Didactische fiche bij Mijn agenda, mijn leerbuddy

Transcriptie

1 Beste leerkracht, In deze didactische fiche geven we graag wat toelichting bij de visie op en de concrete werking met Mijn agenda, mijn leerbuddy. Deze agenda zet in op het ontwikkelen van de planningscompetentie van de leerling in een leerlijn van het eerste naar het zesde leerjaar. Stap na stap leert de leerling zijn/haar werk zelfstandig plannen op lange termijn. Hij leert autonoom beslissen en organiseren, waarbij de agenda fungeert als een buddy : een onmisbare partner die ondersteunt om een taak of opdracht tot een goed einde te brengen. Dat brengt ons naadloos bij waar het in essentie om gaat: het verhogen van de instrumentele competentie (vaardigheden leren via o.a. het gebruik van doordachte tools), wat resulteert in succeservaring. Autonomie, competentie en succeservaring: drie motivatieboosters! 1 En wat met ZILL? Of anders gezegd: hoe situeert Mijn agenda, mijn leerbuddy zich binnen de ZILL-filosofie? Het persoonsgebonden ontwikkelveld Zelfregulerend vermogen omvat als derde ontwikkelthema Doelgericht en efficiënt handelen door taken te plannen, uit te voeren, erop te reflecteren en waar nodig bij te sturen in functie van zelfredzaam en zelfstandig functioneren. Wie de verschillende ontwikkelstappen binnen dit thema rustig leest, komt voor de realisatie ervan heel snel bij Mijn agenda, mijn leerbuddy uit. Onderstaande oplijsting maakt dit duidelijk:

2 4-12 De tijd die men nodig heeft voor een bekende bezigheid realistisch inschatten 4-12 Een activiteit, taak, opdracht individueel of in kleine groep plannen en organiseren in functie van een vooropgesteld doel - het nodige materiaal kiezen, bij de hand halen en op een geëigende wijze hanteren - na gebruik materiaal zorgzaam opbergen - hun werkhouding afstemmen op een vooropgesteld doel 4-12 Erop gericht zijn het zelfsturend functioneren te verhogen - zelfstandig kunnen functioneren 4-6 Van een takenbord aflezen wat, waar en wanneer iets te doen is - onder begeleiding kiezen, plannen en taken uitvoeren - zelf de volgorde kiezen waarin men taken uitvoert 6-8 Zelfstandig meerdere taken achter elkaar plannen 8-12 Zelfstandig meerdere taken, gespreid over één of meerdere dagen plannen en organiseren - de tijd nodig om een taak of meerdere taken uit te voeren realistisch inschatten - het overzicht over het geheel van de taken bewaren Mijn agenda, mijn leerbuddy is opgebouwd vanuit een logische leerlijn, met oog voor passende ondersteuning enerzijds, ruimte voor eigen initiatief en keuzes anderzijds. Mijn agenda, mijn leerbuddy biedt de leerling houvast, geeft hem de onmisbare tools en handvatten om zijn werk te plannen, te organiseren en ook daadwerkelijk uit te voeren én te checken. Dit zijn stuk voor stuk vaardigheden, die inzicht en een sterke, gemotiveerde leerattitude veronderstellen. We kunnen de redenering echter ook omkeren: door het verwerven van een efficiënte planningscompetentie, door de ruimte voor autonomie, groeit de intrinsieke motivatie van de leerling. En daarmee zitten we recht in het hart van ZILL. Mijn agenda, mijn leerbuddy is door de integratie van al deze ontwikkelstappen in één en dezelfde tool meteen ook de uitgelezen ZILL-buddy voor leerling én leerkracht. Aan de slag! Eerst staan we even stil bij een aantal uitgangspunten om tot goed plannen, organiseren en uitvoeren te komen. Daarna illustreren we hoe die in Mijn agenda, mijn leerbuddy worden geïntegreerd. Een tip: lees deze didactische fiche helemaal door, ook als u lesgeeft in de derde graad. Zo krijgt u zicht op de hele leerlijn in Mijn agenda, mijn leerbuddy. 2

