Voorstel Regio Deal. Contactgegevens. Format two-pager Regio Deal :09... Fryslân. Telefoonnummer Titel Regiodeal Noordoost Fryslân

Transcriptie

1 Voorstel Regio Deal... Formuliernummer RD18 Ontvangstdatum Ontvangsttijd 15:09... Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Bezuidenhoutseweg AC Den Haag Postbus EK Den Haag Contactgegevens Naam contactpersoon adres Regionale samenwerkingsagenda Netwerk Noordoost Fryslân Telefoonnummer Organisatie Netwerk Noordoost Fryslân Format two-pager Regio Deal Titel Regiodeal Noordoost Fryslân Partijen Netwerk Noordoost Fryslân is sinds 2012 het regionale samenwerkingsorgaan van Noordoost Fryslân. De Provincie Fryslân, zes Noordoost Friese gemeenten (Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland c.a. en Tytsjerksteradiel) en Wetterskip Fryslân werken samen met de maatschappelijke en economische partners in de regio aan de sociaaleconomische programmering van de regio. Naar aanleiding van de proeftuin Maak Verschil van de studiegroep Openbaar Bestuur is de regio Noordoost Fryslân uitgebreid studiegebied geweest op het gebied van de regionale sociaaleconomische structuur. Het doel van deze proeftuin was drieledig: de bepaling van het regionaal economisch profiel (het economisch DNA) van de regio, de uitwerking van het profiel en de ontwikkelambitie in een door de Triple Helix gedragen meerjarenprogramma, en de versterking van de (bestuurlijke) samenwerking. Ter afsluiting van de proeftuin hebben 42 partijen in juli 2017 de Regiodeal Noordoost Fryslân fase 1 Op weg naar een Versnellingsagenda, bestaande uit drie programmalijnen (Onderwijs & Arbeidsmarkt, Innovatie & Ondernemerschap en Doorontwikkeling regionale samenwerking), ondertekend. Namens de Rijksoverheid heeft toenmalig Minister Plasterk van BZK getekend (videoboodschap). Vervolgens zijn deze programmalijnen uitgewerkt naar concrete Pagina 1 van 6

2 businesscases. Deze cases dragen in onderlinge samenhang bij aan een verbetering van de kwaliteit van leven, de leefomgeving en de economische structuur. Dit gebeurt niet alleen in de eigen regio, maar ook op bovenregionale en nationale schaal. Een brede beweging van meer dan 40 partijen vanuit de Triple Helix heeft zich gecommitteerd om deze businesscases te gaan uitvoeren; dit is beschreven in de bijgevoegde Versnellingsagenda. Deze Triple Helix-alliantie is een goed voorbeeld dat laat zien dat het waardevol is om vanuit de eigen kracht te komen tot meerjarige en meervoudige opgaven die bijdragen aan een brede welvaartsontwikkeling in de regio en daarbuiten. Het eindresultaat van onze Regiodeal is dat Noordoost Fryslân een vitale, veerkrachtige en dynamische plattelandsregio is. Een regio die onderdeel is van provinciale, landelijke en internationale netwerken. We willen impact hebben op burgers en bedrijven door de regio in haar kracht te zetten. Hoe we dat willen doen hebben we omschreven in onze Regiodeal: De Versnellingsagenda. De betrokken partijen zijn: 1. Gemeente Achtkarspelen 2. Gemeente Dantumadiel 3. Gemeente Dongeradeel 4. Gemeente Ferwerderadiel 5. Gemeente Kollumerland c.a. 6. Gemeente Tytsjerksteradiel 7. Provincie Fryslân 8. Ministerie van BZK 9. Rijksuniversiteit Groningen 10. Hanze Hogeschool 11. NHL/Stenden Hogeschool 12. Friesland College 13. ROC Friese Poort 14. Van Hall Larenstein Hogeschool 15. Nordwin College 16. Lauwers College 17. Singelland College 18. Thorbecke Academy 19. Dockinga College 20. Impulse Kollum 21. Dalton College 22. CSG Liudger 23. Rabobank Noordoost Friesland 24. Rabobank Drachten Friesland Oost 25. Kennis- en Innovatiehuis Noordoost Fryslân 26. Kenniswerkplaats Noordoost Fryslân 27. Kennislab Noordoost Fryslân 28. VNO-NCW Friesland 29. MKB-Noord Netwerk Friesland 30. Ondernemers Federatie Noordoost Fryslân 31. Samenwerkingsverband Noord Nederland 32. Innovatiepact Friesland 33. Gouden Driehoek 34. NOM 35. Ynbusiness 36. Stichting Circulair Friesland 37. UWV 38. Stichting Regio Marketing & Toerisme 39. LTO Noord 40. Agrarisch natuurbeheer collectief Noardlike Fryske Wâlden 41. Collectief Waadrâne 42. Wetterskip Fryslân 43. Friese Milieufederatie 44. Nationaal Park De Alde Feanen De partijen die hierboven vermeld staan zijn op verschillende manieren betrokken bij de Regiodeal. Om u een indruk te geven: bedrijven hebben via hun koepels aangeven waar behoeftes liggen op het gebied van het ondersteunen van het RD18 Pagina 2 van 6

