Alle mensen hebben dezelfde rechten

Transcriptie

1 Alle mensen hebben dezelfde rechten Marie-Agnès Combesque Clotilde Perrin De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van 1948 uitgelegd voor kinderen

2

3 Alle mensen hebben dezelfde rechten De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van 1948 verteld voor kinderen. Door Marie-Agnès Combesque Illustraties van Clotilde Perrin

4 Waarom is er een Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens? De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens is aangenomen in Parijs op 10 december Dat wil zeggen: na de Tweede Wereldoorlog met zijn concentratiekampen om onder andere de Joden uit te moorden. En na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki in Japan. Wereldwijd zijn naar schatting meer dan 60 miljoen mensen omgekomen tussen 1939 en 1945, tijdens de Tweede Wereldoorlog, ontketend door Nazi-Duitsland onder leiding van Adolf Hitler. Hitler meende dat het Arische ras superieur was aan alle andere rassen. De Universele Verklaring draagt het merkteken van deze verschrikking, die toen nog maar net voorbij was. In het Engels zegt men menselijke rechten (human rights), in het Nederlands zeg je rechten van de mens of mensenrechten. Het gaat dan dus over rechten van mannen én vrouwen! In de Universele Verklaring komen vier grote idealen naar voren: vrede, gelijkheid, respect en sociale vooruitgang. Vrede, om oorlog die mensen en hun rechten vernietigt uit te bannen. Vrijheid, want terreur ontstaat uit lichamelijke en geestelijke onderdrukking. Respect, om beter onmenselijke situaties en uitsluiting van personen te kunnen verwerpen. Sociale vooruitgang, om ellende en armoede te laten verdwijnen. De opstellers van de Universele Verklaring gaven hetzelfde belang aan economische, sociale en culturele rechten als aan politieke rechten, allemaal noodzakelijk voor de ontwikkeling van het menselijke bestaan. Deze Universele Verklaring is een morele tekst. De rechten erin genoemd kunnen op geen enkele manier met juridische sancties worden afgedwongen in de landen die de verklaring hebben getekend, maar de inhoud van de Verklaring is toch van fundamenteel belang voor een ieder van ons. 8

5 Het Handvest van de Verenigde Naties ging vooraf aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het Handvest werd voorbereid door vertegenwoordigers uit vijftig landen en getekend op 26 juni 1945 in San Francisco. Het Handvest regelt de rechten en plichten van de lidstaten van de Verenigde Naties (de VN). De Universele Verklaring is uitgangspunt geweest voor de uitwerking van heel veel andere teksten waarin specifieke rechten werden geregeld. Er zijn ook zwakheden in de Universele Verklaring aan te wijzen. Zo staat er in de Verklaring over de mensenrechten niets over de kolonisatie van een groot deel van de wereld door de dominante westerse landen. Toch ligt de oorsprong van veel slechte ontwikkelingen waaraan legio mensen nu nog bloot staan in heel veel landen in dit koloniale en gewelddadige verleden. Er staat ook niets in de Verklaring over de enorme invloed van geld op menselijke relaties, er staat zelfs niets over de grote verschillen in rijkdom tussen arme en rijke landen. En er staat niets over het recht op een goed milieu, waar je ook woont op onze planeet. Willen we de rechten die in de tekst staan ook echt naleven, dan vergt dat vaak nog een strijd waarin we niet meer dan kleine stapjes vooruit kunnen zetten. Bedenk wel dat deze strijd absoluut nodig is, willen we (hopelijk!) ooit kunnen uitroepen: Alle mensen hebben dezelfde rechten! En ze worden voortaan gerespecteerd en nageleefd! De teksten van de Universele Verklaring zijn geschreven door heel veel mensen uit verschillende landen als Iran, India, Uruguay en Mexico. De belangrijkste bijdragen kwamen van de Amerikaanse Eleanor Roosevelt (weduwe van de toenmalige Amerikaanse president Franklin Roosevelt), de Canadese jurist John Peters Humphrey en de Franse jurist René Cassin. 9

6 De woorden of uitdrukkingen die in kleur in de Universele Verklaring staan worden in de kantlijnen uitgelegd in dezelfde kleur.

