Beleid verantwoorde inzet van mantelzorgers

Transcriptie

1 Beleid verantwoorde inzet van mantelzorgers Eindverantwoordelijke en opdrachtgever: MT VZT Eigenaar: afdeling Kwaliteit Versie: 21 maart 2019 Vaststellingsdatum MT VZT: 1 april 2019 Evaluatiedatum:

2 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Wat is mantelzorg Doel Beleid Stappenplan: samen in het zorgproces Stap 1: Integreer het zorgnetwerk in het intakegesprek Stap 2: Onderhoud de relatie met de mantelzorger Stap 3: Overleg bij veranderingen in de zorgsituatie Samen zorgen Juridische aspecten Wet BIG Geheimhouding Wilsonbekwaam Klachten Borging Bijlage 1: Hulpmiddel om ervaren druk informele zorgverleners (EDIZ) te meten

3 Stap 1: integreer het zorgnetwerk in het intake gesprek. Bespreek samen met cliënt en mantelzorger: Stap 2: Onderhoud de relatie met de mantelzorger (hoe structureel contact/overleg met EVV'er en mantelzorg is georganiseerd) Stap 3: Overleg bij veranderingen in zorgsituatie (informeren en overleggen) Samenvatting Kwetsbare ouderen blijven steeds langer thuis wonen en krijgen vaak hulp van verschillende professionals en (steeds meer) van mantelzorgers. Cijfers laten zien dat een derde van de Nederlanders (langdurig) mantelzorg verleent jarigen geven relatief vaak mantelzorg, veelal aan hulpbehoevende (schoon)ouders. Wat verder opvalt is dat veel mantelzorgers zelf in de zorg werken of hebben gewerkt. Vierstroom Zorg Thuis (VZT) onderschrijft de grote waarde èn de noodzakelijke inzet van mantelzorgers om langer thuis wonen, samen mogelijk te kunnen maken. Investeren in mantelzorgers is daarmee voor VZT ook, investeren in de wijkverpleging en de kwaliteit van zorg. Om mantelzorg goed te borgen binnen VZT is beleid ontwikkeld, met de volgende belangrijke uitgangspunten: - Mantelzorg en professionele zorg zijn op elkaar afgestemd en vullen elkaar aan (o.a. door wederzijds de verschillende perspectieven en rollen duidelijk te maken). - Samen met de cliënt wordt gekeken of het mogelijk is om mantelzorg bij de zorg te betrekken. - Afspraken met de mantelzorger zijn opgenomen in het zorgplan en worden meegenomen bij evaluatiemomenten. - De draagkracht van de mantelzorg wordt niet overschat. - Overbelasting van de mantelzorg wordt voorkomen door ondersteuning door VZT met informatie, adviezen, persoonlijke aandacht en praktische hulp. - Goede samenwerking en communicatie met mantelzorgers is van belang voor een goede kwaliteit van zorg. Stappenplan: samen in het zorgproces Het mantelzorgbeleid omvat onder andere een stappenplan om samen met de mantelzorg de samenwerking vorm te geven. De ondersteuning en het betrekken van mantelzorgers begint bij de intake van de zorgverlening. Dit bestaat uit het afstemmen van de zorg op de behoeften van de cliënt en de mantelzorger. Er worden concrete afspraken gemaakt over welke verzorging- en eventueel verpleegtaken de mantelzorger wil en kan uitvoeren. Afspraken en evaluaties worden altijd vastgelegd in het zorgplan. verwachtingen over taakverdeling, zorgplanning, overleg en samenwerking. aanspreekpunt & bereikbaarheid: EVV en wijkverpleegkundige. bepalen wie de regie voert inzet van vrijwilligers? zorgnetwerk in kaart brengen. ondersteuningsmogelijkheden mantelzorger (werk, financieel, sociaal, emotioneel). vastlegging afspraken in zorgplan. cliëntagenda: welke activiteiten/rollen door mantelzorger. evaluatiemomenten in zorgdossier. taken mantelzorger gaan niet ten koste van verantwoorde zorg. rekening houden met positie cliënt en mantelzorger. grenzen aan mantelzorg worden aangegeven door mantelzorg of VZT. lijnen kort houden, bv. door directe bereikbaarheid en regelmatige evaluatie. ** aandacht voor ervaren overbelasting (signaleren en voorkomen). meer inzet nodig door mantelzorg en/of VTZ? wie (nieuwe) aanspreekpunt van mantelzorger en professionals? wie voert de regie over de zorg? veranderingen vastleggen in zorgplan ** informeren over veranderingen in gezondheid van cliënt, of sprake is geweest van nood- /crisissituatie. Bespreek wensen & mogelijkheden in de toekomst. 3

