Wat er vervolgens gebeurt is de uitwerking van het programma dat Jezus zijn leerlingen zelf in Handelingen 1:8 had voorgehouden[dia 1]:

Transcriptie

1 In de ban van genade (Hand. 8:2-25) Een tijdje terug zag ik een documentaire over reuzenkwallen. De beesten schijnen hele wateren te bevolken, raken verstrikt in visnetten en vergiftigen de visvangst. Wetenschappers gissen naar de precieze oorzaken voor de kwallenplaag. Vermoedelijk heeft het iets te maken met de stijging van de temperatuur van de zee. Hoe het ook zij een van de problemen bij het bestrijden van die reuzenkwallen schijnt te zijn dat als je ze doodt, ze hun eitjes of voortplantingscellen loslaten. Die zakken vervolgens naar de bodem, groeien uit tot poliepen. Die veranderen later op hun beurt weer in kwallen. Doden heeft dus geen zin. Zo krijg je er alleen maar meer. De enige oplossing is ze levend te vangen en in hun geheel te vernietigen. Maar ga daar maar eens aanstaan. Die kwallen hebben, bij wijze van voorbeeld natuurlijk, alles te maken met de kerk. Na de moord op Stefanus breekt er een heftige vervolging los tegen de gemeenschap in Jeruzalem. Maar in plaats van dat het er minder worden (de gelovigen), worden het er al maar meer. De gemeenschap van Jeruzalem er was tot dan toe nog maar één kerk werd door de vervolging verspreid over de provincies Judea en Samaria, waar degenen die verdreven zijn, beginnen rond te trekken om het Woord van God te verkondigen. Heel frustrerend voor Saulus, die probeert de gemeente te vernietigen. Hij nam daarbij geen halve maatregelen. Mannen en vrouwen worden levend gevangen genomen. Maar het mocht niet baten. Het bloed van de martelaren bleek vruchtbare grond voor de verspreiding van de goede boodschap. Trouwens, zo was het ook begonnen. De kerk is gebouwd op het bloed van Jezus. Ziedaar de overeenkomst tussen kwallen en het evangelie. Wat er vervolgens gebeurt is de uitwerking van het programma dat Jezus zijn leerlingen zelf in Handelingen 1:8 had voorgehouden[dia 1]: wanneer de heilige Geest over jullie komt, zullen jullie kracht ontvangen en van mij getuigen in Jeruzalem, in heel Judea en Samaria, tot aan de uiteinden van de aarde. [dia 2]

2 Het is ook Jezus zelf die ervoor zorgt dát dit gebeurt. Tot nu toe hebben we geen van de apostelen aanstalten zien maken om te vertellen van de goede boodschap van het evangelie buiten Jeruzalem. Maar de vervolging die uitbreekt biedt gek genoeg nieuwe kansen. Zo zie je dat God niet gebonden is aan grenzen. Hij kan alle omstandigheden gebruiken, goede of slechte, om zijn plannen uit te werken. Hij is God. Waar deuren gesloten worden, gaan andere open. De komst van het koninkrijk van God hangt niet af van onze (on)mogelijkheden. Het is alleen de vraag of wij van mogelijkheden die God aanbiedt gebruik maken, dat wel natuurlijk. [dia 3 leeg scherm] Filippus doet dat in ieder geval wel. Wie is Filippus? Hij is één van de zeven (de tweede man, na Stefanus). Vorige week vertelde ik al dat we bij de aanstelling van de zeven niet te snel moet denken aan ons diakenambt, hoewel ons formulier die link wel legt. De zeven waren leiders die waren aangesteld met het oog op een bijzondere taak. Maar dan zie je vervolgens hoe structuren zich niet altijd precies laten. Maar dat het goed is om van tijd tot tijd opnieuw te bekijken of ze nog werken in dienst van het evangelie (Filippus wordt in Hand. 20 evangelist genoemd en dat is precies hoe we hem in hoofdstuk 8 zien optreden). Hij gaat naar Samaria (waarschijnlijk een stadje in Samaria) en verkondigt daar de messias. En dan gebeuren daar bijzondere dingen. Even wat achtergrondinfo. Samaritanen werden door joden met argusogen bekeken. Ze waren in de ogen van de joden verdacht om twee redenen: in de tijd van de ballingschap waren zij in het land blijven wonen, waar ze zich hadden zich vermengd met nakomelingen van andere volken. En ze hielden ze er andere opvattingen op na. Ze aanvaardden alleen de vijf boeken van Mozes en aanbaden God niet in Jeruzalem maar op de berg Gerizim, vanwaar ze hun messias verwachtten (Joh. 4). De geschiedenis van de Samaritanen vertelt een triest verhaal. Ze maakten in een verleden deel uit van het volk van Abraham dat God wegriep uit de invloedssfeer van hun eigen woonplaats, familie en goden.

