Advies. Routeplanner voor projectgedreven processen. Brussel, SERV, 4 mei 2011

Transcriptie

1 Advies Routeplanner voor projectgedreven processen Brussel, SERV, 4 mei 2011 SERV_DB_ _routeplanner_ADV Sociaal-Economische raad van Vlaanderen Wetstraat 34-36, 1040 Brussel T F info@serv.be

2 SERV_DB_ _routeplanner_ADV Goedkeuring dagelijks bestuur SERV: 4 mei

3 SERV_DB_ _routeplanner_ADV De heer Luc Goedertier Projectleider projectteam versnelling investeringsprojecten Phoenixgebouw Koning Albert II-laan 19 / bus 10 B-1210 Brussel Contactpersoon ons kenmerk Brussel Peter Van Humbeeck SERV_BR_routeplanner_PVHit_ 4 mei 2011 pvhumbeeck@serv.be Reactie op routeplanner voor projectgedreven processen Geachte heer Op 18 maart 2011 heeft het Projectteam Versnellen van investeringsprojecten een ontwerp van Routeplanner voor projectgedreven processen voorgesteld aan de strategische adviesraden. Aan de raden werd gevraagd om hun opmerkingen te geven op de ontwerptekst. Hierbij vindt u de opmerkingen van de SERV. Het gaat zowel om een algemene reactie als antwoorden op de gestelde richtvragen. De SERV is uiteraard bereid om, indien nodig, zijn opmerkingen mondeling toe te lichten voor het Projectteam. Wij hopen u hiermee van dienst te zijn geweest. Hoogachtend, Caroline Copers Voorzitter Pieter Kerremans Administrateur-generaal 3

4 1. Inleiding Op 18 maart 2011 heeft het Projectteam Versnellen van investeringsprojecten een ontwerp van Routeplanner voor projectgedreven processen voorgesteld aan de strategische adviesraden. De Routeplanner bevat een methodiek om het besluitvormingsproces te optimaliseren voor complexe projecten die geïnitieerd worden door de Vlaamse overheid en waarvoor een bestemmingswijziging nodig is. De voorgestelde methodiek is gebaseerd op het voorstel van de Vlaamse Regering om het besluitvormingsproces te reduceren tot drie fasen: een agenderingsfase, het voortraject en een uitwerkingsfase. De voorgestelde routeplanner is nog een voorlopige werktekst van het ambtelijk Projectteam Versnellen van investeringsprojecten. Het gaat dus niet om een finaal voorstel of een officieel goedgekeurd document. De tekst geeft zelf aan dat die nog moet worden aangevuld, verfijnd en uitgediept. Daartoe organiseert het Projectteam in de periode tussen einde maart en begin mei 2011 een vijftal thematische expertpanels. Parallel daarmee wordt aan de strategische adviesraden de mogelijkheid geboden om te reageren op de ontwerptekst, ofwel schriftelijk, ofwel via een overleg met het projectteam. Het projectteam wil het definitieve voorstel van routeplanner in de eerste helft van mei 2011 finaliseren. Om de reacties van de strategische adviesraden op de routeplanner te stroomlijnen, formuleerde het projectteam enkele richtvragen: Voor welk soort projecten is de voorgestelde aanpak meest aangewezen? Hoe ziet u de rol van de SAR s in het voorgestelde procesverloop? Welke beslissingsmomenten worden het best regelgevend verankerd? Hoe organiseren we de afweging in een geïntegreerde effectenanalyse? Is het wenselijk om tijdens de formele consultaties meerdere alternatieven voor te leggen aan het publiek? Bent u voorstander van integratie van vergunningen op één beleidsniveau (projectbesluit) en zo ja, welke voorwaarden zijn dan cruciaal om dit te realiseren? Hoe kan men komen tot een meer oplossingsgerichte houding van betrokken ambtenaren en besluitvormers? Deze vragen zijn zeker relevant, maar dekken volgens de SERV niet alle belangrijke aspecten waarover de SERV een uitspraak wenst te doen. Daarom wordt hierna eerst een algemene reactie gegeven op de routeplanner. Vervolgens worden de gestelde richtvragen kort overlopen. De basis voor de bemerkingen en antwoorden zijn het advies van de SERV van 26 mei 2010 over versnelling van investeringsprojecten en de adviezen van de SERV over (betere) beleids- en regelgevingsprocessen 1. Er zal dan ook regelmatig naar deze adviezen worden verwezen. SERV en MORA hebben ervoor geopteerd om hun insteken maximaal op elkaar af te stemmen, al is de invalshoek van de beide raden wel verschillend. Daardoor zijn er ook aparte adviezen ;

