De eerste jaren maken echt het verschil rendement is groot. Stress kan negatieve rol spelen. We hebben een fantastisch preventief systeem

Transcriptie

1 UvA 4 Prof. Menno Reijneveld UMC Groningen Take home De eerste jaren maken echt het verschil rendement is groot Stress kan negatieve rol spelen We hebben een fantastisch preventief systeem Zwangerschap en vroege leven Jeugd in Onderzoek Masterclass Early Life Stress 2 1

2 Levensloop en zorg Wat is early life stress beyvoyhjpkzq4dg-zso93e Jeugd in Onderzoek Masterclass Early Life Stress 4 2

3 Programma Early life stress - de kern Preventie -tijdens de zwangerschap: Postnatale R4U en Centering (Marlou de Kroon - UMCG, Marlies Rijnders TNO) -in de eerste twee jaren: SPARK en SamenStarten (Ingrid Staal GGD Zeeland, Menno Reijneveld - UMCG) Hoe sluit dit aan bij jeugdhulp? Jeugd in Onderzoek Masterclass Early Life Stress 5 PREVENTIE TIJDENS DE ZWANGERSCHAP ANTENATALE R4U MARLOU DE KROON HET CENTERING HEALTHCARE MODEL MARLIES RIJNDERS, SIMONE DETMAR Jeugd in Onderzoek Masterclass Early Life Stress 23 mei

4 HOE PREVENTIE? Vroege opsporing van stress & Vroege Zorg Verschillende instrumenten en methoden: Twee voorbeelden: Antenatale R4U Centering Pregnancy 7 ANTENATALE R4U Rotterdam Reproduction Risk Reduction (R4U) scorecard Preventie van zogenaamde BIG 4: perinatale sterfte, prematuriteit, SGA en lage Apgar-score Uniforme schatting door 1 e, 2 e, 3 e lijn Medische en Niet-Medische factoren Zorgtoeleiding: zorgpaden 8 4

5 R4U: VERNIEUWDE ANTENATALE RISICOSELECTIE Sociaal Alg. medisch Etniciteit Obstetrisch Zorg 6 domeinen; afname bij eerste contact Leefstijl 63 items: Ja / nee Gewogen risico s: Afkapwaarde multidisciplinaire bespreking

6 ZORGTOELEIDING: VOORBEELD NIET-MEDISCH ZORGPAD 11 R4U HIGHLIGHTS: Medische en niet-medische factoren doen er toe bij voorspellen ongunstige zwangerschapsuitkomsten Risicoprofielen verschillen afhankelijk van SES en etniciteit The Rotterdam Reproductive Risk Reduction Scorecard helpt om verhoogde risico s te verkleinen Om zorg te optimaliseren moeten zowel medische als niet-medische risico s geevalueerd worden tijdens de zwangerschap R4U Scorekaart goed toepasbaar door verloskundigen en gynaecologen Lokale zorgpaden zijn toepasbaar gebleken Ref: Posthumus ea. Midwifery 2016, vol. 38, pp

7 Typisch stress-gerelateerde factoren zeer voorspellend voor de BIG4, zoals: laag opleidingsniveau woningproblemen achterstandsbuurt taalprobleem mentaal geretardeerd roken alcohol onverzekerd drugs ziekte moeder langer dan 1 jaar gewacht op zwangerschap Ref: Posthumus ea. Midwifery 2016, vol. 38, pp VERVOLG ANTENATALE R4U? Vervolgonderzoek Vergelijking/integratie met andere instrumenten (Mind2Care) Aansluitende zorg * over de geboorte heen samen met de JGZ: Postnatale R4U inclusief zorgpaden richting Jeugdzorg? (Van Minde, Plos One 2019, accepted paper) * Integratie met Centering Pregnancy (TNO) 14 7

8 PREVENTIE TIJDENS DE ZWANGERSCHAP HET CENTERING HEALTHCARE MODEL MARLIES RIJNDERS, SIMONE DETMAR Jeugd in Onderzoek Masterclass Early Life Stress 23 mei 2019 CENTERING Wat is het? Een ander Zorgmodel, nu toegepast bij zwangerschap, jeugdgezondheid en diabetes Doel: Cliënt gerichte zorg waarin medische zorg geïntegreerd wordt aangeboden met: educatie, delen van kennis en ervaringen creëren van onderlinge steun Hoe? Groepsconsulten in plaats van regulaire individuele consulten met focus op faciliterende begeleiding Zelf-management Interactief leren Community building 8

9 CENTERING IN PRAKTIJK Groep van 8-12 vrouwen, 10 sessies Medische zorg Interactief leren Zelfmanagement Gezonde snack Aansluiten bij de vragen Community building Sociale Steun STRESS BINNEN CENTERING Pregnancy persoonlijke doelen stellen (1) oefenen van ontspanning (3) relaties en huiselijk geweld (4) shaken baby en huilen (7) emoties, depressie, huildagen, overgang naar ouderschap (8) Parenting persoonlijke doelen stellen; huilen baby s (1) gevoelens rondom ouderschap (2) omgaan met stress (3) mijn familie en ouderschap (4) versterken ouderlijke competenties en omgaan me conflicten (5) relaties en huiselijk geweld (7) 9

10 EFFECT CENTERING OP STRESS Vrouwen met hoger stress niveau begin zwangerschap: In 2 e trimester: Hebben meer toename in zelf vertrouwen Hebben minder vaak sociale conflicten en stress Gebruiken vaker en betere coping strategieën post partum en 1 jaar na bevalling Minder depressie Ickovics 2011, Heberlein 2015 ERVARINGEN VROUWEN Nederlandse Cohort studie vragenlijst weken zwangerschap 103 vrouwen in CP en 108 in Individuele zorg Vrouwen in CP gaven significant vaker aan dat wensen en behoeften waren besproken mbt pijn medicatie 71% vs 55% ze zich gesteund voelde 86% vs 76% ze geholpen waren bij voorbereiding op de toekomst 54% vs 33% ze hun mening over de zorg konden geven 92% vs 76% ze betrokken werden bij bij de zorg 86% vs 68% 10

