Zonne-energie ontwikkelingen in Nederland

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Zonne-energie ontwikkelingen in Nederland"

Transcriptie

1 Zonne-energie ontwikkelingen in Nederland Wijnand van Hooff Programmadirecteur zonne-energie TKI Urban Energy TKI Urban Energy, onderdeel van de Topsector Energie Topsector Energie is één van de negen Topsectoren in Nederland In de Topsector Energie vier Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI s); Focus op programmaontwikkeling en intermediair tussen overheid en sector; >300 publiek-private-samenwerkingsprojecten binnen de scope van Urban Energy; >500 publieke en private organisaties betrokken bij Urban Energy innovatieprojecten; 1

2 Er is echt iets aan de hand in de wereld en ook in NL COP21, Parijs, 2015 Stichting Urgenda, 2014 Klimaatakkoord in voorbereiding Zonne-energie is een essentieel onderdeel van de oplossing. 2

3 Use of fossil fuels Op iets grotere schaal is de huidige situatie slechts tussenfase 2018 Solar energy era solar energy era Year (29 October 2014) Prijsontwikkeling van windparken en zonnestroomparken Offertes en afnamecontracten zonne- en windstroom gedeeld door 4 in 4 jaar 3

4 Prijsontwikkeling van kleinschalige zonnestroomsystemen gedeeld door 4 in 10 jaar (Bron: Fraunhofer ISE) Bijdrage van zonne-energie wereldwijd Bron: IEA Renewables 2018 launch presentation 4

5 Jaarlijks geïnstalleerd zonnestroomvermogen in NL (in MWp) Bron: Nationaal Solar Trendrapport 2018 Cumulatief geïnstalleerd zonnestroomvermogen in NL (in MWp) Bron: Nationaal Solar Trendrapport

6 In welke toepassingen wordt die zonnestroom geïnstalleerd? Zon op gebouw (BAPV) (wie wil dit nog?) Bolivia Zon op gebouw (BIPV) Eindhoven (Heijmans/AERspire) Zon op grote daken Lisse (W.J. van Graven) Zon op land Ameland (Gem. Ameland, AEC en Eneco) Zon in de verkeersinfrastructuur Solaroad (TNO, Dynniq, Prov NH, Strukton) Zon op water De Slufter (Sunfloat, RWS en HBR) Potentie voor zonne-energie in Nederland ( km km2) 6

7 Scenario toepassingsontwikkeling zonnestroom in NL (GWp) Elektriciteitsverbruik in NL schommelt tussen 100 en 120 TWh. 53 GWp 50 TWh/yr dus 50% van elektriciteitsverbruik. Energieverbruik in NL is ongeveer PJ (primair) en PJ (finaal). 53 GWp 170 PJ 8% (finaal) energieverbruik. 60,0 Zon op zee 50,0 Zon op water 40,0 Zon op infra 30,0 Zon op land 20,0 10,0 0, Zon op grote daken (GVA) incl. stallen Zon op woningen (KVA)- grondgebonden en hoogbouw Scenario toepassingsontwikkeling zonnestroom in NL (GWp) Elektriciteitsverbruik in NL schommelt tussen 100 en 120 TWh. 207 GWp 207 TWh/yr dus 200% van elektriciteitsverbruik. Energieverbruik in NL is ongeveer PJ (primair) en PJ (finaal). 207 GWp 670 PJ 33% (finaal) energieverbruik. 250,0 Zon op zee 200,0 Zon op water 150,0 Zon op infra 100,0 50,0 0,0 Zon op land Zon op grote daken (GVA) incl. stallen Zon op woningen (KVA)- grondgebonden en hoogbouw 7

8 Ontwikkeling werkgelegenheid (FTE) in NL zonnestroomsector Wat moet er gebeuren om een dergelijk scenario te realiseren? Grote hoeveelheden zonnestroom kunnen accommoderen in het elektriciteitsnet; Onbalans (op verschillende tijdschalen) oplossen door flexibiliteitsoplossingen; Behoud stimulering grootschalige zonnestroomsystemen (onder voorwaarden); Burgers betrokken houden bij de energietransitie d.m.v. stimuleringsmaatregelen voor kleinschalige zonnestroomsystemen; Opbrengsten verder verhogen, kosten verder verlagen, integrale duurzaamheid; Nieuwe toepassingsgebieden ontwikkelen, zoals zonnestroomsystemen geïntegreerd in dak en gevel geïntegreerd in het landschap geïntegreerd in de verkeersinfrastructuur drijvend op binnenwateren en uiteindelijk ook offshore toepasbaar. 8

9 Dank voor uw aandacht 9

Innoveren in en met zonnestroom

Innoveren in en met zonnestroom Innoveren in en met zonnestroom Wim Sinke ECN Solar Energy en TKI Urban Energy Universiteit van Amsterdam en FOM-Instituut AMOLF InnoTeP 2016 Nijmegen 30 09 2016 www.ecn.nl De uitdaging én de kans COP,

Nadere informatie

Zonnestroom: mondiale ontwikkelingen en nieuwe mogelijkheden voor gebouwen in Nederland

Zonnestroom: mondiale ontwikkelingen en nieuwe mogelijkheden voor gebouwen in Nederland Zonnestroom: mondiale ontwikkelingen en nieuwe mogelijkheden voor gebouwen in Nederland Wim Sinke ECN Zonne-energie en Universiteit van Amsterdam TKI-KIEM Symposium Heijmans, Rosmalen 12 januari 2017 www.ecn.nl

Nadere informatie

De rol van drijvende zonneparken in de Nederlandse energietransitie Wiep Folkerts. 14 juni 2018 Wiep Folkerts