5 2. Algemene bemerkingen Het project versnelling van investeringsprojecten Voor de SERV is versnelling van investeringsprojecten een belangrijk thema. In het Werkgelegenheidsplan en krachtlijnen voor het Investeringsplan (WIP) van 18 december 2009 hebben de sociale partners expliciet de ambitie van het regeerakkoord onderschreven om te zoeken naar mogelijkheden om in het bijzonder voor investeringsprojecten de procedures voor het verkrijgen van vergunningen sneller af te ronden. Versnelling van investeringsprojecten is terecht ook een van de sleutelprojecten van het meerjarenprogramma slagkrachtige overheid. De SERV waardeert dan ook dat hij in een vroeg stadium in de gelegenheid wordt gesteld om kennis te nemen van de eerste voorstellen van het Projectteam en werd uitgenodigd om daarop zijn reactie te geven, ook al hebben die voorstellen op dit moment nog een werkstatuut. De scope van de voorstellen is evenwel nog beperkt (zie verder) en de voorstellen zelf vergen nog heel wat verdere uitwerking. Het verdere traject is evenwel onduidelijk, zowel wat de operationalisering van de voorstellen van de routeplanner als wat investeringsprojecten die buiten de scope van de routeplanner vallen betreft. De SERV vraagt dat hierover meer duidelijkheid wordt gegeven, met inbegrip van een timing om op korte termijn tot tastbare resultaten te komen. Het engagement in het regeerakkoord en in het WIP, en ook de voorstellen van de Commissies Berx en Sauwens, en van adviesraden zoals SERV en MORA zijn intussen al ongeveer een jaar of meer oud. Scope van de routeplanner De routeplanner werd opgesteld met heel complexe infrastructuurprojecten waarvoor een bestemmingswijziging vereist is en waarvoor het Vlaamse gewest initiatiefnemer is in het achterhoofd. Het uitgangspunt is een maximale procesomschrijving geweest. Voor minder complexe projecten en voor projecten overwegend geïnitieerd door een private actor of door een lokale overheid zijn er nog geen voorstellen uitgewerkt, maar wordt gedacht aan het deels en/of al dan niet aangepast toepassen van bepaalde modules, de methodiek, de filosofie, de aanpak van deze maximale procesomschrijving. De expertpanels hebben onder meer tot doel de bruikbaarheid t.a.v. andere projecten na te gaan en te concretiseren. Om die reden gaat de SERV in deze reactie niet verder in op de problematiek van deze andere investeringsprojecten. Wel kan worden verwezen naar het SERV-advies van 26 mei 2010 waarin in detail werd ingegaan op het toepassingsgebied van een aantal voorstellen en waarin ook voorstellen werden geformuleerd voor het aanpassen van specifieke procedures. In elk geval moet het duidelijk zijn dat de voorstellen van de routeplanner veel te complex zijn voor gewone investeringsprojecten. Voor kleinere infrastructuurwerken en kleinere investeringsprojecten is het werken met zo n gedetailleerd, gestroomlijnd stappenplan niet nodig, al zijn sommige principes en aandachtspunten generiek en dus zinvol voor gelijk welk infrastructuur- of investeringsproject (bv. goede planning, kwaliteitsvolle procesvoering, meervoudige doelstellingen, snellere realisatietermijnen, ex ante evaluatie ). Bovendien wenst de SERV hier nogmaals te benadrukken dat er - in de geest van het WIP een dringende nood is om ook voor gewone investeringsprojecten te werken aan betere processen en procedures met inbegrip van snellere besluitvormingstrajecten. Met de routeplanner blijft de indruk bestaan dat de overheid vooral op zoek is naar oplossingen voor problemen die ze zelf ondervindt, en dat structurele oplossingen voor andere investeringsprojecten pas in een latere fase zullen worden uitgewerkt. Dit kan niet voor de SERV. 5

