Samenvatting Geschiedenis Ten Oorlog! H1 - H5

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Ten Oorlog! H1 - H5 Samenvatting door een scholier 2266 woorden 11 juli ,5 4 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Napoleontische oorlogen Verlicht absolutisme voortbestaan van het ancien régime met pogingen het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven Verlichting rationeel optimisme en een verlicht denken dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving Gevolg democratische revoluties discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap Nationalisme streven van volkeren naar beschikken van eigen land en vrijheid ervaren Ontstaan Franse Revolutie (bestorming Bastille 14 juli 1789) Slechte economie, hongersnood heerst Lodewijk XVI wil nieuwe belastingen, geestelijken en adel zijn voor, burgers stemmen alleen voor in ruil voor meer macht Koning staat niet toe, burgers richten eigen vergadering op en maken eigen grondwet Koning stuurt leger naar Parijs, burgers komen massaal in opstand tegen koning, adel en kerk Burgers beïnvloed door Verlichting: burgers meer macht i.p.v. alleen koning, burgers moesten zelf gaan nadenken en niet ideeën van kerk overnemen Verloop Franse Revolutie Burgers kregen macht en nieuwe grondwet ( Vrijheid, gelijkheid en broederschap ) Adel en geestelijken vluchten naar buitenland (émigré s) en verbleven bij buitenlandse vorsten die bang waren dat in eigen land ook revolutie zou uitbreken Radicalen kwamen aan de macht, zij wilden de revolutie exporteren Napoleon Pleegde in 1799 staatsgreep, werd keizer in 1804, zou orde, rust en welvaart terugbrengen Wilde meer grondgebied, meer oorlog en groter leger Veroverde groot gebied en liet besturen door familieleden of aanhangers van F (satellietstaat) Ging steeds slechter: verloor veel soldaten in R in 1812, verslagen bij Leipzig in 1813, werd verbannen naar Elba Kwam terug, maar werd bij Waterloo in 1815 definitief verslagen en op St. Helena gevangen gehouden Veroverde landen Pagina 1 van 7

2 Eerst blij, want werden meer macht beloofd, net als in Later keerden de burgers tegen Napoleon: kregen niet meer macht/f besliste alles, economische crises door verhoogde belastingen voor leger en oorlogen, dienstplicht ingevoerd, hongersnood door afstaan voedsel en bezittingen aan Napoleons leger, economische schade vanwege continentaal stelsel* Oorlogsvoering Sterk en succesvol leger: levée en masse (dienstplicht), bewapeningsindustrie voor steeds meer en betere wapens, modernere wapens vanuit wetenschap, andere landen wachtten langer met moderniseren Veel soldaten nodig: meer soldaten stierven door gebrek aan medische verzorging en gebrek aan voedsel, Napoleon verbood gewonde soldaten naar F te laten komen * = Continentaal stelsel: Alleen nog maar handel op het vaste land van Europa, niet meer met GB, bedoeld om economie GB te ontwrichten Oorlogskosten Hoge sociale en economische kosten: revolutiejaren hadden economie uitgeput, handel lag stil, jonge mannen konden niet bijdragen aan economie, perscensuur Gevolgen: veel belastingen, plunderingen door Franse leger (snelheid door weinig bagage en dus geen voedselkarren), smokkelhandel van Engelse goederen door continentaal stelsel, buitenlandse soldaten deserteren uit Franse leger, ontstaan van anti-franse gevoelens en daardoor eenheid bij jongeren Gevolgen Wenercongres, 1814 Nieuw machtsevenwicht in Europa Macht van F moest beperkt worden: Koninkrijk der Nederlanden en Duitse Bond ontstonden Situatie zoveel mogelijk terug naar voor de oorlog: koningen kregen macht terug, F kreeg koningshuis terug, veranderingen Revolutie in voordeel burgers/boeren bleven bestaan Heilige Alliantie: R, O en Pruisen helpen elkaar in geval van nationale en burgerlijke onrust in hun landen Toekomstige veranderingen moesten geleidelijk komen, niet via revolutie De Krim-Oorlog Liberalisme vrijheid van het individu in politiek en economisch opzicht Nationalisme streven van volkeren naar beschikken van eigen land en vrijheid ervaren Democratisering Groeiende burgerij/arbeidsklasse, groeiende steden, groeiende welvaart Ontstaan van de Krimoorlog Europa na 1815 (Congres van Wenen/Concert van Europa): Herschikking kaart van Europa Terugkeer naar conservatieve koningschappen Conflicten? Compromissen Conflicten tussen liberalen staten en conservatieve staten (GB en F vs. O, Pruisen, en R) Belangrijkste conservatieve macht (Rusland) wilde macht uitbreiden ten koste van het Ottomaanse Rijk Ottomaanse Rijk probleem met Grieken en Serviërs met nationalistische gevoelens en de steun Pagina 2 van 7