De rol van drijvende zonneparken in de Nederlandse energietransitie Wiep Folkerts. 14 juni 2018 Wiep Folkerts De rol van drijvende zonneparken in de Nederlandse energietransitie Wiep Folkerts Studie dec 2017 (RVO, TKI, SEAC) 2050 is het richtjaar voor de energietransitie (near zero carbon economy). PV kan dan

Nadere informatie

Zon op Infra. Bijeenkomst 14 maart 2019 Planetarium Amsterdam. Wijnand van Hooff

Zon op Infra. Bijeenkomst 14 maart 2019 Planetarium Amsterdam. Wijnand van Hooff Zon op Infra Bijeenkomst 14 maart 2019 Planetarium Amsterdam Wijnand van Hooff Welkom en programma van vandaag 13.30 uur Opzet en aanpak NC Zon op Infra Wijnand van Hooff, TKI Urban Energy 13.45 uur Overzicht

Nadere informatie

Fotovoltaïsche conversie (zonnestroom): van niche naar impact

Fotovoltaïsche conversie (zonnestroom): van niche naar impact Fotovoltaïsche conversie (zonnestroom): van niche naar impact Wim Sinke ECN Solar Energy, UvA, AMOLF, TKI Urban Energy en European Technology and Innovation Platform for Photovoltaics NNV Symposium Energie

Nadere informatie

Wet. & Regelgeving. Amelie Veenstra BIPV kennisdag TKI Urban Energy 8 juni 2018

Wet. & Regelgeving. Amelie Veenstra BIPV kennisdag TKI Urban Energy 8 juni 2018 Wet & Regelgeving Amelie Veenstra BIPV kennisdag TKI Urban Energy 8 juni 2018 1 Rol Holland Solar In project BIPV op Zuid Onderzoek en identificatie van knelpunten in beleid, wet- en regelgeving mbt BIPV

Nadere informatie

Zonnestroom Van one size fits all naar aantrekkelijke oplossingen voor elk gebruik

Zonnestroom Van one size fits all naar aantrekkelijke oplossingen voor elk gebruik Zonnestroom Van one size fits all naar aantrekkelijke oplossingen voor elk gebruik Wim Sinke ECN Solar Energy, TKI Urban Energy, UvA en AMOLF Praktijkconferentie Zonne-energie Provincie Noord-Holland De

Nadere informatie

Het TKI SOLAR ENERGY in het Nederlandse Energie- / Topsectorenbeleid

Het TKI SOLAR ENERGY in het Nederlandse Energie- / Topsectorenbeleid Het TKI SOLAR ENERGY in het Nederlandse Energie- / Topsectorenbeleid SundayNL 2014-19 november 2014 - Arnhem Wijnand van Hooff Programmadirecteur TKI Solar Energy Inhoud Het Nederlandse Energiebeleid en

Nadere informatie

Voorlichtingsbijeenkomst subsidies Urban Energy. Amsterdam, 14 maart 2019 Wijnand van Hooff, Maarten de Vries

Voorlichtingsbijeenkomst subsidies Urban Energy. Amsterdam, 14 maart 2019 Wijnand van Hooff, Maarten de Vries Voorlichtingsbijeenkomst subsidies Urban Energy Amsterdam, 14 maart 2019 Wijnand van Hooff, Maarten de Vries TKI Urban Energy is onderdeel van de Topsector Energie 4 Topconsortia voor Kennis en Innovatie

Nadere informatie

Innovatie voor (transitie naar) een klimaatneutrale elektriciteitshuishouding. Juni 2018

Innovatie voor (transitie naar) een klimaatneutrale elektriciteitshuishouding. Juni 2018 Innovatie voor (transitie naar) een klimaatneutrale elektriciteitshuishouding Juni 2018 De KIA Elektriciteit in de context van energie-innovatie (niet compleet) Programma ECN part of TNO Programma s TKI

Nadere informatie

Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017

Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017 Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017 Martine Uyterlinde, Ruud van den Brink, ECN Sven Stremke, WUR Martine Uyterlinde/ECN Sven Stremke/WUR John van Roosmalen/ECN Wim Sinke/ECN Adri

Nadere informatie

Zon op Infra. Een overzicht van de mogelijkheden Hans de Neve Mattijs Erberveld. Partner in solar energy solutions

Zon op Infra. Een overzicht van de mogelijkheden Hans de Neve Mattijs Erberveld. Partner in solar energy solutions Zon op Infra Een overzicht van de mogelijkheden Hans de Neve Mattijs Erberveld Klimaatakkoord Reductie CO2 emissies met 49% tegen 2030 Elektriciteit sector: 21 GWp PV op land (75 Pjoule 20 TWh per jaar)

Nadere informatie

Luxe die we ons kunnen en moeten veroorloven: zonne-energie van laagste kosten naar hoogste waarde

Luxe die we ons kunnen en moeten veroorloven: zonne-energie van laagste kosten naar hoogste waarde Luxe die we ons kunnen en moeten veroorloven: zonne-energie van laagste kosten naar hoogste waarde Wim Sinke ECN Solar Energy en Universiteit van Amsterdam Jan Wilslezing MOOI Noord-Holland, Villa Holland,

Nadere informatie

ideego programma 2015

ideego programma 2015 ideego programma 2015 Wijnand van Hooff Programmadirecteur TKI Solar Energy TKI Solar Energy zonnestroomtechnologieën 1. Zonnestroom 2 TKI EnerGO energie in de gebouwde omgeving 2. Warmte en koude 3 TKI