4 Samen zorgen Het verlenen van mantelzorg kan de relatie tussen cliënt en mantelzorger (wederzijds) onder druk zetten. De ervaring leert ook dat mantelzorgers bij dreigende overbelasting dikwijls te laat hulp inroepen. Het mantelzorgbeleid beschrijft de uiteenlopende mogelijkheden vanuit VZT om dit te voorkomen. Dit varieert van het letten op vroegtijdige signalen en dit bespreekbaar maken, het aanreiken van verschillende ondersteuningsmogelijkheden en eventueel vervangende zorg (respijtzorg), wat te doen in noodsituaties, tot het (tijdig) geven van informatie over het zorgproces, het ziekteproces en hoe hiermee om te gaan; inclusief het inzetten van digitale hulpmiddelen zoals bijvoorbeeld en Carenzorgt. Essentieel is dat de ondersteuning van mantelzorgers wordt geïntegreerd in bestaande instrumenten (intake, evaluatie, zorgplan en zorgdossier en evaluatie) en dat de privacy in het contact tussen mantelzorger en de cliënt wordt gewaarborgd. Wet BIG Hoewel de wet BIG niet van toepassing is op mantelzorgers wordt ten aanzien van mantelzorgers hetzelfde beleid gevoerd als bij verzorgenden die niet bevoegd en bekwaam zijn. Dit betekent dat als mantelzorgers niet bekwaam zijn in het uitvoeren van betreffende handelingen, VZT er zorg voor draagt dat de mantelzorger hierin wordt geschoold en vervolgens controleert of de handeling juist wordt uitgevoerd. Wilsonbekwaam Het feit dat iemand mantelzorger is, wil niet zeggen dat hij de cliënt kan vertegenwoordigen als deze wilsonbekwaam is. Een wilsonbekwame cliënt wordt bij de uitvoering van een geneeskundige behandelingsovereenkomst vertegenwoordigd door zijn curator of mentor. Als de wilsonbekwame cliënt geen curator of mentor heeft, wordt hij vertegenwoordigd door degenen die hij daartoe schriftelijk heeft aangewezen toen hij nog wilsbekwaam was. 4

