SCHOLIERENONDERZOEK E-MOVO

Transcriptie

1 SCHOLIERENONDERZOEK E-MOVO GEMEENTE HEEMSTEDE SOCIAAL WELBEVINDEN SOCIAAL WELBEVINDEN SOCIAAL WELBEVINDEN WELBEVINDEN SOCIAAL WELBEVINDEN

2 SCHOLIERENONDERZOEK E-movo GEMEENTE HEEMSTEDE Een onderzoek naar de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. HET ONDERZOEK In het najaar van 09 hebben ruim.00 scholieren woonachtig in de Kennemerland meegedaan aan een vragenlijstonderzoek van de GGD, ook wel E-movo onderzoek genoemd. Leerlingen van klas 2 en van het voortgezet onderwijs beantwoordden tijdens een lesuur op school via internet vragen over hun gezondheid, thuissituatie, leefstijl en vrije tijd. Het doel van het onderzoek is om gemeenten, scholen en de GGD inzicht te geven in de gezondheid en leefstijl van de jeugd. De Kennemerland omvat tien gemeenten: Beverwijk, Bloemendaal, Haarlem, Haarlemmerliede en Spaarnwoude, Haarlemmermeer, Heemskerk,, Uitgeest, Velsen en Zandvoort. Deze factsheet bespreekt de resultaten van de deelnemende scholieren die wonen in. Ook voor de andere negen gemeenten en voor de in zijn geheel zijn factsheets opgesteld, die zijn te downloaden vanaf de website van GGD Kennemerland. Deelnemende scholieren In totaal hebben 395 scholieren die in wonen een bruikbare vragenlijst ingevuld. Geschat wordt dat dit 5% is van alle tweede- en vierdeklassers die in deze gemeente wonen. De scholieren zijn afkomstig van verschillende scholen binnen en buiten. Tabel 1 toont de achtergrondgegevens van de scholieren uit en de. In vergelijking met de hebben in minder niet-westers allochtone leerlingen aan het onderzoek meegedaan en minder vmbo-leerlingen. Deze laatste groep bestond in uit leerlingen. Tabel 1. Achtergrondgegevens deelnemende scholieren en 395 scholieren (%) Regio. scholieren (%) Geslacht Jongens Meisjes 50 Klas Klas Klas 9 Onderwijstype Vmbo 19 2 Havo/vwo Onderwijstype Vmbo klas 2 2 naar klas Vmbo klas 9 19 Havo/vwo klas Havo/vwo klas 1 2 Gezinssamenstelling Twee ouders (beide eigen ouders) Twee ouders (van wie één stiefouder) Co-ouders (twee huizen) Eén ouder Anders Etniciteit Autochtoon 8 81 Westers allochtoon 9 8 Niet-westers allochtoon 5 11

