BABY S GEVEN SIGNALEN: HOE COMMUNICEREN MET HEEL JONGE KINDEREN?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "BABY S GEVEN SIGNALEN: HOE COMMUNICEREN MET HEEL JONGE KINDEREN?"

Transcriptie

1 BABY S GEVEN SIGNALEN: HOE COMMUNICEREN MET HEEL JONGE KINDEREN?

2 1. Inleiding Baby s kunnen niet praten, maar als je goed kijkt, vertellen ze je wel een heleboel met hun lichaamstaal. Baby s gebruiken hun gezichtje, armpjes, beentjes, ademhaling en stem om zich uit te drukken. Ze huilen, maken geluidjes, gapen, glimlachen of trekken een pruillipje. Wat betekent dit gedrag? Wat wil mijn kindje zeggen? Waarom huilt mijn baby? In deze brochure zullen we proberen een antwoord te geven omtrent al uw vragen over het communiceren met een baby. Maar het belangrijkste wat u kunt doen is uw baby leren kennen, rustig tijd met hem doorbrengen en hem proberen te begrijpen. Deze brochure is dus een hulpmiddel van wat u van uw baby kan verwachten en kan u dus helpen op uw ontdekkingsreis. 2

3 2. Ontwikkeling in het eerste levensjaar Elke baby is uniek en heeft dus ook zijn eigen groeilijn. Baby s groeien gedurende het eerste levensjaar gemiddeld 25 centimeter en wegen aan het eind van dat jaar ongeveer 10 kilo. Je kind kan op deze leeftijd nog niet spreken, maar hij laat je wel merken hoe hij zich voelt aan de hand van zijn lichaamstaal en zo weet jij of hij iets nodig heeft. Na de geboorte huilt de baby om aan te geven dat zijn longen goed werken, maar niet lang daarna heeft het huilen een heel andere functie gekregen. Namelijk: het aangeven dat hij iets nodig heeft. Je baby kan vanaf de eerste dag al zien op een afstand van 20 centimeter. Deze afstand is juist genoeg om de ouder te kunnen zien en beter te leren kennen tijdens het geven van borstvoeding of flesvoeding en de verzorging. De baby raakt steeds meer gehecht aan diegenen die hem verzorgen. Wanneer hij zich veilig voelt, is de hechting positief en krijgt hij vertrouwen in het omgaan met anderen. Eerst is de baby nog heel hard aan je gehecht en beschouwt hij zichzelf als een deel van jou, maar tegen 3

4 het einde van het eerste levensjaar maakt de baby zich al wat losser van jou. Ook spelenderwijs raakt je kind meer vertrouwd met jezelf en de omgeving. Intensief lichaamscontact met de baby, bijvoorbeeld door hem te masseren, te strelen of te knuffelen, is vooral in de eerste levensfase heel belangrijk voor een goede ontwikkeling. Ook motorisch maakt je kind een hele ontwikkeling door tijdens dat eerste jaar. Je baby bekijkt de wereld eerst vanuit liggende toestand, maar kan na verloop van tijd ook zitten, kruipen en misschien zelfs al lopen. Het leert zijn armen te gebruiken en kan dan dingen weg slaan. Vingers worden ook ontdekt. De baby leert dat het dingen kan vastnemen en dit betekent dus ook volop op ontdekking gaan. Het kan stopcontacten vastnemen, kasten openen, naar andere kamers op ontdekking gaan, 4

5 3. Lichaamstaal van een baby Voor een pasgeborene is de lichaamstaal de eerste en enige manier van communiceren. Het kindje kan namelijk nog geen gebruik maken van woorden en zinnen om zijn behoeftes te verduidelijken. Daarom drukt het zich uit door middel van huilen, lachen, zuigen, spartelen en bewegen van zijn armpjes en beentjes,... Uw baby zendt deze signalen uit zodat u beter voor hem kan zorgen en zodat u weet wat hij nodig heeft. Hoe u op die signalen reageert is van belang voor de hechte band die tussen u en uw baby groeit. In korte tijd leren de ouders deze lichaamstaal van hun baby goed kennen. Voor een buitenstaander is er bijvoorbeeld geen verschil te bemerken tussen de ene en de andere manier van huilen van de baby, maar een ouder herkent na een tijd feilloos aan de manier van huilen of de baby eten wil of andere aandacht nodig heeft. Pasgeboren baby s kunnen je dus via lichaamstaal veel vertellen. Ze hebben allerlei gedrag waaraan je merkt 5

6 welke behoefte ze hebben. Als ze huilen en in hun ogen wrijven is er een goede kans dat ze moe zijn. Als ze glimlachen bij het zien van een bekend gezicht voelen ze zich blij. Een baby probeert je aandacht te trekken door oogcontact, geluidjes en het tonen van zijn gevoelens door de bewegingen die hij maakt, de houding die hij aanneemt, Hieronder hebben we enkele belangrijke kenmerken van de lichaamstaal geordend die bij veel baby s hetzelfde zijn bij enkele basisbehoeften. Wanneer ziet u dat uw kind moe is? - Het hoofd van uw kind draait heen en weer of uw kind is aan het knikkebollen - De ogen zijn rood en u merkt dat uw kind moeite heeft om ze open te houden - Uw kind is aan het gapen - De benen trappelen zeer ongecoördineerd Wanneer heeft uw kind honger? - Zijn mond is wijdopen en hij heeft een gebogen hals - De lippen zijn opeen geklemd of de tong krult zijwaarts. 6

7 - Hij brengt zijn armen naar de mond en probeert erop te zuigen. - Hij buigt achterwaarts en zoekt een borst of fles. Wanneer heeft uw kind koud? - De onderlip trilt - Blauwe handjes of voetjes en kippenvel. Wanneer heeft uw kind pijn? - Het lijkt of hij schreeuwt, maar er komt geen geluid uit. - Krult de tong als een hagedis naar boven. - Trekt gezichten - Benen zijn opgetrokken naar boven. Aangeboren en aangeleerde lichaamstaal Baby s hebben aangeboren lichaamstaal. Een baby wil contact maken met de wereld om zich heen. Daar heeft het een aantal middelen voor. Bijvoorbeeld de aangeboren glimlach. Baby s gaan rond zes weken glimlachen, ongeacht wat hun omgeving doet. Dit is geen 7