5 1. Inleiding Iemand is mantelzorger wanneer zij/hij langdurig onbetaald zorg verleent aan een naaste met een (chronische) ziekte of beperking. Een mantelzorger helpt zijn naasten/dierbare op vele manieren, praktisch maar ook emotioneel. Zorgen voor een ander kan veel voldoening geven maar ook zwaar zijn. Cijfers laten zien dat een derde van de Nederlanders (langdurig) mantelzorg verleent jarigen geven relatief vaak mantelzorg, veelal aan hulpbehoevende (schoon)ouders. Wat verder opvalt is dat veel mantelzorgers zelf in de zorg werken of hebben gewerkt. Vierstroom Zorg Thuis (VZT) bekijkt samen met de cliënt of het mogelijk is om mantelzorg bij de zorg te betrekken. De afspraken die met de mantelzorger gemaakt worden, worden opgenomen in het zorgplan en zullen ook bij de evaluatiemomenten betrokken worden. Daarbij is het van groot belang dat de draagkracht van de mantelzorg niet overschat wordt. Om overbelasting van de mantelzorg te voorkomen ondersteunt VZT met informatie, adviezen, persoonlijke aandacht en praktische hulp. Feiten en cijfers in Nederland (SCP) - 33% van de Nederlanders geeft mantelzorg mantelzorgers geven langdurig (> 3 maanden) en intensief (> 8 uur per week) hulp - 56 % van de mantelzorgers in Nederland is vrouw % van de vrouwen in Nederland is mantelzorger en 10% is vrijwilliger % van de mantelzorgers is tussen de 45 en 65 jaar, 34% ouder dan 65 jaar - 44 % van de mantelzorgers heeft in de zorg gewerkt. - 8,6% van de mantelzorgers voelt zich zwaar belast - 90% geniet ook van de mooie momenten - 20% van de werknemers combineert betaald werk met mantelzorg - Nu zij er 15 mantelzorgers voor elke 85 plusser, in 2040 nog maar 6 mantelzorgers Een goede relatie tussen de cliënt, de mantelzorger en de medewerker(s) van VZT draagt bij aan het leveren van kwalitatief verantwoorde zorg. Kwaliteit van leven wordt o.a. bepaald door het hebben van zinvolle relaties. Mantelzorgers maken deel uit van het sociale netwerk van de cliënt. Mantelzorgers zijn onmisbaar voor de cliënt en verdienen ondersteuning en begeleiding bij het uitvoeren van hun zorg- en ondersteuningstaken. Daarnaast verandert de samenleving; de overheid treedt verder terug en cliënten moeten vaker een beroep doen op hun eigen netwerk. Kwetsbare ouderen blijven steeds langer thuis wonen en krijgen vaak hulp van verschillende professionals en (steeds meer) van mantelzorgers. VZT onderschrijft de grote waarde èn de noodzakelijke inzet van mantelzorgers om langer thuis wonen, samen mogelijk te kunnen maken. Investeren in mantelzorgers is daarmee voor VZT ook, investeren in de wijkverpleging. Goede samenwerking is van belang voor goede kwaliteit van zorg. VZT heeft beleid ontwikkeld waarbij mantelzorg en professionele zorg op elkaar wordt afgestemd en elkaar aanvult, o.a. door wederzijds de verschillende perspectieven en rollen duidelijk te maken. 5

6 2. Wat is mantelzorg Mantelzorg is een overkoepelend begrip voor vormen van meer dan gebruikelijke zorg, die partners, ouders, kinderen, familieleden, vrienden en buren aan elkaar geven. Mantelzorgers bieden zorg, omdat ze een persoonlijke band hebben met degene voor wie ze zorgen. Dit in tegenstelling tot de inzet van een vrijwilliger die voortvloeit uit de wens om zich voor mensen in te zetten met wie hij op dat moment nog geen sociale relatie heeft Doel Het beleid van VZT is er op gericht dat ondersteuning door mantelzorgers en de werkzaamheden van professionele zorgverleners elkaar aanvullen, zodat dit ten goede komt aan zowel de kwaliteit van leven van de cliënt, als aan het leveren van kwalitatief hoogstaande zorg. Medewerkers nemen geen zorg of behandeling over die cliënten zelf of met inzet van hun mantelzorgers kunnen. Voorwaarde daarvoor is een goede samenwerking: medewerkers van VZT schatten de waarde van de ondersteuning door mantelzorgers op juiste wijze in en zij gaan respectvol en invoelend met de mantelzorgers om. De medewerkers zorgen ervoor dat de mantelzorgers de professionele verantwoordelijkheden van de medewerkers kennen en respecteren Beleid Mantelzorgers vormen een belangrijke continue factor in het leven van cliënten. Zij hebben vaak een emotionele band die langere tijd bestaat en intensief is. Mantelzorgers hebben vaak veel ervaringen opgedaan die zij ook na inzet van professionele zorg in de thuissituatie of na de verhuizing van de cliënt naar een verpleeghuis kunnen/willen/moeten blijven inzetten. In het bijzonder bij cliënten met cognitieve problemen zijn mantelzorgers veelal een informatiebron voor de professionals over de historische achtergrond van de cliënt. Daarnaast kunnen zij ook betrokken zijn bij het nemen van beslissingen over de zorg (indien zij vertegenwoordiger zijn). Mantelzorgers en professionele zorgverleners bekijken echter per definitie de zorg vanuit verschillend perspectief. Mantelzorgers zijn in de eerste plaats partner, kind of hebben een andere relatie met de cliënt. Zij hebben naast de zorgtaken vaak ook nog een rol in het emotioneel ondersteunen en het behartigen van de belangen van de cliënt. Zij zijn zelf emotioneel betrokken bij hoe het met de cliënt gaat. Formele zorgverleners hebben naast hun menselijke betrokkenheid te maken met opgelegde kwaliteitskaders, richtlijnen en organisatorische beperkingen. Deze verschillende perspectieven en belangen kunnen conflicteren. Communicatie hierover met elkaar is essentieel Stappenplan: samen in het zorgproces De ondersteuning door en het betrekken van mantelzorgers begint bij de intake voor de zorgverlening. Dit bestaat uit het afstemmen van de zorg op de behoefte van de cliënt en de mantelzorger. Er worden concrete afspraken gemaakt over welke verzorging- en eventueel verpleegtaken de mantelzorger wil en kan uitvoeren. Afspraken en evaluaties worden altijd vastgelegd in het zorgplan van de cliënt Stap 1: Integreer het zorgnetwerk in het intakegesprek Bespreek samen met de cliënt en mantelzorger: - Verwachtingen over taakverdeling, zorgplanning, overleg en samenwerking. - Het aanspreekpunt en bereikbaarheid vanuit de organisatie, de eerst verantwoordelijke (EVV) en de wijkverpleegkundige. 6

