Opdracht Economie AEX

Transcriptie

1 Opdracht Economie AEX Opdracht door D woorden 21 juni keer beoordeeld Vak Methode Economie LWEO De Amsterdamse effectenbeurs is zoals de naam aangeeft, gevestigd in een gebouw in Amsterdam. De Amsterdamse beurs wordt gezien als de oudste financiële handelsbeurs ter wereld. AEX is een officieel erkende markt voor de handel in effecten en werd aan het einde van de 19de eeuw opgericht. De belangrijkste graadmeters van de Amsterdamse beurs zijn de Amsterdam Exchange Index en de Amsterdam Midkap Index. De beurs is eigendom van Euronext. Handel vindt plaats op werkdagen van 9:00 tot 17:30. Beurs van Berlage met rechts de huidige Effectenbeurs. De Amsterdamse beurs is ontstaan toen de Verenigde Oost-Indische Compagnie, een organisatie die in de 17e en 18e eeuw van de Nederlandse overheid de macht kreeg over de handel met Azië, het was het eerste bedrijf dat met verhandelbare aandelen ging werken. Door de grote vraag naar investeringen werden er verhandelbare delen van het bedrijf verkocht, in Amsterdam. Deze eerste verhandelbare aandelen werden aan het Damrak in Amsterdam verkocht. Hier ontstonden ook de eerste opties en contacten tussen twee partijen die zich verbinden om op een bepaald tijdstip. De groeiende goederen- en aandelenhandel veroorzaakte de behoefte aan een specifiek voor dit doel gemaakt gebouw. Hendrick de Keyser ontwierp het eerste voor dit doel gemaakt gebouw, dat geopend werd in Het belang van de beurs nam toe naarmate er meer aandelen verkocht werden, waaronder ook die van de West-Indische Compagnie, een met de VOC vergelijkbare organisatie die in de 17e en 18e eeuw van de Nederlandse overheid de macht kreeg op de handel met alle koloniën in West-Indië, hiermee worden de gebiedsdelen van Noord- en Zuid- Amerika en West-Afrika. De toenemende handel en de allerlei verschillende typen investeringsmogelijkheden leidde tot een sterke behoefte aan een ordening. In 1851 werd de Amsterdamse Vereniging voor de Effectenhandel opgericht, die de aandelenhandel moest leiden. Alleen leden van deze organisaties waren gerechtigd om deel te nemen aan de handel op de beurs. De beurs van Hendrick de Keyser werd gesloopt in De beurs van Jan David Zocher (uit 1848) was in 1884 dusdanig gammel geworden, waardoor er een nieuw gebouw moest komen. Berlage ontwierp dit gebouw voor een prijs die door de gemeente Amsterdam uitgeschreven werd, maar geen van de ingediende plannen werd ooit uitgevoerd. In 1894 liet de gemeente de architect A.W. Weissman een plan ontwikkelen tot het verbouwen van de beurs van Zocher. Dit ontwerp werd later als basis gebruikt voor het ontwerp van Berlage. Al in 1912 vertrok de effectenbeurs naar een nieuw gebouwd pand aan Beursplein 5. Belangrijkste oorzaak hiervoor was de snelle groei van de effectenhandel. In 1978 werden op de Amsterdamse beurs, door de European Options Exchange werd het eerste verhandelbare recht voor een onderliggende waarde verkocht. De Amsterdamse Vereniging voor de Effectenhandel en de European Options Exchange ging later samenwerken; Amsterdam Exchanges, waar zowel aandelen als opties verhandeld konden Pagina 1 van 6

2 worden. In 2000 is de Amsterdamse beurs samengekomen met de Brusselse effectenbeurs en de Parijse effectenbeurs tot; Euronext N.V., de eerste grensoverschrijdende effectenbeurs. Later nam deze organisatie ook de Portugese effectenbeurs, BVLP (Bolsa de Valores de Lisboa e Porto) en het Engelse London's International Financial Futures and Options Exchange (LIFFE) over. Het hoofdkantoor van Euronext is gevestigd in Amsterdam en is dus een Nederlands bedrijf. De Amsterdamse effectenbeurs is op dit moment vrij vaak in het nieuws, omdat het niet goed gaat met de koersen. Op de effectenbeurs spelen veel mensen een belangrijke rol. De twee belangrijkste en bekendste functies zijn de commissionair en de hoekman. Als je een effect wil kopen kom je meestal bij een bank of een commissionair