8 imitatiegedrag, want zelfs blind geboren baby s gaan glimlachen. Ook gezichtsuitdrukkingen die we gebruiken om onze gevoelens uit te drukken zijn aangeboren en overal in de wereld gelijk. Er bestaat ook lichaamstaal die op heel jonge leeftijd wordt aangeleerd. Niet alleen de ouder leert de lichaamstaal van de baby kennen, ook de baby zelf ondergaat al vanaf het begin een leerproces via het gedrag van de ouder. Zo bemerkt hij bijvoorbeeld het effect van huilen en lachen. De baby zal zijn gedrag dan aanpassen en het meer /minder of harder/zachter gaan doen. Een heel jonge baby luistert naar de geluiden die de verzorgers maken. Een baby begrijpt de betekenis van jouw woorden nog niet, maar reageert wel op de manier waarop deze worden uitgesproken. Alhoewel hij deze woorden nog niet verstaat, is het dus wel belangrijk voor het contact met u dat u toch tegen uw baby praat. Iets later zal de baby beginnen met geluiden na te brabbelen en bewegingen na te bootsen. Verzorgers vertonen vaak onbewust gedrag dat de baby na kan doen. Als je een 8

9 baby een fruithapje geeft, maak je bijvoorbeeld hapbewegingen op het moment dat je een lepeltje in de baby s mond stopt. Baby s huilen Een specifieke manier van communiceren die een baby hanteert, is het huilen. Daarom wensen we hier specifiek op in te gaan. Door middel van huilen kan de baby namelijk vertellen dat hij iets nodig heeft. Een baby kan heel wat verschillende dingen laten merken door te huilen: - Hij voelt zich niet comfortabel: hij ligt niet lekker, heeft een vuile luier, moet nog een boertje laten, hij heeft het te warm of te koud. - Hij heeft honger of dorst. - Hij verveelt zich en heeft je nabijheid nodig. - Hij voelt zich eenzaam. - Hij heeft pijn door krampen, een boertje, een (opkomende) ziekte, tandjes die doorkomen, luieruitslag,... 9

10 - Hij is moe. - De omgeving is te druk of te lawaaierig. - Hij kan iets niet. - Hij is bang. - Hij is geschrokken. - De baby reageert op spanningen en conflicten in zijn omgeving. - Hij huilt wanneer mama of papa van hem weggaat. Ook dit huilen neemt toe vanaf 8 maanden (scheidingsangst). - Geen aanwijsbare oorzaak. De reactie van velen als een baby begint te huilen is ingrijpen. Toch heeft je baby er veel belang bij dat je even wacht wanneer hij huilt. Een baby kan al vanaf de geboorte op verschillende manieren huilen. Het huilen als hij moe is, zal dus niet hetzelfde zijn als wanneer hij honger heeft. Luister dus naar wat je baby wil zeggen en ga in op zijn specifieke hulpvraag. Terwijl je wacht kan je eens naar je baby en de omgeving waarin hij huilt kijken, denk na over wat je baby wil 10

11 zeggen en reageer dan. Terwijl je luistert naar het gehuil van je baby kan je op enkele dingen letten. - Wanneer begon je baby te huilen? - In welke omgeving begon hij te huilen? - Hoe voel jij je als ouder? Baby s weten perfect hoe jij je als ouder voelt en kunnen daar ook op inspelen. Ook speelt jouw gevoel een rol bij het interpreteren van het gehuil van de baby. Als jij je negatief voelt zal je het gehuil van de baby ook eerder negatief interpreteren. Het wachten dient niet alleen om je baby beter te leren kennen en te weten wat hij wil zeggen, maar heeft ook nog andere redenen. Je leert je baby zijn stem te ontwikkelen, maar ook om hulp te vragen. Wanneer jij na het eerste kreetje al meteen ter hulp schiet of een fopspeen in zijn mond plaatst, zal je baby nooit spontaan om hulp leren vragen. We zeggen natuurlijk niet dat je je baby niet mag troosten, maar het is toch belangrijk dat een baby leert dat hij zichzelf ook kan troosten. Zo leert een baby dat 11

12 sommige dingen eventjes onaangenaam zijn, en dat niet alles meteen voor hem wordt opgelost. Wanneer is huilen een alarmsignaal? Huilen kan een alarmsignaal zijn wanneer een normaalgesproken tevreden baby meer dan twee uur onafgebroken stuk door weent. overmatig huilen gepaard gaat met koorts, overgeven, diarree, uw baby nooit weent of enkel het geluid maakt dat lijkt op dat van een jong poesje. In deze bovenstaande gevallen raadpleegt u best uw arts. 12

13 4. Contact maken met een baby: tips Hier willen we enkele tips meegeven om contact te maken met baby s. Praat veel met uw kindje: Baby's tegen wie veel wordt gepraat, doorlopen een snellere taalontwikkeling. Niet alleen omdat ze sneller vertrouwd raken met de klanken en woorden, maar ook omdat de ouder die veel praat vanzelf meer lichaamstaal gebruikt. Terwijl u met uw kindje praat, zult u vanzelf uw gevoelens duidelijker maken door uw stemklank en mimiek. Wanneer je tegen een baby spreekt, doet u dit best in korte zinnen waarbij je doorgaans dezelfde structuur hanteert (beginnen met onderwerp, en dan werkwoord). Een handige tip is hierbij gewoon beschrijven wat je doet. Gebruik rijmpjes, liedjes, speciaal voor kinderen: Door liedjes voor het kind te zingen, wordt er een verbinding gelegd tussen taal en de verschillende 13

14 lichaamsdelen. Door de liedjes vaak te herhalen, wordt het geheugen geoefend en de spraak ontwikkeld. Met behulp van kinderversjes leert een kind woorden en begrippen. Het zijn ook plezierige momenten voor zowel ouders als de baby. Zeg je naam in plaats van 'ik': Als u het over uzelf hebt, praat dan in derde persoon. Zeg je naam in plaats van 'ik'. Het woord 'ik' is te abstract voor een klein kind. Wijs uzelf steeds aan als u over uzelf spreekt. Marianna (8 maanden) zit in haar kinderstoeltje in de keuken. Mama bereidt terwijl het avondmaal. Marianna probeert moeders aandacht te trekken door te beginnen brabbelen. Mama gaat in op deze uitnodiging tot een gesprek en vertelt haar bezigheden. Ja, ja Marianna, wij gaan strakjes eten. Mama doet nu boter in de pan om het vlees te bakken. Mama spoelt nu de groenten, en neemt een mesje om ze te snijden. Mama neemt de aardappeltjes. Zie je het? Ja, dat eet jij graag hé! Mama weet dat. 14