7 - Wie de regie voert over de zorg. - Mogelijke inzet van vrijwilligers. - Breng het zorgnetwerk in kaart, gebruik hiervoor hulpmiddelen zoals een mantelscan of ecogram, of met behulp van de toolkit mantelzorgondersteuning. - Mogelijkheden voor ondersteuning van de mantelzorger, bijvoorbeeld op het werk, of op financieel, sociaal en emotioneel vlak. - Leg dit alles vast in het zorgplan Stap 2: Onderhoud de relatie met de mantelzorger Op een structurele manier wordt contact tussen de eerste verantwoordelijke en de mantelzorger georganiseerd. - In de cliëntagenda (zorgdossier) wordt beschreven welke activiteiten/rollen de mantelzorger op zich neemt. Dit gebeurt bij de start van de zorg met behulp van het classificatiesysteem (Nanda NIC NOC, domein 7; Rollen en relaties). Daarna wordt dit tijdens de evaluatie van zorg opnieuw gedaan. - De evaluatie-momenten worden vastgelegd in het zorgdossier. Mantelzorgers worden in staat gesteld om alle taken te vervullen die zij graag op zich willen nemen/ willen blijven uitvoeren. Tenzij de medewerker van mening is dat dit ten koste gaat van verantwoorde zorg. Er wordt rekening gehouden met zowel de positie van de cliënt als met die van de mantelzorger. De grenzen aan mantelzorg worden aangegeven door de mantelzorger of door de medewerker. - Lijnen worden kort gehouden, bijvoorbeeld door directe bereikbaarheid en door regelmatig een evaluatie met de mantelzorger en cliënt in te plannen. Daarbij is ook aandacht voor de ervaren belasting van de mantelzorger. De professional is belangrijk voor het signaleren en voorkomen van overbelasting. Zie hoofdstuk 2.4: samen zorgen Stap 3: Overleg bij veranderingen in de zorgsituatie Informeer mantelzorgers als er iets verandert in de gezondheid van de cliënt. Bespreek met elkaar wat dit betekent voor de zorgverlening: - Is meer inzet vereist van de mantelzorgers en/of zorgverlening? - Wie zijn nu de (nieuwe) aanspreekpunten van de mantelzorgers en professionals? - Wie voert nu de regie over de zorg? - Leg alle veranderingen vast in het zorgplan. Informeer de mantelzorger als er sprake is geweest van een nood- of crisissituatie. Bespreek de wensen en mogelijkheden voor de toekomst. Als er meer zorg nodig is, in hoeverre kan er meer mantelzorg of professionele hulp worden ingezet? 2.4. Samen zorgen De ervaring leert dat mantelzorgers bij dreigende overbelasting dikwijls te laat hulp inroepen. Om dit te voorkomen wordt door de medewerkers van VZT op verschillende manieren bekendheid gegeven aan ondersteuningsmogelijkheden en vervangende zorg (respijtzorg). Er wordt gelet op vroegtijdige signalen van overbelasting bij mantelzorgers. 7

