Wij willen een schoolkoor! Wilma ten Wolde
|
|
- Veerle de Smet
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 Een schoolkoor oprichten? De kinderen willen wel, want zingen is leuk en ze zingen graag! Maar wat komt er allemaal bij kijken? Wij willen een schoolkoor! Wilma ten Wolde Zingen is een goede manier voor kinderen om zich expressief te uiten. Zingen in een koor draagt ook bij aan de vorming van sociale vaardigheden. Bovendien kun je als school je onderscheiden van andere scholen met een schoolkoor. Kortom er zijn redenen genoeg om direct te beginnen! De doelstelling van het schoolkoor. Een goed begin is het halve werk! Neem de tijd om van tevoren met elkaar te bespreken wat de doelstelling is van het op te richten schoolkoor.wat staat centraal, wat is het ultieme doel van het koor? Enkele mogelijke doelstellingen op een rij: gezellig samen zingen kinderen enthousiast maken voor zingen je als school profileren door een schoolkoor aan te bieden kinderen muzikaal en vocaal zelfstandig maken een muzikale invulling geven aan naschoolse opvang kinderen enthousiast maken voor vocale muziek de muzikale en vocale ontwikkeling van kinderen een kwaliteitskoor in stand houden jongens aan het zingen krijgen concerten geven meewerken aan de liturgie het van de straat houden van kinderen het samen zingen en leren kennen van verschillende stijlen koormuziek Een hele lijst.welke keuze wordt gemaakt? Een heldere doelstelling is voor alle partijen belangrijk. De opdracht aan de dirigent is duidelijk, de school kan de organisatie zodanig vormgeven dat het past bij de doelstelling van het koor, kinderen en ouders weten van tevoren wat er aangeboden wordt, en wat er van hen verwacht wordt. Een heldere doelstelling bespaart je veel discussie gedurende de rit. De consequenties van een keuze Elke gekozen doelstelling heeft consequenties.wel of geen contributieheffing, hoe gaan we om met absentie, wel of geen selectie vooraf, zelfstandig maken ja of nee, welke repertoirekeuze etcetera. Contributie Gaan de kinderen wel of geen contributie betalen? Indien wel voor contributie gekozen wordt zal dat een bewustere keuze opleveren om lid te worden, zeker als het een jaarcontributie betreft. Betalen de kinderen per week, dan zal er gemakkelijker worden ingestapt en uitgestapt.
2 2 Absentie Het zal duidelijk zijn dat bij een koor waar het gezellig samen zingen centraal staat, minder zwaar wordt getild aan het verzuimen van een repetitie dan bij een koor waar bijvoorbeeld de muzikale ontwikkeling van het koorlid centraal staat. Selectie Selectie vooraf is een keuze. Als het doel van het schoolkoor is om een kwaliteitskoor op te richten, zou er vooraf geselecteerd kunnen worden. Voordeel van selectie is dat er kinderen bij elkaar komen die qua niveau ongeveer gelijk zijn, wat het werken in een bepaald opzicht gemakkelijker maakt. Het maakt het koor tevens tot iets unieks, en kinderen gaan het als bijzonder zien dat ze mee mogen doen. Voor en nazingen Het doel gezellig samen zingen kan bereikt worden door met kinderen allerlei soorten repertoire viva voce (door middel van voor- en nazingen) aan te leren. Een kind dat opgroeit in deze cultuur kent aan het einde van zijn kinderkoortijd bij wijze van spreken 267 koorstukjes van verschillende componisten. Het 268e stukje koormuziek moet echter wel weer voorgezongen of voorgespeeld worden. Als je de vergelijking trekt met de schoolvakken, dan kan het kind 267 verhaaltjes navertellen, maar het heeft niet geleerd zelf te lezen. Zelfstandig maken Het doel kinderen/jeugd muzikaal en vocaal zelfstandig maken, heeft de consequentie dat je: alle kinderen van blad leert zingen veel aandacht geeft aan stemvorming muzikale aanduidingen (rit. cresc. legato) zelfstandig leert toe te passen kinderen leert om muzikale verantwoordelijkheid te nemen als dirigent durft om muzikale verantwoordelijkheid aan de kinderen te geven als dirigent regelmatig een stap terug doet, en het