Gezond maakt slim: jaar gezondheidsonderwijs

Transcriptie

1 Gezond maakt slim: slim: eerste bevindingen na twee jaar gezondheidsonderwijs dr. Rob de Leeuw Projectleider Geïntegreerd Gezondheidsonderwijs

2 Achtergrond studie 25: onderwijs ontwikkeld gericht op: 7 riskante leefgewoonten Bravios Peer education Aandacht voor meerdere actoren Omgeving, zorgverlening, sanctiebeleid Drie uur gezondheidsonderwijs p/w

3 Achtergrond studie 27: Nulmeting 156 scholieren Pen en Papier (groepsgewijs op school) 28: Eerste vervolgmeting 741 scholieren Digitale afname (groepsgewijs op school) 29: Tweede vervolgmeting 862 scholieren Digitale afname (groepsgewijs op school)

4 Kanttekeningen studie Hoge respons Innovatieve interventie Geen controleschool Alleen indicatie van mogelijk effect Onderzoek ontwikkeld op school met hoge SES Resultaten niet generaliseerbaar Interventie is twee jaar gegeven Meer tijd nodig om uit te kristalliseren en voor goede evaluatie

5 Uitvoering studie Vijf studenten: afstudeeronderzoek Jeanneke Peeters: Overzicht van de belangrijkste resultaten: 29 vergeleken met 27 en 28 Bewegen Roken Alcoholgebruik Voeding Internetgebruik en gamen Pesten Vergelijking van: Zes klassen Schooltype Geslacht

6 Belangrijkste resultaten na twee jaar Gezondheidsonderwijs Jeanneke Peeters Wetenschappelijke stage 6e jaar geneeskunde

7 De Gezonde School Gezondheidsonderwijs Inleiding Onderzoekspopulatie B ewegen R oken A lcohol V oeding I nternet O ntspanning Conclusies

8 Inleiding Door leerlingen gerapporteerde gegevens Vergelijking: Totale populatie Jongens/meisjes Schooltypen Klassen Regionale cijfers Jeugdmonitor GGD Utrecht 28-29

9 Gezondheidsonderwijs Klas 1 Klas 1 Klas 1 Klas 2 Klas 2¹ Klas 2¹ Klas 3 Klas 3¹ Klas 3² Klas 4 Klas 4¹ Klas 4² Klas 5 Klas 5 Klas 5¹ Klas 6 Klas 6 Klas 6 = moment invoering onderwijs * ¹Rood = 1 jaar onderwijs gevolgd * ²Blauw = 2 jaar onderwijs gevolgd * Uitzondering: pesten, bewegen

10 Onderzoekspopulatie Totaal Jongen 43 (41) 36 (41) 321 (38) Meisje 576 (55) 386 (52) 47 (55) Klas (19) 237 (32) 213 (25) (21) 157 (21) 131 (15) 3 25 (19) 175 (24) 2 (23) 4 22 (21) 77 (1) 178 (21) (13) 59 (8) 112 (13) 6 62 (6) 36 (5) 2 (2) VMBO 138 (13) 145 (2) 159 (19) HAVO 394 (37) 157 (21) 299 (35) Atheneum 312 (3) 258 (35) 254 (3) Gymnasium 21 (19) 181 (24) 142 (17)

11 Onderzoekspopulatie Totaal Jongen 43 (41) 36 (41) 321 (38) Meisje 576 (55) 386 (52) 47 (55) Klas (19) 237 (32) 213 (25) (21) 157 (21) 131 (15) 3 25 (19) 175 (24) 2 (23) 4 22 (21) 77 (1) 178 (21) (13) 59 (8) 112 (13) 6 62 (6) 36 (5) 2 (2) VMBO 138 (13) 145 (2) 159 (19) HAVO 394 (37) 157 (21) 299 (35) Atheneum 312 (3) 258 (35) 254 (3) Gymnasium 21 (19) 181 (24) 142 (17)

12 Bewegen Voldoen aan combinorm? Dagelijks 6min lichamelijke beweging óf 2/week sporten Vind je dat je meer zou moeten bewegen? Alleen vergeleken