8 Vragenlijsten zoals de Ervaren Druk Informele Zorgverleners (EDIZ) zie bijlage 1 of de Care Giver Strain Index (CSI) 1 geven inzicht in signalen van overbelasting. Ze maken belasting bespreekbaar en laten zien welk soort ondersteuning de mantelzorger baat heeft. Er wordt rekening gehouden met het feit dat verlenen van mantelzorg de relatie tussen cliënt en mantelzorger (wederzijds) onder druk kan zetten. De ondersteuning van mantelzorgers wordt geïntegreerd in bestaande instrumenten: intake, evaluatie, zorgplan en zorgdossier en evaluatie. Er worden gevarieerde ondersteuningsmogelijkheden aangeboden of verwezen naar derden; er kan een herindicatie uitgevoerd worden om eventueel meer zorg in te kunnen zetten en/of er wordt verwezen naar andere organisaties zoals het WMO-loket, steunpunt mantelzorg (MEZZO), MEE of vrijwilligerszorg. Maak gebruik van digitale hulpmiddelen bijvoorbeeld of Via Carenzorgt kunnen cliënt en mantelzorgers inzicht krijgen in het zorgdossier. Zij kunnen zien wat er door de professionals is gerapporteerd, het zorgplan en met elkaar de agenda functie gebruiken. Ook kunnen zij via carenzorgt berichten achter laten voor de zorgmedewerkers en onderling naar elkaar. Er wordt tijdig informatie en voorlichting verstrekt over het zorgproces, ziektebeeld en hoe daarmee om te gaan. Er wordt aangegeven wat in noodsituaties gedaan kan worden. Op basis van de verkregen informatie en in samenspraak tussen de contactpersoon en de mantelzorgers wordt ondersteuning aangeboden (emotionele steun, informatie en advies, praktische of instrumentele steun). Deskundigheid (m.b.t. de ziekte, zorg of behandeling van de cliënt) van de mantelzorgers wordt bevorderd. Dit leidt tot meer (zelf)vertrouwen bij de mantelzorgers en een afname van vragen, ook op langere termijn. Informatie over mantelzorgondersteuning buiten de organisatie (sociale kaart) wordt gegeven. De privacy in het contact tussen mantelzorger en de cliënt wordt gewaarborgd (zie privacy beleid) Juridische aspecten De juridische positie van VZT ten opzichte van een mantelzorger is wezenlijk anders dan ten opzichte van een vrijwilliger. Een vrijwilliger wordt ingeschakeld om aanvullend te zijn op de professionele zorg. Een mantelzorger wordt niet ingeschakeld door VZT. De betrokkenheid van de mantelzorger vloeit direct voort uit de sociale /emotionele betrokkenheid met de cliënt. VZT is (daarom in principe) niet verantwoordelijk voor het handelen van de mantelzorger. VZT heeft wel de verantwoordelijkheid om er op toe te zien dat mantelzorgers hun taken verantwoord uitvoeren en zal, indien nodig, de zorg overnemen. Bij de indicatiestelling (volgens het normenkader van de V&VN) voor de functies persoonlijke verzorging en verpleging wordt rekening gehouden met de werkzaamheden die mantelzorgers verrichten. De beleidsregels van de Nza gaan ervan uit dat mensen die samen een huishouden voeren, elkaar helpen als dat nodig is. Dit komt tot uitdrukking bij het stellen van indicaties voor de functies persoonlijke verzorging en verpleging. Voor taken die huisgenoten normaal gesproken op zich nemen, wordt geen indicatie voor zorg gegeven, ook niet als de betrokkenen feitelijk niet bereid zijn om die hulp te verlenen. De zorg die huisgenoten geacht worden elkaar te bieden, wordt in de beleidsregels aangeduid met de term gebruikelijke zorg. Mantelzorgers zijn bij de uitvoering van hun werkzaamheden niet gebonden aan de regels die gelden voor beroepskrachten. 1 Vilans Caregiver Strain Index (CSI) 8