3 Maar nadat ze niet mochten meehelpen bij de herbouw van de tempel (Ezra 4) waren ze boos geworden en daardoor uiteindelijk op een ander spoor terecht gekomen. Dat is in het kort het verhaal van de Samaritanen. Uiteindelijk leidde het ertoe uiteindelijk dat zij in de ban raakten van andere invloeden. In dit geval van een zekere Simon, Een tovenaar. In de ban geraakt van zijn magische kunsten. Lucas vertelt dat ze in hem een (of de) grote kracht van God zagen (misschien bedoelt Lucas dat ze hem beschouwden als de messias?). Herkenbaar? Het kan zomaar gebeuren dat door wat voor gebeurtenis dan ook op een zijspoor terecht komt. Dat je afhaakt. En dat je dus langzaam maar zeker ook onder andere invloeden raakt. Hele volksstammen dreigen zo in onze tijd immuun te worden voor het evangelie. Ze houden zich bezig met andere dingen. Misschien wel eens wat gehoord over de kerk geen beste reclame. Of zelf meegemaakt. Misschien jij wel. In je opvoeding, of in de kerk. Toch komt Filippus het evangelie óók in Samaria preken. Bij deze groep afgehaakte, teleurgestelde en geparkeerde mensen onder de invloed van een zekere Simon. God heeft zo z n eigen, wonderlijke wegen om mensen na negatieve ervaringen bij zijn werk te betrekken. God vindt ze belangrijk! God vind jóu belangrijk. Te belangrijk om onder invloed te laten leven van andere machten. Want vergis je niet. Er zíjn andere invloeden die aanspraak maken op de titel messias in je leven: redder. Geld, status, carrière, de macht van de wens om gezien te worden. De macht van de techniek, waarmee mensen tot grootse dingen in staat zijn. Of de macht van seksualiteit en familiebanden waardoor je een veilig gevoel krijgt. De macht van zelfbenoemde mediums zoals Dereck Ogilvie die net zoals Simon over grote gaven zegt te beschikken. Waar of niet waar, de invloed is er niet minder om. Je kunt ervan in de ban raken, zegt Petrus. Het mooie is niet alleen dat Filippus het evangelie in Samaria komt preken. Maar vooral ook dat het wordt aangenomen. Dat is bemoedigend. Al sta je nog zo geparkeerd Gods genade is sterker.