3 MKB op regionale schaal. Bedrijven financieren mee in businesscases, zoals bij de Bouwcampus Noord-Nederland. De Rabobank leent trainees uit aan de projectorganisatie van de Regiodeal. Landbouw- en natuur-allianties dachten mee over het duurzaam gebruik van de gronden en watergebruik. Scholen en andere kennisinstellingen willen de studenten en leerlingen beter op de beroepen van de toekomst laten aansluiten, waarbij de ondernemers weer aangeven waar de behoeftes liggen. De lokale overheden faciliteren onderzoeken, organisatie en monitoring van de voortgang. Regio Noordoost Fryslân bestaand uit de zes gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland c.a. en Tytsjerksteradiel. Opgave Samen met het Rijk heeft de regio in 2016 en 2017 het economisch DNA van de regio in beeld gebracht door middel van twee uitgebreide studies: de vitaliteitsscan Noordoost Fryslân (Fryske Akademy) en de economische transformatiemonitor (Public Result). De regio kenmerkt zich door vergrijzing: vooral hoogopgeleide jongeren trekken weg en er worden minder kinderen geboren. De bovengenoemde analyses laten zien dat door de inzet op de stuwende sectoren bouwnijverheid, metaal- en overige maakindustrie, agrifood en toerisme & recreatie een grote innovatieslag kan worden gemaakt waardoor de beoogde economische groeiopgave kan worden waargemaakt. De regio wordt gekenmerkt door een hoog percentage middelgrote- en kleine bedrijven dat redelijk versnipperd is, waardoor samenwerkingsverbanden van ondernemers, onderwijs en overheid nodig zijn om partijen aan elkaar te verbinden en innovatie te bevorderen. Daarnaast is er nu al, maar zeker in de toekomst een schreeuwend gebrek aan vooral vaktechnisch personeel. De Regiodeal ontwikkelt onder meer vraaggestuurde programma s op het gebied van een leven lang leren, wendbaar vakmanschap en bouwen aan ambitie. De Versnellingsagenda omvat een samenhangend pakket van negen businesscases, verdeeld over de drie programmalijnen, met als rode draad het verdienvermogen van de regio te verhogen door met elkaar innovatiever te worden (meer doen met minder mensen) en slim om te gaan met de (potentiële) arbeidskrachten die er in de regio zijn. De meeste businesscases hebben een regio-overstijgend effect naar provinciale en Noord-Nederlandse schaal en zelfs nationale schaal. Hieronder zijn de businesscases puntsgewijs weergegeven. Ze zijn onderverdeeld naar de verschillende programmalijnen. Voor een volledig overzicht van doelen en resultaten wordt verwezen naar de complete omschrijving van de businesscases in de Versnellingsagenda. 1. Onderwijs & arbeidsmarkt: a. Mobiliteitscentrum Dit betreft een samenwerkingsvorm van een arbeidspool en een opleidingspool om schaarse beroepen en arbeidskrachten flexibeler in te zetten en om zijinstromers te faciliteren. De initiatiefnemers zijn actoren uit het onderwijs en het bedrijfsleven. De overheid faciliteert tot 2022, daarna is het aan de direct betrokken partijen om dit project te continueren. Namens het Rijk zijn de Ministeries van SZW en OCW belangrijke partners. De doelen zijn onder meer: extra re-integratieprojecten per jaar bezorgen ten minste 600 mensen een baan mensen worden door om- en bijscholing naar werk geleid. b. Wendbaar Vakmanschap - Starten van pilots en het organiseren van een infrastructuur zoals doorgaande leerlijnen, eventueel vervoer en faciliteiten bij bedrijven. - Partners vanuit het Rijk zijn de Ministeries van SZW en OCW. c. Bouwen aan Ambitie - 80% van de basisscholen doet mee aan de ambitieroute 3D printen & ondernemen. - Minimaal 200 TechLab certificaten per schooljaar verstrekt aan leerlingen. 2. Innovatie & ondernemerschap a. Bouwcampus Noord-Nederland - Realisatie testlocatie innovatieve bouwmaterialen in Dit project is geïnitieerd vanuit het bedrijfsleven (Kennis- en Innovatiehuis Noordoost Fryslân in samenwerking met Bouwgroep Dijkstra Draisma uit Dokkum). Hier worden drie nieuwe producten op het gebied van industrieel en circulair bouwen ontwikkeld met één startup per jaar. - Realisatie doorlopende leerlijn op het gebied van industrieel bouwen. - Delen van kennis over duurzame bouwmaterialen tussen bedrijven van verschillende omvang. Voor dit project wordt een opstartbijdrage van de overheidspartijen tot gevraagd. Daarna kan dit project zichzelf bedruipen. Het Ministerie van EZK is bij dit project betrokken. RD18 Pagina 3 van 6

