VERSLAG Bopz-arts studiebijeenkomst voorjaar 2019 dag 7

Transcriptie

1 VERSLAG Bopz-arts studiebijeenkomst voorjaar 2019 dag 7 Datum : vrijdag 7 juni 2019 Tijd Locatie Sprekers Verslaglegging : 10:00-16:00 uur : Regardz De Eenhoorn, Amersfoort : de heer L.A.P. (Luuk) Arends : P.P. (Peggy) van der Bildt Inleiding. Dat psychogeriatrische patiënten een kwetsbare patiëntengroep is moge duidelijk zijn, uiteindelijk zijn deze patiënten in een vroeger of later stadium niet meer in staat om zelf beslissingen te nemen en moeten zij bij deze beslissingen ondersteund worden. Daarnaast zullen zij ook regelmatig tegen zichzelf in bescherming moeten worden genomen. De dunne scheidslijn is dat deze patiënten dezelfde rechten en plichten hebben als ieder ander. Dat maakt het daarom niet eenvoudig om vrijheidsbeperking of vrijheidsbeneming toe te passen. De wet kent in beginsel namelijk psychogeriatrische patiënten dezelfde rechten en plichten toe als ieder ander. Maar wat nu als een patiënt tegen zichzelf of anderen moet worden beschermd en de patiënt in kwestie een opname weigert op een psychogeriatrische afdeling van een verpleeghuis of in een verzorgingshuis, omdat zij/hij niet meer in staat is om hiermee in te stemmen. In dat geval is de Wet Bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) van toepassing. Spreker. De heer mr. dr. L.A.P. (Luuk) Arends is sinds 2006 als advocaat bij de sectie gezondheidsrecht, verbonden aan Dirkzwager advocaten & notarissen in Nijmegen. In 1991 studeerde hij Nederlands recht aan de Universiteit van Maastricht, waar Luuk in datzelfde jaar ook zijn propedeuse geneeskunde deed. Vervolgens in 1995 PAO Gezondheidsrecht en aansluitend in 2005 promoveerde Luuk aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam op de rechtspositie van psychogeriatrische cliënten bij de toepassing van vrijheidsbeperking(en). Zijn proefschrift had als titel: Psychogeriatrische patiënt en recht, zorg voor vrijheidsbeperking. Luuk heeft zich gespecialiseerd in: GGZ, ouderenzorg, verstandelijke gehandicaptenzorg, jeugdhulp, eerstelijnszorg, kwaliteitswetgeving, gezondheidsstrafrecht en privacy vraagstukken. Daarbij is Luuk expert in patiëntenrechten, kwaliteit- en privacywetgeving en treedt hij met name op voor zorginstellingen en zorgverleners. Naast zijn werkzaamheden is Luuk redactielid van Journaal GGZ en Recht en voorzitter van de werkgroep wijziging Wet Bopz, ten behoeve van brancheorganisaties ActiZ (verpleeg- en verzorgingshuizen) en de VGN (Verstandelijk Gehandicaptenzorg Nederland). Luuk Arends geeft regelmatig cursussen en lezingen over uiteenlopende onderwerpen voor managers, zorgverleners, beleidsmedewerkers en advocaten en is door Medilex gevraagd de voorlaatste interactieve dag van de 8-daagse opleiding Bopz-deskundige te verzorgen, met vandaag aandacht voor: Juridische zaken en tuchtzaken. (Vrijheidsbeperkingen en vrijheidsbeneming in de praktijk.)

