energiegebruik en productie van duurzame energie
Duorsume enerzjy yn Fryslân Energiegebruik en productie van duurzame energie 1 15 11 oktober 1 Inhoud Management Essay...3 1 Management Essay De conclusies op één A4 De provincie Fryslân heeft hoge ambities
Nadere informatiePeriode 1 & 2: Manier van inleveren.
Periode 1 & 2 Leerjaar: 3 Vak: Economie In de eerste twee periodes van het 3 e studiejaar ga je tijdens het vak economie bezig met het organiseren van een relatie dag voor jou stagebedrijf. Het doel, budget,
Nadere informatieSamenvatting. Provincie Noord-Brabant. Plan-MER (SMB) Glastuinbouw West-Brabant. Witteveen+Bos. Van Twickelostraat 2. postbus 233.
Provincie Noord-Brabant Plan-MER (SMB) Glastuinbouw West-Brabant Samenvatting Van Twickelostraat 2 postbus 233 7400 AE Deventer telefoon 0570 69 79 11 telefax 0570 69 73 44 Provincie Noord-Brabant Plan-MER
Nadere informatieWaarom staat het licht op groen?
Waarom staat het licht op groen? Dorien Ottenhof (Provincie Noord-Hollandj) Luc Prinsen (Goudappel Coffeng) Lieuwe Krol (Goudappel Coffeng) Samenvatting Verkeerslichten functioneren een groot deel van
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Leeuwarden
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Leeuwarden Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Leeuwarden Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Middelburg
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Middelburg Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Middelburg Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieExtra impuls gemeenten voor scheiding kunststof verpakkingsafval van huishoudens
Extra impuls gemeenten voor scheiding kunststof verpakkingsafval van huishoudens Inhoud 1. Inleiding 3 2. Opzet 4 3. Voorwaarden en procedure 5 3.1 Eisen aan de projecten 5 3.2 Indienen van projecten 6
Nadere informatieCamperplaatsen stadscentrum
Projectopdracht en Plan van aanpak Camperplaatsen stadscentrum Datum: november 2015 Bert Hansma, SBC Postbus 20.000, 7900 PA Hoogeveen Telefoon 14 0528 Fax 0528-191325 Email info@hoogeveen.nl Internet
Nadere informatieToolkit Cliëntenparticipatie Zorg en Welzijn
Toolkit Cliëntenparticipatie Zorg en Welzijn De toolkit Cliëntenparticipatie Zorg en Welzijn bevat vier praktische instrumenten om samen met cliënten te werken aan verbetering of vernieuwing van diensten
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Zwolle
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Zwolle Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Zwolle Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht, Michiel
Nadere informatieDe bodem beschermt belangen
AT Osborne De bodem beschermt belangen Bijdrage aan VVM-symposium De Omgevingswet; kansen voor een gezonde bodem Utrecht, 4 september 2014 Jurgen van der Heijden, Inhoudsopgave 1. Probleemstelling
Nadere informatieSamenvatting LCA Ioniqa. Screening carbon footprintanalyse
Samenvatting LCA Ioniqa Screening carbon footprintanalyse Samenvatting LCA Ioniqa Screening carbon footprintanalyse Deze samevatting is geschreven door: Erik Roos Lindgreen Geert Bergsma Delft, CE Delft,
Nadere informatieBAWI/U200801717 Lbr. 08/170
Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8020 betreft Meerjarig aanvullende Uitkering I-deel WWB uw kenmerk ons kenmerk BAWI/U200801717 Lbr. 08/170 bijlage(n) datum
Nadere informatieDuurzame Greenport Westland Oostland
12 oktober 2009 Duurzame Greenport Westland Oostland EFRO programma Doel: Duurzame Greenport (p p p) Greenport Westland Oostland gemeentes Westland, Pijnacker Nootdorp, Lansingerland Kennisinstellingen
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Emmen
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Emmen Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Emmen Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht, Michiel
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Dordrecht
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Dordrecht Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Dordrecht Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieWaterkwaliteit verbeteren!