Nadere informatie

TKI Urban Energy in 2016

TKI Urban Energy in 2016 TKI Urban Energy in 2016 Wijnand van Hooff Programmadirecteur Wat is de TKI Urban Energy? De TKI Urban Energy is onderdeel van de Topsector Energie, en is een onafhankelijke stichting die door innovatie

Nadere informatie

Lessen en ervaringen ontwikkelingen zonneparken 4 oktober 2018

Lessen en ervaringen ontwikkelingen zonneparken 4 oktober 2018 Lessen en ervaringen ontwikkelingen zonneparken 4 oktober 2018 Wie wij zijn Adviesbureau met ruim 70 adviseurs Opgericht in 2001 Gemiddelde leeftijd is 34 jaar OVER MORGEN Onze klanten Gemeenten Provincies

Nadere informatie

Energietransitie in de gebouwde omgeving: duur of duurzaam? David Smeulders, Technische Universiteit Eindhoven

Energietransitie in de gebouwde omgeving: duur of duurzaam? David Smeulders, Technische Universiteit Eindhoven Energietransitie in de gebouwde omgeving: duur of duurzaam? David Smeulders, Technische Universiteit Eindhoven foto: KNMI 222 196 187 2015 2014 113 11 Bron: EBN infographic 2016 CO 2 emissies in Nederland

Nadere informatie

Hoeveel km² wind, zon, biomassa is er nodig om het Nederlandse energie verbruik (3200PJ) te verduurzamen? 6000km² ~ ~ 15%

Hoeveel km² wind, zon, biomassa is er nodig om het Nederlandse energie verbruik (3200PJ) te verduurzamen? 6000km² ~ ~ 15% Zon op Water Meervoudig ruimtegebruik door inpassing drijvende zonnepanelen in nat areaal Sunfloat Rik Jonker, coördinator zonneenergie bij het Programma Energie RWS, trekker expertgroep zon namens Unie

Nadere informatie

1 MAATSCHAPPELIJKE ASPECTEN

1 MAATSCHAPPELIJKE ASPECTEN Visiedocument Nationaal Actieplan Zonnestroom 2013 De groei van de Nederlandse zonne-energiemarkt blijft aanhouden en de markt wordt meer en meer volwassen. Als gevolg hiervan verandert de Nederlandse

Nadere informatie

One size fits all? Ontwikkeling zonnestroomtechnologie. Wim Sinke ECN Zonne-energie, TKI Solar Energy & European Photovoltaic Technology Platform

One size fits all? Ontwikkeling zonnestroomtechnologie. Wim Sinke ECN Zonne-energie, TKI Solar Energy & European Photovoltaic Technology Platform One size fits all? Ontwikkeling zonnestroomtechnologie Wim Sinke ECN Zonne-energie, TKI Solar Energy & European Photovoltaic Technology Platform Here comes the SUN Amsterdam 4 juni 2014 www.ecn.nl One

Nadere informatie

Zonne-energie natuurlijk De visie van Holland Solar op. Duits Nederlands zonne-energie forum KvK Midden Nederland, Utrecht 16-03-2010

Zonne-energie natuurlijk De visie van Holland Solar op. Duits Nederlands zonne-energie forum KvK Midden Nederland, Utrecht 16-03-2010 Zonne-energie natuurlijk De visie van Holland Solar op zonnestroom Duits Nederlands zonne-energie forum KvK Midden Nederland, Utrecht 16-03-2010 Inhoud Over Holland Solar 25 jaar zonnestroom Huidige stand

Nadere informatie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Waterstof Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas Waterstofbijeenkomst

Nadere informatie

Hartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE)

Hartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE) Hartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE) Peter Nuijten Mob: 06-22811585 E-mail: peter.nuijten@hotmail.nl 1 Concept Energie coöperatie

Nadere informatie

Prijsontwikkelingen ZonPV

Prijsontwikkelingen ZonPV Geosciences Copernicus Institute of Sustainable Development Energy & Resources Prijsontwikkelingen ZonPV Wilfried van Sark Universiteit Utrecht Stichting Monitoring Zonnestroom Solar Solutions Haarlemmermeer

Nadere informatie

Zonnestroom: prepare(d) for impact

Zonnestroom: prepare(d) for impact Zonnestroom: prepare(d) for impact Wim Sinke ECN Zonne-energie, TKI Solar Energy, Universiteit van Amsterdam en European Photovoltaic Technology Platform Duurzame Vecht Breukelen 21 maart 2013 www.ecn.nl

Nadere informatie

Weerberichten hernieuwbare energie in 2014

Weerberichten hernieuwbare energie in 2014 Uitgegeven door Hernieuws (http://www.renouvelle.be) Home > Weerberichten hernieuwbare energie in 2014 Weerberichten hernieuwbare energie in 2014 Michel HUART, 15 Januari 2015 Sinds 2009 worden de gewone

Nadere informatie

Het huidig PV-landschap, stand van zaken en perspectief

Het huidig PV-landschap, stand van zaken en perspectief Het huidig PV-landschap, stand van zaken en perspectief Vakbeurs Energie, oktober 2018 Jaap Baarsma, voorzitter Holland Solar E Arthur van Schendelstraat 550 3511 MH Utrecht +31 (0)30 232 8008 www.hollandsolar.nl

Nadere informatie

Subsidieregelingen voor energieinnovaties. infra. Nationaal consortium Zon op Infra 14 maart 2019 Bert Janson

Subsidieregelingen voor energieinnovaties. infra. Nationaal consortium Zon op Infra 14 maart 2019 Bert Janson Subsidieregelingen voor energieinnovaties Zon op infra Nationaal consortium Zon op Infra 14 maart 2019 Bert Janson inhoud Doel beschikbare subsidie regelingen Urban Energy regeling HER-regeling DEI+ Demonstratie