2 Introductie. Luuk Arends heeft een aantal casussen op papier gezet waarover, aan de hand van deze casuïstiek t.a.v. het dilemma vrijheidsbeperking en vrijheidsbeneming, van gedachten kan worden gewisseld. De eerste casuïstiek wordt in kleinere groepjes besproken, met daarna ruimte om de uitkomsten binnen de gehele groep te bespreken. CASUS Amy Scheepers: Cameratoezicht. Amy is 84, getrouwd met Anton, al een tijd erg vergeetachtig en kan het huishouden niet meer goed doen. Anton is nog wel goed bij, maar fysiek niet meer goed in staat om een bijdrage aan het huishouden te leveren en daarom ontvangt het echtpaar, op instigatie van de huisarts, een aantal uren per week thuiszorg. Ook is de SO al enkele malen door de huisarts geconsulteerd. Dochter Edith maakt zich zorgen over het dwaalgedrag van haar moeder en op het moment dat haar vader niet thuis is, heeft ze dit tijdens het laatste bezoek van de SO naar voren gebracht. De SO adviseert cameratoezicht in te zetten. De vraag is: Mag dit? CASUS Gert Rust: Valgevaar. Gert (79) verblijft sinds kort op een open afdeling van een verzorgingshuis. De laatste tijd laat zijn geheugen hem in de steek, vergeet Gert dat hij niet zo goed meer ter been is en daardoor is hij al verschillende malen gevallen. De SO vindt Gert nog te goed voor een gesloten afdeling en daarom besluit het hoofd van de afdeling om Gert, op tijden dat er geen verzorgenden op de afdeling zijn, in een diepe stoel te plaatsen. Hij kan hieruit niet zelf opstaan waardoor er geen valgevaar meer is. Ook hier is de vraag: Mag dit? Relevante aspecten en uitspraken n.a.v. het verhaal om te bepalen of dit mag of niet. - In een thuissituatie gaat in principe de familie over het instellen van een dergelijke maatregel en niet de overheid, mits er sprake is van een strafbaar feit. Wel maakt het feit dat de SO hierin adviseert dat er min of min al sprake is van een vorm van zorginterventie. Denk als je dit gaat toepassen na over zaken als toezicht en wat de persoon er zelf van vindt. - Vrijheidsbeperkende maatregelen, in dit geval cameratoezicht, mag alleen met toestemming van de wettelijk vertegenwoordiger. In dit geval is de partner de wettelijk vertegenwoordiger, tenzij er een andere afspraak is die dan wel schriftelijk moet zijn vastgelegd. - Is het inzetten van een camera wel een effectief middel? Het weglopen, staat op camera, maar alles wat er daarna gebeurt niet meer. Is een maatregel niet effectief of doelmatig, dan is moeilijk vol te houden waarom hiervoor is gekozen. - Al wordt een camera enkel en alleen ingezet voor toezicht, ook dat kan heel ingrijpend zijn. Het maakt daarbij niet uit of deze persoon daar wel of geen besef van heeft, feit is dat haar/zijn persoonlijke leefsfeer daarmee verdwijnt. - Uitgaande van de Wzd moet je jezelf de vraag stellen of er wel sprake is van een ernstig nadeel. Er zit een verschil tussen iemand die bij het verlaten van het huis een afgesloten tuin tegenkomt of een snelweg/kanaal. Kortom, is deze maatregel in deze situatie wel proportioneel of zijn er andere alternatieven die minder ingrijpend zijn. Volg het stappenplan! - Medewerkers hebben ook een zeker recht op privacy. De eerste reden waarom een camera uitgezet moet worden is dat een zorgverlener op grond van de Wgbo gehouden is om een cliënt fysieke privacy te bieden. Dat is via een aparte bepaling in de wet opgenomen en is ook in de thuissituatie van toepassing. - Voor wat betreft het door cliënten en/of bezoekers filmen van bepaalde zorghandelingen geeft Luuk aan dat een zorgverlener nu eenmaal een publieke functie uitoefent en in die hoedanigheid soms voor vervelende situaties kan komen te staan. Een zorginstelling zou bijvoorbeeld wel in de huisregels kunnen opnemen dat filmen niet is toegestaan, zeker niet als andere cliënten in beeld zijn en uiteraard al helemaal niet als er geen sprake is van toestemming. - Als tip bij deze casus geeft Luuk de cursisten mee om de wet te lezen, omdat een enkele regel in een bepaalde context net iets anders kan laten zien waardoor er een nieuw inzicht ontstaat. Wat juristen daarnaast nog doen is jurisprudentie en/of de parlementaire geschiedenis lezen, om aanknopingspunten te vinden om te begrijpen wat er staat. Dat zijn extra aandachtspunten die kunnen helpen, maar de primaire bron is de wet zelf, wat staat er nu eigenlijk. Dus het lezen van de wet helpt echt! 2