4 b. Shared Facility Center - Realisatie Shared Facility Center in 2019 en Daarna vindt financiering vanuit de markt plaats. - Samenwerking in het gerobotiseerde werkproces. - Bedrijven investeren 2 miljoen per jaar aan research en development. - Realisatie 20 stageplekken per jaar vanaf Het Ministerie van EZK is op grond van innovatiestimulering Topsectoren partner. c. Lerend Ondernemerschap deelnemers voor Kansrijk Eigen Baas (startups). - Vanaf het studiejaar worden er Bedrijfskundestudenten opgeleid. d. Economische en ecologische versterking landbouw - Het opzetten van een proeftuin (Fjildlab Noordoost Fryslân) die als kennislab kan fungeren voor de rest van Nederland. - Het realiseren van 50 nieuwe verdienmodellen voor toekomstbestendig boeren in Totaal 200 projecten, verdeeld over 4 proefvelden met 8 kernthema s. Partners vanuit het Rijk zijn de Ministeries van LNV en EZK. 3. Doorontwikkeling regionale samenwerking en marketing a. Organisatie uitvoering Regiodeal - De uitvoering van de Regiodeal is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de Triple Helix (de Gouden Driehoek) waarbij een goede verbinding is met de totale regionale ANNO agenda. - Vervolg van de pilot regionale commissievergadering. Bij dit thema is er partnerschap met het Ministerie van BZK. b. Regiomarketing & destinatiebranding - Stijging van de inkomsten van 12% binnen de recreatie- en toerisme-sector nieuwe bedrijven. - Vergroten positieve naamsbekendheid met 50% bij burgers en bedrijven. Dit wordt gerealiseerd door het uitvoeren van een imago-onderzoek op basis waarvan een campagne wordt uitgewerkt, met onder andere een toolkit voor ondernemers. Doel en ambitie De partijen uit de Regiodeal (fase I) hebben zich verbonden aan de ambitie om de maximale potentie voor de regio, een groei van het Bruto Regionaal Product met 400 miljoen in 2025, te realiseren. Dat komt neer op een economische groei van 18%. Daarmee weet de regio de werkgelegenheid voor werknemers te stabiliseren en tegelijk een grote innovatieslag te maken waarmee de arbeidsproductiviteit zal stijgen met 18%. Stabilisatie van werkgelegenheid betekent in een krimpende regio met een krimpende beroepsbevolking een forse ambitie. Hiermee wordt een trendbreuk gerealiseerd. Het Bruto Regionaal Product neemt niet alleen toe, ook zijn er spin-off-effecten naar bedrijven in andere regio s in de vorm van orders of het kunnen toepassen van innovaties. Een vitale economie zal een impuls vormen voor de leefbaarheid van de regio. Een aantrekkelijke regio, waar het goed wonen, werken, leren en recreëren is, bindt goede arbeidskrachten en bedrijven. Daar waar mogelijk is de regio na de ondertekening van de Regiodeal in 2017 voortvarend aan de slag gegaan met diverse projecten. Door de inzet van kennismakelaars is in november 2017 een Innovatiecluster Bouw Noordoost Fryslân van start gegaan en is een Innovatiecluster Metaal in voorbereiding. Ook zijn er stevige stappen gezet in de ontwikkeling van de Bouwcampus, waarmee binnenkort wordt gestart. Voorgestelde aanpak De Versnellingsagenda bestaat uit een samenhangend pakket aan businesscases en projecten waar overheden, ondernemers en onderwijs zich voor in willen zetten. De businesscases zijn vanuit een brede beweging in de regio op gang gebracht en zijn cross-sectoraal met elkaar verbonden. De investeringen dragen bij aan de doelen van het regeerakkoord, de doelen zoals geformuleerd in de recente Kamerbrief betreffende Aanpak Regiodeals, en de opgaven uit het Interbestuurlijk Programma dat in 2018 is gestart. Op het gebied van economie en innovatie is er ruimte voor regionale en sectorale proefprojecten en wettelijke experimenteerruimte. De economische kansen die de thema s energietransitie/duurzaamheid/circulaire economie en landbouw/water/voedsel