7 Universele Verklaring van de Rechten van de Mens Aangenomen op 10 december 1948, in Parijs, door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Integrale tekst 11

8 Preambule In de preambule staan de basisprincipes van de Universele Verklaring. Er staat wat gemeenschappelijk is voor alle inwoners van onze planeet: hun rechten, zowel individueel als universeel. De Verklaring is opgesteld om ieder van ons te verdedigen tegen de wreedheid van mensen en tegen misbruik van macht. Preambule Overwegende, dat erkenning van de inherente waardigheid en van de gelijke en onvervreemdbare rechten van alle leden van de mensengemeenschap grondslag is voor de vrijheid, gerechtigheid en vrede in de wereld. Overwegende, dat terzijdestelling van en minachting voor de rechten van de mens geleid hebben tot barbaarse handelingen, die het geweten van de mensheid geweld hebben aangedaan en dat de komst van een wereld, waarin de mensen vrijheid van meningsuiting en geloof zullen genieten, en vrij zullen zijn van vrees en gebrek, is verkondigd als het hoogste ideaal van iedere mens. Vrede De mensenrechten zijn ontstaan uit het verlangen naar vrede. Voorwaarde voor het naleven van de mensenrechten is een wereld zonder oorlog. En dan gaat het zowel om oorlog tussen landen, maar ook om oorlog tussen bevolkingsgroepen binnen een land. In vrede leven is een eerste voorwaarde voor het respecteren van mensenrechten. Overwegende, dat het van het grootste belang is, dat de rechten van de mens beschermd worden door de suprematie van het recht, opdat de mens niet gedwongen worde om in laatste instantie zijn toevlucht te nemen tot opstand tegen tirannie en onderdrukking. Overwegende, dat het van het grootste belang is om de ontwikkeling van vriendschappelijke betrekkingen tussen de naties te bevorderen. Overwegende, dat de volkeren van de Verenigde Naties in het Handvest hun vertrouwen in de fundamentele 12

9 rechten van de mens, in de waardigheid en de waarde van de mens en in de gelijke rechten van mannen en vrouwen opnieuw hebben bevestigd, en besloten hebben om sociale vooruitgang en een hogere levensstandaard in groter vrijheid te bevorderen. Overwegende, dat lidstaten van de Verenigde Naties zich plechtig verbonden hebben om, in samenwerking met de Organisatie van de Verenigde Naties, overal de eerbied voor en inachtneming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden te bevorderen. Overwegende, dat het van het grootste belang is voor de volledige nakoming van deze verbintenis, dat een ieder begrip hebbe voor deze rechten en vrijheden. Waardigheid Elk mens heeft recht op respect voor zijn persoon. Het afwijzen van onmenselijkheid is ook het afwijzen van minachting en onverschilligheid. In de ander zie ik mijn broer of zus. Als ik een ander verneder of laat lijden, bega ik een daad van onmenselijkheid die mijn geweten belast. Het gaat er telkens weer om de ander te accepteren zoals die is. Ik ben niet meer dan een ander. We zijn allebei mens, allebei evenveel waard. Lidstaten De Verenigde Naties (VN) tellen momenteel 193 leden (14 juli 2011 werd Zuid-Sudan het 193e lid), die worden geacht deze Universele Verklaring te respecteren. 13

10 Op grond daarvan proclameert de Algemene Vergadering Gemeenschappelijk ideaal Hier wordt opgeroepen om alle mensen te bereiken, als principe maar ook als doel om na te streven. De opstellers van de Universele Verklaring vinden dat iedereen in deze geest onderwijs moet kunnen genieten. deze Universele Verklaring van de Rechten van de Mens als het gemeenschappelijk door alle volkeren en alle naties te bereiken ideaal, opdat ieder individu en elk orgaan van de gemeenschap, met deze verklaring voortdurend voor ogen, ernaar zal streven door onderwijs en opvoeding de eerbied voor deze rechten en vrijheden te bevorderen, en door vooruitstrevende maatregelen, op nationaal en internationaal terrein, deze rechten algemeen en daadwerkelijk te doen erkennen en toepassen, zowel onder de volkeren van Staten die Lid van de Verenigde Naties zijn, zelf, als onder de volkeren van gebieden, die onder hun jurisdictie staan. Broederschap Het woord broederschap roept een gevoel van warmte op. Er spreekt de wens uit om te delen en samen te leven. De mensen vormen een gemeenschap waarin ieder zijn plek heeft: vrij, gelijk en gezamenlijk. Naast waardigheid en respect is broederschap een fundamentele eigenschap van de menselijke identiteit. Dat betekent dat mensen zichzelf zien als broers en zussen, allemaal lid van dezelfde familie. Artikel 1 Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen. 14