9 Wet BIG Volgens de Wet BIG mogen voorbehouden handelingen alleen worden uitgevoerd door medewerkers die daartoe bekwaam zijn en die daartoe een opdracht van een arts hebben ontvangen. Het gaat hier om de in de wet BIG opgesomde handelingen die, verricht door niet-deskundigen, onverantwoorde risico s voor de gezondheid van de cliënt opleveren. Hoewel de wet BIG niet van toepassing is op mantelzorgers wordt ten aanzien van mantelzorgers hetzelfde beleid gevoerd als bij verzorgenden die niet bevoegd en bekwaam zijn. Dit betekent dat indien mantelzorgers niet bekwaam zijn in het uitvoeren van betreffende handelingen, VZT er zorg voor draagt dat de mantelzorger hierin wordt geschoold en vervolgens controleert of de handeling juist wordt uitgevoerd. Een mantelzorger kan dus bijvoorbeeld injecties geven aan degene die hij verzorgt, ondanks dat injecteren een voorbehouden handeling is. Vandaar dat het instrueren van mantelzorgers bij het injecteren een onderdeel kan zijn van de functie verpleging. Als de mantelzorger onverhoopt een fout maakt bij het injecteren van de cliënt is hij daarvoor zelf verantwoordelijk Geheimhouding Medewerkers van VZT zijn verplicht tot geheimhouding. Dit kan de communicatie met mantelzorgers belemmeren, terwijl afstemming met de mantelzorg juist van groot belang kan zijn om goede zorg te bieden. De cliënt moet toestemming geven om bepaalde personen te informeren over zijn gezondheidstoestand. Hiermee wordt de geheimhoudingsplicht ten opzichte van die personen opgeheven. Om misverstanden te voorkomen, wordt in het zorgdossier genoteerd dat de cliënt hiervoor toestemming heeft gegeven en aan welke personen informatie gegeven mag worden Wilsonbekwaam Het feit dat iemand mantelzorger is, wil niet zeggen dat hij de cliënt kan vertegenwoordigen als deze wilsonbekwaam is. Een wilsonbekwame cliënt wordt bij de uitvoering van een geneeskundige behandelingsovereenkomst vertegenwoordigd door zijn curator of mentor. Als de wilsonbekwame cliënt geen curator of mentor heeft, wordt hij vertegenwoordigd door degenen die hij daartoe schriftelijk heeft aangewezen toen hij nog wilsbekwaam was. Ontbreekt ook diegene dan kan een wilsonbekwame cliënt worden vertegenwoordigd door achtereenvolgens: diens echtgenoot; diens geregistreerd partner of andere levensgezel, dan wel door diens ouder, kind, broer of zus. Bepalend voor de vraag of iemand een wilsonbekwame cliënt kan vertegenwoordigen, is niet of diegene mantelzorger is maar of hij één van de zojuist genoemde hoedanigheden bezit. De WGBO bepaalt dat een hulpverlener zijn verplichtingen ten opzichte van een wilsonbekwame cliënt nakomt tegenover diens vertegenwoordiger. Dat houdt bijvoorbeeld in dat de toestemming van de vertegenwoordiger nodig is voor wijzigingen in het zorgplan. Op deze hoofdregel maakt de WGBO een uitzondering. Een hulpverlener hoeft zijn verplichtingen ten opzichte van de vertegenwoordiger niet na te komen als nakoming onverenigbaar is met de zorg van een goed hulpverlener. Hulpverleners hebben dus een eigen verantwoordelijkheid bij de zorg voor wilsonbekwame cliënten. Bij meningsverschillen met een vertegenwoordiger gaat goed hulpverlenerschap daarom boven de wens van de vertegenwoordiger. Met andere woorden, een vertegenwoordiger kan een hulpverlener niet dwingen tot een handeling die de hulpverlener in strijd acht met goed hulpverlenerschap Klachten De Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) bepaalt dat iedere zorgaanbieder moet regelen hoe klachten worden behandeld over gedragingen ten opzichte van cliënten. In het klachtenreglement van VZT is opgenomen dat familieleden en andere naaste betrekkingen een klacht kunnen indienen over gedragingen ten opzichte van medewerkers van VZT. Uiteraard verdient het de voorkeur dat klachten van mantelzorgers worden opgelost in overleg met degene die de klacht heeft veroorzaakt of diens leidinggevende, zie ook de website van VZT voor het klachtenreglement. 9