15 Kom dichtbij met uw gezicht en kijk uw kindje aan: Een jonge baby ziet scherp op een afstand tussen de 20 en 25 centimeter. Als u dicht bij hem komt als u tegen hem praat, kan hij uw ogen zien en uw lippen zien bewegen. Dit bevordert het contact. Als hij wat ouder is, kan hij u ook van verderaf goed waarnemen. Toch blijft het ook dan belangrijk om uw gezicht naar hem toe te keren als u zich tot hem richt. Zorg dat hij uw hele gezicht kan zien als u uw gevoelens uit. Noem uw kindje bij zijn of haar naam : Als u met uw kindje praat, is het belangrijk dat u hem (of haar) bij naam noemt. Zo raakt uw baby daarmee vertrouwd. Als u uw kind aanwijst wanneer u zijn of haar naam noemt, leert hij (of zij) dat u hem (of haar) daarmee bedoelt. Het belang van babymassage: Een centraal aspect binnen de babymassage is aanraking. Door op een liefdevolle en tedere manier aangeraakt te worden wordt de groei naar een gelukkig en 15

16 vertrouwensvolle persoon gestimuleerd. Massage bevordert ook de relatie tussen de ouder en het kind. Het is een manier van communiceren. Het gaat om het krijgen en ontvangen van liefde. De huid is één van de gevoeligste plaatsen voor een baby en aanraking is dan ook naast het eten en drinken één van de belangrijkste basisbehoeften van een kind. Uit vele onderzoeken is bewezen dat personen die in hun kinderjaren niet regelmatig zijn aangeraakt later tekortkomingen vertonen op lichamelijk en psychisch vlak. Babymassage is niet enkel goed voor de ontwikkeling van uw kind, maar ook voor u. Al uw onzekerheden in verband met de omgang met uw baby worden weg genomen en u leert ook wat uw baby leuk en aangenaam vindt. Tijdens de massage zal uw baby ook heel wat signalen doorgeven en ook deze uitspraken zal u leren verstaan. U zal merken wat uw baby leuk of aangenaam vindt, maar ook wanneer je baby er genoeg van heeft of wanneer het tijd is voor iets anders. U kan gemakkelijk geuren, kleuren en muziek inschakelen tijdens de massage. Op deze manier worden ook deze 16

17 zintuigen van je baby geprikkeld en vormen ze een stimulatie voor de hersenen. 17

18 5. Babygebaren In wat volgt bespreken we een specifieke manier van communiceren met jonge kinderen. Babygebaren zijn speciaal ontwikkeld en bestudeerd om met heel jonge kinderen te communiceren nog voor ze kunnen praten. We bespreken hier kort de werkwijze, voor meer uitleg verwijzen we naar de website en het boek dat u in onze referentielijst achteraan in de brochure kan terug vinden. Wat zijn babygebaren? Babygebaren is een natuurlijke gebarentaal die je aan baby s kunt leren nog voor ze kunnen spreken. Deze gebarentaal bestaat uit heel eenvoudige gebaren die baby s kunnen gebruiken om iets duidelijk te maken over zichzelf of hun omgeving. In het boek worden een aantal gebaren beschreven, maar het is toch belangrijk om ook in te gaan op de gebaren die uw kind spontaan gebruikt. Zo kan wapperen met de armen bijvoorbeeld het gebaar zijn om een vogel aan te duiden. Wanneer je kindje een ander gebaar gebruikt, is dit natuurlijk eveneens goed om 18

19 dit altijd te hanteren. Het belangrijkste blijft natuurlijk dat er gecommuniceerd wordt. Door het gebruik van de babygebaren moeten ouders niet meer raden waarom hun baby weent, maar kan de baby het zelf duidelijk maken aan de hand van de aangeleerde gebaren. Dit voorkomt niet alleen frustraties van de ouders, maar ook de frustraties langs baby s kant. De band tussen de ouders en het kind wordt hierdoor ook veel hechter, omdat men elkaar goed begrijpt en op elkaars wensen kan ingaan. Aan de hand van die gebarentaal merk je ook hoe snel je baby al over de dingen nadenkt. Nog een voordeel is dat je kind zich ook sneller kan uiten in gesproken taal dan kinderen die niet opgevoed zijn met babytaal. Een oorzaak hiervan is dat men al van vroege leeftijd leert dat bijvoorbeeld het woord kast niet alleen de kast thuis in de woonkamer wil zeggen, maar dat elke kast benoemt wordt met hetzelfde naamwoord. De intellectuele groei wordt hierdoor dus al vroeger op gang gezet, maar ook de emotionele groei heeft hier baat bij. Door de babygebaren kan het kind zich beter uiten en krijgt het ook al vanaf het begin meer 19

20 zelfvertrouwen en het gevoel iets te kunnen. Het kind kan beter communiceren met anderen en leert al heel vroeg gevoelens te benoemen. Hoe werkt babygebarentaal? Je kan beginnen met babygebarentaal wanneer je kind zijn belangstelling voor communicatie ontwikkelt. Bij de meeste baby s is dit tussen 9 en 12 maanden, maar dit hangt toch sterk af van kind tot kind. Een eerste teken dat je kind wil communiceren is de verhoogde belangstelling in personen en dingen. En een heel duidelijk teken is wanneer het kind de mensen gebruikt om wat meer te weten te komen over de dingen. Je baby gaat meer naar dingen wijzen dan daarvoor, en dat wijzen kan gepaard gaan met Uh, uh!, alsof hij wil vragen: Wat is dat?. Naast wijzen naar dingen zal je baby waarschijnlijk belangstelling voor communicatie tonen door speelgoed en andere dingen naar je toe te brengen. Hij houdt ze dan voor je omhoog alsof hij om een naam vraagt. 20

21 Nog een derde signaal die aangeeft dat het tijd is om te beginnen met babygebaren is wanneer je kind belangstelling toont in prentenboeken. Op dat moment zal hij niet meer de pagina s verscheuren, maar aandachtig naar de prenten kijken en je vragend aankijken. Op dat moment kan jij antwoorden op zijn vraag met het woord en tegelijkertijd met het gebaar. Michiel (10 maanden) kijkt samen met mama in een prentenboekje. Plots wordt zijn aandacht getrokken door een prentje met veel kleuren. Wat is dat, Michiel? Moeder voelt instinctief aan dat ze zelf het antwoord zal dienen te geven. Dat is een hondje. Hondje doet woef-woef. Wanneer gaat mijn kind tegen mij gebaren gebruiken? Na verloop van tijd zal het kind beseffen dat dat gebaar gelijk staat aan het woord. Vooraleer je kind zelf zal beginnen met de gebarentaal moet hij eerst beseffen dat een bepaald woord vast hangt aan dat bepaald gebaar. Hij moet dan ook nog kunnen beseffen als hij bijvoorbeeld 21