Nadere informatie

Frans van Herwijnen Coöperatie Lingewaard Energie

Frans van Herwijnen Coöperatie Lingewaard Energie Drijvend Zonnepark Lingewaard Frans van Herwijnen Coöperatie Lingewaard Energie 1 Zon-PV op daken > maaiveld > water Kosten Veiligheid Opbrengsten Vergunningen Dubbel ruimtegebruik Solar Tracking Voordelen

Nadere informatie

TECHNO-FINANCIELE ANALYSE VAN PV GELUIDSSCHERMEN. H. de Neve

TECHNO-FINANCIELE ANALYSE VAN PV GELUIDSSCHERMEN. H. de Neve TECHNO-FINANCIELE ANALYSE VAN PV GELUIDSSCHERMEN H. de Neve RUIMTELIJKE INTEGRATIE IS BELANGRIJK Klimaatakkoord Reductie CO2 emissies met 49% tegen 2030 Elektriciteit sector: 21 GWp PV op land (75 Pjoule

Nadere informatie

Grote daken vangen veel zon Uw dak als energiebron

Grote daken vangen veel zon Uw dak als energiebron Grote daken vangen veel zon Uw dak als energiebron Jaap Baarsma, voorzitter Holland Solar Holland Solar, sinds 1983 dé branchevereniging van de Nederlandse zonne-energiesector Arthur van Schendelstraat

Nadere informatie

Zonnecellen 2.0. Oktober 2013 Beurs Elektrotechniek 2013

Zonnecellen 2.0. Oktober 2013 Beurs Elektrotechniek 2013 Zonnecellen 2.0 Oktober 2013 Beurs Elektrotechniek 2013 Innovatiereis 0-energieomgeving De toekomst van zonne-energie Oktober 2013 3 Inhoud Commerciële haalbaarheid Zonne-cellen 2.0 Smart grid Rexel Nederland

Nadere informatie

Grootschalige implementatie van zonnestroom in onze steden

Grootschalige implementatie van zonnestroom in onze steden 29 mei 2008 Grootschalige implementatie van zonnestroom in onze steden Marcel Elswijk Agenda 10:15 EgoN - PV UPSCALE Marcel Elswijk 10:30 Wat hebben de Nederlandse zonnesteden ons geleerd? Jadranka Cace

Nadere informatie

Alles over Building Integrated PV (BIPV)

Alles over Building Integrated PV (BIPV) Alles over Building Integrated PV (BIPV) Menno van den Donker & Minne de Jong Solar Energy Application Centre, www.seac.cc Over ons en over SEAC Menno van den Donker Nuon Helianthos Flexible thin film

Nadere informatie

Zonnestroom in Enspijk

Zonnestroom in Enspijk Zonnestroom in Enspijk Waarom zonnestroom? Wat is zonnestroom? Wat levert zonnestroom op? Hoe begin ik er aan? De zon straalt in 1 uur evenveel energie op aarde als het jaarlijkse wereldwijde energieverbruik

Nadere informatie

Dutch North Sea Strategy Community of Practice Multi Use pilots Northsea. Nathalie Scheidegger/Nico Buytendijk Project Multi Use Pilots

Dutch North Sea Strategy Community of Practice Multi Use pilots Northsea. Nathalie Scheidegger/Nico Buytendijk Project Multi Use Pilots Dutch North Sea Strategy 2030 & Community of Practice Multi Use pilots Northsea Nathalie Scheidegger/Nico Buytendijk Project Multi Use Pilots Dutch Northsea Strategy Update policy for the period 2030 2006

Nadere informatie

IDEE, PROJECT, RESEARCH & PROJECTCOöRDINATIE PARTNERS MEDIAPARTNER

IDEE, PROJECT, RESEARCH & PROJECTCOöRDINATIE PARTNERS MEDIAPARTNER IDEE, PROJECT, RESEARCH & PROJECTCOöRDINATIE PARTNERS MEDIAPARTNER TKI URBAN ENERGY Topsector Energie COLOFON HET IS MOGELIJK GEMAAKT DOOR IDEE, PROJECT, RESEARCH & PROJECTCOöRDINATIE PARTNERS MEDIAPARTNER

Nadere informatie

FORD FOCUS 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 15 17 18 19 9 3 1 1 6 4 2 5 7 8 10 21 23 24 25

Nadere informatie

FORD FOCUS Focus_346_2012_V7_cover.indd 1 17/10/2011 14:55

FORD FOCUS Focus_346_2012_V7_cover.indd 1 17/10/2011 14:55 FORD FOCUS 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 15 16 17 19 9 6 3 1 1 4 2 5 7 8 10 21 23 24 25

Nadere informatie

Wind Werkt windstroom en werkgelegenheid

Wind Werkt windstroom en werkgelegenheid Wind Werkt windstroom en werkgelegenheid Prof.dr. Gerard van Bussel TU, leerstoel windenergie 11 april 2013 Challenge the future Wind waait. - 200 meer windenergie dan het huidige energiegebruik - meer

Nadere informatie

SOLAR PARK VEENKOLONIËN. Van wind naar zon. Ondernemersorganisaties Drentse Monden en Kanaalstreek 1

SOLAR PARK VEENKOLONIËN. Van wind naar zon. Ondernemersorganisaties Drentse Monden en Kanaalstreek 1 SOLAR PARK VEENKOLONIËN Van wind naar zon Ondernemersorganisaties Drentse Monden en Kanaalstreek 1 DRAAGVLAK Windpark: Representatief onderzoek Borger-Odoorn, Aa & Hunze en Stadskanaal: Forse meerderheid