3 In de casus van Gert (open afdeling verzorgingshuis) is er evenals in de vorige casus, ondanks het feit dat deze cliënt in een zorginstelling verblijft, ook sprake van een vrijheidsbeperkende maatregel. Het mag dus niet, tenzij! Daarnaast is er sprake van een open en dus geen Bopzinstelling. Wees daarom terughoudend. Vraag jezelf af of het valrisico dermate groot is om een dergelijke maatregel toe te passen en kijk of er wellicht minder ingrijpende alternatieven zijn. Nota Bene: De Wet Bopz is ooit bedacht om patiënten uit de samenleving te halen die een gevaar voor zichzelf zijn of anderen en dus niet om een onvrijwillig opgenomen patiënt extra bescherming te bieden via een Bopz-status. De primaire insteek van de Wet Bopz is, dat als iemand onvrijwillig is opgenomen in een Bopz-instelling er dan een beschermingsregime gaat gelden en er vervolgens allerlei regels gehanteerd moeten worden ter bescherming van de patiënt zelf of de omgeving. Vrijheidsbeperking- en vrijheidsbeneming en de basis voor Wgbo. Biedt de Wgbo wel voldoende grondslag voor vrijheidsbeperking of vrijheidsbeneming? Op zichzelf is dat het geval voor vrijheidsbeperking. Het vierde protocol bij het EVRM verlangt een wettelijke basis voor vrijheidsbeperking en die wordt door de Wgbo geboden. Voor vrijheidsbeneming biedt de Wgbo geen grondslag, omdat daarvoor een directe toegang tot de rechter is vereist. Artikelen 10, 11 en 15 van de wet gaan over de bescherming van privacy zoals: geheimhouding of cameratoezicht; eerbiediging van de lichamelijke integriteit; het respecteren van de vrijheid. Op deze grondrechten mag geen inbreuk gedaan worden zonder dat er een wettelijke grondslag voor is. Dat houdt in dat er een wet moet zijn die legitimeert dat er inbreuk gemaakt mag worden op het grondrecht, bijvoorbeeld een inbreuk op de levenssfeer en daar valt ook cameratoezicht onder. Het uitgangspunt van een arts moet altijd zijn: Nee, tenzij! Zoek altijd eerst naar alternatieven. Is er sprake van verzet? Kijk dan of de dwangbehandeling voldoet aan de criteria zoals geformuleerd in de Wgbo (artikel 7:465 lid 6), waarin aangegeven dat een ingrijpende verrichting noodzakelijk is om ernstig nadeel voor de cliënt te voorkomen, mits toestemming van cliënt of vertegenwoordiger. De Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst. De Wgbo gaat over de overeenkomst tot het verrichten van geneeskundige handelingen. Onder een geneeskundige handeling verstaat de wet: het verbeteren van de gezondheidstoestand, het toepassen van preventieve handelingen ter voorkoming van een slechte gezondheidstoestand en onderzoekshandelingen. Volgens de Wgbo moet een cliënt altijd toestemming geven voor een geneeskundige behandeling (er moet sprake zijn van een overeenkomst). Het kan echter zijn dat een cliënt niet in staat is om die toestemming te geven, bijvoorbeeld als iemand bewusteloos is en direct medicatie nodig heeft. De Wgbo regelt wanneer een arts dan toch mag ingrijpen (noodsituatie), zonder toestemming van de cliënt. Dit kan zowel in- als buiten het ziekenhuis. Ingrijpen mag alleen als een cliënt wilsonbekwaam is verklaard. Daarnaast moet er sprake zijn van ernstig nadeel voor de cliënt als er niet zou worden ingegrepen. Nota Bene: Is een behandeling te belastend, vraag jezelf dan af of het echt noodzakelijk is en bespreek met de cliënt/vertegenwoordiger wat voor de cliënt de beste behandeling is op basis van haar/zijn belastbaarheid op dat moment. Meer informatie over de behandelingsovereenkomst: Boek 7 BW artikel 466 e.v. ( afdeling5, of via en geef aldaar het artikel in.) Gedwongen behandeling op grond van de Wgbo? Mits voldaan aan de volgende voorwaarden: - De cliënt is wilsonbekwaam en verzet zich tegen de behandeling. Het moet gaan om een ingrijpende behandeling die nodig is om een ernstig nadeel voor de cliënt te voorkomen. - De cliënt en/of wettelijk vertegenwoordiger stemt in met de behandeling. - Als er geen toestemming is, dan kan de behandelaar toch ingrijpen als hij vindt dat hij anders geen goed hulpverlener is. Het oordeel van de arts gaat hier dus voor de toestemming. - Er moet altijd sprake zijn van ernstig nadeel voor de cliënt. De Wet Bopz. Om de Wet Bopz van toepassing te laten zijn moet de locatie aangemerkt zijn als psychiatrisch ziekenhuis in de zin van deze wet (locatie- en dus niet instellingsgebonden) en de cliënt moet onvrijwillig zijn opgenomen en beschikken over een juridische status (artikel 60/RM/ IBS). 3