6 Globale opzet van de Routeplanner De filosofie in de Routeplanner is dat een efficiëntere besluitvorming kan worden gerealiseerd door in vergelijking met de klassieke aanpak meer aandacht te besteden aan de voorbereiding en door een doorgedreven geïntegreerde aanpak (via bv. integrale effectbeoordeling, bundeling van consultatiemomenten ipv per individueel instrument, één gezamenlijke adviesronde over het geheel van het projectbesluit, aandacht al in een vroege fase voor flankerende maatregelen). Uitgangspunt daarbij is dat maatwerk mogelijk moet zijn. Om die reden wordt een grote flexibiliteit vooropgesteld, en wil men vermijden om alles in regelgeving en structuren vast te leggen. Deze keuzes zijn volgens de SERV de juiste. Ze sluiten aan bij de voorstellen die de SERV formuleerde in zijn advies van 26 mei Toch vergen enkele aspecten verdere uitwerking, verduidelijking of aanpassing: De routeplanner beoogt betere processen en procedures en snellere besluitvormingstrajecten. De SERV meent dat het aangewezen is om duidelijker en explicieter in te schatten waar precies de tijdswinst zal optreden, en hoe groot die zal kunnen zijn. Die benchmark is belangrijk om de effecten van de routeplanner in de praktijk op te volgen en te beoordelen. In dat verband suggereert de SERV dat eventueel een wettelijke basis wordt gecreëerd om experimenten op te zetten waarbinnen nieuwe processen en procedures in de praktijk kunnen worden uitgetest. Met de routeplanner is men als het ware van een leeg blad vertrokken. In een latere fase zal worden bekeken welke essentiële elementen van de routeplanner juridisch moeten worden verankerd. De SERV meent dat de problematiek van afstemming met en integratie in of aanpassing van bestaande juridische waarborgen en procedures misschien wat onderschat wordt, zeker aangezien het niet de bedoeling kan zijn om voor grote infrastructuurprojecten waarbij de overheid betrokken is uitzonderingssituaties op vlak van regelgeving en procedures te creeren in vergelijking met andere investeringsprojecten. Er moet bovendien hoedanook worden voldaan aan de Europese richtlijnen en uitspraken die van toepassing zijn op besluitvormingsprocedures voor investeringsprojecten. Daarom zou volgens de SERV duidelijker aangegeven moeten worden hoe de bestaande wettelijke procedures (bv. het klassieke draaiboek van planmer GRUP projectmer vergunningen) zich verhouden tot de gewenste procesaanpak, op welke punten wetswijzigingen nodig zijn, enz. Opname van een praktijkvoorbeeld (met vergelijking tussen huidige aanpak en nieuwe aanpak) zou een beter inzicht kunnen verschaffen alsook mogelijke knelpunten kunnen blootleggen. In de voorgestelde routeplanner is, gekoppeld aan de noodzaak van voldoende maatwerk, terecht voorzien dat veel informeel en al doende zal gebeuren of worden beslist, op enkele formele beslis- en inspraakmomenten na. Wel vergt volgens de SERV de koppeling tussen het formele en het informele nadere uitwerking, onder meer waar het gaat om consultaties en de betrokkenheid van de strategische adviesraden (zie ook verder). De SERV benadrukt daarnaast dat de keerzijde van meer informeel doen erin bestaat dat er voldoende harde waarborgen zijn voor de transparantie van het procesverloop (cf. kennisgeving procesnota, koepelwebsite, maar bv. ook een goede documentering en verslaggeving van de informele consultaties en inspraakmomenten en van de feedback erop). Inzake consultaties is het onderscheid tussen informeel en formeel consulteren niet steeds duidelijk (waarom wordt bv. de openbare kennisgeving van de scopingnota ( notice and comment ) niet beschouwd als een formele consultatie?). Verder is de wijze waarop informele consultaties (kunnen) gebeuren nog weinig uitgewerkt. Het lijkt belangrijk om hierover in de routeplanner meer duidelijkheid te geven. Het- 6