Nadere informatie

Opslag van energie een verantwoordelijkheid of kans voor de zorg? Joris Ijzermans Business Unit Manager Energy Solutions Center

Opslag van energie een verantwoordelijkheid of kans voor de zorg? Joris Ijzermans Business Unit Manager Energy Solutions Center Opslag van energie een verantwoordelijkheid of kans voor de zorg? Joris Ijzermans Business Unit Manager Energy Solutions Center Energy Solutions Center Joris IJzermans Achtergrond: Energievoorziening Business

Nadere informatie

Windstroom en werkgelegenheid

Windstroom en werkgelegenheid Windstroom en werkgelegenheid Prof.dr. Gerard van Bussel TU, leerstoel windenergie 11 april 2013 Challenge the future Wind waait. - 200 x meer windenergie dan het huidige energiegebruik - meer dan 40 x

Nadere informatie

Welkom! Gespreksavond: duurzame energie in het landschap

Welkom! Gespreksavond: duurzame energie in het landschap Welkom! Gespreksavond: duurzame energie in het landschap Programma 20.00u welkom door wethouder Wil Kosterman 20.05u toelichting gespreksavond en programma door Martine van der Woude 20.10u presentatie

Nadere informatie

Power to gas onderdeel van de energietransitie

Power to gas onderdeel van de energietransitie Power to gas onderdeel van de energietransitie 10 oktober 2013 K.G. Wiersma Gasunie: gasinfrastructuur & gastransport 1 Gastransportnet in Nederland en Noord-Duitsland Volume ~125 mrd m 3 aardgas p/j Lengte

Nadere informatie

AYOP IN DE ENERGIETRANSITIE

AYOP IN DE ENERGIETRANSITIE AYOP IN DE ENERGIETRANSITIE OP WEG NAAR MEER WIND OP ZEE & NIEUWE BUSINESS KANSEN AYOP.COM URGENTIE - ENERGIETRANSITIE Monday 8 th of October 2018, the UN Climate Scientists have alarming news for the

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de zonnestroom markt Nederland inclusief boom jaar 2018

Ontwikkelingen in de zonnestroom markt Nederland inclusief boom jaar 2018 Ontwikkelingen in de zonnestroom markt Nederland inclusief boom jaar 2018 2018 Peter J. Segaar - Polder PV, Leiden (ZH) www.polderpv.nl info@polderpv.nl https://twitter.com/polder_pv Nederlandse PV markt:

Nadere informatie

Vertrouwen in de energieke toekomst

Vertrouwen in de energieke toekomst Vertrouwen in de energieke toekomst Symposium Duurzame Netwerken 10 jaar samenwerking RWS en RUG Hans de Vries (RWS) Dr. Ferry Van Kann (RUG) Dr. Chris Zuidema (RUG) Rozanne Spijkerboer (MSc) (RUG) Energieonderzoek

Nadere informatie

STORAGE & INTEGRATION OF RENEWABLE ENERGY (SIRE)

STORAGE & INTEGRATION OF RENEWABLE ENERGY (SIRE) Concept R&D plan ECN 2018 STORAGE & INTEGRATION OF RENEWABLE ENERGY (SIRE) Context en visie In 2050 is het energiesysteem CO 2 -neutraal; een aanzienlijk deel van de energie zal worden gegenereerd door

Nadere informatie

GROENE KOOLWATERSTOFFEN. Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma

GROENE KOOLWATERSTOFFEN. Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma GROENE KOOLWATERSTOFFEN Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma AANLEIDING: Grote belangstelling voor waterstof in de aanloop naar, en binnen het Klimaatakkoord Scenario s, projecties en schattingen voor

Nadere informatie

TKI Urban Energy, UNETO-VNI en OTIB Consumentenbond, DHPA, LTO, Sterkin, Stichting ZON

TKI Urban Energy, UNETO-VNI en OTIB Consumentenbond, DHPA, LTO, Sterkin, Stichting ZON PARTNERS Met bijdragen van TKI Urban Energy, UNETO-VNI en OTIB Consumentenbond, DHPA, LTO, Sterkin, Stichting ZON COLOFON Het Nationaal Solar Trendrapport 2017 is mogelijk gemaakt door: Gold sponsoren:

Nadere informatie

7 mei 2013, Amersfoort. 7 mei 2013 Verslag Workshop Financiering Offshore Wind NL

7 mei 2013, Amersfoort. 7 mei 2013 Verslag Workshop Financiering Offshore Wind NL Verslag Workshop Financiering Offshore Wind NL 7 mei 2013, Amersfoort 1 Inhoud Inleiding Presentaties Onderwerpen voor vervolgworkshops Foto impressie 2 Inleiding Het onderwerp financiering voor duurzame

Nadere informatie

Maarten Timmerman. Offshore Windenergie. Staalbouwdag / 2 oktober 2014

Maarten Timmerman. Offshore Windenergie. Staalbouwdag / 2 oktober 2014 Maarten Timmerman Offshore Windenergie Staalbouwdag / 2 oktober 2014 Wat doet TKI Wind op Zee? SEmuleert en faciliteert de ontwikkeling en implementaee van offshore windtechnologie voor de industrie (MKB)

Nadere informatie

Structuurvisie Energie

Structuurvisie Energie Energietransitie en landschap Voor welkeplan-m.e.r opgave staan we? Structuurvisie Energie Pondera Consult Gemeente Enschede Oplossingen voor energie, klimaat en duurzaamheid 19 januari 2017 14 juni 2018

Nadere informatie

Topsector Energie. Terugblik in cijfers

Topsector Energie. Terugblik in cijfers Topsector Energie Terugblik in cijfers - Inhoud Inleiding 2 Doel 2 Scope 2 Grondslag van de cijfers 2 Veranderingen ten opzichte van vorige rapportage 2 Aantal energie-innovatieprojecten 3 De subsidie