4 CASUS Jamie Wijnhuis: Een juiste verklaring. Jamie Wijnhuis is zwaar alcoholist en vertoont vasculaire hersenbeschadiging. Zijn verblijf in een Bopz aangemerkt verpleeghuis is op basis van een VM. Als deze bijna afloopt tekent de geneesheer directeur een geneeskundige verklaring voor een VM. De SO licht ter zitting nog toe dat niet vaststaat of de cognitieve stoornissen die Wijnhuis heeft worden veroorzaakt door FTD, door alcoholmisbruik of door beiden. Een eerdere cognitieve screening ten behoeve van de VM maakte duidelijk dat de geheugenfunctie nagenoeg intact was. Wel zijn er lichte problemen met betrekking tot de executieve functies. Zes maanden later valt op dit vlak nauwelijks achteruitgang te bespeuren, maar de gedragsproblemen blijven. De rechtbank wijst de machtiging dan wel toe, omdat betrokkene lijdt aan cognitieve stoornissen en het feit dat deze stoornissen ook na afloop van de geldigheidsduur van de lopende machtiging nog aanwezig zijn. Is dit terecht? Als de zorginstelling van mening is dat iemand moet blijven, is er niets op tegen om de rechter te vragen daar een oordeel over te nemen. Luuk maakt duidelijk dat de rechtbank deze machtiging heeft toegewezen. Echter, nadat de advocaat in cassatie ging, vond de Hoge Raad de toewijzing onterecht om exact dezelfde redenen als ook door de cursisten aangegeven: er waren alleen lichte problemen, de geheugenfunctie was nog intact en vanwege het feit dat er na zes maanden geen achteruitgang was maakte niet duidelijk of de geestelijke stoornis wel een gevaar veroorzaakte. Wat verandert er straks aan bovengenoemde procedure na invoering van de Wzd? De procedure verandert niet echt na invoering van de Wzd t.o.v. de Bopz, behalve dan dat de rol die de Officier van Justitie momenteel heeft in de Bopz straks wordt overgenomen door het CIZ. Het CIZ krijgt daarmee meer verantwoordelijkheid dan nu het geval is. CASUS Amy Scheepers: op drift Een SO heeft ten behoeve van een voorlopige machtiging voor Amy Scheepers een verklaring opgesteld. Hierin is onder meer het volgende te lezen: Mevrouw Scheepers lijdt aan een dysfoor manisch psychotisch toestandsbeeld in het kader van een schizo-affectieve stoornis. Haar dementiële beeld kan echter worden beschouwd als de bovenliggende stoornis. Wijst de rechtbank op grond van deze verklaring van de SO de RM toe? De rechtbank zal op basis van de verklaring van de SO geen RM toewijzen, omdat dit niet op het vakgebied van de SO ligt. De rechtbank vindt dat alleen iemand die beschikt over het specifiek daarvoor bedoelde specialisme de geneeskundige verklaring mag ondertekenen. In dit geval zou dit een psychiater moeten zijn. Als in de machtiging is opgenomen dat een psychiater deze heeft opgesteld dan zal de rechter deze wel toewijzen. Het moet dus duidelijk zijn dat een psychiater er naar heeft gekeken, die op zijn beurt weer moet voldoen aan de criteria van onafhankelijkheid. CASUS Gert Rust: Rust Roest. De toestand van Gert Rust, voormalig huisgenoot van Amy, vertoont een neerwaartse spiraal en ook voor hem wordt overplaatsing geïndiceerd naar een gesloten afdeling, maar Gert weigert. Volgens zijn AVG volstaat een artikel 60 indicatie niet en de Bopz-arts verzoekt hem een geneeskundige verklaring op te stellen t.b.v. een aanvraag RM. Echter de RM wordt afgewezen. Een maand later is de toestand van Gert verder verslechterd en de AVG stelt opnieuw een geneeskundige verklaring voor een RM op, strekkende dezelfde inhoud, die nu wél door de rechtbank wordt toegewezen. De zuster van Gert dient een tuchtklacht tegen deze schandalige verklaring in en de vraag is of zij een punt heeft? Geneeskundige verklaring: RTG Den Haag Het feit dat je iets (of een groot deel) overneemt maakt op zich niet uit, maar er moet wel opnieuw naar gekeken zijn. Naar aanleiding van deze casus heeft de tuchtrechter geoordeeld: - Uit de geneeskundige verklaring moet blijken dat een niet bij de behandeling betrokken psychiater betrokkene kort van tevoren heeft onderzocht. - De rechter moet er op kunnen vertrouwen dat de geneeskundige verklaring zorgvuldig is opgesteld en de juiste actuele informatie bevat. - Uit de verklaring moet blijken wat de opsteller uit eigen waarneming heeft verkregen, wat uit het dossier afkomstig is of van derden. 4