13 Bewegen Com binorm Meer bew egen 1 8 voldaan Totaal M V Totaal M V jaar jaar Ruim 85 van de leerlingen voldoet aan de combinorm Jongens voldoen vaker aan de norm dan meisjes >5 vindt dat ze meer moeten bewegen Meisjes vinden vaker dan jongens dat ze meer moeten bewegen

14 Bewegen en schooltype Combinorm en sc hooltype Meer bew egen en schooltype voldaan vmbo havo atheneum gymnasium vmbo havo atheneum gymnasium jaar jaar 28: VMBO leerlingen voldoen minst aan de norm VMBO leerlingen vinden vaker dat ze meer moeten bewegen

15 Bewegen per klas Combinorm en klas Meer bewegen en klas 1 8 voldaan klas 1 klas 2 klas 3 klas 4 klas 5 klas 1 klas 2 klas 3 klas 4 klas 5 klas klas Geen significante verschillen per klas over de jaren

16 Roken Rook je of heb je ooit gerookt? Regelmatige rokers In de afgelopen maand gerookt Rookscore Op basis van rookfrequentie en hoeveelheid Alleen berekend van de regelmatige rokers!!

17 Roken Regelmatige rokers Gemiddelde rookscore totaal m v score totaal m v jaar jaar Afname regelmatige rokers 29 tov 27 Gemiddelde rookscore rokers toegenomen Minder leerlingen roken, maar de rokers roken meer! In 27 roken er meer meisjes dan jongens Rookscore verschilt niet significant tussen jongens en meisjes

18 Roken en schooltype Regelmatige rokers en schooltype Rookscore en schooltype vmbo havo atheneum gymnasium gemiddelde rookscore vmbo havo atheneum gymnasium jaar jaar Op gymnasium minste rokers In 27, 28: op VMBO meeste rokers, in 29 op de HAVO Afname rokers VMBO, toename rokers HAVO Gymnasium 29 uitschieter rookscore: slechts 11 rokende leerlingen

19 Roken per klas Regelmatige rokers per klas Rookscore per klas gemiddelde rookscore klas 1 klas 2 klas 3 klas 4 klas 5 klas 1 klas 2 klas 3 klas 4 klas 5 klas klas Klas 2: percentage rokers toegenomen Andere klassen: het percentage rokers afgenomen Gemiddelde rookscore toegenomen

20 Roken en regionale cijfers Tabel. Ooit gerookt 29 Totaal Jongens Meisjes 29 3 Utrecht Tabel. Regelmatige rokers 29 Totaal Jongens Meisjes Utrecht VMBO HAVO/VWO 25 3 VMBO HAVO/VWO Klas 2 en 3 Totale percentage rokers ongeveer gelijk VMBOers op de onderzochte school roken vaker

21 Alcohol Heb je ooit alcohol gedronken? Drinkscore Alleen berekend van drinkers Frequentie x hoeveelheid = aantal glazen/week Risico-drinken 6 eenheden/week Binge-drinken 5 eenheden per gelegenheid

22 Alcohol Ooit gedronken Gemiddelde drinkscore totaal m v drinkscore totaal m v jaar jaar ooit alcohol gedronken afgenomen van 74 naar 64 Gemiddelde drinkscore toegenomen Er zijn minder leerlingen gaan drinken. Zij die drinken, drinken meer! 27, 29: jongens hogere drinkscore dan meisjes

23 Alcohol Risicodrinkers Bingedrinken totaal m v totaal m v jaar jaar risicodrinkers afgenomen van 22 naar 15 bingedrinkers afgenomen van 37 naar 26 Jongens meer risico- en bingedrinken dan meisjes

24 Alcohol en schooltype Risicodrinkers en schooltype Bingedrinken en schooltype vmbo havo atheneum gymnasium vmbo havo atheneum gymnasium jaar jaar Gymnasium minste risico- en bingedrinkers 27: percentage bingedrinkers hoogst op VMBO Grootste afname risicodrinken en bingedrinken op het VMBO