Nadere informatie

Concept R&D-plan ECN 2018 ZONNE-ENERGIE. ecn.nl

Concept R&D-plan ECN 2018 ZONNE-ENERGIE. ecn.nl Concept R&D-plan ECN 2018 ZONNE-ENERGIE ECN R&D-plan 2018 Context Internationaal Zonnestroom (PV) ontwikkelt zich spectaculair. De kosten dalen snel en in zonnige gebieden zijn offertes (Power Purchasing

Nadere informatie

Nederlands beleid Wind op Zee. Marjan Botman, m.j.p.botman@mineleni.nl

Nederlands beleid Wind op Zee. Marjan Botman, m.j.p.botman@mineleni.nl Nederlands beleid Wind op Zee Marjan Botman, m.j.p.botman@mineleni.nl Inhoud Beleid op Hernieuwbare energie in Europa en in Nederland Ruimtelijke planning toekomstige ontwikkelingen Green deal met de offshore

Nadere informatie

Salderen en Zelflevering in Nederland De impact van salderen op de economische groei & overheidsinkomsten. Dr. Ronald Franken 19/06/2012

Salderen en Zelflevering in Nederland De impact van salderen op de economische groei & overheidsinkomsten. Dr. Ronald Franken 19/06/2012 Salderen en Zelflevering in Nederland De impact van salderen op de economische groei & overheidsinkomsten Dr. Ronald Franken 19/06/2012 We will make electricity so cheap that only the rich will burn candles.

Nadere informatie

Betekenis Windsector voor Nederlandse Economie. Hans Timmers, voorzitter Bestuur NWEA

Betekenis Windsector voor Nederlandse Economie. Hans Timmers, voorzitter Bestuur NWEA Betekenis Windsector voor Nederlandse Economie Hans Timmers, voorzitter Bestuur NWEA Wie we zijn: De branchevereniging voor Windenergie op Land en Windenergie op Zee. Behartiger van allerlei bedrijven

Nadere informatie

Groen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op?

Groen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op? Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Groen gas Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 100 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 3 PJ. Extra inspanning 200 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 6 PJ.

Nadere informatie

Themaochtend zonne-energie

Themaochtend zonne-energie Themaochtend zonne-energie UNETO-VNI streeft naar een vitale marktpositie en een optimaal economisch en financieel handelsklimaat voor de leden: ondernemers in de installatiebranche en in de elektrotechnische

Nadere informatie

Wanneer spreken we over groene stroom?

Wanneer spreken we over groene stroom? Wanneer spreken we over groene stroom? Moet je groene stroom wel willen kopen? 20 september 2019, Baarn Speelveld RECS International Energiebron Producent Handelaar Leverancier Eindverbruiker Eindverbruiker

Nadere informatie

Grootschalige wind- en zonneenergie. Uitkomsten Haalbaarheidsonderzoek. 14 november 2018

Grootschalige wind- en zonneenergie. Uitkomsten Haalbaarheidsonderzoek. 14 november 2018 Grootschalige wind- en zonneenergie De Kempen Uitkomsten Haalbaarheidsonderzoek 14 november 2018 1 Doel: Het informeren van raadsleden en commissieleden over proces grootschalige zonne- en windenergie

Nadere informatie

Stimulering lokale hernieuwbare energie productie vanaf 2020

Stimulering lokale hernieuwbare energie productie vanaf 2020 Stimulering lokale hernieuwbare energie productie vanaf 2020 Jon Eikelenstam Programmadirectie Energieuitdagingen 2020 Ministerie van Economische Zaken Agenda 1. Bevindingen uit evaluatie van salderingsregeling

Nadere informatie

Presentatie Duurzame Energie. Podiumbijeenkomst 17 maart

Presentatie Duurzame Energie. Podiumbijeenkomst 17 maart Presentatie Duurzame Energie Podiumbijeenkomst 17 maart Energie-opgave 2 Kader: Mondiaal Lokaal Klimaatakkoord Parijs (2015) Ministerie EZ/ NL Energie Neutraal 2050 Provinciaal uitvoeringsprogramma (2016)

Nadere informatie

Verdeling en inzet Gelderse Revolverende Middelen 12 maart 2013

Verdeling en inzet Gelderse Revolverende Middelen 12 maart 2013 Verdeling en inzet Gelderse Revolverende Middelen 12 maart 2013 Door: Hans Wouters Programma energietransitie Provincie Gelderland Geactualiseerde verdeling 100 mln Verdeling nog te bestemmen revolverende

Nadere informatie

2 3 4 5 6 7 8 9 10 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 12 14 16 3 6 11 1 12 7 1 2 5 4 3 9 10 8 18 20 21 22 23 24 25 26 28

Nadere informatie

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12,999,976 km 9,136,765 km 1,276,765 km 499,892 km 245,066 km 112,907 km 36,765 km 24,159 km 7899 km 2408 km 76 km 12 14 16 1 12 7 3 1 6 2 5 4 3 11 9 10 8 18 20 21 22 23 24 26 28 30

Nadere informatie

Zonne-energie Vanzelfsprekend

Zonne-energie Vanzelfsprekend Zonne-energie Vanzelfsprekend Hendry Klooster Enerless Advies en Organisatie Namens UNETO-VNI UNETO-VNI streeft naar een vitale marktpositie en een optimaal economisch en financieel handelsklimaat voor

Nadere informatie

BIPV. Waar praten we over?