22 een kat ziet welk gebaar er daarbij hoort, en hij moet natuurlijk het gebaar kunnen uitvoeren. Tegen de tijd dat de baby 10 tot 14 maanden is kunnen de meesten dit al wel. Eigenlijk is het heel eenvoudig. Wanneer de baby gedag kan zwaaien is het klaar om gebarentaal te gebruiken. Je kan de baby ook helpen met de gebaren door de handjes wat te sturen. Vergeet ook niet de gebaren de hele dag door te gebruiken wanneer je met de baby praat. Hoe eerder u begint met gebaren, hoe langer het duurt dat uw kind zelf begint met gebaren. Heb daarom geduld en hou rekening met het tempo van uw kind. Vergeet niet, hou het leren leuk! Wees enthousiast en beloon je kind voor elke kleine poging die hij maakt, lach heel duidelijk en toon dat u trots op hem bent. Wees niet teleurgesteld als het niet vanaf de eerste keer lukt. Wanneer uw kind dit ziet, kan het beginnen aarzelen en zal het proces trager gaan. Je kan heel duidelijk vooruitgang merken bij je baby als hij meer aandacht schenkt aan je gebaren. Zoek ook naar het bewijs dat je baby jouw gebaren begrijpt. Dit kan 22

23 bijvoorbeeld wanneer je het gebaar hond doet, dat je kind naar een hond kijkt. Onthoud dat je baby sneller gebaren begrijpt dan hij zelf gebaren kan maken. Hij zal eerst beginnen met het nadoen van gebaren die jij maakt vooraleer hij zelf gebaren zal maken. Hoe je moet beginnen: tien stappen naar succes. 1. Begin met een paar gebaren want zowel ouders als kind hebben tijd nodig om aan het idee te wennen. 2. Gebruik het gebaar en het woord altijd samen zo wordt het gebaar optimaal een brug tot de spraakontwikkeling. 3. Herhaal het gebaar en het woord een paar keer want herhaling is de sleutel tot leren. 4. Wijs iets aan, als dat kan. 5. Stuur, indien nodig, de handjes van je kind een beetje. 6. Gebruik babygebaren regelmatig de hele dag door. Bouw ze op in je dagdagelijkse bezigheden. 7. Zoek naar gelegenheden om van de gebaren modellen te maken. Zo kan een gebaar verschillende dingen 23

24 betekenen. Gebruik het gebaar voor alles weg dan ook als hij zijn flesje uit heeft, als vliegtuigen uit het zicht zijn verdwenen, en als het water uit het bad is weggelopen. 8. Wees flexibel en let op of je baby zelf gebaren maakt. 9. Heb geduld. 10. En niet vergeten: zorg dat het leren leuk is door middel van liedjes, boekjes, rijmpjes, spelletjes, 24

25 Hulp of informatie nodig? Solidariteit voor het Gezin Afdeling Hopon A.&M. Hellinckxstraat Ganshoren Tel.: 02/ hopon@svhg.be - Meer lezen? Voor ouders Alles over baby s. Zwangerschap, bevalling en verzorging. Lannoo. Babygebaren. Praat al met je baby voor hij iets kan zeggen. Linda Acredolo en Susan Goodwyn. Terra. Babymassage. De perfecte harmonie tussen ouder en kind. Heidi Velten en Bruno Walter. Deltas. Baby s. Het vraag en antwoordboek over het gedrag van baby s. Desmond Morris. Het complete babyboek. Praktische raadgever voor jonge ouders. Karen Schutt. Deltas. De ontwikkeling van je kind. En hoe jij als ouder kunt helpen. Marga Schiet. Ouders van nu. 25

26 Voor hulpverleners (Idem als voor ouders.) Opvoedingsproblemen 0-4 jarigen. Handleiding voor opvoedingsondersteuners. M.M.W. Oosterhof-Van der Poel. Websites Bovenstaande boeken werden gebruikt bij het opmaken van deze brochure. Ze zijn eveneens ontleenbaar in onze bibliotheek. Deze brochure is een realisatie van Solidariteit voor het Gezin. 26

Praten leer je niet vanzelf

Praten leer je niet vanzelf jeugdgezondheidszorg Praten leer je niet vanzelf... hier ben ik www.icare.nl Over de spraak-taalontwikkeling van kinderen van 0-4 jaar Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten

Nadere informatie

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd 0 tot 4 jaar

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd 0 tot 4 jaar ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd 0 tot 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met

Nadere informatie

Babylichaamstaal. Van te vroeg geboren baby s

Babylichaamstaal. Van te vroeg geboren baby s Babylichaamstaal Van te vroeg geboren baby s Inleiding Voor een pasgeboren baby is lichaamstaal de eerste en enige manier om te vertellen wat hij wel of niet prettig vindt. Omdat hij nog niet kan praten,

Nadere informatie

Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren

Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Inhoudsopgave Welkom Blz. 3 Wat zijn baby- en kindergebaren? Blz. 4 Voordat je begint Blz. 5 De eerste gebaren Blz. 6 & 7 Gebaren- tips Blz. 8 Veel gestelde

Nadere informatie

Huilen & troosten. Folder: 1106 Dit is een uitgave van het Flevoziekenhuis Afdeling Verloskunde September 2015 1-8

Huilen & troosten. Folder: 1106 Dit is een uitgave van het Flevoziekenhuis Afdeling Verloskunde September 2015 1-8 Huilen & troosten Folder: 1106 Dit is een uitgave van het Flevoziekenhuis Afdeling Verloskunde September 2015 1-8 2-8 Huilen en troosten Alle baby s huilen. Huilen hoort bij baby s. Maar waarom huilen

Nadere informatie

Baby s die regelmatig huilen

Baby s die regelmatig huilen Baby s die regelmatig huilen Kinderafdeling Beter voor elkaar Huilen Baby s huilen, dat is normaal. Huilen is voor een baby een vorm van communiceren, om te laten merken dat hij/zij u nodig heeft. Door

Nadere informatie

Kennismaken met uw baby De fysiologische blauwdruk van uw baby

Kennismaken met uw baby De fysiologische blauwdruk van uw baby Kennismaken met uw baby De fysiologische blauwdruk van uw baby Patiënteninformatie Kennismaken met uw baby Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Fysiologische blauwdruk van uw baby 3 De eerste ontmoeting 4 De eerste

Nadere informatie

Het hechtingsproces. bij kinderen tussen de 0 en 2 jaar. Kindergeneeskunde. Hechting. Hoe verloopt het hechtingsproces?