koor zelf laat zingen, (dus zonder dirigent) zodat het koor ook zelf gaat musiceren Een kind dat is opgegroeid in deze cultuur is aan het einde van zijn kinderkoortijd een zelfstandige en flexibele zanger geworden. Een onbekend koorwerkje kan zonder hulp van buitenaf zelfstandig en muzikaal gezongen worden. Als je het weer vergelijkt met school dan kan een kind nu zelf boeken lezen en hij kan tevens iets mooi voordragen. Persoonlijk vind ik de muzikale en vocale zelfstandigheid van kinderen een van de interessantste doelen, daarom hierover nog een aantal dingen. Dit doel doet naar mijn idee namelijk het meeste recht aan het wezen van een kind. Een kind is leergierig, wil zich van nature graag ontwikkelen. Bedenk dat kinderen nog heel makkelijk van blad leren zingen, wie abc kan leren, leert net zo vlot do-re-mi. Ook aanwijzingen voor een goed stemgebruik pakt een kind vaak veel makkelijker op dan een volwassene. Gewoontes zijn nog niet zo ingesleten. De ontwikkeling van het innerlijk gehoor helpt kinderen om meer bij zichzelf naar binnen te gaan. Een kwaliteit die juist in deze tijd voor kinderen moeilijk te behouden is!
3 3 Het repertoire De repertoirekeuze heeft meer gevolgen voor de kinderen en het koor als totaal, dan men soms denkt. De ligging van de stukken die gekozen worden zijn bijvoorbeeld bepalend voor de ontwikkeling van de stem. Als er bijvoorbeeld veel laag liggende muziek wordt gekozen, die de dirigent ook nog sterk laat zingen, dan wordt wel de volle stem ontwikkeld maar krijgt een kind niet de kans om door beide registers (volle stem en randstem) heen te gaan. Deze kinderen ontwikkelen dan een stembreuk. Het ideaal is als beide registers worden ontwikkeld en tot één geheel worden. Advies: de beste stukken, zeker voor een beginnend kinderkoor, gaan door beide registers heen en liggen tussen c1 en fis2. Met elke repertoirekeuze ontwikkel je natuurlijk ook de smaak van de kinderen in een bepaalde richting.wat een kind zingt, wat een kind om zich heen hoort, dat wordt de wereld van dat kind. Dat geldt ook voor de te zingen teksten. Er ligt dus een hele grote verantwoordelijkheid! Als je kinderen gunt om later als ze volwassen zijn zelf een eerlijke keus te kunnen maken tussen diverse stijlen muziek, dan ligt er een taak voor pedagogen om kinderen op zijn minst al musicerende met diverse stijlen van klassieke muziek vertrouwd te maken. Aan populaire muziek kan een kind zich in deze tijd niet meer onttrekken, dat is overal om ons heen, in winkels, op radio en tv etcetera. Als klassieke muziek in de eigen omgeving van het kind geen rol speelt, dan is het heel goed denkbaar dat kinderen daar nauwelijks of geen kennis mee maken in hun jeugd en dat zou toch jammer zijn! Motivatie De motivatie om lid te zijn èn te blijven hangt van verschillende aspecten. Een paar voorbeelden: Is er een didactische lijn, hebben de kinderen het gevoel dat ze wat leren, dat ze vooruitgaan. Zijn er steeds weer nieuwe en duidelijke doelen waar naar toe wordt gewerkt, zoals een kerstuitvoering, een koorweekend met optreden, een uitvoering met een ander kinderkoor, een openbare repetitie voor de ouders etcetera. Past de repertoirekeuze bij de leeftijd en het niveau van de kinderen.te gemakkelijk of te kinderachtig repertoire demotiveert, evenals te moeilijk repertoire! Lopen de leeftijden niet te ver uiteen. Een koor samengesteld uit kinderen tussen de zes jaar en twaalf jaar roept om moeilijkheden. Vergelijk het met interesse in boeken. Een zesjarige heeft nog plezier in Floddertje, een twaalfjarige leest al Kruistocht in Spijkerbroek. Zo is ook de interesse in repertoire.wat je vaak ziet gebeuren in koren met zo n brede leeftijdsopbouw is dat de oudsten zich maar half gaan inzetten, ze worden lui, maken zich kleiner en worden slap De jongsten kunnen zich ook niet helemaal inzetten omdat het hen juist boven de pet gaat. Ideaal is om twee leerjaren bij elkaar te zetten. Koor A (groep drie en vier); koor