3 Van de scholieren uit vindt 83% zijn gezondheid goed of heel goed, 1% antwoordt gaat wel en 2% ervaart zijn gezondheid niet zo best of slecht. Dit wijkt weinig af van de nale percentages. Er zijn binnen de groep Heemsteedse scholieren geen verschillen tussen jongens en meisjes, tussen vmbo- en havo/vwo-leerlingen en tussen tweede- en vierdeklassers. Chronische aandoeningen en allergieën De door de scholieren meest genoemde ziekten en/of aandoeningen in het jaar voorafgaand aan het onderzoek zijn: astma of bronchitis (15%), migraine of regelmatige ernstige hoofdpijn (%) en eczeem (8%). Het gaat hier om ziekten en/of aandoeningen die al dan niet zijn vastgesteld door een arts. Zestien procent van de scholieren uit is allergisch voor pollen en/of stuifmeel (hooikoorts), % voor bepaald voedsel en eveneens % voor huisstof/huismijt. (Mental Health Inventory-5: MHI-5). Van de scholieren in voelt 1% zich psychisch ongezond ( 18%). Het gaat om meer meisjes (18%) dan jongens (9%). Psychosociale problematiek De psychosociale problematiek is gemeten met de SDQ (Strengths and Difficulties Questionnaire). In figuur 1 staat de totaalscore weergegeven en de uitkomsten op vier deelgebieden van de SDQ. De figuur geeft tevens leerlingen weer die in het grensgebied zitten, in de tekst wordt op deze groep verder niet ingegaan. Van de scholieren uit heeft 2% psychosociale problematiek. Wat betreft de deelgebieden van de SDQ kan worden opgemerkt dat emotionele problemen meer bij meisjes voorkomen (%) dan bij jongens (1%). Verder komen gedragsproblemen meer voor bij vmbo-leerlingen (%) dan bij havo/vwo-leerlingen (3%). Figuur 1. Psychosociale problematiek volgens de SDQ vergeleken met de (%) grensgebied Ongevallen In de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft % van de scholieren uit een verwonding, vergiftiging of blessure opgelopen waarvoor medische behandeling nodig was ( 35%). Van deze scholieren heeft 2% het letsel opgelopen tijdens het sporten en % in het verkeer. 8 psychosociale problematiek Kwaliteit van leven Kwaliteit van leven is een belangrijke maat om een indruk te krijgen van de totale gezondheid en het welbevinden. Kwaliteit van leven wordt gedefinieerd als de eigen mening van een persoon over zijn functioneren op fysiek, psychisch en sociaal gebied. Van de scholieren uit ervaart 2% een hoge kwaliteit van leven, 50% een gemiddelde kwaliteit en 25% een lage kwaliteit. Dit wijkt niet veel af van de nale percentages, die respectievelijk 2%, 5% en 29% bedragen. Een hoge kwaliteit van leven komt meer voor bij jongens (31%) dan bij meisjes (%) en meer bij tweede- (31%) dan bij vierdeklassers (21%). Psychische gezondheid De psychische gezondheid is gemeten aan de hand van vijf vragen naar verschillende gevoelens: zenuwachtigheid, rustig voelen, neerslachtigheid, gelukkig voelen en in de put zitten totaalscore psychosociale problematiek 13 1 hyperactiviteit 3 2 Mishandeling en ongewenste seksuele ervaring Van de scholieren uit geeft % aan op dit moment wel eens geestelijk mishandeld te worden, dit wil zeggen getreiterd, gekleineerd of uitgescholden ( 5%). Dit gebeurt relatief vaak door een medescholier. Drie procent van de Heemsteedse scholieren geeft aan op dit moment wel eens lichamelijk te worden mishandeld ( 2%). Vijf procent heeft wel eens zonder het te willen een seksuele ervaring met iemand gehad ( %). Onder seksuele ervaring wordt 5 emotionele problemen problemen met leeftijdsgenoten gedragsproblemen

4 verstaan: alles van zoenen, intiem betasten tot naar bed gaan. Van de scholieren uit wilde 2-% bovenstaande vragen niet beantwoorden ( 3-%). (11%) sporten niet bij een vereniging, meer vierde- (1%) dan tweedeklassers (%) en meer meisjes (1%) dan jongens (%). Suïcidegedachten In de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft 11% van de scholieren uit er wel eens serieus over gedacht een eind te maken aan zijn leven ( 1%). In heeft % er een enkele keer aan gedacht, 3% af en toe, 1% vaak en eveneens 1% heel vaak. SOCIAAL WELBEVINDEN Pesten op school Van de scholieren uit wordt % regelmatig op school gepest ( %). Het gaat om meer vmbo- (1%) dan havo/vwo-leerlingen (%). Zeven procent pest zelf regelmatig andere leerlingen op school ( 9%). Meer jongens (11%) dan meisjes (3%) geven aan regelmatig te pesten en meer leerlingen van het vmbo (15%) dan van het havo/vwo (5%). Spijbelen Van de scholieren uit heeft 1% minimaal één lesuur gespijbeld in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek ( 13%). Het gaat om meer vierde- (%) dan tweedeklassers (8%). De figuren 2 tot en met geven voor een aantal leefstijlonderwerpen de resultaten weer van scholieren uit en die van de. Lichamelijke (in)activiteit Van de scholieren uit beweegt % minder dan 3 uur, 19% tussen de 3- uur, en % meer dan uur. Dit is gunstiger dan de nale cijfers, die respectievelijk %, 28% en % bedragen. Minder dan uur bewegen komt meer voor bij vierde- (28%) dan bij tweedeklassers (19%). Hierbij is niet gekeken naar de verdeling van lichaamsbeweging over de week en de intensiteit van de lichaamsbeweging. Daarmee geven bovenstaande uitkomsten niet de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) weer. Van de scholieren uit sport 8% in verenigingsverband, 1% sport niet bij een sportvereniging ( 28%). Meer leerlingen van het vmbo (2%) dan van het havo/vwo Voeding Tien procent van de scholieren uit ontbijt minder dan vijf keer en voldoet daarmee niet aan de ontbijtnorm. Dit is gunstiger dan het nale gemiddelde van 1%. Meer leerlingen van het vmbo (19%) dan van het havo/vwo (8%) voldoen niet aan de ontbijtnorm, meer meisjes (13%) dan jongens (8%) en meer vierde- (13%) dan tweedeklassers (8%). Van de scholieren uit eet % niet elke dag groente ( 2%) en 55% eet niet elke dag fruit ( 2%). De fruitnorm van minstens twee stuks fruit per dag wordt door 83% niet gehaald ( 8%). Roken Van de scholieren uit rookt 1% wekelijks (minstens één keer ). Dit is net zoveel als naal. Meer vmbo-leerlingen (2%) dan havo/vwo-leerlingen (%) roken wekelijks en meer vierde- (22%) dan tweedeklassers (%).