Het hechtingsproces. bij kinderen tussen de 0 en 2 jaar. Kindergeneeskunde. Hechting. Hoe verloopt het hechtingsproces? Het hechtingsproces bij kinderen tussen de 0 en 2 jaar Kindergeneeskunde In deze brochure leest u meer over de hechtingsprocessen bij baby s in de leeftijd van 0 tot 12 maanden. Daar waar ouders staat

Nadere informatie

Gastouderbureau MijnGastouderopvang

Gastouderbureau MijnGastouderopvang Hoe gaat het met mijn gast- of oppaskind? Gastouderbureau MijnGastouderopvang Observatielijst voor de ontwikkeling van kinderen in de gastouderopvang Iedere gastouder kent 'haar' gastkind na tijdje behoorlijk

Nadere informatie

Babymassage 800394 / augustus 2012 Ikazia Ziekenhuis

Babymassage 800394 / augustus 2012 Ikazia Ziekenhuis 1 Ieder mens wordt geboren met behoefte aan lichamelijk contact. Het is dan ook heel normaal dat een baby graag in de armen genomen wordt. Warmte, aanraking, lichamelijk contact en streling zijn voor een

Nadere informatie

WAT VERWACHT UW BABY FRANCISCUS GASTHUIS & VLIETLAND

WAT VERWACHT UW BABY FRANCISCUS GASTHUIS & VLIETLAND WAT VERWACHT UW BABY FRANCISCUS GASTHUIS & VLIETLAND Inleiding Deze folder is bedoeld voor aanstaande ouders. Er is een baby op komst, misschien wel meer dan één? Ouder worden is een prachtige ervaring

Nadere informatie

Te vroeg geboren, wat langer geduld. Orbis Jeugdgezondheidszorg

Te vroeg geboren, wat langer geduld. Orbis Jeugdgezondheidszorg Te vroeg geboren, wat langer geduld Orbis Jeugdgezondheidszorg Inleiding Couveusekinderen zijn kinderen die na hun geboorte een tijd (enkele weken tot enkele maanden) in de couveuse hebben gelegen. De

Nadere informatie

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND 0 tot 4 jaar ZEG HET MAAR Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Soms gaat het leren praten niet zo vlot. Eén op de vijf kinderen op de basisschool start

Nadere informatie

Baby-lichaamstaal. Albert Schweitzer ziekenhuis kinderafdeling december 2003 pavo 0301

Baby-lichaamstaal. Albert Schweitzer ziekenhuis kinderafdeling december 2003 pavo 0301 Baby-lichaamstaal Albert Schweitzer ziekenhuis kinderafdeling december 2003 pavo 0301 Inleiding Via deze folder vertellen we u wat over de lichaamssignalen die uw baby geeft: baby-lichaamstaal is méér

Nadere informatie

Over slapen, (teveel) huilen en regelmaat

Over slapen, (teveel) huilen en regelmaat VERZORGING Over slapen, (teveel) huilen en regelmaat voor ouders met een baby tot 3 maanden 2 Waarom huilt een baby? Alle baby s huilen en dat is een gezonde zaak. Het is normaal. Huilen hoort bij de ontwikkeling

Nadere informatie

Te vroeg geboren Wat langer geduld

Te vroeg geboren Wat langer geduld Te vroeg geboren Wat langer geduld Deze folder gaat over het eerste half jaar van het leven van couveusekinderen. Anders? In de eerste zes maanden kunnen couveusekinderen echt anders reageren dan kinderen

Nadere informatie

Leerlijn Sociaal-emotionele ontwikkeling

Leerlijn Sociaal-emotionele ontwikkeling Leerlijn 1.1. Emotioneel 1.2. Sociaal Stamlijn Niveau A Merkt zintuiglijke stimulatie op (aanraking, vibratie, smaken, muziek, licht) Uit lust- en onlustgevoelens Kijkt gericht enkele seconden naar een

Nadere informatie

Mijn baby is niet te troosten, over huilbaby s

Mijn baby is niet te troosten, over huilbaby s Mijn baby is niet te troosten, over huilbaby s Inleiding Je bent net terug uit het ziekenhuis, hebt een gezonde zoon/dochter op de wereld gezet en leeft op een roze wolk. Of toch niet? Je baby lijkt toch

Nadere informatie

Wat is een normale ontwikkeling?

Wat is een normale ontwikkeling? Wat is een normale ontwikkeling? Van een normale ontwikkeling is sprake als een kind alle fasen doorloopt naar de volwassenheid op het gebied van fijne en grove motoriek, groei, sociale emotionele vaardigheden

Nadere informatie

Baby s die veel huilen Informatie voor ouders

Baby s die veel huilen Informatie voor ouders Baby s die veel huilen Informatie voor ouders Albert Schweitzer ziekenhuis november 2014 pavo 1177 Inleiding Als uw baby veel huilt gaat u van alles proberen om de oorzaak te vinden. Zeker als uw baby

Nadere informatie

Ik wil de eerste dagen 8 tot 12 keer aan de borst

Ik wil de eerste dagen 8 tot 12 keer aan de borst Ik wil de eerste dagen 8 tot 12 keer aan de borst omdat mijn maagje niet groter dan een knikker is; omdat ik vaak kleine beetjes voedsel beter kan verteren; hoe meer en hoe vaker ik drink, hoe meer melk

Nadere informatie

Leren praten. Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten door horen, zien en doen.

Leren praten. Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten door horen, zien en doen. Leren praten Leren praten Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten door horen, zien en doen. De rol van de ouders is heel belangrijk. Zij geven het goede voorbeeld, zij reageren

Nadere informatie

Sociale/pedagogische vragenlijst

Sociale/pedagogische vragenlijst Bijlage 1 Sociale/pedagogische vragenlijst voor ouders en begeleiders van mensen met een matige tot (zeer) ernstige verstandelijke beperking, al dan niet in combinatie met een lichamelijke beperking 1

Nadere informatie

Leren praten Turks. Colofon. Hart voor Brabant

Leren praten Turks. Colofon. Hart voor Brabant Colofon Uitgave : GGD Hart voor Brabant Oplage : 500 Datum : februari 2007 Illustraties : Hendriks van den Hout Druk : Graphiset bv, Uden Hart voor Brabant Leren praten Turks GGD Hart voor Brabant Postbus

Nadere informatie

Psychosociale ontwikkeling

Psychosociale ontwikkeling Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder

Nadere informatie

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen. Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven

Nadere informatie

Taalontwikkeling bij baby s, peuters en kleuters

Taalontwikkeling bij baby s, peuters en kleuters Taalontwikkeling bij baby s, peuters en kleuters Voor ouders met kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar. Deze folder geeft u als ouder informatie over de normale taalontwikkeling van kinderen en biedt