BIPV. Waar praten we over? BIPV Waar praten we over? Inhoud Nieuws Kosten Begrippen PV, PV Si, TFL, PV-installatie BAPV BIPV-projecten Aandachtspunten Organisaties in NL Links en events Publicaties Toekomst? Afsluiting 30 mei 2012

Nadere informatie

Terugblik in cijfers

Terugblik in cijfers Terugblik in cijfers 2012-2016 Terugblik in cijfers 2012-2016 Inhoud Inleiding... 2 Doel... 2 Scope... 2 Grondslag van de cijfers... 2 De brede blik... 3 Aantal energie-innovatieprojecten... 3 De subsidie...

Nadere informatie

WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018

WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018 WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018 Inleiding Wat doet het Havenbedrijf Rotterdam? Hoe bouwen wij aan een duurzame haven? Wat doen wij aan waterstof? 2 Wat doet het

Nadere informatie

We are building World s Largest. Bifacial Solar Noise Barrier

We are building World s Largest. Bifacial Solar Noise Barrier SOlar NOise Barrier We are building World s Largest Bifacial Solar Noise Barrier Zonne-geluidsschermen Het probleem: Nauwelijks benutting van de beschikbare 5.000.000 m 2!! Geen functionele integratie

Nadere informatie

Ontwikkelingen Zonne-energie

Ontwikkelingen Zonne-energie Ontwikkelingen Zonne-energie : Energieke Samenleving onderweg naar morgen Bert Bakker NIEUW: Bezuidenhoutseweg 50 2594 AW Den Haag 070 3040114 De oorsprong van (duurzame) energie De zon als energieleverancier

Nadere informatie

B-129 Green Deal SEAC

B-129 Green Deal SEAC B-129 Green Deal SEAC Partijen: 1. De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, de heer drs. M.J.M. Verhagen, de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, mevrouw mr. drs. J.W.E.

Nadere informatie

Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016

Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016 Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016 Waarom zijn we bijeen? Verduurzaming energievoorziening Samenwerking om de NL ambitie te verwezenlijken Samenwerking vanaf de start van initiatieven Draagvlak

Nadere informatie

De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen

De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool Groningen Hanzehogeschool Groningen (circa 30.000 studenten) Energy

Nadere informatie

Enorme hallen moeten natuurlijk ook verwarmd of gekoeld worden. Een dergelijke machine zou je wellicht in een boot verwachten

Enorme hallen moeten natuurlijk ook verwarmd of gekoeld worden. Een dergelijke machine zou je wellicht in een boot verwachten Dank dat ik op de eindejaarsbijeenkomst van het Orange Sports Forum mag spreken. Een unieke bijeenkomst waar de sportwereld en het bedrijfsleven samenkomt. Vorige week maandag is bij het IOC-congres in

Nadere informatie

De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen.

De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen. De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen Twitter: @BM_Visser De Nederlandse postzegel Dubbel zoveel CO2 als het wereldgemiddelde

Nadere informatie

energie fictie en feiten Wim C. Sinke ECN Zonne-energie, Universiteit Utrecht & EU PV Technology Platform

energie fictie en feiten Wim C. Sinke ECN Zonne-energie, Universiteit Utrecht & EU PV Technology Platform De toekomst van zonne-energie energie fictie en feiten Wim C. Sinke ECN Zonne-energie, Universiteit Utrecht & EU PV Technology Platform Inhoud zonne-energie verschillende vormen potentieel & initiatieven

Nadere informatie

Energietransitie en schaalvoordelen

Energietransitie en schaalvoordelen Energietransitie en schaalvoordelen Samenvatting McKinsey-onderzoek Oktober 2013 CONTEXT Recent is door McKinsey, in opdracht van Alliander, een onderzoek uitgevoerd naar de vraag: Wat zijn de voordelen

Nadere informatie

Nuon Helianthos. Een doorbraak in zonne-energie.

Nuon Helianthos. Een doorbraak in zonne-energie. Nuon Helianthos Een doorbraak in zonne-energie. 2 Nuon Helianthos Een doorbraak in zonne-energie. Nuon Helianthos 3 Een duurzame samenleving staat hoog op de politieke en maatschappelijke agenda. Een wezenlijke

Nadere informatie

Smart Grids proeftuinen. Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN)

Smart Grids proeftuinen. Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten

Nadere informatie

Eindverslag Ontwerp & Vaststelling potentie energiepositief bedrijventerrein

Eindverslag Ontwerp & Vaststelling potentie energiepositief bedrijventerrein Ontwerp & Vaststelling potentie energiepositief bedrijventerrein Drs. G.G.C. Mulder Datum: 15 september 2017 Rapportnummer: TNO 2017 R11104 Dit is een resultaat in het kader van: Topsector Energie Systeemintegratiestudies

Nadere informatie

Gat A 16. Werkdocument

Gat A 16. Werkdocument Gat A 16 Werkdocument Deel 1 Ontwerp Deel 2 exploitatie Deel 3 waarde voor Ridderkerk Deel 1 Ontwerp basis Deel 2 - Exploitatie Het Gat in de A16 wordt een gat in de markt Onderdeel van Inclusieve

Nadere informatie

Internationale Kennisstrategie Topsector Energie. Internationale afstemming TKI WOZ 6 juli 2016

Internationale Kennisstrategie Topsector Energie. Internationale afstemming TKI WOZ 6 juli 2016 Internationale Kennisstrategie Topsector Energie Internationale afstemming TKI WOZ 6 juli 2016 Internationale ambities TSE uit KIA 2016-19 I. Een zo hoog mogelijke Nederlandse participatie in het Europese