B (groep vijf en zes); Groep C (groep zeven en acht). Als het goed loopt zijn kinderen uit groep zeven en acht het verst ontwikkeld, zingen het mooist en zijn het voorbeeld. De oudste kinderen willen graag die verantwoordelijkheid dragen! En de jongste kinderen hebben een doel voor ogen. De dirigent Het leiden van een kinderkoor vraagt pedagogische en didactische kwaliteiten, je leert kinderen iets en vervolgens moet je ze het zelf ook laten doen. Dat kan heel moeilijk zijn voor dirigenten! Als je een kind hebt voorgezongen en bewust gemaakt hoe de do en de re klinken, hoef je als dirigent een nieuwe melodie die uitgaat van do en re niet meer voor te zingen. De kinderen
4 4 moeten nu de kans krijgen het zelf te doen. Ze hebben het recht te oefenen met het aangeboden materiaal. Als de onderwijzer de kinderen heeft geleerd optelsommen te maken van één tot tien, mogen de kinderen toch zeker zelf de rijtjes maken? Het is toch ondenkbaar dat de onderwijzer de antwoorden steeds voor zou zeggen? Natuurlijk gaat het sneller als de onderwijzer zelf even de rijtjes voor de kinderen maakt, maar de kinderen leren daar niet van rekenen. Een kinderkoordirigent moet dus geduld hebben! Een ander voorbeeld: het begrip crescendo wordt geïntroduceerd. Vanaf dat moment mag een dirigent verwachten dat als deze aanduiding in de partituur staat, de kinderen ook crescendo zingen. Klinkt het crescendo niet, dan is het goed als de dirigent vraagt: er staat crescendo, hebben jullie dat ook gezongen? Het koor zal zich moeten herinneren wat ze deden en het antwoord zal zijn: o nee, niet aan gedacht. De dirigent zal zeggen: dan doen we het nog een keer in het vertrouwen dat het nu goed komt. Het leuke is dat bij deze manier van werken de verantwoordelijkheid meer bij de kinderen komt te liggen, waardoor de aandacht beter wordt vast gehouden, hetgeen weer als gevolg heeft dat er minder ordeproblemen zullen voorkomen. De kinderen zijn actiever en de dirigent hoeft minder hard te werken. Het koor moet het werk doen. De dirigent is de coachende leider. Wat betreft stemvorming geldt eigenlijk hetzelfde. De dirigent biedt iets nieuws aan, bijvoorbeeld laag ademen, afhankelijk van de leeftijd gaat dit via een speelse oefening, of gewoon door het bewust te maken. De dirigent zegt vervolgens ik wil geen schouders omhoog zien gaan (en doet het tegelijkertijd fout voor). De kinderen snappen het. De stap die hier op volgt is dat de dirigent niet alleen gedurende de stemvorming maar ook tijdens het repeteren zijn ogen de kost moet blijven geven en de kinderen er aan moet blijven herinneren als er weer schouders omhoog gaan: weet je nog: schouders blijven laag. Net zo lang tot het laag ademen een gewoonte is geworden. Jammer genoeg hebben we als dirigenten soms de neiging te veel met onszelf bezig te zijn in een repetitie, waardoor we niet meer zien of horen wat het koor doet. Een tweede belangrijke kant van de kinderkoordirigent zijn de muzikale kwaliteiten. Kinderen kunnen ongelooflijk veel. Stel: op een gegeven moment is een koor er naar toe gegroeid om de liedjes te zingen uit de Friday Afternoons van B. Britten; het is toch buitengewoon jammer als voor de dirigent het stuk te moeilijk is. Daarmee is de dirigent de beperkende factor geworden voor de kinderen. Een derde belangrijke kwaliteit is de vocale kennis en de eigen vocale vaardigheid. Kinderen nemen alles over, ze imiteren onbewust als er mooi wordt voorgezongen, maar vocale fouten worden net zo gemakkelijk overgenomen. Een kinderkoordirigent moet er daarom naar streven zelf een zo gezond mogelijk stemgebruik te hebben. Daarnaast is het heel belangrijk dat je als dirigent leert om je bewust te worden van de meest voorkomende vocale fouten bij het zingen. Je kunt ze dan herkennen bij de kinderen en verbeteren. Een vierde belangrijke kwaliteit is een natuurlijke manier van dirigeren. Kinderen reageren in hun manier van zingen heel sterk op hoe er wordt gedirigeerd.