terecht. Deze neemt jouw order op en stuurt deze door naar de hoekman die op de beurs aanwezig is. De hoekman probeert met alle orders een evenwichtskoers te vinden. Soms is hij ook verplicht om als koper of verkoper op te treden. Naast deze twee functies heb je ook nog een hoop anderen die handelen voor toegelaten instellingen. Dit zijn alle soorten Brokers, Traders, Market-makers, Off-floor traders en tussenpersonen. Zij hebben allemaal verschillende bevoegdheden op de beurs, de een handelt bijvoorbeeld alleen in opties en de ander alleen in obligaties, maar zij hebben gemeen dat zij allemaal op de beurs handelen of op eigen risico en rekening van toegelaten instellingen zijn. Daarnaast heb je ook nog de Clearing-Members. Zij dragen zorg voor de afwikkeling van transacties op de beurs. Je ziet dus dat de beurs behoorlijk ingewikkeld in elkaar zit. Het is dan ook niet vreemd dat het er altijd een grote chaos lijkt en ook is. Hoe komt een koper of een verkoper aan zijn effecten? Effecten hebben een prijs, ook wel koers genoemd. De koers verandert razendsnel, van minuut tot minuut van seconde tot seconde. De hoogte van deze koers hangt af van de belangstelling voor het aandeel van kopers en verkopers. Bij een hoge belangstelling van kopers kan de prijs van een aandeel toenemen en bij een mindere belangstelling zal de prijs van een aandeel meestal dalen. Kopers en verkopers van een effect op de Amsterdamse Effectenbeurs ontmoeten elkaar niet rechtstreeks, zoals bij de bakker, maar via een omweg. Particuliere beleggers geven hun koop- en verkoopopdrachten via de telefoon of de computer door aan hun bank of commissionair. Deze twee geven de gegeven orders weer door aan de hoekman die op de effectenbeurs aanwezig is. De hoekmannen zijn gespecialiseerd in de handel in een bepaald soort aandelen. Bij bijvoorbeeld de hoekman die in aandelen Philips is gespecialiseerd, komt op een gegeven moment het totale aanbod en de totale vraag naar Philipsaandelen bij elkaar. Met deze informatie moet hij dan een evenwichtskoers bepalen, die zoveel mogelijk kopers en verkopers tevredenstelt. Vaak treedt de hoekman daarbij op als marktpartij. Als er bijvoorbeeld te weinig vraag is, neemt hij de plek van de koper in om zo vraag en aanbod in evenwicht te brengen. Een koper kan op verschillende manieren te werk gaan. Ten eerste kan hij een bestens order geven. Dat wil zeggen dat de order van de koper wordt uitgevoerd tegen de koers die het eerst tot stand komt nadat de order de beursvloer heeft bereikt. Van tevoren weet je dus niet welke koers dat is, het is dan ook niet geheel zonder risico. Ook kan de koper en de verkoper een gelimiteerde order geven. Je kan dan aangeven of je boven een bepaalde koers niet wilt kopen of onder een bepaalde koers niet wil verkopen. Dit is erg handig als je niet de hele dag de tijd hebt om de koersen in de gaten te houden. Het enige risico is dat je order misschien niet zal worden uitgevoerd. Een gegeven limiet hoeft tenslotte niet altijd Pagina 2 van 6

3 behaald te worden. In principe geldt de order voor één dag. Als hij niet kan worden uitgevoerd, vervalt hij. Je kan een order ook meerdere dagen laten lopen, als je er aan twijfelt of het dezelfde dag nog lukt. Een order geven brengt transactiekosten met zich mee. Deze kosten verschillen per bank en per commissionair. Het is daarom moeilijk specifieke getallen te noemen. Meestal betaal je zo n 0,6% tot 1,5% van het aankoopbedrag of verkoopbedrag. De totale vraag en aanbod kobij elkaar bij de hoekman. Deze probeert dan een evenwichtsprijs te vinden om zo veel mogelijk mensen tevreden te stellen. Aandelen; Aandelen spelen een grote rol bij de Amsterdamse Effectenbeurs, en alle andere beurzen. Een aandeel is een bewijs van deelname in de politieke economie van een onderneming. Je bent als aandeelhouder voor een stukje eigenaar van het bedrijf waarvan je het aandeel hebt gekocht. Aandelen worden uitgegeven door NV`s (naamloze