Nadere informatie

Autorijden met 10 zonnepanelen

Autorijden met 10 zonnepanelen Autorijden met 10 zonnepanelen - 29 Januari 2018 Wilma Eerenstein en Peter Leenders 1 De energietransitie Een complete verandering naar een 100% hernieuwbare energievoorziening is technisch mogelijk in

Nadere informatie

Wind op zee en India. 11 December, 2013. Ir. Leon Wijshoff

Wind op zee en India. 11 December, 2013. Ir. Leon Wijshoff Wind op zee en India 11 December, 2013 Ir. Leon Wijshoff Programma Energie Internationaal (PEI) - Doelstelling:EZ ondersteunen bij het uitvoeren van internationale energiebeleid, op het gebied van duurzame

Nadere informatie

De helft van de elektriciteit duurzaam in 2025? En

De helft van de elektriciteit duurzaam in 2025? En 1 van 14 10-1-2019 16:38 Energieblog van Jasper Vis Ik hou van feiten over onze energievoorziening. Ik schrijf deze blog op persoonlijke titel. Tot 1 oktober 2018 was ik directeur Nederland bij Ørsted

Nadere informatie

KvK dienstverlening topsectoren

KvK dienstverlening topsectoren MIT regeling 2014 KvK dienstverlening topsectoren Bon Uijting senior adviseur KvK 15 mei 2014 KvK verzorgt vele MKB loketten topsectoren Telnr MKB Loket MKB loketten topsectoren MKB loket Agro Food 088-585

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

Hoe in Brussel een fotovoltaïsch systeem in mede-eigendom installeren

Hoe in Brussel een fotovoltaïsch systeem in mede-eigendom installeren Uitgegeven door Hernieuws (http://www.renouvelle.be) Home > Hoe in Brussel een fotovoltaïsch systeem in mede-eigendom installeren Hoe in Brussel een fotovoltaïsch systeem in mede-eigendom installeren Michel

Nadere informatie

Hoorn 80 E+ Waarom BE+?

Hoorn 80 E+ Waarom BE+? Hoorn 80 E+ Waarom BE+? De aarde warmt op, de zeespiegel stijgt en fossiele brandstoffen raken uitgeput Bedrijventerreinen zichtbaar maar onbemind Groot potentieel in Nederland Technisch logisch Financiering

Nadere informatie

PV toegepast in de gebouwschil

PV toegepast in de gebouwschil PV toegepast in de gebouwschil Workshop 12 April 2011 Derde Limburgse Dag van de Nieuwe Energie Zeger Vroon Inhoud Wie is Zeger Vroon? Waarom zonne-energie? Wat is de status van PV/zonne-energie? Wat is

Nadere informatie

Nederland gaat een game change tegemoet met zonnestroom. The Solar Future NL VII

Nederland gaat een game change tegemoet met zonnestroom. The Solar Future NL VII Nederland gaat een game change tegemoet met zonnestroom The Solar Future NL VII - 2015 2015 Peter J. Segaar - Polder PV, Leiden (ZH) www.polderpv.nl https://twitter.com/polder_pv Zonnestroom: omvangrijk

Nadere informatie

Wilfried van Sark. Copernicus Institute of Sustainable Development Universiteit Utrecht. Voorspelbaarheid van PV in het kader van Smartgrids

Wilfried van Sark. Copernicus Institute of Sustainable Development Universiteit Utrecht. Voorspelbaarheid van PV in het kader van Smartgrids Wilfried van Sark Copernicus Institute of Sustainable Development Universiteit Utrecht Voorspelbaarheid van PV in het kader van Smartgrids A definition [NWO] The terms Smart Grids or Smart Energy Systems

Nadere informatie

Data & monitoring. Ter ondersteuning van de RES-en en Warmte-transitie-plannen. Kennisdeeldag 8 februari 2019, sessie DATA

Data & monitoring. Ter ondersteuning van de RES-en en Warmte-transitie-plannen. Kennisdeeldag 8 februari 2019, sessie DATA Data & monitoring Ter ondersteuning van de RES-en en Warmte-transitie-plannen Kennisdeeldag 8 februari 2019, sessie DATA Warming-ups Gevoel voor cijfers en eenheden 1) Hoeveel PJ is 1 TWh? 3,6 PJ 2) Hoeveel

Nadere informatie

Energie efficiënte ruimtelijke ordening: hoe passen we energieopwekking uit hernieuwbare bronnen ruimtelijk in? Anders gezegd : welke plek geven we

Energie efficiënte ruimtelijke ordening: hoe passen we energieopwekking uit hernieuwbare bronnen ruimtelijk in? Anders gezegd : welke plek geven we Energie efficiënte ruimtelijke ordening: hoe passen we energieopwekking uit hernieuwbare bronnen ruimtelijk in? Anders gezegd : welke plek geven we dat en hoe doen we dat ruimtelijk zo optimaal mogelijk.

Nadere informatie

Internetpanel Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Resultaten peiling 29: Topsector Energie December 2014

Internetpanel Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Resultaten peiling 29: Topsector Energie December 2014 Internetpanel Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Resultaten peiling 29: Topsector Energie December 2014 1. Inleiding Deze nieuwsbrief beschrijft de resultaten van de peiling over subsidieregelingen

Nadere informatie

Innovatie-instrumenten voor bedrijven in Nederland. Naar de top! Ino Ostendorf MT-lid directie Innovatie & Kennis

Innovatie-instrumenten voor bedrijven in Nederland. Naar de top! Ino Ostendorf MT-lid directie Innovatie & Kennis Innovatie-instrumenten voor bedrijven in Nederland Naar de top! Ino Ostendorf MT-lid directie Innovatie & Kennis Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie Innovatie-instrumenten voor bedrijven

Nadere informatie