3 van Rusland GB + F steunen Ottomaanse Rijk 1849, Napoleon III wil F weer op de kaart zetten, heeft imperialistische* drijfveren en bemoeit zich met conflict in Palestina 1852, R reageert op F, eist van sultan de voorrechten voor katholieken in Palestina in te trekken en dat R het recht krijgt de orthodoxe onderdanen te beschermen 1853, R valt Roemenië aan * = Imperialisme: land wil macht in andere delen van de wereld uitbreiden door ze te veroveren en beheersen De val van Sebastopol F en GB gaan de strijd aan met R, veroveren Constantinopel, willen naar Varna ( Bulgarije ) om R te verslaan en dan naar Krim: Sebastopol F en GB vallen aan vanuit Zwarte Zee, Sebastopol is onneembaar Loopgravenoorlog volgt, Sebastopol valt in 1855, maar R niet. Vrede, omdat F twijfelt of ze het redt zonder O (R was alleen te verslaan met landenoorlog en O wilde neutraal blijven) en R had niet genoeg transportmiddelen Gevolgen van de Krimoorlog Veranderde machtsverhoudingen R niet meer machtigste, GB en F krijgen beter georganiseerd en mobieler leger, R en O gaan uit elkaar vanwege tegenstrijdige belangen op de Balkan, GB overmacht op zee Ziekte en ontbering Veel slachtoffers, 1/4 stief als gevolg van oorlogsgeweld, de rest aan ziektes door gebrek aan hygiëne* (cholera) of aan shock als gevolg van operaties Samenstelling van het leger Britse leger: Soldaten uit arme klassen, manier om te ontsnappen aan de armoede, discipline door straffen, diensttijd van 21 jaar. Officieren waren adel die ook tijdens de oorlog als adel leefden Russische leger: Soldaten zijn horigen/lijfeigenen, discipline door lijfstraffen, diensttijd van 25 jaar. Officieren waren adel die ook tijdens de oorlog als adel leefden Franse leger: Soldaten uit lagere klassen, maar de dienstplicht was afkoopbaar als er vervanging was Kregen wel goede voeding en kleding, maar alleen geschikt voor de zomer Medische zorg aan het front Kritiek op wantoestanden aan het front en op het gebied van hygiëne en medische zorg Publieke opinie: Minister van Oorlog wordt gedwongen de medische zorg beter te organiseren Florence Nightengale was bijzonder omdat ze uit hogere kringen kwam, ze zette de verpleegstersopleiding op om de medische zorg bij de lagere klassen te brengen, ging leiding geven aan Militair Hospitaal in Constantinopel** en zette medische zorg voor militairen op de kaart Oorlog en samenleving Kranten spelen voor het eerst een belangrijke rol, er komen speciale oorlogscorrespondenten, deze zijn Pagina 3 van 7