5 CASUS Amy Scheepers: In het verpleeghuis. Uiteindelijk is Amy met goedbevinden van de rechtbank opgenomen in een verpleeghuis. Tot ontsteltenis van de dochter van Amy schrijft de SO Lorazepam en Risperdal voor. Amy s dochter is het hier niet mee eens, echter de SO is van mening dat de behandeling moet worden doorgezet. Is hier nu sprake van een dwangbehandeling? Wat is de grondslag daarvoor? Kan deze worden toegepast omdat er anders geen verbetering optreedt. Kan de dochter van Amy een klacht kan indienen? Dwangbehandeling in de PG. Wanneer is er voldoende grondslag voor een dwangbehandeling bij een RM opgenomen cliënt? De wet schrijft niet voor wat wel of niet onder een dwangbehandeling valt, het moet onderdeel uitmaken van het behandelplan. Zodra de cliënt of vertegenwoordiger zich verzet, dan mag een dwangbehandeling alleen worden toegepast als er sprake is van gevaar voor de betrokkene of een ander die niet op een andere wijze kan worden afgewend. Dat is nu ook al zo en dat wordt in de Wzd niet anders. Let wel: Als er sprake is van een volstrekt wilsbekwame beslissing van de cliënt waar de vertegenwoordiger het niet mee eens is, dan is de beslissing van de cliënt leidend. Nota Bene: Het is niet aan de dochter om te bepalen dat zij de eerste contactpersoon is. Als er sprake is van een partner (zoals in bovengenoemde casus) is de dochter niet bevoegd. CASUS Amy Scheepers: Amy naar huis. Een aantal weken na de opname is Amy een stuk rustiger en de familie vindt dat Amy wel een weekendje naar huis kan. De familie geeft dit op vrijdag aan bij de instelling en nog voordat de dienstdoende verzorgende er erg in heeft zit Amy in de auto. Mag de familie dit zomaar doen? De juridische status na opneming is dat de Bopz-arts een besluit neemt over verlof, ook als het om kort verlof gaat. De Bopz-arts is ook verantwoordelijk voor de patiënt bij verblijf buiten de instelling. De patiënt valt dan niet ineens onder de verantwoordelijkheid van de familie. Het is goed om te beseffen dat deze beslissing niet alleen geldt voor RM en IBS, maar ook voor alle artikel 60 cliënten. Dat een begeleid uitje in de aanwezigheid van zorgverleners niet onder de noemer verlof valt, ligt toch wat genuanceerder, omdat de Bopz-arts zich bij alles wat er buiten de instelling gebeurd altijd moet afvragen of dit verantwoord is. In de Wzd is de bepaling voor verlof alleen van toepassing voor mensen met een RM of IBS. Reikwijdte Wzd. De Wzd is van toepassing op mensen met een psychogeriatrische of verstandelijke beperking en moet zijn vastgesteld door iemand van het CIZ of door een (terzake)kundige arts. Het begrip zorg wordt gedefinieerd als: Bejegening, verzorging, verpleging, behandeling, begeleiding, bescherming, beveiliging en onvrijwilliger zorg. De Inspectie heeft in haar beleidsnotitie over de Wzd aangegeven dat de wet alleen van toepassing is als onvrijwillige zorg wordt toegepast, maar dat is niet juist. De wet is van toepassing als een cliënt in verband met de psychogeriatrische aandoening of verstandelijke beperking zorg ontvangt van een professioneel zorgaanbieder en daar valt de huisarts ook onder. Nota Bene: Ook een ziekenhuisverblijf van een PG-/VG cliënt valt onder de reikwijdte van de Wzd. Met name zal het ziekenhuis moeten overleggen over de wijze waarop zij zorg bieden, zeker in die situaties waarbij vrijheidsbeperkingen moeten worden toegepast. De specialist is dan eindverantwoordelijk, die moet een besluit nemen en dit eens per zes maanden melden. Zorg er voor dat er contact met het ziekenhuis blijft, maar dat geldt ook voor de huisarts. Vertegenwoordiging in de PG