Waterkwaliteit verbeteren! Erwin Rebergen Beheerder grond- en oppervlaktewater 6 juni 2013 1 Onderwerpen Waarom spant zich in om de waterkwaliteit te verbeteren? Wat willen we bereiken? Hoe willen we een
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Amersfoort
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Amersfoort Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Amersfoort Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieOnderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek
Raadsvergadering, 22 april 2008 Voorstel aan de Raad Nr: 228 Agendapunt: 6 Datum: 9 april 2008 Onderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek Onderdeel raadsprogramma:
Nadere informatieFlexibele subsidies 2018: Thema - Samen voor de Stad
Flexibele subsidies 2018: Thema - Samen voor de Stad Aanvraagperiode 27 augustus tot en met 5 oktober 2018 Flexibele subsidies 2018 Net als in voorgaande jaren kunnen vrijwilligersorganisaties ook in 2018
Nadere informatieLocatierapport. CQ-meting. Zorggroep Groningen - Innersdijk
Locatierapport CQ-meting Zorggroep Groningen - Innersdijk In opdracht van Zorggroep Groningen Schaaksport 102 Postbus 8047 9718 LM Groningen T: (050) 549 5715 I: www.zorggroepgroningen.nl Contactpersoon
Nadere informatieEnergieprijzen in vergelijk
CE CE Oplossingen voor Oplossingen milieu, economie voor milieu, en technologie economie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 611 HH Delft 611 HH Delft tel: tel: 015 015 150 150 150 150 fax: fax:
Nadere informatieProvinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL
Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in
Nadere informatieEPL nieuwe strategie
CE CE Oplossingen voor milieu, economie Oplossingen voor en technologie milieu, economie en technologie Oude Delft 180 Oude 2611 HH Delft Delft 180 tel: 015 2611 2 150 HH 150 Delft fax: tel: 015 2 150
Nadere informatieWest-Friesland: warmte in transitie. Cor Leguijt, VVRE, 6 april 2017
West-Friesland: warmte in transitie Cor Leguijt, VVRE, 6 april 2017 Inhoud Warmtetransitie, van het aardgas af, hoezo???? Aanpak in het project Uitkomsten regio West-Friesland Eindbeeld (welke oplossing
Nadere informatieTenders Flexibele subsidies 2015: Nieuwe Vrijwilligersorganisaties
Tenders Flexibele subsidies 2015: Tender 4 Flexibele subsidies 2015 - Tender 4 U bent een nieuwe stichting of vereniging die (nog) geen beroep gedaan heeft op, of nog niet in aanmerking kan komen voor,
Nadere informatieCO 2 Managementplan Energie meetplan 2.C.2 & 3.B.2 & 4.A.2. Jade Beheer B.V. OFN OFS 2C. Autorisatiedatum: 19-03-2016 Versie: 1.0
CO 2 Managementplan Energie meetplan 2.C.2 & 3.B.2 & 4.A.2 Jade Beheer B.V. OFN OFS 2C Auteur: Coert van Maren Autorisatiedatum: 19-03-2016 Versie: 1.0 CO 2 management plan 2.C.2 & 3.B.2 & 4.A.2 1 Inhoud
Nadere informatieConcept Klimaatakkoord: De stand van zaken
Concept Klimaatakkoord: De stand van zaken Jan-Willem Lobeek Directeur-bestuurder Natuur en Milieufederatie Groningen Proces Klimaatakkoord I Klimaatberaad: Onder leiding van Ed Nijpels met vijf voorzitters
Nadere informatieFonds Impuls Bedrijventerreinen. Tussenevaluatie februari
Fonds Impuls Bedrijventerreinen Tussenevaluatie februari 2017 - Fonds Impuls Bedrijventerreinen Tussenevaluatie februari 2017 - Datum: 14 februari 2017 - Fonds Impuls Bedrijventerreinen, tussenevaluatie
Nadere informatieSynergie tussen MIRT projecten: synergie in de directe en indirecte effecten
3 - van den Burghweg 1 2628 CS Delft Postbus 5044 2600 GA Delft T (088) 798 2 222 F (088) 798 2 999 dvsloket@rws.nl http://www.rijkswaterstaat.nl/ dvs Synergie tussen MIRT projecten: synergie in de directe
Nadere informatieHandreiking Ladder voor duurzame verstedelijking. Samenvatting
Handreiking Ladder voor duurzame verstedelijking Samenvatting Samenvatting Handreiking bij de ladder voor duurzame verstedelijking Op 1 oktober 2012 is het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) gewijzigd,
Nadere informatieResultaten Klanttevredenheidsonderzoek Peuterspeelzalen PWH 2015