7 zelfde geldt voor de advisering door de strategische adviesraden. Het lijkt aangewezen te verduidelijken welke strategische adviesraden precies worden bedoeld, en welke rol van elk van hen wordt verwacht (in relatie tot elkaar en tot andere consultatiemethoden). Bovendien ontbreekt een verwijzing naar de belangrijk rol die het subregionaal overleg (SERR s en RESOC s) terzake kunnen spelen (zie ook verder). De SERV herhaalt dat de opbouw van deskundigheid, vaardigheden en capaciteit en het bewerkstelligen van een gepaste houding en cultuur noodzakelijk zijn om te verzekeren dat de informele en formele stappen in het voorgestelde proces op een kwalitatieve manier gebeuren. Het is immers lang niet voldoende om in een Routeplanner aan te geven wat er moet gebeuren. De betrokkenen die het moeten uitvoeren in de praktijk moeten ook weten of leren hoe zij het concreet moeten aanpakken in de praktijk (bv. hoe relevante actoren detecteren, hoe integrale effectenanalyse uitvoeren, hoe kwalitatief consulteren ). De SERV suggereert dat ook dit verder en concreter wordt uitgewerkt in de Routeplanner, bv. door aan te geven wie voor welke aspecten zal zorgen voor formats, richtlijnen, opleiding, mechanismen voor controle en verantwoording enz. Via die formats kunnen minimumeisen en goede praktijken op het vlak van analyse, inspraak en procesvoering in de processen ingebracht worden. De SERV acht het aangewezen dat de relevante strategische adviesraden omwille van hun expertise terzake betrokken worden bij of zich kunnen uitspreken over de gewenste en/of uitgewerkte formats. De SERV ondersteunt de idee van een koepelwebsite Investeringsprojecten en van een platform (bv. specifieke projectwebsite) waar alle geïnteresseerden zich ten allen tijde kunnen informeren over de stand van zaken van investeringsprojecten en interageren. Meer en meer worden strategische infrastructuurprojecten gerealiseerd via PPSconstructies. Op de specifieke aandachtspunten die daarmee gepaard gaan gaat de Routeplanner nauwelijks in. Het is noodzakelijk dat ook voor PPS-projecten duidelijk wordt vastgelegd wie wat doet in het proces, rekening houdend met de specificiteit van dergelijke projecten. Die vastlegging van de taakverdeling is essentieel, mede gelet op de financiële weerslag en verdeling van de kosten en baten tussen de betrokken partijen. Het voorgestelde stappenplan In de voorgestelde nieuwe aanpak worden drie fases onderscheiden (agenderingsfase, voortraject en uitwerkingsfase), met drie beslismomenten (startbeslissing, voorkeursbesluit, projectbesluit) en twee formele consultatiemomenten (tijdens het voortraject en tijdens de uitwerkingsfase). De beslismomenten worden telkens gezien als een point of no return (cf. trechtervormige besluitvorming). Terzake wenst de SERV de volgende bemerkingen te maken. Het belang en de moeilijkheidsgraad van een goede probleemformulering en doelformulering lijken wat te worden onderschat in de routeplanner. De agenderingsfase wordt immers gezien als een puur informele fase, met beperkt consultatie (niet breed, niet formeel) terwijl hier toch essentiële beslissingen worden genomen. Het is immers in de agenderingsfase dat (via de startnota en de procesnota) de agendasetting wordt gedaan, het probleem wordt afgebakend, de urgentie van het probleem wordt geduid, de contouren van mogelijke alternatieven worden bepaald (met inbegrip van niets doen ), een eerste financiële raming wordt gegeven en het proces wordt uitgetekend, inclusief de mate en de vorm van participatie (welke actoren worden betrokken in welke mate en op welke manier). Een opwaardering van een inspraakmogelijkheden terzake is volgens de SERV aangewezen, temeer aangezien de gemaakte keuzes ten dele zouden worden vastgeklikt in de 7

8 startbeslissing. De SERV stelt dan ook een deels ander consultatietraject voor (zie verder). De routeplanner gaat uit van een vrij rechtlijnig procesverloop met enkele klikmomenten ( point of no return ). Deze getrechterde besluitvorming is voor de SERV een belangrijk principe. In realiteit kunnen er echter soms zgn. feedbackloops nodig zijn tussen de onderscheiden fasen. Zo kan bv. tijdens het voortraject blijken dat de probleemanalyse en de vooropgestelde doelstelling toch nog aanpassing behoeven. Een ander voorbeeld is dat in de uitwerkingsfase het proces, gelet op de getrechterde besluitvorming die door de SERV wordt ondersteund, in