5 5 Als het directiegebaar uitgaat van de ademstroom bij het zingen is het halve werk al gedaan. Veel onzuiverheid in het zingen komt doordat dirigenten achter het koor aan slaan, daarmee houden ze de ademstroom en de richting in een muzikale zin tegen. Een dirigent die zich bewust is van adem, en kan invoelen wat er met de adem van de kinderen gebeurt, zal bijna vanzelf richting suggereren en voldoende ruimte in de slag geven voor adem. Als het koor bijvoorbeeld een hele lange zin moet zingen, die veel adem kost, en een dirigent identificeert zich met de zangers dan zal hij een fractie meer ruimte geven in de slag op het ademmoment, waardoor een mooie ontspannen lage ademhaling bij de kinderen kan volgen. Deze vocale manier van dirigeren komt ook de zuiverheid ten goede. Tot slot Een kinderkoor leiden is geweldig leuk, maar ook arbeidsintensief. Als je vooraf een duidelijk doel hebt gesteld, waar je zelf achter staat, dan zal het werk je niet zwaar vallen. De openheid en het enthousiasme van kinderen is adembenemend, het geeft energie! Veel plezier! Wilma ten Wolde is artistiek leider van Vocaal Talent Nederland en haar twee koren: het Nationaal Jeugdkoor en van het Nationaal Kinderkoor. Zij studeerde koordirectie, kerkmuziek en muziekwetenschap en dirigeerde diverse kamerkoren in Nederland, maar legde zich in de loop der tijd steeds meer toe op het vocaal musiceren op professioneel niveau met jongeren en kinderen. Zij specialiseerde zich in de methodiek en didactiek van het solfègeonderwijs en het zangonderwijs aan kinderen en jeugd. Van haar hand verschenen diverse artikelen over het vak kinderkoorleiding. Ook geeft zij cursussen kinderkoordirectie in het kader van nascholing vakmusici (koordirigenten, zangers etcetera) Wilma ten Wolde is docent solfège en ensemblezang aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Vanaf de oprichting in 1987 tot januari 2004 was ten Wolde directeur en artistiek leider van de Koorschool Viva la Musica in het Drentse Zuidwolde. Ten Wolde is als docent verbonden aan het Nederlands Vocaal Laboratorium te Amsterdam, een werkplaats waar professionele jonge zangers ervaring kunnen opdoen met de uitvoering van hedendaagse vocale muziek. Zij is jurylid bij diverse nationale en internationale festivals Nationaal Kinderkoorfestival (Nl), Stichting Jong MuziekTalent Nederland, Muziekfestival voor de Jeugd (Neerpelt (B);Tolosa Choral Contest (Sp).
Verslag leerorkest studieochtend. Zingen tijdens de instrumentale groepsles
Verslag leerorkest studieochtend Zingen tijdens de instrumentale groepsles 6 maart 2012 Muziekcentrum Zuidoost 7 maart 2012 Muziekschool Amsterdam Noord 9 maart 2012 Muziekschool Amsterdam Docent: Otto
Nadere informatieSeizoen 2012-2013. Alles is muziek! www.zeistermuziekschool.nl
Seizoen 2012-2013 Alles is muziek! www.zeistermuziekschool.nl Liefde voor muziek De Zeister Muziekschool is hèt trefpunt voor muziek in Zeist. Iedereen die iets met muziek wil doen - van spelen tot luisteren,
Nadere informatieWij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.
Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat
Nadere informatieLuisteren: muziek (A2 nr. 3)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U
Nadere informatieStichting Maestro Verslag 2015 en vooruitblik 2016 / 2017
Stichting Maestro Verslag 2015 en vooruitblik 2016 / 2017 Stichting Maestro, toonaangevend voor vocale muziek in Noord-Brabant In Brabant wordt van oudsher veel gezongen, en goed ook. Uit de Monitor Amateurkunst
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag
Nadere informatieShake Song Fort van de Verbeelding. Bovenbouw Groep 7 en 8
Shake Song Fort van de Verbeelding Bovenbouw Groep 7 en 8 1. Shake Song overzicht Alle kinderen hebben een zelfgemaakte shaker. Die is in het begin nog niet nodig want we leren eerst het liedje en daarna
Nadere informatieDit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.
Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren
Nadere informatieIn de eerste lijn maakt Koor&Stem een onderscheid tussen drie doelgroepen: In de tweede lijn maakt Koor&Stem een onderscheid tussen twee doelgroepen:
5. Doelgroepen In de eerste lijn maakt Koor&Stem een onderscheid tussen drie doelgroepen: Koren Zangers Geïnteresseerd publiek In de tweede lijn maakt Koor&Stem een onderscheid tussen twee doelgroepen:
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieWeeknieuws 2 cursus 2015 2016 28 augustus 2015
Basisschool/Kindcentrum Stadskwartier Catharinastraat 7, 9 en 13 7941 JD Meppel 0522 251076 directie@kcstadskwartier.nl www.pcbs-stadskwartier.nl Pluskinderopvang Stadskwartier 0615267632 Weeknieuws 2
Nadere informatieBeginnen met mediteren
Elke reis begint met een eerste stap Beginnen met mediteren Zwany Huiting 1 Inhoud 1. Iedereen kan mediteren 2. Waarom mediteren? 3. Ademen 4. Zitten 5. Klassieke zithoudingen 6. Zitten op een bankje,
Nadere informatieJE CULTURELE ZELFPORTRET
JE CULTURELE ZELFPORTRET Dit is het culturele zelfportret van Vul alles in hele antwoordzinnen in. Gebruik een ander lettertype of een andere kleur voor de antwoorden. Plak hier je pasfoto Film/tv 1 Ga
Nadere informatieThema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang
Thema Kinderen en school. Demet TV Lesbrief 9. De kinderopvang zoekt opvang voor haar kind. belt naar een kinderdagverblijf. Is er plaats? Is de peuterspeelzaal misschien een oplossing? Gaat inschrijven
Nadere informatieCreatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus
Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieNieuw seizoen, nieuwe cursussen!
RiQQ CURSUSSEN 2013-2014 Nieuw seizoen, nieuwe cursussen! Genoeg uitgerust in de vakantie en weer zin om lekker bezig te zijn met zingen toneelspelen of tekenen? Schrijf je nu in voor een cursus van Cultuurbedrijf
Nadere informatieDaar komt de boegieman!
Daar komt de boegieman! Lesbrief bij het theaterconcert Daar komt de boegieman! van Jeroen Schipper en de Boegieman-band voor groep 1 tot en met 4 Inleiding Hallo, Mijn naam is Jeroen Schipper. Ik ben
Nadere informatieR O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl
R O S A D E D I E F Arco Struik Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl In de winkel 3 Bart 5 Een lieve dief 7 De telefoon 9 Bij de dokter 11 De blinde vrouw 13 Een baantje 15 Bijna betrapt
Nadere informatieZelfbewust en sociaal bewust leren, werken en leven DE BRUG NAAR DE TOEKOMST
Zelfbewust en sociaal bewust leren, werken en leven DE BRUG NAAR DE TOEKOMST DE BRUG NAAR DE TOEKOMST Zelfbewust en sociaal bewust leren, werken en leven De basisschool is de brug naar de toekomst. Een
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Nadere informatieInformatie. Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma. voor GROEP 5 van het basisonderwijs Gemeente. Woudrichem BROCHURE. www.cultuurpuntaltena.
Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma www.cultuurpuntaltena.nl Informatie voor van het basisonderwijs Gemeente Woudrichem 019500_BIBLIOTHEEK_ALTENA_brochure_CPA_MuziekWijzer_Altena_A5.indd 16-17
Nadere informatieUIt Zing Magazine 27. Kwalijke zaak 1 Niemand weet hoeveel koordirigenten er in Nederland zijn.