Resultaten Klanttevredenheidsonderzoeken 2015 Peuterspeelzaalwerk Heerlen 22 januari 2016 Resultaten Klanttevredenheidsonderzoek Peuterspeelzalen PWH 2015 Inleiding De focus op kwaliteit en pedagogisch
Nadere informatieUitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Zoetermeer
Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Zoetermeer Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit Gemeente Zoetermeer Dit rapport is geschreven door: Hans Voerknecht,
Nadere informatieOns kenmerk G500/4.28672. Aantal bijlagen 1
Directie Grondgebied Openbare Ruimte Raad van de gemeente Nijmegen Stationsplein 13 6512 AB Nijmegen Telefoon (024) 329 94 44 Telefax (024) 323 93 34 E-mail gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus 9105
Nadere informatieQDNA PREM FYSIOTHERAPIE. Sturen op kwaliteit. Interview: Marije de Leur, Keurmerk Fysiotherapie
QDNA PREM FYSIOTHERAPIE Interview: Marije de Leur, Keurmerk Fysiotherapie Sturen op kwaliteit HET NIEUWE METEN FYSIOTHERAPEUTEN GAAN STUREN OP KWALITEIT. Er waait een frisse wind door het zorglandschap
Nadere informatieParticipatie. Deelname aan initiatieven in de sector
Participatie Deelname aan initiatieven in de sector Definitief Participatie Deelname aan initiatieven in de sector Versie 2 Opdrachtgever Eelerwoude Mossendamsdwarsweg 3 7472 DB Goor T 0547 26 35 15 F
Nadere informatieVoortgangsrapportage 5 CO 2 -Prestatieladder
CO 2 -Prestatieladder Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. BRANDSTOF... 4 REDUCTIEDOELSTELLING... 4 RESULTATEN... 4 3. ELEKTRICITEIT... 5 4. GROENAFVAL... 6 KETENANALYSE... 6 REDUCTIEDOELSTELLING... 6 HOEVEELHEID
Nadere informatieDijkversterking en ruimtelijke ontwikkelingen slim combineren: het kán! Samenvatting van de Perspectievennota Alblasserwaard-Vijfheerenlanden
Dijkversterking en ruimtelijke ontwikkelingen slim combineren: het kán! Samenvatting van de Perspectievennota Alblasserwaard-Vijfheerenlanden 1 2 De Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (A5H) is een prachtig
Nadere informatieBijlage nota gs: 502478/502484 Uitvoeringsregeling subsidie duurzaam renoveren Noord- Holland 2015
Bijlage nota gs: 502478/502484 Uitvoeringsregeling subsidie duurzaam renoveren Noord- Holland 2015 Besluit van gedeputeerde staten van Noord-Holland van, nr., tot vaststelling van de Uitvoeringsregeling
Nadere informatieSAMENVATTING EVALUATIE PROGRAMMA SCHAKEL!
SAMENVATTING EVALUATIE PROGRAMMA SCHAKEL! Aanleiding Het Vervangingsfonds voert regelmatig grootschalige projecten of programma s uit om een extra impuls te geven aan de aanpak van het ziekteverzuim in
Nadere informatie417788 GJ Eeftink Gri --
SAMENVATTING RAADSVOORSTEL EN -BESLUIT 417788 GJ Eeftink Gri -- AGENDANUMMER B2 BELEIDSPROGRAMMA/BELEIDSLIJN Niet van toepassing REDEN VAN AANBIEDING Volgens artikel 213, lid 2 Gemeentewet wijst de raad
Nadere informatieCommunicatieplan CO 2 -prestatieladder
plan CO 2 -prestatieladder T.b.v. certificering CO 2 -prestatieladder (nr 3.C.1) U vindt in dit document de communicatiedoelstellingen, de interne en externe doelgroepen, de interne en externe communicatiemiddelen
Nadere informatieOpvolging aanbevelingen 2017
EINDRAPPORT Opvolging aanbevelingen 2017 Provincie Zuid-Holland maart 2018 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 2 OVERGENOMEN AANBEVELINGEN... 4 3 MONITORING OPVOLGING AANBEVELINGEN... 5 4 STAND VAN ZAKEN OPVOLGING
Nadere informatieOns kenmerk: Z / mevrouw M.A. de Jong, de heer H. de Rijk
Notitie Ons kenmerk: Z-2015-15661 / 15945 Behandeld door: mevrouw M.A. de Jong, de heer H. de Rijk Onderwerp: Aantal pag. 5 Bijlagen: Concept notitie reikwijdte en detailniveau planmer Structuurvisie Ondergrond
Nadere informatieGelet op artikel 2 van de Algemene subsidieverordening Noord-Holland 2011;
Besluit van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland van 13 december 2016, nr. 841881/841887, tot vaststelling van de Uitvoeringsregeling subsidie gedragsbeïnvloeding verkeersveiligheid Noord-Holland 2017
Nadere informatieInitiatieven CO2 reductie MVOI BV.