principe niet meer zou mogen gaan over de keuze van het voorkeursalternatief, wél over elementen van verdere uitwerking, flankerende maatregelen, enz. Maar een gewijzigde realiteit, onvoorziene omstandigheden of technische problemen bij de uitvoering kunnen ertoe leiden dat er soms een voorafgaande lus terug moet worden opgepakt Dit moet voor de SERV de uitzondering blijven. Een correct en kwaliteitsvol procesverloop moet toelaten om de noodzaak aan dergelijke feedbackloops zoveel mogelijk te vermijden. De opeenvolging van documenten, consultatie- en beslismomenten zit volgens de SERV niet helemaal goed. Over de probleemanalyse en projectdoelstelling (startbeslissing) en over de procesaanpak zelf (procesnota) is een beperkte, informele consultatie voorzien (agenderingsfase). Over de scopingnota 2 (voortraject) gebeurt een openbare kennisgeving met als doel alle administraties, de strategische adviesraden en andere bestuursniveaus de gelegenheid te geven om een advies te formuleren. Pas na het geïntegreerd onderzoek van de effecten van de weerhouden alternatieven wordt ook het publiek geconsulteerd (samen met de strategische adviesraden, de administraties), met name over de synthesnota (met het ontwerp van voorkeurbesluit en het principeplan). Zoals in zijn advies van 26 mei 2010 vermeld, meent de SERV voor aan het begin van het traject (voortraject) inspraak mogelijk moet zijn over een (geïntegreerde) procesnota/startnota/scopingsnota (m.a.w. niet enkel over de scopingsnota maar notice and comment over de probleemanalyse, doelstellingen, te onderzoeken alternatieven en te onderzoeken effecten, de projectorganisatie en de projectplanning, met feedback op de ontvangen opmerkingen en suggesties). Het voorstel van de SERV is dus dat de relevante strategische adviesraden, het parlement en andere belangstellenden verplicht geïnformeerd worden over een opgemaakte procesnota/startnota/scopingsnota, zodat zij daarvan kennis kunnen nemen en er indien gewenst op kunnen reageren door de probleemanalyse aan te vullen, doelstellingen te becommentariëren, aanbevelingen te doen voor te onderzoeken alternatieven en te onderzoeken effecten, en hun oordeel en suggesties te geven over de projectorganisatie en projectplanning (timing, inspraakmomenten, inspraakmethode, doelgroepen ). Op die manier kan een breed draagvlak ontstaan voor het project. Dat kan er tevens toe bijdragen dat besliste projecten, formeel vastgelegd in het voorkeursbesluit, onafhankelijk van de legislatuur verder geconcretiseerd en uitgevoerd worden. Volgens de routeplanner moeten immers minstens de startbeslissing en het voorkeursbesluit ter goedkeuring aan de Vlaamse Regering worden voorgelegd (en de scopingnota als mededeling). Als hier enige tijd tussen zit bestaat de kans dat 2 De scopingnota geeft voor de ganse range van onderzoeken (milieu/ruimte/mobiliteit/ ) aan wat er dient onderzocht te worden. De scopingnota omvat de projectbeschrijving (over te nemen uit de startnota), mogelijke alternatieve oplossingsrichtingen; eeningreep-effectenschema (gaat breder dan enkel milieueffecten); en een de keuze van relevante onderscheidende effecten om zo tot een eerste trechtering van alternatieven te komen. 8

9 het proces een legislatuur overschrijdt (met mogelijks een nieuwe regeringsploeg en/of een gewijzigde politieke agenda). Hoewel de Routeplanner er wel enige aandacht aan besteedt, ontbreekt in het voorgestelde stappenplan een essentiële fase: die van monitoring en evaluatie. Die fase dient om de uitvoering op te volgen en te evalueren, eventuele (extra) mitigerende maatregelen te nemen en te leren (kennisopbouw). Net zoals geldt voor de andere fasen, is ook hier maatwerk van belang. Monitoring en evaluatie zijn altijd van belang, maar de manier waarop en de intensiteit waarmee dit gebeurt kunnen verschillen. Naast monitoring en evaluatie op individueel projectniveau, is er volgens de SERV een structurele, periodieke rapportering en evaluatie wenselijk over het geheel van de sectorale