UIt Zing Magazine 27 Kwalijke zaak 1 Niemand weet hoeveel koordirigenten er in Nederland zijn. Kwalijke zaak 2 Koordirigenten zijn niet georganiseerd in een beroepsvereniging. Kwalijke zaak 3 Dirigentenopleidingen
Nadere informatie1. Adem twee maal rustig en laag, voor je begint met improviseren 2. Speel zoals je bent
1. Adem twee maal rustig en laag, voor je begint met improviseren Dat geeft je de gelegenheid je te ontspannen. Merk op, hoe je lichaam aanvoelt. Of het bloed lekker door je heen stroomt. Hoe meer ontspannen
Nadere informatieafrondende suggesties worden gebruikt om dieper op het onderwerp in te gaan als daar tijd voor is.
U UNPLUGGED Liedjes schrijven Lestijd: 20 minuten Deze basisles omvat alleen oefeningen. Er kunnen inleidende en afrondende suggesties worden gebruikt om dieper op het onderwerp in te gaan als daar tijd
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieIk ben een heel klein muisje
Ik ben een heel klein muisje Muzido ANNIE LANGELAAR FONDS Ik ben een heel klein muisje: het lied... 3 De muziekopname... 3 Activiteiten per leeftijd: Baby s... 4 Massagespel... 4 Speelgoed... 4 Muisje
Nadere informatieDe gelijkenis van de onbarmhartige dienstknecht
De gelijkenis van de onbarmhartige dienstknecht Lees : Mattheüs 18:21-35 Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was,heeft Hij gelijkenissen verteld
Nadere informatieZINGEN BRAINSTORM MET DE KLAS BELANGRIJK BIJ DE KEUZE VAN EEN LIED
ZINGEN Zang mag niet ontbreken in de BZTband XXL! Daarom zijn we op zoek naar een klas die graag samen zingt. Zing je al vaak met je klas, dan kun je meteen aan de slag. Zo niet, dan heb je hopelijk iets
Nadere informatieReglement Nederlands Koor Festival 2015-2016
Reglement Nederlands Koor Festival 2015-2016 deze versie: dinsdag 6 oktober 2015 Dit reglement is samengesteld voor de voorrondes en het finaleweekend die onderdeel uitmaken van het Nederlands Koor Festival
Nadere informatieMethode Een leven lang zingen
Methode Een leven lang zingen Een gezonde en natuurlijk Zingen staat centraal De methode gaat in al zijn onderdelen uit van het kinderlied. De meeste aandacht zal tijdens de lessen dan ook uitgaan naar
Nadere informatieGastouderbureau MijnGastouderopvang
Hoe gaat het met mijn gast- of oppaskind? Gastouderbureau MijnGastouderopvang Observatielijst voor de ontwikkeling van kinderen in de gastouderopvang Iedere gastouder kent 'haar' gastkind na tijdje behoorlijk
Nadere informatieWaarde-volle zorg is ook nog JONG!
Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal
Nadere informatiezondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar
Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.
Nadere informatieLesbrief 35. AOW aanvragen.
http://www.edusom.nl Thema Gezondheid Lesbrief 35. AOW aanvragen. Wat leert u in deze les? Informatie over AOW begrijpen. Uitleg vragen. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den
Nadere informatiea. het ondersteunen van lokale initiatieven; ad a. Het ondersteunen van lokale initiatieven ad b. Het Zingen voor je Leven Koor Leiden
BELEIDSPLAN 2015 STICHTING ZINGEN VOOR JE LEVEN KOOR LEIDEN DOEL VAN DE STICHTING: In de statuten van de stichting staat het doel als volgt omschreven: Het oprichten en in stand houden van een koor onder
Nadere informatieJEUGDPLAN MUZIEKOPLEIDING
muziekvereniging Door Eendracht Sterk Hall JEUGDPLAN MUZIEKOPLEIDING VERSIE APRIL 2009-1- INHOUDSOPGAVE 1.0 INLEIDING.. 3 2.0 DE OPLEIDING.. 3 2.1 STAP 1 BLOKFLUITOPLEIDING.. 3 2.2 STAP 2 INSTRUMENTOPLEIDING...
