Grootschaligheid als uitdaging

Transcriptie

1 Professioneel artikel Grootschaligheid als uitdaging M.G.A. Plomp Journal of Chain-computerisation Information Exchange for Chain Co-operation 2012 Volume 3, Art. #3

2 Ontvangen: 8 november 2012 Geaccepteerd: 1 december 2012 Gepubliceerd: 19 december Volume 3, Art. #3 URN:NBN:NL:UI: ISSN: URL: Uitgever: Igitur publishing, in samenwerking met het Department of Information and Computing Sciences, Universiteit Utrecht Copyright: dit werk valt onder een Creative Commons Attribution 3.0 Licentie 2

3 Grootschaligheid als uitdaging M.G.A. (Marijn) Plomp Vrije Universiteit Amsterdam, Nederland Samenvatting: 1. Grootschaligheid vormt een uitdaging voor ketenonderzoekers: wanneer is er nu precies sprake van een grote schaal? Wat zijn de onderliggende factoren (bijvoorbeeld hoeveelheid partijen, gegevens, objecten in de keten, complexiteit) die dit bepalen? Het lijkt een continuüm tussen klein- en grootschalig, waarbij positionering op dat continuüm situatieafhankelijk is. 2. Grootschaligheid vormt ook een uitdaging voor ketenwerkers en -adviseurs. Grootschalige projecten vragen om een wezenlijk andere aanpak dan reguliere, kleinschalige; vertrekkend vanuit principes van geleidelijkheid en een goed startpunt. Niveauvergissingen liggen op de loer en dienen voorkomen te worden. 3. Omdat het lastig te bepalen is of een situatie grootschalig is, is het van belang aannames rond een informatiestrategie/ketenproject te expliciteren en deze te testen op zowel een kleinschalig als grootschalig scenario. 4. De theorie van Keteninformatisering kan houvast bieden voor het omgaan met grootschaligheid. Trefwoorden: grootschaligheid, kleinschaligheid, geleidelijkheid, niveauvergissing 1 Toelichting We hebben allemaal intuïtief wel een idee van wat grootschalig(heid) inhoudt. Het gaat om zaken als veel partijen, grote hoeveelheden data, veel objecten/cases die door de keten gaan en complexe ketensamenwerking. Het wordt echter lastiger wanneer gevraagd wordt een onderscheid te maken tussen dat wat grootschalig is en wat niet. Want vanaf hoeveel partijen, data, ketenobjecten is er nu precies sprake van grootschaligheid? En wanneer is de samenwerking complex genoeg? Het lijkt erop dat er sprake is van een continuüm van klein- naar grootschalig, waarbij de precieze positionering op dat continuüm afhankelijk is van de situatie. In dit opzicht is grootschaligheid een uitdaging voor ketenonderzoekers. Wanneer er daadwerkelijk sprake is van grootschaligheid, heeft dit ook consequenties voor de vereiste aanpak van ketenprojecten. Grootschalige projecten vragen om een andere aanpak, veel meer rekening houdend met geleidelijkheid en het zoeken van een goed beginpunt. Van belang is ook om niveauvergissingen (cf. Plomp & Grijpink, 2011) te voorkomen: geen principes die op kleine schaal goed werken klakkeloos op grote schaal overnemen. Een grootschalig project niet als zodanig behandelen leidt tot aanzienlijke afbreukrisico s. Zo bezien vormt grootschaligheid ook een enorme uitdaging voor ketenwerkers en -adviseurs. Zolang niet 100% duidelijk is of er sprake is van grootschaligheid of niet, luidt het devies: wees overal op voorbereid. Expliciteer de aannames achter een 3

4 informatiestrategie of ketenproject en test deze op twee scenario s: kleinschalig en grootschalig. Bepaal of het eenvoudiger is om op of terug te schalen. De theorie van Keteninformatisering (Grijpink & Plomp, 2009) kan op een aantal punten houvast bieden wanneer het gaat om omgaan met grootschaligheid. Belangrijk is bijvoorbeeld het principe van de geleidelijkheid: niet in één keer alles willen veranderen, maar stap voor stap. Bijvoorbeeld: een plan voor een landelijk elektronisch patiëntendossier waarbij alle denkbare patiëntgegevens tussen alle partijen gedeeld worden, terwijl er voorheen amper sprake is geweest van het uitwisselen van informatie houdt waarschijnlijk onvoldoende rekening met de gevolgen van de grootschaligheid. Pilots waarin op regionaal niveau (kleinschaliger!) wordt samengewerkt zijn doorgaans veel succesvoller. Deze kunnen dan op termijn worden opgeschaald naar grotere schaal, maar soms is dat niet eens nodig. Een vergelijkbare situatie doet zich voor wanneer het om het delen van gegevens rondom slechts één ziektebeeld (kleinschaliger!) gaat, bijvoorbeeld diabetes. Dit komt vaak gemakkelijker van de grond, omdat er veel minder informatie hoeft te worden gedeeld. Dat betekent dat het systeem technisch eenvoudiger is, maar vooral dat privacy en identiteitsfraude in mindere mate op de loer zullen liggen. 2 Handreikingen 1. Ga uit van een grootschalige situatie, dan valt het hooguit mee. Maar: 2. Begin waar mogelijk kleinschalig, dat is doorgaans gemakkelijker. 3. Toets aannames op feitelijke juistheid en zoek waar wellicht niveauvergissingen zouden kunnen zitten. 4. Onderzoekers/adviseurs: stel de juiste vraag en houd er bij de interpretatie van het antwoord rekening mee dat ondervraagde de vraag waarschijnlijk kleinschalig beantwoordt vanuit zijn/haar dagelijkse praktijk. 5. Ketenwerkers/adviseurs: vertrouw niet zomaar op je standaard managementgereedschap. Op grote schaal vallen planningen en budgetteringen vaak anders uit dan vooraf verwacht. Biografie: Marijn Plomp (1984) is universitair docent aan de Vrije Universiteit Amsterdam, waar hij lesgeeft over en onderzoek doet naar informatiesystemen in organisaties. Hij behaalde zijn bachelor en master in de Informatiekunde aan de Universiteit Utrecht, waar hij ook is gepromoveerd op zijn proefschrift over interorganisationale informatiesystemen. Zijn onderzoek richt zich op de technologische en organisationele aspecten van keteninformatisering. Marijn heeft gepubliceerd in diverse internationale wetenschappelijke tijdschriften, zoals Supply Chain Management: An International Journal en Electronic Markets. Hij is redactiesecretaris van het wetenschappelijke deel van het Tijdschrift voor Keteninformatisering. 4

5 Literatuurverwijzingen Plomp, M. G. A. & Grijpink, J. H. A. M. (2011). Towards an information strategy for combating identity fraud in the public domain: Cases from healthcare and criminal justice. Electronic Journal of e-government, 9(2), Grijpink, J.H.A.M. & Plomp, M.G.A. (red.). (2009). Kijk op Ketens: Het Ketenlandschap van Nederland. Den Haag: Grijpink. 5