en mentorschap. Op het moment dat er sprake is van een beslissing waar de zorgverlener van mening is dat de cliënt hier geen weloverwogen besluit over kan nemen, dan komt de vertegenwoordiger om de hoek kijken. Echter, de instelling mag niet zo maar met een vertegenwoordiger aan de slag (dat is dus anders dan in de huidige Bopz). Dat is pas mogelijk als er een procedure is gevolgd waarin de wilsonbekwaamheid op een zo objectief mogelijke wijze is vastgesteld. Het objectief vaststellen van die wilsonbekwaamheid mag niet gebeuren door de behandelend arts, maar een deskundige moet onderzoek doen en overleggen met de vertegenwoordiger. 5

6 Nota Bene: Ook kleinkinderen en grootouders kunnen vertegenwoordiger worden in de Wzd, voor het overige is het rijtje gelijk als in de Bopz. Is er binnen de familie sprake van onenigheid, dan is het raadzaam de familie te adviseren om (via de rechter) een mentor te benoemen. De Wzd verplicht de zorginstelling om een mentorschap aan te vragen als er geen directe partner is of als er sprake is van onenigheid. Wet zorg en dwang. Het laatste deel van de studiedag besteedt Luuk Arends aandacht aan de Wet zorg en dwang. - Als de cliënt of vertegenwoordiger zich verzet is er in principe altijd sprake van onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg is soms ook mogelijk bij instemming van de vertegenwoordiger of zonder verzet van de cliënt (o.a. bij medicatiegedrag). Let op: Wie zwijgt, stemt niet in! Volg het stappenplan. - Gedwongen zorg kan in de Wzd ook ambulant. Dit is een hele belangrijke verandering in de Wzd, waarmee de reikwijdte niet beperkt wordt door welke zorgvoorziening dan ook en dus ook thuis kan plaatsvinden. - De Wzd-functionaris is nieuw en tegelijkertijd ook weer niet: het is de huidige Bopz-arts. Dit moet een terzakekundige arts, gezondheidszorgpsycholoog of orthopedagoog-generalist zijn, aangewezen door de zorgaanbieder. Wat nu als de Wzd-functionaris geen arts is, mag de Wzd-functionaris de arts dan wel aanwijzingen geven in het kader van de zorg? Dat is dus niet het geval. Als iets buiten de deskundigheidsgebied van de functionaris valt dan zal deze er iemand bij moeten halen. De minister heeft het wetsvoorstel in zoverre aangepast dat uitsluitend aanwijzingen zijn toegestaan na instemming van de arts als het gaat om een medische interventie, beperkingsvrijheid of insluiting. - In de Wzd is veel aandacht besteed aan de verdeling van verantwoordelijkheden, waarbij een Wzd-arts toezicht moet houden op: onvrijwillige zorg en m.b.t. die zorg verantwoordelijk is voor de algemene gang van zaken. De definitie van zorgverantwoordelijke is: dat er sprake moet zijn van een arts/deskundige, aangewezen door de zorgaanbieder en verantwoordelijk voor het zorgplan, overleg en het dossier. Dit gaat verder dan in de Bopz, want daar wordt alleen gesproken over de behandelaar. Als er sprake is van meerdere zorgaanbieders, dan mag op grond van de Wzd maar één zorgverantwoordelijke worden aangewezen. Deze regel is ingesteld, zodat het beleid ook overgenomen wordt in bijvoorbeeld een ziekenhuissetting. - Beleidsverplichtingen: Artikel 19 in de Wzd maakt duidelijk dat een zorginstelling moet beschikken over een beleidsplan. Luuk adviseert dat dit eigenlijk het eerste is wat de zorginstelling op de rit moet hebben: wat is de zorgvisie, wat doet de instelling om onvrijwillige zorg te voorkomen dan wel af te bouwen en hoe is het toezicht georganiseerd? Hierop zal de IGJ ook gaan toetsen. De Wzd heeft absoluut een toegevoegde waarde en voorkomt vrijheidsbeperkingen. Alleen zorg er voor dat de informatie op de juiste wijze wordt verzameld. Dat laatste moet niet een doel op zich worden, de gegevens moeten uiteindelijk wel (goed) gebruikt worden. Mochten de cursisten nog aanvullende vragen hebben, dan kunnen zij Luuk Arends daarvoor benaderen. Dat kan het beste per mail: arends@dirkzwager.nl. Meer informatie over de stand van zaken Wzd is te vinden op de website van de Eerste Kamer: wetsvoorstel/31996_wet_zorg_en_dwang. Leestip: Teksten Wet Bopz (editie ): een uitgave met teksten van de wet en de regelingen zoals deze op 1 november 2017 van toepassing zijn. (Op te vragen bij 6