4 Laten we ook eens letten op het verschil tussen de boodschap van Filippus en de fascinatie voor Simon bij de Samaritanen. Het verschil is zo groot als het verschil tussen dag en nacht. Onder de invloed van Simon stonden de mensen versteld en keken toe. Ze blijven passief. Ze kiezen nergens voor. Ze staan bij hun eigen leven en kijken ernaar, zou je kunnen zeggen. De verlamming is geestelijk, bijna voelbaar. Letterlijk zelfs, in de verlamden die bij Filippus worden gebracht. De invloed van Simon zorgt voor veel mensen die bezeten zijn, verlamd en kreupel. Maar de invloed van Gods genade zorgt voor vreugde. Het verschil is vreugde. Er ontstaat in Samaria grote vreugde (vers 8). Geen oppervlakkige vreugde. Zo van: alles gaat goed. Maar diepe vreugde. De vreugde van het koninkrijk van God. Waarbij soms heel weinig goed gaat. Maar je weet van het bloed van Golgotha: het is volbracht! Dan is het alsof het licht aan gaat in je leven. Ik weet niet of je wel eens gekeken hebt naar een show van Ogilvie, maar het verschil met de christelijke samenkomst kan niet groter. Rond een medium is het altijd schemerdonker. Het draait om maar één persoon: het medium. Van echte bevrijding is geen sprake het gevolg is steeds dat je ergens door gefascineerd raakt. Ook de boodschap is altijd hetzelfde nooit anders dan je eigenlijk had willen horen. Er gebeuren wonderlijke dingen. Je raakt gefascineerd. Maar er verandert niks. Christenen komen ook bij elkaar, maar in de ochtend. Als het licht geworden is. Op de dag van de opstanding van Jezus. Iedereen verzamelt zich en gaat zitten. Je wordt met genade begroet. Meegenomen in de liturgie, opnieuw bevrijd (onze hulp is in de naam van HEER). Je komt uit de nacht maar je gaat heen in vrede, verzoend met God. Het is volbracht. De betovering is verbroken. De betovering van de sleur van het leven. De betovering van het hijgende ritme van je werk. De betovering van de bewondering van anderen en je wanhopige verlangen om gezien, geliefd te worden. Want het is God die je heeft gezien. En bevrijd. Je staat ineens weer in het leven. Er staat anderen om je heen. Je hebt er broers en zussen bij. Er ontstaat gemeenschap. Het is duidelijk een andere invloedssfeer, een andere beweging. Kijk zo eens naar je leven.

5 Of laten we zo eens naar ons leven kijken. Naar de vreugde van het koninkrijk van God. Of die er is. Lang niet alles gaat goed. Maar toch het is volbracht! Staan we erbij en kijken we ernaar, overkomt het leven ons zoals bij de Samaritanen onder invloed van Simon? Er kan in je leven en in het leven van de gemeente ook een verkeerd soort ontzag zijn. Eén waarbij je geparkeerd staat. Eigenlijk zelf niet meedoet. Kijk naar jezelf. Neem je verantwoordelijkheid zoals de Samaritanen na de prediking van Filippus? Iedereen liet zich dopen, zowel mannen als vrouwen. Daar begin het mee. Met persoonlijke verantwoordelijkheid. Sommigen zeggen: logisch dat de Samaritanen de Filippus een goede match vormden. Ze hadden een gezamenlijke vijand: de joden uit Jeruzalem. Zo kan je ook wel eens denken: logisch dat ik christen ben. Ik kom immers uit die of die familie. Maar wat nu als Ik kwam laatst op een website waar ik om verder te gaan een code moest invullen. Er stond bij: bewijs dat je geen robot bent. Dat zeg ik ook tegen jou. Vul zelf maar in: JEZUS. Gered. Volbracht, voor mij! Ik weet wel dat dit voor sommige mensen een sprookje lijkt, maar het kan. Ik hoop dat je dat ook ziet. Dat God je verandert. Van een Samaritaan in een gelovige. Het is zelfs een belangrijke strategie gebleken van God zelf. Het gekke is dat de Samaritanen massaal gingen geloven en dat het juist de vrome Jeruzalemmers waren die geparkeerd raakten (denk aan Saulus!). God schakelt verschoppelingen in, teleurgestelde mensen, mensen aan de rand. Om juist hen in te schakelen. Dat is Gods wijsheid. Dat gaat ook over ons. Snap je? Vaak werkt het zo. Hoe meer aan de rand. Hoe wanhopiger, hoe meer teleurgesteld. Hoe beter God ons kan gebruiken. Als je die naam maar invult: Jezus. We gaan weer even terug naar de tekst van Handelingen 8. Wat gebeurt er? De apostelen komen uit Jeruzalem om te bevestigen dat wat er in Samaria gebeurt geen bijverschijnsel is, maar het werk van de Geest van God. Ze komen niet om het werk van Filippus óver te doen maar om de inwoners van Samaria in te lijven in de apostolische kerk. Ze herkennen het werk van God, de opdracht van Jezus (Hand. 1:8).