3 Uitgangspunten De eerste stap: starten! Bij het uitvoeren van eender welk werk is het vooraf plannen en organiseren van de verschillende opdrachten en het ordenen van de gebruikte materialen van groot belang. Het feit dat we daartoe al in het eerste leerjaar een aanzet geven onderstreept dat. (Zie Leerladder 1.3, Lossen en laden : hoe ga ik aan de slag bij huiswerk maken en lessen leren?) Leerladder 5.3, 7 stappen naar een goed agendagebruik, zorgt voor een verdieping van deze onmisbare competentie. Starten houdt in essentie in: de boekentas leegmaken (alles eruit!); materiaal sorteren (wat ik niet meer mee hoef te nemen naar school, berg ik op; agenda, boeken en schriften ordenen op het werkblad); volgorde van taken bepalen; tijd per taak/les vooraf inschatten (vanaf de tweede graad). Het eigenlijke huiswerk In de eerste graad kan dat gaan om een leesopdracht; rekenoefeningen maken; een schrijftaak; een andere taak/les (bv. in een verdere fase in het schooljaar het herhalen van een w.o.-les). Vanaf de tweede graad hangen we dat op aan deze kapstokken : huistaken (schriftelijke taken) lessen o nalezen van nieuwe leerstof: een les w.o., een woordpakket, een pakketje Franse woorden Het principe hierachter: lees binnen de acht uur je les aandachtig na, zodat je zorgt voor een eerste verankering in je geheugen. o leren van een les: een leertekst bewerken (markeren in de tekst, een schema maken volgens de GPS-methode (zie Leerladders zesde leerjaar), memorisatie van leerstof...) deadline: o die leerstof waar morgen een toets voor is (en die ik dus vandaag nog eens grondig moet doornemen), o een opstel, een weektaak (een opdracht op langere termijn, waar morgen de deadline is om af te geven). planning (in de derde graad): Hier leggen we de link naar een planningskalender (zie Leerladder 5.4: Leren plannen? Plan je leren! ). Het principe: een iets ruimere opdracht (bv. een opstel of een boekbespreking maken, een aantal woordpakketten of een lessenreeks van w.o. leren ) verdelen we in deelopdrachten waarvoor we deeldeadlines vastzetten op een langetermijnkalender (driewekenplanning). 3

4 Extra Wat de leerling thuis moet afgeven of wat hij de volgende dag moet meenemen naar de klas. Daarbij denken we aan het turn- of zwemgerief, het rapport, een brief Afsluiten: de laatste stap! Alle taken zijn gemaakt, de lessen zijn geleerd, het materiaal werd afgegeven of verzameld. Nu is het tijd om alles te verzamelen, nog eens te checken en op te bergen. De agenda is het middel bij uitstek om te focussen op deze opdracht en ervoor te zorgen dat de leerling niks vergeet. Communicatie Mijn agenda, mijn leerbuddy wil naast een planningsinstrument ook een communicatiemiddel zijn tussen ouders en school. Opmerkingen, vragen, observaties van de ouders naar de leerkracht toe, of van de leerkracht naar de ouders, zorgen voor een gevoel van gezamenlijke verantwoordelijkheid en transparantie. Het belang van een snelle, accurate en duidelijke communicatie kan nauwelijks onderschat worden. Mijn agenda, mijn leerbuddy biedt daartoe de ruimte. Leren leren -tips In elke agenda zijn twintig tips voor leren leren opgenomen. De bedoeling is om op een leuke manier te werken aan het verhogen van de leercompetentie van de leerlingen. Mijn agenda, mijn leerbuddy kan los van Leerladders gebruikt worden. De synergie biedt echter een grote meerwaarde. 4

5 Eerste leerjaar / tweede leerjaar Starten: de volgorde van de taken bepalen in de eerste rechterkolom, onder het dubbele pijltje Het eigenlijke huiswerk: Leestaak Rekentaak Schrijfopdracht Andere opdracht Extra: wordt aangegeven door een vrachtwagentje. 5

6 In het eerste leerjaar zorgen voorgedrukte symbolen voor een vlotte notatie. De leerlingen van het tweede leerjaar noteren die info zelf. Brief afgeven Zwemgerief meebrengen Turngerief meebrengen Rapport afgeven Er is ruimte voor een vijfde pictogram dat de leerkracht samen met de leerlingen kan bedenken. Afsluiten: invullen van de checklist onder het vinkje in de rechterkolom Communicatie Onder elke dag is een vak Opmerking. De leerkracht en de ouders kunnen er vragen, observaties, opmerkingen noteren. De ouders paraferen elke dag in het vakje ouders. Het grote vak Ouders/leerkracht biedt de mogelijkheid om meer gedetailleerde info uit te wisselen. 6