10 3. Borging Het is de verantwoordelijkheid van het wijkteam om dit vastgestelde beleid op het gebied van mantelzorg uit te voeren. De uitvoering bestaat uit: De erkenning van de mantelzorger als ervaringsdeskundige ten aanzien van zijn/haar relatie met de cliënt. Deze respecteren als serieuze samenwerkingspartner. Medewerkers indien nodig wijzen op en scholen voor hun taak in de signalering van de ondersteuningsbehoefte van de mantelzorger en het omgaan met mantelzorgers. Signaleren van mogelijk overbelasting door te letten op fysieke, psychische en gedragsmatige signalen. Om de belasting van mantelzorgers in beeld te brengen kunnen de wijkteams gebruik maken van de EDIZ, vragenlijst beschikbaar in NEDAP. Voor de medewerker die belast is met de coördinatie rond de cliënt betekent dit: De mantelzorger betrekken bij het opstellen van het zorgdossier (alleen met toestemming van de cliënt). De taken van de mantelzorg opnemen in het zorgdossier. De behoefte aan ondersteuning inventariseren eventueel met behulp van de EDIZ. De mantelzorger wijzen op het ondersteuningsaanbod. Bovengenoemde punten opnemen in de voorbereiding van de cliëntbespreking in de evaluatie en vastleggen in het cliëntdossier. 10

11 Bijlage 1: Hulpmiddel om ervaren druk informele zorgverleners (EDIZ) te meten 11

12 Instructie berekenen score EDIZ Deze vragenlijst is ontwikkeld in Nederland door Anne Margriet Pot en is wetenschappelijk gevalideerd (Pot e.a., 1995). De EDIZ wordt door meerdere zorginstellingen gebruikt. Let op dat je de zinnen niet mag veranderen. Verandering van de vragen betekent dat de uitslag niet meer klopt Je laat de mantelzorger zelf het blad invullen met vragenlijst Ervaren Druk door Informele Zorg (EDIZ). Dit duurt slechts vijf minuten. De antwoorden met ja! ja of min of meer geef je de score 1, hetgeen betekent dat de mantelzorger druk ervaart. Nee! en nee geef je een 0, hetgeen betekent dat de mantelzorger geen druk ervaart. Zo ontstaat een totaalscore variërend van 0 tot 9. In de onderstaande tabel kun je zien wat de score betekent. Rood: 7-9 keer ja of "min of meer". Oranje: 4-6 keer ja of "min of meer". Groen: 0-3 keer ja of "min of meer". Deze mantelzorger ervaart veel druk. Deze mantelzorger ervaart matige druk. Deze mantelzorger ervaart (nog) weinig druk. Hou er rekening mee dat het gaat om een globale inschatting en dat er sprake is van een momentopname. Bij langdurige zorg kun je de mantelzorger regelmatig de vragenlijst laten invullen. Hierdoor krijg je zicht op de belasting op de langere termijn. Waar wordt de EDIZ gebruikt? De EDIZ wordt naast wetenschappelijk onderzoek ook gebruikt bij interventies, onder andere bij de POM-methodiek (voor meer informatie: Trimbos Instituut) afdeling Geriatrie in het UMC Utrecht en de werkgroep Familiebegeleiding van de afdeling Geriatrie in het UMC Utrecht. Is de EDIZ wetenschappelijk gevalideerd? Ja Literatuur Pot, A.M., van Dyck, R., en D.J.H. Deeg (1995). Ervaren druk door informele zorg; constructie van een schaal. In: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie (1995) 26, p