5 Figuur 2. Leefstijl vmbo-scholieren vergeleken met de (%) vmbo ( scholieren) Kennemerland vmbo beweegt < uur ontbijt < 5 dagen rookt wekelijks alcohol gedronken binge-drinken hasj of wiet gebruikt ooit harddrugs gebruikt geslachtsgemeenschap gehad Alcohol In de maand voorafgaand aan het onderzoek heeft 8% van de scholieren uit alcohol gedronken ( actuele drinkers ). Het nale gemiddelde is %. Het verschil met de is het grootst bij de groep havo/vwo scholieren, de groep vmbo-scholieren uit drinkt niet meer dan naal (zie figuren 2 en 3). Actueel drinken gebeurt meer door vierde- (3%) dan door tweedeklassers (2%) uit. Een kwart van de scholieren (2%) is in de maand voor het onderzoek dronken/aangeschoten geweest, dit is meer dan het percentage (21%). Drie op de tien scholieren uit (%) hebben in de maand vóór het onderzoek tenminste eenmaal vijf of meer drankjes gedronken bij één gelegenheid. Dit wordt binge-drinken genoemd. Het percentage is voor vmbo-leerlingen (29%) lager dan naal en voor havo/vwo-leerlingen (%) juist hoger (figuren 2 en 3). Binge-drinken komt meer voor bij vierde- (8%) dan bij tweedeklassers (%) uit. Van de binge-drinkers uit vindt een grote meerderheid (81%) van zichzelf dat hij/zij niet teveel drinkt. De scholieren die in de maand vóór het onderzoek alcohol hebben gedronken noemen als locaties of gelegenheden waar ze alcohol drinken het meest: bij anderen thuis (9%), in een café, bar, snackbar of op terras (5%) en thuis, met anderen (33%). Een derde van de actuele drinkers uit (32%) zegt dat hun ouders het goed vinden dat ze alcohol drinken. Figuur 3. Leefstijl havo/vwo-scholieren vergeleken met de (%) havo/vwo (321 scholieren) Kennemerland havo/vwo beweegt < uur ontbijt < 5 dagen rookt wekelijks alcohol gedronken binge-drinken hasj of wiet gebruikt ooit harddrugs gebruikt geslachtsgemeenschap gehad

6 Figuur. Leefstijl scholieren naar geslacht (%) jongens meisjes beweegt < uur ontbijt < 5 dagen rookt wekelijks alcohol gedronken binge-drinken hasj of wiet gebruikt ooit harddrugs gebruikt geslachtsgemeenschap gehad ( 3%). In dit onderzoek zijn nagevraagd: xtc, cocaïne, amfetaminen, heroïne en lsd. Van de vierdeklassers gebruikte % ooit harddrugs, van de tweedeklassers niemand. Naast het gebruik van drugs is het aangeboden krijgen van drugs nagevraagd. Van de scholieren uit heeft 39% ooit hasj/wiet aangeboden gekregen ( %). Als plaats waar men hasj/wiet kreeg aangeboden is het meest genoemd op straat, in een park of bij een hangplek (22% van alle Heemsteedse scholieren). Vijf procent heeft ooit harddrugs aangeboden gekregen ( %). Het meest kreeg men harddrugs aangeboden op straat, in een park of bij een hangplek (3% van alle Heemsteedse scholieren). Drugs Dertien procent van de scholieren uit gebruikte hasj/wiet in de maand voorafgaand aan het onderzoek ( recente gebruikers ), dit is meer dan het nale gemiddelde (8%). Recent gebruik van hasj/wiet komt meer voor bij vierde- (%) dan bij tweedeklassers (%) en meer bij jongens (18%) dan bij meisjes (%). Het grootste deel van de recente gebruikers (80%) komt meestal aan hasj/wiet via vrienden. Veel recente gebruikers (8%) gebruiken hasj/wiet meestal op straat, in een park of een andere plek buiten, % gebruikt bij vrienden. Eén procent van de scholieren uit gebruikte ooit ghb ( eveneens 1%) en 2% heeft ooit harddrugs gebruikt Seksualiteit Eén op de tien scholieren uit (11%) heeft geslachtsgemeenschap gehad ( 1%). Het gaat om meer vierde- (%) dan tweedeklassers (3%) en om meer vmbo-leerlingen (15%) dan havo/vwo-leerlingen (%). Van de scholieren die wel eens geslachtsgemeenschap hebben gehad, heeft 5% niet altijd een condoom gebruikt ( 5%). Van deze groep denkt de meerderheid (83%) dat ze geen risico hebben gelopen op een soa. Regionaal is dit 8%. Naast het eigen seksuele gedrag is naar de houding ten opzichte van homoseksualiteit gevraagd. Aan de scholieren is gevraagd wat ze ervan vinden als twee meisjes/vrouwen of twee jongens/mannen verliefd op elkaar zijn: % vindt dit erg raar of verkeerd ( %). Meer jongens (%) dan meisjes (2%) zijn deze mening toegedaan en meer vierde- (%) dan tweedeklassers (%).