11 TOEKOMST Standaard onderdeel van de medische zorg: faciliteren van een ondersteunend netwerk Maak de groep de entiteit waar omheen de zorg binnen de 1 e 1000 dagen wordt georganiseerd en aangeboden DANK VOOR UW AANDACHT 11

12 Preventie in de eerste twee jaren van het leven Ingrid Staal, Menno Reijneveld Jeugd in Onderzoek Masterclass Early Life Stress: 23 mei 2019 Uitvoeringskader JGZ: Wettelijk kader basispakket JGZ Wet publieke gezondheid Individuele en collectieve activiteiten JGZ Toolkit professionals: Landelijk professioneel kader Richtlijnen (JGZ en jeugdhulp) Effectieve instrumenten en interventies (JGZ en jeugdhulp) Vakmanschap 12

13 Praktijk Levensloop: aansluiten bij ouders en kind dmv ontmoetingen JGZ betrouwbare en valide methoden Transitiemomenten: SPARK Stapsgewijs proces volgen: Samen starten Samenstarten Kenmerken toegepast door jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen (JGZ) Centraal gericht op psychosociale ontwikkeling kinderen vanaf de geboorte (8 wkn), tot vier jaar samenwerking tussen partners in het brede jeugddomein specifiek gespreksprotocol stapsgewijs volgsysteem Setting: jeugdgezondheidszorg 13

14 Hoe ziet het er uit Checklist bij 8 wkn competentie van de ouders rol van de partner sociaal netwerk gebeurtenissen en omstandigheden (mogelijke obstakels) welbevinden van het kind Daarna op routine contact wkn Waar leidt het toe? Omgeving van kind Beschermende factoren: veel beter Risicofactoren: even goed Met CB-professional beter zorgen bespreken over Ouder zijn Partner Sociale steun Obstakels Kind 14

15 Eerder opsporen van problemen SPARK gestructureerd vraaggesprek voor vroegsignalering van opvoed- en opgroeiproblemen bij peuters door jeugdverpleegkundigen Structured Problem Analysis of Raising Kids Signaleren van Problemen en Analyse van Risico bij (opvoeden en ontwikkeling van) Kinderen zorgbehoefte zorgafspraken risico-inschatting combineert het perspectief en ervaring van de ouder met de expertise van de JGZ professional toegepast op transitiemomenten (evaluatiemomenten) 15

16 Afsluiting vorige fase, pas op de plaats, vooruit kijken naar de komende periode Welke zorg is daarbij het best passend tot volgend transitiemoment Longitudinale methode prespark a. Periode voor zwangerschap b. Beleving zwangerschap c. Gezondheid en leefstijl d. Vooruitblik op geboorte e. Vooruitblik op kraamperiode f. Vooruitblik op opvoeden en opgroeien g. Taalgebruik ouders h. Woon- en leefsituatie i. Sociale contacten & informele steun j. Zorgen aangegeven door anderen k. Gezinszaken l. Vooruitblik eigen toekomst m. Iets vergeten? SPARK18 a. Evaluatie zuigelingenperiode b. Gezondheid c. Motorische ontwikkeling d. Taal-spraak-denk ontwikkeling e. Taalgebruik ouders (2e taal, moedertaal) f. Emotionele ontwikkeling g. Omgang met anderen h. Gedrag van het kind i. Aanpak van opvoeding j. Ontwikkelingsstimulering k. Tijdsbesteding van kind l. Woon- en leefsituatie m. Sociale contacten & informele steun n. Opvang van het kind o. Zorgen aangegeven door anderen p. Gezinszaken q. Iets vergeten? SPARK60 a. Evaluatie peuterperiode b. Gezondheid c. Motorische ontwikkeling d. Taal-spraak-denk ontwikkeling e. Taalgebruik ouders (2 e taal, moedertaal) f. Emotionele ontwikkeling g. Gedrag van het kind h. Omgang met anderen i. Aanpak van opvoeding j. Ontwikkelingsstimulering & onderwijsvoorbereiding k. School/BSO/Opvang l. Vrije tijdsbesteding kind m. Woon- en leefsituatie n. Sociale contacten & informele steun o. Zorgen aangegeven door anderen p. Gezinszaken q. Iets vergeten? SPARK: opbrengsten (1) valide en betrouwbaar instrument betere vroegsignalering inzicht in: - vragen, zorgen en problemen van ouders - eigen kracht van ouders - bijpassende zorgbehoefte vervolgacties sluiten beter aan: - op de behoefte van ouders - én op de mate van risico voor het kind 16

17 SPARK: opbrengsten (2) Meer kennis over: - factoren die de risico-inschatting negatief of positief beïnvloeden - kind- en gezinskenmerken verhoogd en hoog risico op de SPARK belangrijke voorspeller voor ernstige opvoedproblemen en kindermishandeling Ook laag risico ouders profiteren Minder verschillen tussen JGZ professionals Meer weten? Nederlands Centrum Jeugdgezondheid Onderbouwing Trainingen: goed gebruik voorwaarde 17

18 Wat als ouders/kinderen meer nodig hebben? Verbinding JGZ-jeugdhulp en verbinding Verloskunde-jeugdhulp Doel: één vloeiende lijn voor ouders en kinderen Hoe bereiken we dat? 18