4 eerst enthousiast, maar later kritisch tegenover leidinggevenden In 1856 militaire censuur GB: bevolking zeer betrokken (d.m.v. kranten). Kranten speelden belangrijke rol bij het besluit van de regering om deel te nemen aan Krimoorlog F: Napoleon steunde op Frans nationalisme, maar het volk toonde geringe betrokkenheid R: alleen anti-west-europa ers betrokken, zij vonden dat R een speciale missie had om het ware Orthodoxe christendom te verspreiden in Europa én de orthodox-christelijke volkeren op de Balkan te beschermen * = Gebrek aan hygiëne: vervuild water, ongedierte, luizen ** = In eerste instantie geen succes, het hospitaal is boven een open riool gebouwd. Na ontdekking daalt aantal sterfgevallen dramatisch Oorlog en economie De economie van F en GB was sterk genoeg om in korte tijd een leger te vormen Economie is belangrijke drijfveer om aan de oorlog mee te doen, het beheersen van de Middellandse Zee, Levant (afbeelding) en Suezkanaal R: grote economische problemen door de oorlog, R had een landbouwsamenleving gebaseerd op horigen/lijfeigenen die in de oorlog vechten Na de oorlog in GB modernisatie (leidde tot vrouwenemancipatie), in R modernisering, industrialisatie en afschaffing lijfeigenschap De Frans-Duitse Oorlog Socialisme maatschappijvorm gebaseerd op gelijkheid, sociale rechtvaardigheid en solidariteit Feminisme maatschappelijk en politieke stroming die emancipatie van vrouwen nastreeft Emancipatie het streven naar gelijkgerechtigheid, zelfstandigheid, eerlijker maatschappelijk verhoudingen Industriële Revolutie omschakeling van handmatig naar machinaal vervaardigde goederen Modern Imperialisme : land wil macht in andere delen van de wereld uitbreiden door ze te veroveren en beheersen Oorzaken Frans-Duitse oorlog F wil Europa overheersen, lukt niet meer Pruisen overvleugelt F: bevolkingsgroei, industrialisatie (wapens), investering in leger en Noord Duitse Bond (geen bond met O meer) Aanleiding F vernederd door Pruisen na Pruisische overwinning op O, Napoleon III niet meer populair in F, wilde succes behalen in buitenlandse politiek F wilde Pruisen verslaan in oorlog voor populariteit, Pruisen wilde oorlog met F voor eenwording Duitse staten De val van Frankrijk Franse burgers enthousiast over oorlog, wordt verschrikkelijke uitputtingsoorlog, D proberen Parijs te isoleren en soldaten in Metz uit te hongeren, Francs-tireurs* voeren guerrilla en Napoleon III wordt in september 1870 bij Sedan gevangengenomen D proberen moraal van F aan te tasten door bombardement van Parijs, de Duitse keizer kronen in Pagina 4 van 7

5 Versailles Met succes, F accepteert harde vrede Gevolgen van de oorlog Frans-Duitse grens schuift ver naar het westen F moet enorme herstelbetalingen voldoen Machtsverhoudingen in Europa veranderen: D is superieur Enorme F wraakgevoelens: revanchisme Gruwelen van de oorlog Pruisen: 1814, dienstplicht van 2 jaar voor gehele mannelijke bevolking 1862, dienstplicht verlengt tot 3 jaar Groot leger van 1 miljoen jonge, fitte, goed getrainde soldaten die bereid zijn voor het vaderland te sterven Goede generale staf en goede wapens Franse leger: Niet bereid voor vaderland te sterven Soldaten zijn oud, onverschillig, ongedisciplineerd en alcoholist Geen generale staf, wel goede wapens Napoleon III wil beter leger, maar krijgt geen geld * = Franc-tireur: burgerstrijder die tegen invallend vijandelijk leger vecht, zonder dat hij soldaat van erkende strijdmacht is Duitse eenheid, Franse verdeeldheid Gevolgen voor D: versterkte eenheid, 18 januari 1871 Duitse Keizerrijk Gevolgen voor F: veel oorlogsschade, herstelbetalingen, ingrijpende politieke gevolgen (grote verdeeldheid onder het volk, haat tussen links en rechts, Commune van Parijs = revolutionaire regering die heerste over Parijs van 18 maart 1871 totdat ze bloedig werd neergeslagen op 28 mei 1871) Eerste Wereldoorlog - ontstaan en verloop Modern Imperialisme land wil macht in andere delen van de wereld uitbreiden door ze te veroveren en beheersen Industriële Revolutie omschakeling van handmatig naar machinaal vervaardigde goederen Nationalisme trots op eigen land, eigen land is beter dan ander land Socialisme maatschappijvorm gebaseerd op gelijkheid, sociale rechtvaardigheid en solidariteit Wereldoorlogen Indirecte oorzaken Nationalisme Militarisme: groot en sterk leger is belangrijk Wapenwedloop: telkens betere en effectievere wapens produceren (GB en D) Modern imperialisme: GB koloniale grootmacht (boven), D weinig kolonies en vond dat ze recht had op meer (onder) Bondgenootschappen: Pagina 5 van 7