Nadere informatieDe Inner Child meditatie
De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieAlles onder de knie? 1 Herhalen. Intro. Met de docent. 1 Werk samen. Lees het begin van de gesprekjes. Maak samen de gesprekjes af.
Intro Met de docent Wat ga je doen in dit hoofdstuk? 1 Herhalen: je gaat herhalen wat je hebt geleerd in hoofdstuk 7, 8 en 9. 2 Toepassen: je gaat wat je hebt geleerd gebruiken in een situatie over werk.
Nadere informatieErnstig meervoudig gehandicapten. muziek
Ernstig meervoudig gehandicapten & muziek Ellen Bom Muziektherapeute De Compaan Den Haag Activiteitencentrum Kijkduin 2007 Inleiding In deze brochure wordt ingegaan op hoe muziek kan worden ingezet om
Nadere informatieVerhaal- en kleurboek voor kinderen. Instituut voor Islamitische Studies en Publicaties
Verhaal- en kleurboek voor kinderen Instituut voor Islamitische Studies en Publicaties In naam van Allâh, de Weldadige, de Genadige 3 Het is half acht s avonds. Fazilah en Djamiel dekken samen de tafel.
Nadere informatielezing uitgesproken bij de presentatie van de liedbundel Eigenwijs
Zwolle, 15 december 2000 Beste Frans, Lieuwe en Rinze. Dit moet voor jullie een bijzonder moment zijn: de presentatie van jullie nieuwe bundel! Allereerst: van harte gefeliciteerd met deze geboorte, want
Nadere informatieC5basis)201452015) Discipline:*muziek*/*dans* Thema:)GEZONDHEID))))))))))))) Gr)152:)Museum)voor)Religieuze)Kunst)
Ondersteunend)educatief)materiaal))voor)de)groepen)758)behorende)bij):) C5basis)201452015) Discipline:*muziek*/*dans* Thema:)GEZONDHEID))))))))))))) Gr)152:)Museum)voor)Religieuze)Kunst) ) Gr)354:)Markant)Uden)i.s.m.)Jelle)Douma)
Nadere informatieVan mij. Een gezicht is geen muur. Jan Bransen, Universiteit Utrecht
[Gepubliceerd in Erik Heijerman & Paul Wouters (red.) Praktische Filosofie. Utrecht: TELEAC/NOT, 1997, pp. 117-119.] Van mij Een gezicht is geen muur Jan Bransen, Universiteit Utrecht Wij hechten veel
Nadere informatieLuisteren: muziek (B2 nr. 1)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U
Nadere informatieOntwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps
Wat halen ze in hun hoofd? Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps Dit zijn ze nou.. 3 Fasen Vroege adolescentie Midden adolescentie Late adolescentie Doelstellingen Kennismaking met informatie over
Nadere informatiePop- formulier. Circa. 30 tot 40 minuten
Pop- formulier Naam Geboortedatum Studentnummer Vorige/laatste opleiding Ben je uit- of thuiswonend Heb je een eigen werkruimte Wat is je reistijd (van deur tot deur) Persoonlijke gegevens Soumaya Slilem
Nadere informatieSpreken. Les 4: Wat zeg je? In een kledingzaak OPDRACHTKAART. www.nt2taalmenu.nl
OPDRACHTKAART www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U kunt ook veel oefeningen
Nadere informatieInformatie voor ouders van kinderen van 0 1 ½ jaar
Sint en Kerst Informatie voor ouders van kinderen van 0 1 ½ jaar 0 1 ½ In het thema 'Sint en Kerst' staat de viering van Sinterklaas en Kerst centraal. Bij het thema 'Sinterklaas', leren de kinderen hoe
Nadere informatiePeerEducatie Handboek voor Peers
PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:
Nadere informatieLOPKE OVERZICHT ALGEMENE FICHES, VERHALEN EN ACTIVITEITENFICHES DERDE KLEUTERKLAS. ECEGO-Expertisecentrum voor Ervaringsgericht Onderwijs
LOPKE OVERZICHT ALGEMENE FICHES, VERHALEN EN ACTIVITEITENFICHES DERDE KLEUTERKLAS ECEGO-Expertisecentrum voor Ervaringsgericht Onderwijs Overzicht algemene fiches Lopke 3 de kleuterklas: algemene fiche
Nadere informatieKids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen
Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou
Nadere informatieVoor bestelling, zie hieronder.