vennootschappen) en BV`s (besloten vennootschappen). Als een bedrijf bijvoorbeeld 1 miljoen Euro nodig heeft, kan men een emissie(uitgave van effecten) doen van aandelen van 100 Euro. Bij een NV zijn de aandelen voor iedereen te koop, bij een BV meestal alleen voor familieleden of buren. Als je iets wilt weten over de stemming van de Amsterdamse effectenbeurs, moet je de AEX in de gaten houden. In de AEX worden aandelen van de 25 belangrijkste beursgenoteerde Nederlandse ondernemingen verhandeld. Dit zijn bedrijven waarin veel en vaak wordt gehandeld. Omdat het daarbij om grote bedragen geld gaat, zijn deze transacties van invloed op de stemming op de beurs. Naast de AEX zijn er natuurlijk nog veel meer andere aandelen. De belangrijkste index na de AEX is de Midkap- index. Het aandeel moet aan een aantal voorwaarden voldoen. Ten eerste moeten ze de duurzaamheid waarborgen, namaak verhinderen en de herkenbaarheid bevorderen. Op het aandeel zelf moet de naam van de vestigingsplaats, de naam van het bedrijf en de nominale waarde staan. De nominale waarde is de beginwaarde van het aandeel en de waarde die op het aandeel staat. Deze waarde zal vanaf het begin meestal altijd afwijken van de beurswaarde. Deze beurswaarde wordt ook wel koerswaarde of effectieve waarde genoemd. Een aandeelhouder is mede-eigenaar in een onderneming en deelt dus ook alle lasten van die onderneming. Als het slecht gaat met het bedrijf is hij dus ook de pineut. Maar doordat hij mede-eigenaar is heeft hij medezeggenschap in het bedrijf en heeft hij natuurlijk recht op uitkering van de winst. Tenminste één maal per jaar wordt ook de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) gehouden. Deze is toegankelijk voor alle aandeelhouders. Als het goed gaat met een bedrijf, gaat het meestal ook goed met de aandelen. Ook zijn andere beleggers meestal bereid een hoge prijs voor de aandelen van het bedrijf te betalen. Hierdoor stijgt de beurskoers en de waarde van het geld dat in die aandelen is geïnvesteerd. De koerswinst van de aandeelhouders zal dan uiteraard toenemen. Als het slecht gaat, is het andersom. Beleggers zijn bovendien alleen bereid de aandelen te kopen tegen een lage prijs te kopen. Hierdoor zal de prijs van het aandeel zakken en zullen de aandeelhouders verlies maken. Als het tenminste goed gaat met dat bedrijf. Deze winstuitreiking (voor een onderneming voor aandeelhouders) is afkomstig uit de gemaakte winst. Hoe groot dit deel is Pagina 3 van 6

4 wordt vastgelegd in de statuten (grondregels van een vereniging). In deze statuten staat ook vermeld hoe groot het uit te keren dividend minimaal moet zijn om werkelijk tot uitkering over te gaan. Aandeelhouders kunnen dit dividend op twee manieren ontvangen. In de vorm van geld of in de vorm van aandelen. In de vorm van geld wordt cashdividend genoemd en het uitkeren in de vorm van aandelen wordt stockdividend genoemd. Er bestaan verschillende aandelen met verschillenden rechten. Naast het normale aandeel heb je ook nog het preferente aandeel en het prioriteitsaandeel. Preferent aandelen; hebben voorrang bij het uitbetalen van dividend ten opzichten van de normale aandelen. Eerst krijgen de preferente aandeelhouders dividend uitgekeerd. Als er dan geen genoeg geld meer is voor de normale aandeelhouders, hebben ze pech. Houders van prioriteitsaandelen hebben het recht om belangrijke beslissingen te nemen. De prioriteitsaandelen zijn meestal in handen van de oprichters van het bedrijf en hun eventuele erfgenamen. Het beleggen in aandelen is de meest risicovolle manier van beleggen; er kunnen grote winsten mee behaald worden, maar ook grote verliezen. Amsterdam Exchanges Onder Amsterdam Exchanges vallen de aandelenmarkt, de obligatiemarkt, de optiemarkt, de financiële futuresmarkt en de agrarische termijnmarkt. Voor Nederlandse aandelen en obligaties, opties en futures is Amsterdam Exchanges de thuismarkt; de meeste van deze producten wordt in