bieden krijgen meer aandacht in het topsectoren beleid. De projecten Economische en ecologische versterking landbouw en de Bouwcampus, waarbij ook het onderwijs is aangehaakt, fungeren hierbij als innovatieve proeftuinen en sluiten daarmee naadloos aan op de ambities van het kabinet voor regionale economische structuurversterking, de stimulering van innovatieve maakindustrie, de versterking van het technische beroepsonderwijs, de leefbaarheid in krimpgebieden en de transitie naar een duurzame economie. Door aansluiting van onderwijsinstellingen biedt de regio beroepsopleidingen die voldoende aansluiten op het regionale beroepenveld. De belangrijkste output van de Versnellingsagenda is een beoogde stijging van het BRP met 400 miljoen, de realisatie van een stabilisatie van het aantal banen in een krimpregio, een kwalitatieve verbeterslag van de beroepsbevolking, een minder scheve inkomensverdeling, een opleidingsniveau dat zich vergelijkt met de landelijke cijfers en een gemiddeld hogere WOZ- RD18 Pagina 4 van 6

5 waarde. Het effect van de investeringen is een bijdrage aan de brede welvaart van Nederland. Doelgroep Door in te zetten op een samenhangend pakket gericht op de mismatch van arbeidsmarkt en onderwijs, door middel van de projecten Mobiliteitscentrum, Wendbaar vakmanschap en Bouwen aan ambitie, stijgt de arbeidsproductiviteit van de beroepsbevolking. Opleidingen sluiten beter aan bij werkzaamheden en werknemers zijn goed voorbereid op ontwikkelingen en innovaties. De vervangingsvraag kan worden opgevangen met arbeidskrachten uit de regio, door studenten die door praktijkstudie zijn voorbereid op de arbeidsmarkt en door om-, her- en bijscholingstrajecten van werknemers. De projecten op het gebied van innovatie en ondernemerschap laat de arbeidsproductiviteit nog verder stijgen, doordat kansrijke crossovers tussen sectoren worden gerealiseerd, het contact tussen kennisinstellingen en ondernemers structureel van aard wordt en innovaties beter vermarkt worden. Kortom: zowel het bedrijfsleven wordt hier beter van, als ook de eigen inwoners. Daarnaast heeft de Versnellingsagenda een groot leereffect voor andere (krimp)regio s in Nederland. De kennis en ervaring die in Noordoost Fryslân wordt opgedaan met de Versnellingsagenda, wordt gedeeld met deze regio s. Inzet en (co-)financiering Het uitvoeringsprogramma is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van overheid, ondernemers en onderwijs. Daarom investeren zowel overheidspartijen (EU, Provincie, gemeente), als ondernemers en onderwijs. Naast de investeringen in euro s, zoals omschreven in de businesscases, brengen de partners ook uren in. Om deze ontwikkeling op gang te brengen op die terreinen waar economie en onderwijs kunnen accelereren, zal de overheid de infrastructuur leveren die maakt dat andere partijen ook gaan investeren. Als de overheid de eerste stap zet qua investeringen zal dit voldoende vertrouwen creëren bij het bedrijfsleven om te volgen. Met het maatregelenpakket is een investering van bijna 57,5 gemoeid in de komende zeven jaar (ca. 8 miljoen per jaar). Verwacht wordt circa 5,6 miljoen aan EU-subsidies te kunnen besteden (bijna 10% van de investeringen), een gedeelte hiervan is al binnen voor de realisatie van de Bouwcampus Noord-Nederland. Het Europees Sociaal Fonds, het Europees Landbouwgarantiefonds en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling worden voor de projecten Mobiliteitscentrum, Wendbaar Vakmanschap, Lerend Ondernemersnetwerk en de Economische en ecologische versterking landbouw aangeschreven. Provincie Fryslân en de zes gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland c.a. en Tytsjerksteradiel investeren ruim 11,4 miljoen (bijna 20% van de investeringen). Het bedrijfsleven zal met bijna 9,9 miljoen (ruim 17% van de investeringen) zijn bijdrage leveren in zowel investeringen als arbeidsuren en het onderwijs met ruim 2,9 miljoen (ruim 5% van de investeringen). We doen het Rijk in het kader van de Regio Envelop een propositie van 27,7 miljoen (48% van de investeringen). Met deze bijdrage realiseert het Rijk een beleidsrijke uitvoeringsgerichte investering die niet alleen het belang van de regio