Nadere informatie

toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes)

toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes) 1 Omgaan met en uiten van eigen gevoelens en ervaringen toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes) laat non-verbaal zien dat hij/zij iets niet wil (bijv. slaat fles weg, draait hoofd als

Nadere informatie

TAAL IS LEUK. Adviezen om de taalontwikkeling te stimuleren

TAAL IS LEUK. Adviezen om de taalontwikkeling te stimuleren TAAL IS LEUK Adviezen om de taalontwikkeling te stimuleren 1 Inhoudsopgave Pagina Besteed extra aandacht aan de taal van uw kind 4 Adviezen die u kunt toepassen tijdens een gesprekje met uw kind 5 Maak

Nadere informatie

Over slapen, (teveel) huilen en regelmaat

Over slapen, (teveel) huilen en regelmaat VERZORGING Over slapen, (teveel) huilen en regelmaat voor ouders met een baby tot 3 maanden Waarom huilt een baby? Alle baby s huilen en dat is een gezonde zaak. Het is normaal. Huilen hoort bij de ontwikkeling

Nadere informatie

Help uw kind bij het leren van taal. Een handleiding voor ouders en verzorgers

Help uw kind bij het leren van taal. Een handleiding voor ouders en verzorgers Help uw kind bij het leren van taal Een handleiding voor ouders en verzorgers De hoortoestellen van uw kind versterken alle omgevingsgeluiden Het doel van hoortoestellen bij een kind is dat het gegarandeerd

Nadere informatie

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd vanaf 4 jaar

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd vanaf 4 jaar ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd vanaf 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met

Nadere informatie

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Weekprogramma: 1 jaar Zichzelf in de spiegel bekijken en gezichtsuitdrukkingen nadoen

Weekprogramma: 1 jaar Zichzelf in de spiegel bekijken en gezichtsuitdrukkingen nadoen Dit ben ik! Weekprogramma: Week 1; 0 jaar Zichzelf in de spiegel bekijken. 1 jaar Zichzelf in de spiegel bekijken en gezichtsuitdrukkingen nadoen 2 jaar Aanwijzen en benoemen delen van het gezicht. 3 jaar

Nadere informatie

Een boekje. speciaal bedoeld voor de. kraamvader. Petra Afstudeeropdracht 2008

Een boekje. speciaal bedoeld voor de. kraamvader. Petra Afstudeeropdracht 2008 Een boekje speciaal bedoeld voor de kraamvader Petra Afstudeeropdracht 2008 Een boekje voor de aanstaande vader. Tijdschriften, boeken en internet staan vol informatie over de bevalling en de tijd erna,

Nadere informatie

Kindergeneeskunde. Babymassage. www.catharinaziekenhuis.nl

Kindergeneeskunde. Babymassage. www.catharinaziekenhuis.nl Kindergeneeskunde Babymassage www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KIN003 / Babymassage / 05-07-2013 2 Babymassage In het Catharina Ziekenhuis

Nadere informatie

Achtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1

Achtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1 Achtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1 Er zijn leuke en fijne momenten in de opvoeding, maar ook moeilijke en zware momenten. Deze moeilijke momenten hebben soms te maken met een bepaalde fase

Nadere informatie

maakt (kirrende) geluidjes of brabbelt (tegen personen en speelgoed) begint steeds meer woorden te herhalen en (na) te zeggen

maakt (kirrende) geluidjes of brabbelt (tegen personen en speelgoed) begint steeds meer woorden te herhalen en (na) te zeggen Mondelinge taal 1 Spraak-taalontwikkeling Baby blauw maakt (kirrende) geluidjes of brabbelt (tegen personen en speelgoed) herhaalt geluidjes Dreumes brabbelt bij (eigen) spel oranje begint steeds meer

Nadere informatie

Omgang met uw baby Tips en adviezen

Omgang met uw baby Tips en adviezen Omgang met uw baby Tips en adviezen Afdeling fysiotherapie Uw baby mag met u mee naar huis. Dit is een vreugdevolle en ook spannende gebeurtenis. Spannend omdat u nu zelf de zorg voor uw kindje op u gaat

Nadere informatie

Prematuur geboren kinderen. Bevalling. Couveusetijd

Prematuur geboren kinderen. Bevalling. Couveusetijd Prematuur geboren kinderen Couveusekinderen zijn baby s die na hun geboorte een tijd (enkele weken tot enkele maanden) in de couveuse hebben gelegen. De meeste couveusekinderen zijn te vroeg en/of ziek

Nadere informatie

Sabine Wisman. Uitgeverij Ploegsma Amsterdam

Sabine Wisman. Uitgeverij Ploegsma Amsterdam Sabine Wisman Uitgeverij Ploegsma Amsterdam 8, 10, 13 8, 9, 10, 11, 12, 13 10 11 21 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25 25 18, 19, 21, 23 30, 31, 32, 36, 39, 41 30, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 40, 41 30, 31,

Nadere informatie

Afasie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Afasie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Afasie Afasie is een taalstoornis ontstaan door hersenletsel. Iemand met afasie heeft moeite met het uiten en het begrijpen van de taal. In deze brochure leest u wat afasie inhoudt en vindt u een aantal

Nadere informatie

Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Zeer moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind

Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Zeer moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Zeer moeilijk lerend Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind Inhoudsopgave Wat betekent het dat uw kind zeer moeilijk lerend

Nadere informatie

Als je het niet meer ziet zitten...

Als je het niet meer ziet zitten... Infobrochure Als je het niet meer ziet zitten... Omgaan met een huilende baby mensen zorgen voor mensen Inhoud Als je het niet meer ziet zitten...4 Huilen...5 Als huilen een probleem is...6 Voeden...6

Nadere informatie

Huilen als communicatiemiddel

Huilen als communicatiemiddel Huilen als communicatiemiddel Vanaf de geboorte hebben baby s mogelijkheden om te communiceren. Het communiceren verloopt in het begin heel onbeholpen: door te huilen, zuigen en kijken. Later door zich

Nadere informatie

Babygebaren. Kinderdagverblijf Tomaz. Taal Ontwikkeling Milieubewust Activiteiten Zorg TOMAZ

Babygebaren. Kinderdagverblijf Tomaz. Taal Ontwikkeling Milieubewust Activiteiten Zorg TOMAZ Babygebaren Kinderdagverblijf Tomaz Taal Ontwikkeling Milieubewust Activiteiten Zorg TOMAZ Waarom babygebaren gebruiken? Het Babygebaren-concept bestaat al ruim 20 jaar in de Verenigde Staten en sinds