investeringsprogramma s en de grote investeringsdossiers. Op basis van dergelijke meta-evaluaties kunnen de procedures zelf grondig worden geëvalueerd, zodat kan worden nagegaan of ze ook effectief leiden tot een verbetering van de besluitvorming en een versnelling van de besluitvormingsprocessen. Inspiratie voor de monitoring en evaluatie op projectniveau en voor de metaevaluatie voor een reeks projecten kan worden gevonden in het MER-decreet (de titel milieu- en veiligheidsrapportage in het decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid). Daarin is onder hoofdstuk IV gemeenschappelijke aspecten van kwaliteitszorg een afdeling 2 opgenomen getiteld de richtlijnenboeken, evaluatie en monitoring. De vaststelling is wel dat aan die bepalingen tot dusver in de praktijk weinig of geen gevolg is gegeven (zie tevens het SERV-advies van 26 mei 2010). 3. Aanvullende bemerkingen n.a.v. de richtvragen Voor welk soort projecten is de voorgestelde aanpak meest aangewezen? Volgens de SERV zijn de voorstellen van de routeplanner veel te complex voor gewone investeringsprojecten. Voor kleinere infrastructuurwerken en kleinere investeringsprojecten is het werken met zo n gedetailleerd, gestroomlijnd stappenplan niet nodig, al zijn sommige principes en aandachtspunten generiek en dus zinvol voor gelijk welk infrastructuur- of investeringsproject (bv. goede planning, kwaliteitsvolle procesvoering, meervoudige doelstellingen, snellere realisatietermijnen, ex ante evaluatie ). In zijn advies van 26 mei 2010 werd dit geconcretiseerd. Wat de afbakening van wat kan vallen onder strategische infrastructuurprojecten, wijst de SERV erop dat dit binnen de MORA verder wordt opgepakt. Hoe ziet u de rol van de SAR s in het voorgestelde procesverloop? De strategische adviesraden zijn volgens de SERV een belangrijke partner in zowel de uitwerking en opvolging van het dossier versnelling van investeringsprojecten als in het procesverloop van concrete, maatschappelijk belangrijke strategische investeringsen infrastructuurprojecten. Wel lijkt niet elke strategische adviesraad even relevant voor dit dossier en kunnen de rol van de relevante strategische adviesraden verschillen. De SERV vraagt concreet dat hij verder intens betrokken wordt bij het dossier versnelling van investeringsprojecten. Dat gebeurt onder meer via zijn advies op eigen initiatief van 26 mei 2010, via de voorliggende reactie op de uitgewerkte Routeplanner en 9

10 via de opvolging van het meerjarenprogramma slagkrachtige overheid (via VESOC), en via advisering over de noodzakelijke wijzigingen aan de regelgeving. Maar ook in de verdere uitwerking en opvolging van het dossier versnelling van investeringsprojecten wenst de SERV een actieve rol te kunnen opnemen. Zo heeft de SERV reeds gevraagd betrokken te worden bij of zich te kunnen uitspreken over de gewenste en/of uitgewerkte formats voor effectenanalyse, consultatie en procesvoering. De SERV vindt het ook belangrijk de uitvoering van concrete investeringsprojecten te kunnen opvolgen (cf. koepelwebsite Investeringsprojecten ) en te kunnen participeren in metaevaluaties (cf. supra). Wat de betrokkenheid van de strategische adviesraden in de besluitvormingsprocessen rond individuele investeringsprojecten zelf betreft, is het volgens de SERV noodzakelijk dat ( in aanvulling op wat reeds is voorzien in de Routeplanner) de terzake relevante raden tijdig reflecties kunnen geven bij de startnota/procesnota/scopingsnota (cf. supra). Zelf heeft de SERV echter niet de ambitie om tussen te komen in de besluitvormingsprocessen rond individuele investeringsprojecten. De SERV wijst wel op de belangrijke rol die weggelegd is voor het subregionaal en lokaal overleg. De SERV vraagt uitdrukkelijk om te bekijken waar en op welke wijze de RESOC en de SERR, en ook de PROCORO en GECORO en/of lokale milieuraden formeel betrokken kunnen worden in besluitvormingsprocessen rond individuele bovenlokale resp. lokale belangrijke investeringsprojecten. PROCORO en GECORO