Noordoost Fryslân dient, maar van importantie is buiten de regio door export van open innovatieve kennis en deling van best practices. Daarna is de facilitering van het vervolg een zaak van de regionale partners. Ook zullen we in het kader van economische en ecologische versterking van de landbouw experimenteerruimte zeer op prijs stellen en kijken we uit naar de inhoudelijke samenwerking met het Rijk en haar expertise. Structureel karakter Door in te zetten op de sterkste sectoren, de arbeidsmarkt en de uitvoering van de concrete projecten uit de Versnellingsagenda, gedragen door de Triple Helix, wordt een trendbreuk gerealiseerd. De economische vitaliteit groeit, de werkgelegenheid blijft behouden en daarmee zal de leefbaarheid voor de regio ook in stand worden gehouden. De investeringen in de businesscases brengt een vliegwiel op gang, waardoor de ambitie van de regio van 400 miljoen groei van het BRP (van 2,3 miljard naar 2,7 miljard) en de stabilisatie van het aantal arbeidsplaatsen gerealiseerd wordt. Dit vliegwiel zorgt voor een blijvende structuurversterking, doordat met open innovatie kennis wordt geëxporteerd in de regio en daarbuiten. De ontwikkelde netwerkstructuren en de daarmee annex zijn businesscases blijven bij gebleken succes in stand. Zonder de investeringen van het Rijk ontbreekt het aan voldoende middelen om het vliegwiel op gang te brengen. Governance De Regiodeal is van alle partijen uit de Triple Helix-samenwerking. Na de ondertekening door de partners op 17 juli 2017 is een aantal uitvoeringsorganisaties (Kennis- en Innovatiehuis Noordoost Fryslân, Kennislab Noordoost Fryslân, Kenniswerkplaats en de Noardlike Fryske Wâlden) als trekkers van de businesscases gestart met de planvorming en uitvoering. De betrokkenheid van de regionale besturen (Provinciale Staten, de gemeenteraden en het algemeen bestuur van Wetterskip Fryslân) werd en wordt geborgd door de gezamenlijke meningsvormende regionale commissievergaderingen. Op 28 mei 2018 is de eerste vergadering (als eerste gezamenlijke vergadering van Nederland) in voornoemde setting geweest. Hierbij kwamen alle hoogste politieke organen uit de regio samen om van gedachten te wisselen over regionale samenwerking in het kader van de Versnellingsagenda en de inhoud van deze agenda. Hierdoor is de Versnellingsagenda RD18 Pagina 5 van 6

6 die voor u ligt een gedragen document door raden, staten, het algemeen bestuur van het waterschap, bedrijfsleven, onderwijsinstellingen en andere maatschappelijke organisaties. In deze vergadering werd onder andere ook bestuurlijke trekkers van businesscases vanuit het bedrijfsleven gevraagd om vragen van politici te behandelen. Uit een evaluatie onder de aanwezige politici blijkt een behoefte van ten minste twee van deze vernieuwende gezamenlijke commissievergaderingen per jaar. Deze zullen we uiteraard faciliteren. Onlangs is in de regio een nieuwe Gouden Driehoek samengesteld. Deze bestaat uit een afvaardiging vanuit ondernemers uit de regio, het onderwijs (PO, VO, MBO en HBO) en overheid. De Gouden Driehoek geeft sturing aan de Regiodeal. De afvaardiging vanuit de overheid zorgt voor de (beleidsmatige) verbinding met alle overheidsorganisaties die meedoen aan de Regiodeal. Eind september wordt een onderzoek afgerond waarna een nieuwe slagvaardige uitvoeringsorganisatie voor de Regiodeal wordt voorgesteld. De monitoring van de Regiodeal Versnellingsagenda Noordoost Fryslân wordt opgestart door de vierde Vitaliteitsscan. Deze zal fungeren als een nulmeting vanuit de Fryske Akademy in samenwerking met nieuwe partners. De Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en de Rabobank hebben daarnaast aangegeven een rol te willen spelen in de jaarlijkse monitoring van de Versnellingsagenda. In de Versnellingsagenda zijn hiervoor al indicatoren benoemd. Bij de monitoring zullen de indicatoren in beeld gebracht worden en metingen worden uitgevoerd. De resultaten van deze metingen zullen richting het Rijk en andere aangesloten partijen worden teruggekoppeld. Bestanden toevoegen Toegevoegde bestanden Infographic Regiodeal Noordoost Fryslân.pdf, Versnellingsagenda en businesscases Noordoost Fryslân.pdf RD18 Pagina 6 van 6