Amsterdam gerealiseerd. Dat is het verschil tussen de AMX en AEX is de koers en de statistisch bepaalde verkoopgrens, gemeten over een langere periode. Banken en commissionairs over de hele wereld kunnen, indien zij aan de voorwaarden van Amsterdam Exchanges voldoen, een directe aansluiting verkrijgen en direct handelen via de handelssystemen. De Nederlandse Minister van Financiën heeft Amsterdam Exchanges een beursvergunning verleend. Amsterdam Exchanges staat onder toezicht van de Stichting Toezicht Effectenverkeer (STE), die is aangesloten bij de internationale beurstoezichthouders.. AEX-index, de Amsterdam Midkap-index en Nederlandse sectorindices zijn ontworpen door Amsterdam Exchanges. De beurs is uitgebreid met beurzen in Brussel, Parijs, Lissabon en Londen. De effectenbeurs vindt vijf dagen per week plaats. Dan kunnen de beleggers handelen in effecten waaronder aandelen van bijvoorbeeld de AEX. De beleggers hebben zelf geen toegang tot de effectenbeurs, ze kunnen er in geld insteken maar ze hebben niet het gezag over al het geld dat omgaat op de effectenbeurs. De regels op de effectenbeurs zijn heel streng, dit is noodzakelijk omdat er gefraudeerd kan worden. Dit is dus ook de reden dat niet iedereen toegang heeft tot de effectenbeurs. De mensen hebben geen zeggen over het geld, maar kunnen wel effectief meedoen door opdrachten de geven aan een toegelaten instelling. De AFM (Autoriteit financiële markten) houdt het toezicht op de handel in effecten. Buitenlanders kunnen ook beleggen bij de AEX en Nederlands kunnen dit ook andersom doen in het buitenland. Bijvoorbeeld bij de bekende effectenbeurzen in Tokio en New York. De Amsterdam Exchange Index (AEX) geeft een gewogen gemiddelde weer, van de aandelenkoersen op de Amsterdamse effectenbeurs en is een daarmee een graadmeter voor deze beurs. De Amsterdamse effectenbeurs is in Pagina 4 van 6

5 handen van het bedrijf Euronext. Dit bedrijf beheert ook de AEX. De AEX bestaat sinds 1983, toen onder de naam EOEindex (European Options Exchange). De mensen steken geld in de aandelen, maar wat gebeurt er met het geld / wat voor voor- of nadelen hebben de beleggers hieraan? De AEX verhandelt effecten (Exchange = effecten). Ze worden door de week van ongeveer 9 uur s ochtends tot 6 uur s avonds verhandeld. Dit kunnen aandelen zijn. Als je een aandeel koopt, koop je een deel van een bedrijf. Dit kan bijvoorbeeld bij de bank. Je bent dan mede-eigenaar van een bedrijf. Het is dus een soort bewijs van deelname in het kapitaal van een onderneming. Kopers en verkopers van aandelen op de Amsterdamse Effectenbeurs ontmoeten elkaar niet rechtstreeks, maar via een omweg. Particuliere beleggers geven hun koop- en verkoopopdrachten via de telefoon of de computer door aan hun bank of commissionair. Deze twee geven de gegeven orders weer door aan de effectenbeurs. Nadelen: Gaat het niet goed met een bedrijf, dan willen de beleggers vaak hun aandelen kwijt en verkopen ze alles. En als gevolg daarvan daalt de koers. Voordelen: Als het goed gaat met een bedrijf zal de waarde van je aandeel stijgen, omdat meer mensen mede-eigenaar willen worden. En je hebt medezeggenschap en recht op uitkering van de winst wat je toebehoort. Die winst kan je ontvangen in de vorm van geld (cashdividend) of aandelen (stockdividend). Het beleggen in aandelen is de meest risicovolle manier van beleggen, er kunnen grote winsten mee behaald worden, maar ook grote verliezen. De instellingen die toegelaten zijn op de AEX zijn de 25 belangrijkste beursgenoteerde ondernemingen, deze worden verhandeld. Bij het opnemen van de instellingen in de AEX wordt er gekeken naar de omzet en verhandelbaarheid van een aandeel. De volgend genoemde, dikgedrukte instellingen dragen voor 70% het gewicht voor de AEX: ABN AMRO Holding, Koninklijke Olie, Aegon, Ahold, Philips, Unilever en ING. De volgende instellingen zijn ook toegelaten op de AEX: Akzo Nobel, ASML, Holding