11

12 Zonder enig onderscheid In het hart van dit artikel, maar zonder het te benoemen, praten de opstellers over gelijkheid. Wat de verschillen tussen mensen ook zijn (huidskleur, godsdienst, etc.), mensen zijn allemaal anders maar gelijk wat hun rechten betreft. Artikel 2 1. Een ieder heeft aanspraak op alle rechten en vrijheden, in deze Verklaring opgesomd, zonder enig onderscheid van welke aard ook, zoals ras, kleur, geslacht, taal, godsdienst, politieke of andere overtuiging, nationale of maatschappelijke afkomst, eigendom, geboorte of andere status. 2. Verder zal geen onderscheid worden gemaakt naar de politieke, juridische of internationale status van het land of gebied, waartoe iemand behoort, onverschillig of het een onafhankelijk, trust-, of niet-zelfbesturend gebied betreft, dan wel of er een andere beperking van de soevereiniteit bestaat. Het recht op leven Als leven een recht is, waarom veroordelen we een moordenaar dan tot de dood en executeren hem? Waarom bestaat de doodstraf dan nog in de wereld? Slavernij In de 21e eeuw is het nog steeds nodig te spreken over slavernij. Overal worden nog vrouwen en kinderen, miljoenen -, verkocht aan een baas, beroofd van vrijheid, beroofd van identiteit, beroofd van een toekomst. De slaaf is een ding in de handen van zijn baas, waarmee hij kan doen wat hij wil, zoals met een tafel of een stoel. Artikel 3 Een ieder heeft het recht op leven, vrijheid en onschendbaarheid van zijn persoon. Artikel 4 Niemand zal in slavernij of horigheid gehouden worden. Slavernij en slavenhandel in iedere vorm zijn verboden. 16

13 Artikel 5 Niemand zal onderworpen worden aan folteringen, noch aan een wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing. Artikel 6 Een ieder heeft, waar hij zich ook bevindt, het recht als persoon erkend te worden voor de wet. Artikel 7 Allen zijn gelijk voor de wet en hebben zonder onderscheid aanspraak op gelijke bescherming door de wet. Allen hebben aanspraak op gelijke bescherming tegen iedere achterstelling in strijd met deze Verklaring en tegen iedere ophitsing tot een dergelijke achterstelling. Artikel 8 Een ieder heeft recht op daadwerkelijke rechtshulp van bevoegde nationale rechterlijke instanties tegen handelingen, welke in strijd zijn met de grondrechten hem toegekend bij Grondwet of wet. Folteringen De term wijst op een bewuste daad van het toebrengen van lichamelijk of psychisch lijden. Vaak gebruikt om bekentenissen los te weken dient foltering om mensen te vernederen en te kleineren. Foltering beoogt om de identiteit van een mens te breken door de lichamelijke en geestelijke integriteit van iemand aan te tasten. Gelijk voor de wet Arm of rijk, zwart of wit, man of vrouw, de wet blijft voor iedereen hetzelfde en verschil van behandeling is onacceptabel en onwettig. Dit artikel verwerpt heel stevig discriminatie en vooroordelen. Gelijkheid van rechten staat hier opnieuw vermeld als basisprincipe van mensenrechten, net als vrede en vrijheid. 17

14

15 Artikel 9 Niemand zal onderworpen worden aan willekeurige arrestatie, detentie of verbanning. Willekeurige Dit artikel zegt dat het beroven van de vrijheid een ernstige daad is, zo ernstig dat zij moet vallen onder de wet, en niet onder de wens of de belangen van regeringen. Artikel 10 Een ieder heeft, in volle gelijkheid, recht op een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak door een onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke instantie bij het vaststellen van zijn rechten en verplichtingen en bij het bepalen van de gegrondheid van een tegen hem ingestelde strafvervolging. Artikel Een ieder, die wegens een strafbaar feit wordt vervolgd, heeft er recht op voor onschuldig gehouden te worden, totdat zijn schuld krachtens de wet bewezen wordt in een openbare rechtszitting, waarbij hem alle waarborgen, nodig voor zijn verdediging, zijn toegekend. 2. Niemand zal voor schuldig gehouden worden aan enig strafrechtelijk vergrijp op grond van enige handeling of enig verzuim, welke naar nationaal of Onafhankelijke rechterlijke instantie Bij de uitvoering van rechtspraak zijn een eerlijk proces en onafhankelijke rechters twee onmisbare voorwaarden. In een democratisch land is de rechtspraak gebaseerd op regels en procedures die het evenwicht respecteren tussen de aanklagers en de verdedigers. Niemand zal voor schuldig gehouden worden tot het tegendeel bewezen is. Oftewel: iemand is pas dan schuldig als door de rechter een veroordeling is uitgesproken. Noch het publiek noch de media hebben het recht tijdens een lopend proces iemand als schuldige aan te wijzen of te benoemen. 19

16 Alle mensen hebben dezelfde rechten Vrijheid van meningsuiting, het recht om te reizen, het recht op bescherming door de wet en op respect in de maatschappij De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van 1948 stelt de essentiële rechten van deze grote menselijke droom. Dit boek licht de rechten van de mens toe in woord en beeld. Speciaal voor kinderen om te zien hoeveel mensen nog niet kunnen beschikken over deze rechten 2012, Kwintessens, Amersfoort In samenwerking met Oxfam Novib Den Haag Bestelnummer 1115 Bestelnummer 1115 NUR 193 ISBN