6 Triple Alliantie/Dreibund: D, O-H, Turkije en Italië (tot 1917) Triple Entente: GB, F, R, Italië (vanaf 1917) en VS (vanaf 1917) Falende diplomatie: was meer formaliteit dan dringende noodzaak Directe oorzaak Moord op kroonprins Franz-Ferdinand van O-H in Sarajevo door Bosnisch-Servische nationalisten Von Schlieffenplan Beste manier om Parijs aan te vallen: geen verzet van België, Britten komen toch niet helpen, enige bezwaar was de smalle wegen in België en Noord-F Misrekening: Belgen verzetten zich wel, GB kwam met groot leger te hulp en dus vertraagt de opmars van de Duitsers F doet hun eigen ding (Plan XVII), werkt niet maar zijn wel op tijd terug om Parijs te verdedigen..krieg Blitzkrieg ( bliksemoorlog ) wordt Sitzkrieg ( zitoorlog ), de loopgravenoorlog Fronten Tannenberg: in het huidige Polen, D vs. R, 26 augustus 1914 tot 31 augustus 1914, D wint Verdun: in F, F vs. D, 21 februari 1916 tot 15 december 1916, F wint, staat symbool voor de zinloze slachtingen van mensenlevens in WO I en II Passendale: in B, GB (en kolonies) + F vs. D, 31 juli 1817 tot 10 november 1917, geen uitweg Afloop Russische Revolutie in oktober 1917, meer Duitse troepen naar het Westfront 21 maart 1918, Duitse voorjaarsoffensief op Parijs (Dikke Bertha), over een front van 80 km hebben de geallieerden het zwaar, verzwakte Duitse soldaten getroffen door Spaanse Griep September 1918, D teruggedrongen tot achter eigen linie, Duitse legerleiding stelt democratische regering in en de keizer vlucht naar NL 11 november 1918, Wapenstilstand mei 1919, Vrede van Versailles Totale oorlog Alles in dienst van de oorlog Oorlogseconomie Mannen aan het front, vrouwen aan het werk Eerste Wereldoorlog - soldaten en burgers Crisis van het wereldkapitalisme, 1929 Totalitaire ideologieën (1917 Communisme, 1922 Fascisme, 1933 Nazisme) leven, denken en voelen van de bevolking totaal controleren, massacommunicatie als middel Soldatenleed en soldatenmoed Leed: Soldaten werden gebruikt als kanonnenvoer, omstandigheden in de loopgraven (ratten, luizen, kou), slechte medische verzorging Moed: Oorlogscultuur, lafaards/deserteurs worden bestraft Bijzondere gebeurtenissen Pagina 6 van 7

7 Kerst 1914, Kerstbestand 1916, Russische soldaten geven zich massaal over 1917, wapenstilstand tussen R en D Propaganda Publieke opinie beïnvloeden m.b.v. kranten, posters, Doel: demonisering van de vijand, steun krijgen voor eigen troepen/oorlogsdoelen Middelen: Kranten (censuur), posters, overheidsrapporten, films en bioscoopjournaals (nieuw en dus bijzonder en populair), prentbriefkaarten, kinderboeken, speelgoed, tafelservies en meer Na de grote oorlog Vanaf 1918, vredesbesprekingen in Parijs 1919, Vrede van Versailles Veertien Puntenplan: zelfbeschikkingsrecht, Volkenbond Problemen Republiek van Weimar is economisch zwak, vanwege dolkstootlegende weinig vertrouwen in regering Minderhedenproblemen in Europa door nieuwe grenzen Volkenbond niet krachtdadig Pagina 7 van 7