Nadere informatie

Baby s die veel huilen. Informatie voor ouders

Baby s die veel huilen. Informatie voor ouders Baby s die veel huilen Informatie voor ouders Inleiding Als uw baby veel huilt gaat u van alles proberen om de oorzaak te vinden. Zeker als uw baby zich nauwelijks laat troosten. Dit kan allerlei gevoelens

Nadere informatie

en gezinsvorming Voortplanting Werkvormen: Lesdoelen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 5: Hoe ben ik geboren? Lesoverzicht Basis

en gezinsvorming Voortplanting Werkvormen: Lesdoelen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 5: Hoe ben ik geboren? Lesoverzicht Basis II Voortplanting en gezinsvorming Les 5: Hoe ben ik geboren? Lesoverzicht Werkvormen: Lesdoelen: Kinderen weten meer over de zwangerschap en geboorte van een baby. Kinderen weten hoe een baby in de buik

Nadere informatie

Spraak-taal 0-1½ jaar

Spraak-taal 0-1½ jaar Spraak-taal 0-1½ jaar HOE LEERT EEN KIND PRATEN? Leren praten gaat vaak natuurlijk en vanzelf. De meeste ouders staan er niet bij stil. Het gaat stap voor stap, net als leren lopen. Het ene kind leert

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben

Nadere informatie

Uw hond is bang, nerveus, zenuwachtig, U kunt hem niet betrekken in het doen van leuke dingen.

Uw hond is bang, nerveus, zenuwachtig, U kunt hem niet betrekken in het doen van leuke dingen. 1 Uw hond is bang, nerveus, zenuwachtig, U kunt hem niet betrekken in het doen van leuke dingen. Eerst en vooral is het een voordeel als u weet waarom uw dier zo nerveus is en bang. Er is ook een groot

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Inleiding Polariteitsmassage

Inleiding Polariteitsmassage Polariteitsmassage Inleiding Een pasgeboren baby heeft niet alleen melk nodig. Iedere baby wordt geboren met behoefte aan lichamelijk contact. Het is dan ook heel normaal dat uw baby graag in de armen

Nadere informatie

Ontdek de stem van het kind

Ontdek de stem van het kind Ontdek de stem van het kind Introductie www.eiskjeclason.nl info@eiskjeclason.nl @Babypraat Communiceren met kinderen Attitude van volwassene: respect en bescheidenheid 1 1. inzicht in ontwikkeling van

Nadere informatie

MEE Utrecht Ondersteuning bij leven met een beperking. Zeer moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind

MEE Utrecht Ondersteuning bij leven met een beperking. Zeer moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind MEE Utrecht Ondersteuning bij leven met een beperking Zeer moeilijk lerend Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend kind Zeer moeilijk lerend Uitleg over het leven van een zeer moeilijk lerend

Nadere informatie

Ontwikkelingsgerichte Zorg Couveuse-unit

Ontwikkelingsgerichte Zorg Couveuse-unit Uw kind verblijft momenteel op de couveuse-unit van het MCL. Om de ontwikkeling van uw kind zo goed mogelijk te steunen en te stimuleren wordt in het MCL ontwikkelingsgerichte zorg toegepast. In deze folder

Nadere informatie

Adviezen stimulatie taalontwikkeling

Adviezen stimulatie taalontwikkeling Adviezen stimulatie taalontwikkeling 2 Inhoud 1 Inleiding 4 2 Taalontwikkelingsniveau van uw kind 5 2.1 Uw kind zegt nog geen woordjes 5 2.2 Uw kind zegt een paar woordjes en de woordenschat 6 breidt zich

Nadere informatie

Wat ga je doen? Wat zet je klaar? Wie doet er mee en waar? Hoe zit het in elkaar?

Wat ga je doen? Wat zet je klaar? Wie doet er mee en waar? Hoe zit het in elkaar? 2 vogel Piet Wat ga je doen? Wat zet je klaar? Wie doet er mee en waar? De peuters luisteren en spelen met het prentenboek Vogel Piet. Het verhaal gaat over vogel Piet, een vogeltje zonder veren. het prentenboek

Nadere informatie

Pychiatrische dagbehandeling voor moeder en kind

Pychiatrische dagbehandeling voor moeder en kind Centrumlocatie Naar aanleiding van de intake op onze polikliniek blijkt dat u in aanmerking komt voor de dagbehandeling voor vrouwen met psychiatrische problemen en hun baby s tot 1 jaar. In deze folder

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan

Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Alle ouders hebben het beste voor met hun kinderen. Ouders vragen

Nadere informatie

Gezinsreis Erik en Nicole

Gezinsreis Erik en Nicole Gezinsreis Erik en Nicole Het is 2001 als Erik en Nicole gaan trouwen. Ze kennen elkaar al een jaar of zes en zien een gezamenlijke toekomst helemaal zitten. Ze werken allebei fulltime en hebben een fijn

Nadere informatie

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een

Nadere informatie

HANDIG DE TAAL VAN EEN HOND

HANDIG DE TAAL VAN EEN HOND l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG DE TAAL VAN EEN HOND OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDENTAAL. JE KUNT ER

Nadere informatie

Omgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl

Omgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl Door: Jan van den Brand Inleiding Ik krijg veel vragen van hondeneigenaren. Veel van die vragen gaan over de omgang met en de training van de hond. Deze vragen spitsen zich dan vooral toe op: Watt is belangrijk

Nadere informatie

OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS. 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters

OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS. 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters Leuk dat je ons e-book hebt gedownload! In dit e-book vertellen we je graag meer over opvoeden. Want het opvoeden van je kind(eren)

Nadere informatie

Spelen en bewegen met uw baby www.cjggooienvechtstreek.nl

Spelen en bewegen met uw baby www.cjggooienvechtstreek.nl regio Gooi en Vechtstreek Spelen en bewegen met uw baby www.cjggooienvechtstreek.nl n Spelen en bewegen met uw baby Spelen is leuk, maar ook nuttig. Al spelend kan uw kind zijn gevoelens uiten en contact

Nadere informatie

POETS JE PEUTER! Tips en tools om de tandjes van je dwarse peuter schoon te houden

POETS JE PEUTER! Tips en tools om de tandjes van je dwarse peuter schoon te houden POETS JE PEUTER! Tips en tools om de tandjes van je dwarse peuter schoon te houden NEEEE, koppig, dwars en zelluf doen ze zijn erom berucht PEUTERS. Soms tref je ze brullend op de vloer van de supermarkt,

Nadere informatie

Handleiding Kind in Beeld Kinderopvang

Handleiding Kind in Beeld Kinderopvang Handleiding Kind in Beeld Kinderopvang Waarom is kinderopvang goed voor mijn kindje. Foto Je bent zwanger. Het is goed om dan al na te denken over kinderopvang van je kindje.. Foto In de kinderopvang zorgt