Buhrmann, DSM, Fortis, Getronics, Hagemeyer, Heineken, KPN, Numico, Reed Elsevier, Shell, SBM Offshore, TNT, Vedior, VNU en Wolters Kluwer. Maar de samenstelling van de index verandert bijna maandelijks. Herweging van het gewicht komt vaak voor, plaatsing in of uit de index minder regelmatig. Op de site van de AEX kan je zien dat er echt ongelooflijk veel reglementen zijn. Alleen al het algemene reglement bevat heel veel regels. Er worden bijvoorbeeld eisen gesteld aan de toelating tot een functie, hoe transacties precies moeten worden afgewikkeld, er zijn meldingsplichten, hoe effecten geïntroduceerd moeten worden, de behandelings-, toelatings- en jaarlijkse noteringskosten en er is een hele lijst administratievoorwaarden. Voor alle functies binnen de AEX en voor alle soorten effecten is er wel een hele lijst samengesteld van allemaal moeilijke regels. Die laten wel merken dat het heel belangrijk is dat al die regels er zijn. Fraude kan gepleegd worden bij de bedrijven waarvoor bijvoorbeeld de AEX de effecten verhandeld. Het grootste voorbeeld is natuurlijk Ahold. In 2003 werd bekendgemaakt dat de voedselgigant fraude had gepleegd en ook zeer grote financiële problemen had. Bij de opening van de handel op de Amsterdamse effectenbeurs stortte toen de koers Ahold 55 procent omlaag. Er was een noodkrediet van 3.1 miljard euro noodzakelijk om de bedrijfsvoering niet in gevaar te brengen. De supermarktgigant was mede door de Amerikaanse Dollar en de slechte omstandigheden in Argentinië ver in de rode cijfers gezakt. De top van Ahold stapte op door het boekhoudschandaal. Op de Effectenbeurs zijn er 3 soorten partijen te onderscheiden: Pagina 5 van 6

6 De aanbieders van kapitaal; dit zijn vooral de consumptiehuishoudens en de institutionele beleggers (zoals pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen). De vragers van kapitaal; dit zijn vooral de overheid en ondernemingen die kapitaal vragen voor bijvoorbeeld de aanschaf van voorraden en machines. de tussenpersonen; dit zijn vooral de hoekmannen en de commissionairs in effecten. De beurs was, voor de automatisering, verdeeld in hoeken waar ook daadwerkelijk werd gehandeld via de hoekman. Dit is een persoon die probeert de handel in zijn hoek gaande te houden. Naast de hoekman was er ook altijd een commissionair in effecten aanwezig. Dit zijn personen die namens hun ondernemingen in opdracht van klanten effecten kopen of verkopen. Sinds 1994 is de effectenhandel op de beurs helemaal geautomatiseerd. Alles gaat via computers, waardoor er geen tussenpersonen meer op de beurs aanwezig zijn. De tussenpersonen werken nu alleen nog elektronisch hun opdrachten af, zonder dat zij de beursvloer betreden. Op 1 januari 1997 is de Amsterdamse Effectenbeurs gefuseerd met de EOE-Optiebeurs. Dit bracht ook een naamverandering tot stand: de Amsterdamse Effectenbeurs heette vanaf dat moment Amsterdam EXchanges, ook wel de AEX-Effectenbeurs genoemd. Effecten zijn ontstaan om bedrijven in staat te stellen op een andere manier dan verkoop van producten aan financiële middelen te komen. Deze middelen worden door het uitgeven van die effecten in het bedrijf geïnvesteerd. Doordat de aandeelhouders en obligatiehouders hun geld in ondernemingen en/of overheid steken, kunnen deze ondernemingen bijvoorbeeld nieuwe voorraden, machines of zelfs fabrieken aanschaffen. Ook de overheid heeft daardoor meer financiële armslag. Met andere woorden: de groei van het bedrijf en overheid en daarmee van de economie als totaal- kan hiermee worden voortgezet. Als tegenprestatie heeft de aandeelhouder recht op cashdividend of stockdividend, waardoor zij voor het belegde geld meer kunnen terugkrijgen. De obligatiehouder krijgt voor zijn beleende geld een vaste rente per jaar uitgekeerd. De effectenhandel is dus gunstig voor zowel de aanbieders als de vragers van het kapitaal. De effectenhandel is dus gunstig voor zowel de bedrijven, de overheid als voor de beleggers. Pagina 6 van 6