25 Alcohol per klas Gemiddelde drinkscore per klas 8 7 drinkscore klas 1 klas 2 klas 3 klas 4 klas 5 klas Alle klassen: geen veranderingen in drinkscore in 29 tov 27

26 Alcohol per klas Risicodrinkers per klas Bingedrinkers per klas klas 1 klas 2 klas 3 klas 4 klas 5 klas 1 klas 2 klas 3 klas 4 klas 5 klas klas Alle klassen: risicodrinkers in 29 afgenomen tov 27 Alle klassen: afname bingedrinkers

27 Alcohol en regionale cijfers Tabel. Ooit alcohol gedronken Tabel. Bingedrinken 29 Utrecht 29 Utrecht Totaal Jongens Meisjes 4 43 Totaal Jongens Meisjes VMBO HAVO/VWO 39 5 VMBO HAVO/VWO Totale percentages drinkers en bingedrinkers ongeveer gelijk Jongens op onderzochte school drinken meer VMBOers op onderzochte school drinken meer Nederlandse etniciteit en hoge SES mogelijke verklaring??

28 Voeding Ben je tevreden met je eigen gewicht? EDE-Q score Eating Disorder Examination Questionaire Alleen ingevuld als ontevreden met gewicht Hogere score = grotere problematiek

29 Voeding Ontevreden met gewicht EDE-Q score totaal m v EDE-Q score totaal m v jaar jaar Totale populatie: tevredenheid en EDEQ gelijk gebleven Kwart leerlingen ontevreden met gewicht Meisjes significant vaker ontevreden en hogere EDEQ dan jongens.

30 Voeding en schooltype Ontevreden over gew icht en schooltype EDE-Q score en schooltype vmbo havo atheneum gymnasium EDE-Q score vmbo havo atheneum gymnasium jaar jaar 28, 29: VMBO leerlingen vaker ontevreden over het eigen gewicht 27,29: EDE-Q score gymnasium laagst, VMBO hoogst

31 Voeding per klas Ontevreden over gewicht per klas EDE-Q score per klas klas 1 klas 2 klas 3 klas 4 klas score klas 1 klas 2 klas 3 klas 4 klas klas klas 1 e klas: toename ontevredenheid gewicht in 29 Andere klassen: afname ontevredenheid over de jaren In klas 1, 3 en 5 neemt de gemiddelde EDE-Q score af In klas 2 en 4 neemt de EDE-Q score toe

32 Voeding en regionale cijfers Tabel. Zichzelf te dik vinden 29 Utrecht Totaal Jongens 8 21 Meisjes 23 4 VMBO HAVO/VWO Antwoordmogelijkheden verschillen!!! (GGD meer keuzemogelijkheden) dat zichzelf te dik vind kleiner op onderzochte school Overeenkomende verschillen tussen geslacht en schooltype

33 Internet/Gamen CIUS = Compulsive Internet Score 12 vragen over internetgebruik CGUS = Compulsive Game Score 12 vragen over gamen Hogere score = meer internet/gamen

34 Internet/Gamen Gamescore Inte rne ts core 2 2 gemiddelde score 1,8 1,6 1,4 1, tot m v gemiddelde score 1,8 1,6 1,4 1, tot m v jaar jaar Totale game- en internetscore onveranderd over de jaren Jongens gamen significant meer dan meisjes Geen verschil internetscore jongens en meisjes

35 Internet/Gamen en schooltype Gamescore en schooltype Internetscore en schooltype 2 2 gemiddelde score 1,8 1,6 1,4 1, jaar vmbo havo atheneum gymnasium gemiddelde score 1,8 1,6 1,4 1, jaar vmbo havo atheneum gymnasium Geen duidelijke verschillen in gamescore tussen schooltypen Internetscore: 27 en 28 op VMBO hoogst

36 Internet/Gamen per klas Gamescore en klas Internetscore en klas 2 2 gemiddelde score 1,8 1,6 1,4 1,2 1 klas 1 klas 2 klas 3 klas 4 klas gemiddelde score 1,8 1,6 1,4 1,2 1 klas 1 klas 2 klas 3 klas 4 klas klas klas 1 e klas: gamescore toegenomen over de jaren 4 e klas: internetscore afgenomen over de jaren