komen sowieso in een latere fase aan bod, wanneer een (gewijzigde) RUP noodzakelijk is. In de filosofie van tijdige inspraak en breed draagvlak lijkt een vroegere betrokkenheid aangewezen. Hoe organiseren we de afweging in een geïntegreerde effectenanalyse? De SERV heeft in zijn advies van 26 mei 2010 een reeks aandachtspunten geformuleerd voor integrale effectenanalyse. Er wordt dan ook verwezen naar dat advies. Welke beslissingsmomenten worden het best regelgevend verankerd? De SERV herhaalt dat dat processen zoals bij belangrijke investeringsprojecten maatwerk vergen. In die zin is de waarschuwing bij de neiging om de processen al te zeer te gaan formaliseren in juridische procedures en vereisten volgens de SERV terecht. Tegelijk kan de keuze over de het te volgen traject echter geen carte blanche zijn. Vormvrij is een te groot risico voor kwaliteit. Er zijn zekere kwaliteitseisen en proceswaarborgen nodig, die op een of andere manier moeten worden verzekerd, juridisch dan wel via andere functionele mechanismen (formats, richtlijnen, opleiding, mechanismen voor controle en verantwoording ). Het is dus belangrijk om te komen tot een goede balans tussen maatwerk en kwaliteitsgaranties. Een procesarchitectuur en procesmanagement op maat die niet wordt dichtgemetseld in een al te zware juridische verankering moeten mogelijk zijn. Om de kwaliteit van het proces te garanderen stelt de SERV voor dat de (geïntegreerde) startnota/procesnota/scopingsnota formeel openbaar moet worden gemaakt met het oog op reacties ( notice and comment' cf. supra). Is het wenselijk om tijdens de formele consultaties meerdere alternatieven voor te leggen aan het publiek? Een integrale maatschappelijke en economische evaluatie van strategische infrastructuurprojecten in een vroeg stadium betekent voor de SERV dat er meerdere alternatieven worden meegenomen in een globaal afwegingskader als integraal onderdeel van het ganse proces. Volgens de SERV moet consultatie dus onderdeel zijn van de analyseprocessen, en moet de effectenanalyse mee onderdeel zijn van de inspraakprocessen. In die zin is de vraagstelling wat vreemd, aangezien in de Routeplanner reeds is voorzien dat de keuze van alternatieven wordt overlegd (cf. openbare kennisgeving van de scopingsnota) en dat in de formele consultatie niet (enkel) het voorkeursbesluit 10

11 wordt voorgelegd, maar de synthesenota van het effectenonderzoek van alle weerhouden alternatieven. De SERV wenst te beklemtonen dat die inspraak bedoeld moet zijn om de politieke overheid goed te informeren over de meningen, belangen, lusten en lasten, en de verdeling van de lusten en lasten van wat voorligt. Het is aan de politiek om op basis van die informatie te beslissen. De SERV merkt verder op dat consultatie in het verdere verloop van het proces, gelet op de getrechterde besluitvorming die door de SERV wordt ondersteund, in principe niet meer zou mogen gaan over de keuze van het voorkeursalternatief, wél over elementen van verdere uitwerking, flankerende maatregelen, enz. Bent u voorstander van integratie van vergunningen op één beleidsniveau (projectbesluit) en zo ja, welke voorwaarden zijn dan cruciaal om dit te realiseren? De SERV heeft zich in zijn advies van 26 mei 2010 groot voorstander getoond voor een doorgedreven integratie van vergunningen. Daarin werden ook concrete voorstellen opgenomen. Verder wijst de SERV erop dat de inventarisatie van de ervaringen in Nederland met de integratie van vergunningen in één omgevingsvergunning interessant kan zijn 3. Hoe kan men komen tot een meer oplossingsgerichte houding van betrokken ambtenaren en besluitvormers? De SERV heeft in zijn advies van 26 mei 2010 gewezen op het gebrek aan voldoende integratie en de verkokering van de instanties die bij het beleidsproces zijn betrokken, wat leidt tot vertragingen van de projecten. In dat advies heeft de SERV ook enkele voorstellen opgenomen die kunnen leiden tot een meer professioneel projectmanagement en een oplossingsgerichte cultuur. 3 Zie 11