Initiatieven CO2 reductie MVOI BV. MVOI BV Versie: 1 Datum: 15-05-2017 Pagina 1 van 6 Inhoud 1 Inleiding...3 2. Initiatieven waarin we zijn toegetreden....4 2.1 Warmtetafel. (Warmtenetwerk)...4 De Warmtetafel
Nadere informatieHet memo wordt afgesloten met een advies aan het Bestuurlijk Provinciaal handhavingsoverleg van 20 december 2012.
B-PHO 20 december 12; agendapunt 5 MEMO Noties ter beoordeling van de voortzetting en positionering van de PHO werkgroepen Kwaliteit en Handhaving Bouwstoffen en Ketenbeheer in relatie tot de ontwikkeling
Nadere informatieLusten en lasten eerlijk verdelen
Lusten en lasten eerlijk verdelen Er is breed draagvlak voor een eerlijke verdeling van de lusten en lasten van het klimaatbeleid. Dat is nodig om het draagvlak voor klimaatbeleid te vergroten en daarmee
Nadere informatieTijdelijke duurzame energie
Tijdelijke duurzame energie Tijdelijk Uitgewerkte businesscases voor windenergie, zonne-energie en biomassa Anders Bestemmen Tijdelijke duurzame energie Inleiding In het Corporate Innovatieprogramma van
Nadere informatieBESTUURLIJKE SAMENVATTING AFSTEMMEN INVESTERINGEN
BESTUURLIJKE SAMENVATTING AFSTEMMEN INVESTERINGEN Aanpak De opdracht Afstemmen investeringen is voortvarend opgepakt door de werkgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van de Gelderse waterschappen en
Nadere informatieBeoogd effect Het realiseren van een woonvorm voor 4 tot 6 inwoners van Tiel die behoren tot de doelgroep voor de onderste trede van de woonladder.
Raadsvoorstel Agendapunt 10 Raadsvergadering 21 november 2018 Portefeuillehouder M. Melissen Begrotingsprogramma 2. Sociaal domein Onderwerp Anders Wonen, locatie Besluit om: 1. Kennis te nemen van de,
Nadere informatieBiomassa WKK in de glastuinbouw
Management samenvatting Biomassa WKK in de glastuinbouw Evaluatie van transitieroutes Februari 2005 Auteurs Opdrachtgevers : Ir. Joep Coenen, Cogen Projects Ir. Stijn Schlatmann, Cogen Projects : Productschap
Nadere informatieCommissie Welzijn, Zorg en Cultuur Commissie Ruimte, Water en Groen (t.k.) 23 april 2002 Nr , PB Nummer 25/2002
Commissie Welzijn, Zorg en Cultuur Commissie Ruimte, Water en Groen (t.k.) 23 april 2002 Nr. 2002-06055, PB Nummer 25/2002 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen inzake
Nadere informatieSamenvatting Klanttevredenheidsonderzoek 2011 Facilitair Bedrijf UT
Samenvatting Klanttevredenheidsonderzoek 2011 Facilitair Bedrijf UT Het Facilitair Bedrijf heeft in maart van 2011 een klanttevredenheidsonderzoek gehouden onder haar gebruikers. Dit rapport is een samenvatting
Nadere informatieSKB-Duurzame Ontwikkeling Ondergrond Showcase Amersfoort
SKB-Duurzame Ontwikkeling Ondergrond Showcase Amersfoort Water, bodem en groen vormen de groene alliantie. De gemeente Amersfoort borgt de alliantie in drie etalagegebieden én in haar structuurvisie, het
Nadere informatieBeleidsregel Beoordeling Inbreidingsverzoeken Gemeente Overbetuwe 2007
Beleidsregel Beoordeling Inbreidingsverzoeken Gemeente Overbetuwe 2007 Vastgesteld B&W: 19 juni 2007 en Raad: 30 oktober 2007 Inleiding Aanleiding Op 25 oktober 2005 heeft de gemeenteraad van de gemeente
Nadere informatie