37 Pesten Pestscore/slachtofferscore Berekend o.b.v 4 vragen over pesten/gepest worden Pester/slachtoffer Iemand die in de afgelopen maand 2 of meer keer heeft/is gepest

38 Pesten Gemiddelde pestscore Gemiddelde slachtofferscore 1,6 1,6 1,5 1,5 1,4 Totaal 1,4 Totaal score 1,3 1,2 Jongen Meisje score 1,3 1,2 Jongen Meisje 1,1 1, jaar jaar Pestscore blijft ongeveer gelijk over de jaren Slachtofferscore neemt toe in 29 tov 27 Jongens hogere pestscore én slachtofferscore dan meisjes

39 Pesten en schooltype Pestscore per schooltype Slachtofferscore per schooltype 1,6 1,6 pestscore 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 VMBO HAVO Atheneum Gymnasium slachtofferscore 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 VMBO HAVO Atheneum Gymnasium meting meting In alle jaren VMBO hoogste pestscore, gymnasium laagst In 28 en 29 is de slachtofferscore op het VMBO het hoogst In 29 is de slachtofferscore op het gymnasium het laagst

40 Pesten per klas Overzicht pestscore per klas Overzicht slachtofferscore per klas 1,6 1,6 1,5 1,5 1,4 27 1,4 27 score 1,3 1, score 1,3 1, ,1 1,1 1 Klas 1 Klas 2 Klas 3 Klas 4 Klas 5 1 klas 1 klas 2 klas 3 klas 4 klas 5 Klas 4: significante afname pestscore Andere klassen: pestscore 29 toegenomen tov 27 In alle klassen slachtofferscore toegenomen In klas 2 grootste toename pestgedrag

41 Pesten Pesten Slachtoffer pesters slachtoffers Totaal Schelden Roddelen Fysiek Internet soort pesten To t aal Scheld en R o d d elen Fysiek Int ernet soort pesten Percentage pesters ongeveer gelijk gebleven (2-21) Percentage slachtoffers toegenomen van 11 in 27 naar 15 in 29 Schelden en roddelen meest voorkomende vormen van pesten Internet/sms pesten toont grootste toename

42 Tabel. Pesters Pesten en regionale cijfers Tabel. Slachtoffers 29 GGD Totaal Jongens Meisjes GGD Totaal Jongens Meisjes 9 14 VMBO HAVO/VWO 2 22 VMBO HAVO/VWO Totale percentages pesters/slachtoffers ongeveer gelijk Jongens en VMBOers onderzochte school pesten meer dan regionale cijfers

43 Conclusies B R A ewegen Meisjes en VMBOers bewegen minst >5 leerlingen wil meer bewegen oken Minder leerlingen roken, de rokers roken meer Grootste winst behaald op VMBO lcohol Minder leerlingen drinken, drinkers drinken meer risicodrinkers en bingedrinkers afgenomen

44 Conclusies V I oeding en gewicht Kwart leerlingen ontevreden met gewicht Meisjes en VMBOers meeste eetproblemen nternet en gamen Constant over de jaren Jongens en VMBOers meest O ntspanning (pesten) Aantal slachtoffers toegenomen Jongens en VMBOers pesten het meest

45 Hoe nu verder? Effecten derde meting Haalbaarheidsstudie Meer tijd nodig Controlescholen nodig Andere afname bij tweede meting Soms averechts effect Verschillende verklaringen Ook in de literatuur gevonden

46 Hoe nu verder? Vervolgstudie met twee experimentele en vier controlescholen Verschillen in: Mate van geïntegreerd gezondheidsonderwijs SES Aandacht voor clustering van ongezonde leefstijlfactoren

47 Vragen/opmerkingen?

48 Stelling 1 Een gezamenlijke aanpak van verschillende leefstijlfactoren is essentieel voor het veranderen van leefstijl

49 Stelling 2 Peer education is een essentieel onderdeel binnen gezondheidsonderwijs en van belang voor verandering van leefstijl

50 Stelling 3 Aandacht voor de omgeving van leerlingen is essentieel voor het veranderen van leefstijl