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding. Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent. Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent

Inhoudsopgave. Inleiding. Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent. Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent Kind-In-Zicht Inhoudsopgave Inleiding Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent Als je een tiener en tussen 9 en 12 jaar bent Als je een puber en tussen

Nadere informatie

Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling. Afdeling Logopedie

Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling. Afdeling Logopedie Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling Afdeling Logopedie Uw kind gaat praten, omdat er vanaf zijn geboorte in zijn nabijheid gepraat wordt en omdat vanaf zijn geboorte tegen hem gesproken

Nadere informatie

Informatie en advies voor ouders

Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders 1 2 Wist u dat de gevolgen van het zien of horen van geweld in het gezin net zo groot zijn als zelf geslagen worden? Ook als het geweld gestopt

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Rust, regelmaat en eenduidigheid bij baby s Praktische adviezen

Rust, regelmaat en eenduidigheid bij baby s Praktische adviezen Rust, regelmaat en eenduidigheid bij baby s Praktische adviezen Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Inleiding 1 Veiligheid en voorspelbaarheid 1 Rust 2 Regelmaat 2 Eenduidigheid 2 Communicatie

Nadere informatie

Noach bouwt een ark Genesis 6-8

Noach bouwt een ark Genesis 6-8 2 Noach bouwt een ark Genesis 6-8 Het is niet fijn meer op de aarde. De mensen maken ruzie, ze vechten en ze zijn God vergeten. Maar er is één man die anders is. Dat is Noach. Op een dag praat God met

Nadere informatie

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als 4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.

Nadere informatie

Groeien in t ouderschap. Kraamcafe 28 mei 2015

Groeien in t ouderschap. Kraamcafe 28 mei 2015 Groeien in t ouderschap Kraamcafe 28 mei 2015 Voorstellen Nu zestien jaar kraamverzorgster En tien jaar lactatiekundige Voorstellen Nu sinds enkele jaren babypedagoog Wat is groeien in het ouderschap De

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Baby s houden van boeken! voorlezen leuk, gezellig én leerzaam!

Baby s houden van boeken! voorlezen leuk, gezellig én leerzaam! Baby s houden van boeken! voorlezen leuk, gezellig én leerzaam! Waarom zo vroeg beginnen? Baby s kunnen veel meer dan je denkt. Luisteren Vanaf de eerste dag luistert je baby naar jouw stem. Al begrijpt

Nadere informatie

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf. Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.

Nadere informatie

De Puk-poster. Goed voorbeeldgedrag. Een baby ontwikkelt zich razendsnel. Vaak lijkt. dit vanzelf te gaan. Toch is het belangrijk om ook

De Puk-poster. Goed voorbeeldgedrag. Een baby ontwikkelt zich razendsnel. Vaak lijkt. dit vanzelf te gaan. Toch is het belangrijk om ook Ontwikkeling van baby s stimuleren met de Puk-poster Auteur: Natasja van Lier Een baby ontwikkelt zich razendsnel. Vaak lijkt dit vanzelf te gaan. Toch is het belangrijk om ook de ontwikkeling van baby

Nadere informatie

D O EN P R A T EN B E W EGEN

D O EN P R A T EN B E W EGEN D O EN P R A T EN B E W EGEN Het gelijktijdig gebruik van de observatielijsten bij Zo Doe Ik, Zo Beweeg Ik, en Zo Praat Ik M. Tjallema, M. Vermeulen 00, CED-Groep www.cedgroep.nl Inleiding Met de drie

Nadere informatie

Observatielijst Groepsfunctioneren

Observatielijst Groepsfunctioneren Observatielijst Groepsfunctioneren Toelichting De Observatielijst Groepsfunctioneren is verdeeld in twee leeftijdscategorieën: kinderen tot 1,5 jaar en kinderen ouder dan 1,5 jaar. Met de lijst wordt de

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

Protocol huilen Gastouderbureau Herzien: Maart

Protocol huilen Gastouderbureau Herzien: Maart Protocol huilen Gastouderbureau Herzien: Maart 2016 1 1. Waarom huilen baby s Huilen is normaal voor een baby. Het is zijn eerste communicatiemiddel. Een baby huilt omdat er een reden is. Er is vaak onenigheid

Nadere informatie

De Inner Child meditatie

De Inner Child meditatie De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun

Nadere informatie

Ontwikkelingsgerichte zorg

Ontwikkelingsgerichte zorg Ontwikkelingsgerichte zorg Op de Willem-Alexander afdeling van HMC Bronovo staat gezinsgerichte zorg op de voorgrond. Gezinsgerichte zorg is het verlenen van multidisciplinaire zorg aan het gezin, waar

Nadere informatie

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling 8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen

Nadere informatie

Tussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling

Tussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling Tussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling 0 1;6 2 2;6 3 3,6 4 4;6 1. Praat in één-woordzinnen ( bal? betekent bijvoorbeeld: ik wil de bal hebben). 2. Kent de betekenis van ongeveer 70 3. Kan woorden

Nadere informatie

Als je het niet meer ziet zitten...

Als je het niet meer ziet zitten... Infobrochure Als je het niet meer ziet zitten... Omgaan met een huilende baby mensen zorgen voor mensen 2 Inhoud Als je het niet meer ziet zitten...4 Huilen...5 Als huilen een probleem is...6 Voeden...6

Nadere informatie

Inleiding. onder je nagels vandaan halen. De kloof met je omgeving

Inleiding. onder je nagels vandaan halen. De kloof met je omgeving Inleiding Huilbaby s. Zeg maar gerust: krijsbaby s. Ze bestaan al sinds mensenheugenis, maar vreemd genoeg tobben kersverse ouders er vandaag de dag nog vaak hetzelfde mee als vroeger. Dit boek is geschreven

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

Geboortecentrum. Tips bij borstvoeding. Gezien vanuit uw kindje

Geboortecentrum. Tips bij borstvoeding. Gezien vanuit uw kindje Geboortecentrum Tips bij borstvoeding Gezien vanuit uw kindje Tips bij borstvoeding Als je besluit om je kindje borstvoeding te geven dan wil je dit ook zo goed en prettig mogelijk doen voor je kindje,

Nadere informatie

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren' De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe

Nadere informatie

Copyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0

Copyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 2 Deel 1 Beïnvloeden van gedrag - Zeg wat je doet en doe wat je zegt - 3 Interactie Het gedrag van kinderen is grofweg in te delen in gewenst gedrag en ongewenst gedrag. Gewenst gedrag is gedrag dat we

Nadere informatie