7 Vrije tijd Bijna vier op de tien (38%) scholieren uit vinden dat er in de buurt voldoende leuke dingen voor jongeren georganiseerd worden, 8% vindt van niet en 1% weet het niet. De nale cijfers zijn respectievelijk 35%, 53% en 13%. Op de vraag welke plekken men in zijn/haar buurt mist antwoordt 39% van de Heemsteedse scholieren dat hij/zij niets mist. Een kwart van de scholieren (25%) mist hangplekken, 19% mist pleintjes, eveneens 19% een voetbalveld, 18% een grasveld, 15% een jeugdhonk, eveneens 15% een skatebaan en % een buurthuis. Criminaliteit en veiligheid Van zeven strafbare feiten is gevraagd of de scholieren er slachtoffer van zijn geworden in de maanden voorafgaand aan het onderzoek. Bij 35% is dit het geval ( 31%). Het meest werd genoemd: er zijn spullen van mij vernield (1% van alle Heemsteedse scholieren), er zijn spullen van mij gestolen (13%) en er is geld van mij gestolen (%). Een derde van de scholieren (3%) voelt zich wel eens onveilig ( %). De meest genoemde plekken waar men zich wel eens onveilig voelt zijn op straat buiten mijn eigen woonbuurt (% van alle Heemsteedse scholieren), op het station (trein, bus, metro) (%), tijdens het uitgaan (9%) en in de trein, tram, bus, metro (8%). Risicogroepen in de Onderzocht is welke (achtergrond)kenmerken in de samenhangen met een negatieve gezondheidsbeleving. Uit deze analyse blijkt dat een matig tot slecht ervaren gezondheid significant vaker voorkomt bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): zich psychisch ongezond voelen, onvoldoende bewegen, wekelijks roken, meisje zijn en binge-drinken. Zich psychisch ongezond voelen komt significant vaker voor bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): psychosociale problematiek hebben, een matig tot slechte gezondheid ervaren, gepest worden, meisje zijn, zich wel eens onveilig voelen, bij twee ouders wonen van wie één stiefouder is of bij één ouder wonen, onvoldoende bewegen, niet-westers allochtoon zijn of gespijbeld hebben.

8 VERGELIJKING 05 EN 09 Tabel 2 vergelijkt voor een aantal onderwerpen de resultaten van 09 met die van 05, het jaar waarin de GGD het vorige scholierenonderzoek E-movo heeft uitgevoerd. Uit de tabel is af te lezen dat alcoholgebruik is afgenomen; psychische ongezondheid, roken en hasj/wietgebruik daarentegen zijn niet (veel) veranderd. Tabel 2. Vergelijking tussen 05 en 09 In % psychisch ongezond (MHI-5) rookt wekelijks afgelopen maand alcohol gedronken binge-drinken afgelopen maand Totaal Klas en jaar Klas 2, 05 Klas, 05 Klas 2, 09 Klas, afgelopen maand hasj of wiet gebruikt 18 IN DE REGIO KENNEMERLAND In de factsheet Scholierenonderzoek E-movo Regio Kennemerland zijn de resultaten van de te vinden. Deze nale factsheet is te downloaden vanaf de website van de GGD ( Daar is tevens een document te vinden met achtergrondinformatie over het onderzoek. ONDERZOEKEN IN DE REGIO De GGD voert regelmatig onderzoeken uit in de. Rapporten en factsheets zijn te downloaden vanaf de website van de GGD. COLOFON Uitgave GGD Kennemerland, december, Tekst en figuren Resi Cluitmans, Regina Overberg, Jolanda ten Brinke en Saskia Mérelle (epidemiologen) Contact GGD Kennemerland, Epidemiologie Postbus 551, 00 GM Haarlem E: epi@ggdkennemerland.nl T: +31 (0) Vormgeving en drukwerk Sixtyseven, Beverwijk