7 Derde en vierde leerjaar We bouwen in de aanpak en de lay-out verder op de vaardigheden waarop reeds is ingezet in de eerste graad. Starten: de volgorde van de taken bepalen in de eerste rechterkolom (op dezelfde manier als in het eerste en het tweede leerjaar) tijd per taak/les vooraf inschatten: Dit is een belangrijke vaardigheid die een kind stap voor stap onder de knie moet krijgen. In een eerste fase laten we de leerlingen registreren hoe lang ze aan een bepaalde opdracht hebben gewerkt. In een volgende fase als het kind het zelf aankan (merk op dat we hier dus inzetten op een gedifferentieerde aanpak) schat het vooraf in hoe veel tijd het aan een bepaalde taak zal besteden. Het eigenlijke huiswerk: Een of meerdere schriftelijke huistaken Nalezen binnen de acht uur / Leren van een les 7

8 De taak of les waarvoor morgen de deadline is Extra: (= analoog aan de eerste graad) Afsluiten: invullen van de checklist onder het vinkje in de rechterkolom Planning: Deze didactische fiche maakt ongetwijfeld duidelijk dat het kunnen plannen op lange termijn (P.O.L.T.) een competentie is waar we willen aan werken door het aanreiken van concrete, werkbare tools. Het vak planning (onder vrijdag ) vormt daartoe een aanzet. Hierin noteren we wat we willen/moeten meenemen naar de volgende week (bv. een toets, een deadline na het weekend, een activiteit die in de loop van de volgende week plaatsvindt, een verwerking/opvolging van iets wat zich in de loop van de huidige week heeft voorgedaan ). Bij het starten van die nieuwe week kijken we dus even terug naar deze rubriek. Communicatie Onder elke dag is er een vak met Opmerking. De leerkracht en de ouders kunnen er vragen, observaties, opmerkingen noteren. De ouders paraferen in het vakje handtekening ouders. Het grote vak Ouders/leerkracht biedt de ouders of de leerkracht de mogelijkheid om meer gedetailleerde info te noteren. Ook kunnen de ouders in dit vak hun handtekening plaatsen. 8

9 9

10 Vijfde en zesde leerjaar Starten: We zetten dezelfde stappen als in de eerste en de tweede graad. Het eigenlijke huiswerk: Een of meerdere schriftelijke huistaken Nalezen binnen de acht uur / Leren van een les De taak of les waarvoor morgen de deadline is Een deelopdracht die vandaag uitgevoerd moet worden 10

11 De rubriek Planning legt de link naar de planningskalender (een driewekenplanning), waarin het P.O.L.T. (plannen op lange termijn) zichtbaar gemaakt wordt. Zoals reeds vermeld onder Uitgangspunten is dat het aspect van leren leren dat in Leerladders 5.4 uitgediept wordt. Samenspel planningskalender en agenda De planningskalender: P.O.L.T. of de langetermijnplanning We gebruiken drie kleuren: groen = de datum, wat zich afspeelt in de marge van het schoolgebeuren. In Leerladders verwoorden we het als volgt: activiteiten, gebeurtenissen, evenementen die zich op school of thuis voordoen. zwart = een taak of les van een zekere omvang (bv. een opstel, een boekbespreking, een groepspresentatie, een toets spelling of Franse woordjes ) op een bepaalde deadline rood = deelopdrachten die we op deeldeadlines verankeren op de langetermijnkalender. Van langetermijnplanning naar dagplanning Wat op de planningskalender in het zwart wordt geschreven, hoort in de agenda thuis bij de rubriek deadline. Wat in het rood wordt geschreven, hoort bij de rubriek planning in de agenda. Op het ogenblik dat we de agenda invullen, nemen we steeds de planningskalender erbij om beide rubrieken aan te vullen. De planningskalender kunt u downloaden op de website Extra: (= analoog aan de eerste graad) Afsluiten: invullen van de checklist onder het vinkje in de rechterkolom 11

12 P.O.L.T. = planning op lange termijn Net zoals in de tweede graad is er in de agenda ruimte om reminders voor de volgende week te noteren. Communicatie Het grote vak Ouders/leerkracht biedt de ouders of de leerkracht de mogelijkheid om meer gedetailleerde info te noteren. De ouders kunnen in dit vak ook hun handtekening plaatsen. 12