6 Dan volgt de bekrachtiging d.m.v. handoplegging, waarna het ook in Samaria Pinksteren wordt. Zo bevestigt de Geest wat hier gebeurt. Ja, dit is het programma van Jezus! Het vervolg geeft te denken. Want wat gebeurt er? Simon ziet het en is diep onder de indruk. Eigenlijk is híj nu degene die in de ban is geraakt van anderen. In dit geval Filippus. Dan biedt hij Petrus en Johannes geld om te kunnen doen wat zij kunnen: mensen de Heilige Geest geven. Het wordt duidelijk dat Simon nog niet echt veranderd is. Of misschien moeten we zeggen: hij begint oprecht. Maar gaandeweg wordt duidelijk dat zijn oude manier van leven, zijn oude ik, weer opspeelt. De gedachte is sympatiek (anderen de Geest geven) maar de manier van denken is niet veranderd Petrus reageert heel beslist. Jij kunt geen deel hebben aan onze taak. Aan onze bediening. Jij een apostel? Nooit. Niet zolang jij niet recht tegenover God staat, Simon. Op dit punt begint de speculatie bij de verschillende uitleggers van Handelingen 8. Was Simon niet gedoopt? Ja, Simon was gedoopt. Had Simon het geloof niet aanvaard? Ja, dat had hij (vers 13). Was het dan geen echt geloof? Kan dat? Dat mensen, dat ik zoals Simon in de kerk zit? Ja dat kan, zegt o.a. de Nederlandse Geloofsbelijdenis (art. 29). Ook in de kerkorde is het woord Simonie terecht gekomen, afgeleid van de naam Simon: het gaat over de zonde dat iemand zich met geld inkoopt in een bediening in de kerk. Dat is erg. De NGB noemt de naam van Simon in art. 25 bovendien in één adem met die van Judas: zij ontvingen wel het sacrament (Judas aan het laatste avondmaal, Simon de doop), maar hadden geen deel aan Christus [ ] Een huiveringwekkende mogelijkheid. Veel uitleggers concluderen dat het met Simon slecht afgelopen is. Hij bekeert zich niet echt, zeggen ze. Kijk maar: hij bidt niet zelf. En hij vraagt niet om vergeving. Maar dat weten we niet hè? Het zou kunnen dat het met Simon slecht afloopt, maar Lucas laat dit open. Het kan ook andersom. Als een medium iemand die altijd het centrum van de aandacht is geweest om voorbede vraagt kan het ook zijn dat hij daarmee juist zijn plaats erkent tegenover Petrus en Johannes.

7 Lijkt Simon nu op Saul, die bang was voor gezichtsverlies (1 Sam. 15) of lijkt hij op David, die bid dat God hem niet zal straffen (Ps. 6 en 38)? Lucas houdt dit bewust open. We weten wel dat Simon in zijn hart op een gegeven moment niet recht stond tegenover God. Dat hij wilde kopen wat God wil geven. Sterker nog: wat God gegeven heeft. Het is volbracht. Laat me tot slot nog even terugkomen op die kwallenplaag. De tragedie was dat als je ze doodmaakt, er meer komen. Maar het werkt ook andersom. Als je wilt dat ze zich vermenigvuldigen, dan zul je ze moeten doden. Dán weet je zeker dat er meer zullen komen. Als een kwal zich voortplant, dan sterft-ie. Het is, samen met het beeld van de graankorrel een voorbeeld van Gods wijsheid. Wie in Gods koninkrijk groot wil zijn, moet worden als een kind. Sterker nog: die moet opnieuw geboren worden. Eerst dood, dán leven. Het is de enige manier om echt in de ban te raken van Gods genade. Dat geldt in het groot. Kijk maar: zo eindigt het gedeelte dat we hebben gelezen ook. Een hele cultuur ging voor het evangelie. E weten dat er massale bekeringen zijn geweest onder Samaritanen. Het geldt ook in je eigen leven en in dat van onze gemeente. Groeien in het geloof is afsterven aan jezelf. Zelf bidden. Of voorbeden vragen. Laten we daarmee beginnen.

8 Liturgie Welkom, votum (gezongen) en begroeting (gevolgd door gezongen amen) GK 105: 1-3 en 9 10 geboden Ps. 19:4 Gebed voor de opening van het Woord Handelingen 8:2-25 Preek Lb. 473 (wisselzang: vs. 1 en 10 allen. Even verzen: mannen. Oneven: vrouwen) Gebed Ps. 86:4 en 5 Mededelingen en collecten GK 64 Zegen en wegzending