Het Basishandboek Koordirectie is in eerste instantie samengesteld voor amateurdirigenten. Er wordt echter rekening gehouden met verschillende niveaus en koortypen, zodat iedere dirigent zich aangesproken
Nadere informatieAls je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.
Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen
Nadere informatieNog niet gedaan, ga dit dan echt doen het gaat je echt verder helpen.
In de vorige les ben je gaan onderzoeken wat je droom is en ik hoop dat je het besluit hebt genomen om elke dag te dromen en dat je een moodboard hebt gemaakt. Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het
Nadere informatieATTRIBUEREN OF TOESCHRIJVEN
ATTRIBUEREN OF TOESCHRIJVEN De meeste mensen, en dus ook leerlingen, praten niet alleen met anderen, maar voeren ook gesprekken met en in zichzelf. De manier waarop leerlingen over, tegen en in zichzelf
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij
Nadere informatieZaterdag 19 en zondag 20 juni 2010 Cd-opname Vocaal Ensemble Kerkrade
Zaterdag 19 en zondag 20 juni 2010 Cd-opname Vocaal Ensemble Kerkrade Eind 2009 werd binnen het bestuur van het Vocaal Ensemble Kerkrade besloten om een langgekoesterde droom uit te laten komen: onze eerste
Nadere informatiePODIUMPRESENTATIE DE MUZIEKSCHOOL TWENTE MAART 2006
PODIUMPRESENTATIE DE MUZIEKSCHOOL TWENTE MAART 2006 INHOUD 1. Wat is podiumpresentatie 2. De voorbereiding 3. Het podium op 4. Tijdens het spelen 5. Als het stuk uit is 6. Je optreden zit erop 7. Het interview
Nadere informatieInformatie voor ouders
Weerbaarheid Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien, dat is handig!
Nadere informatieCHATTEN. verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL
CHATTEN verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL Stotteren Kom op, Roy. Het is allang tijd. De leraar informatica legt een hand op Roys schouder. Maar Roy kijkt niet op of om. Hij zit achter de fijnste computer
Nadere informatieIntroductie: Brom en Bram
! Activiteit 43 Brom, Bram en Brim Ontwikkelingsaspecten De kleuters doen ervaringen op met het onderscheiden van klanken (auditieve discriminatie). Materiaal kopies van de tekeningen van Brom en Bram
Nadere informatieProgramma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf
Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Vijf woensdagmiddagen kunnen jongens en meiden tussen de 10 en 14 jaar op avontuur naar zichzelf. Het kind leert zichzelf
Nadere informatieBaby s houden van boeken! voorlezen leuk, gezellig én leerzaam!
Baby s houden van boeken! voorlezen leuk, gezellig én leerzaam! Waarom zo vroeg beginnen? Baby s kunnen veel meer dan je denkt. Luisteren Vanaf de eerste dag luistert je baby naar jouw stem. Al begrijpt
Nadere informatieMuziekvereniging. Kunst Na Arbeid. Malletband. Vrij en Blij. Hierden. Informatiegids
Muziekvereniging Kunst Na Arbeid Malletband Vrij en Blij Hierden Informatiegids Voorwoord Kunst Muziek maken is mooi en geeft je veel plezier. Helaas is het niet voor iedereen weggelegd om er je beroep
Nadere informatieH u i s w e r k b e l e i d
H u i s w e r k b e l e i d Voor maken. sommige een Voor kinderen aantal anderen kinderen een is complexe het levert huiswerk huiswerk taak echter waarbij geen een zij problemen bron een beroep van op,
Nadere informatieleer-actief werkboek Naam: www.leer-actief.nl 1
leer-actief werkboek Naam: www.leer-actief.nl 1 actief leren WWW.leer-actief.nl Dit is Wybo. Wybo was vroeger een heel gewoon jongetje, maar hij was wel erg lui. En dat...werd zijn redding. Hij had nooit
Nadere informatieNieuw in Tilburg! [Geef tekst op]
Nieuw in Tilburg! [Geef tekst op] +31613021720 Info@muziekschoolmontauban.nl www.muziekschoolmontauban.nl Over Muziekschool Montauban Muziekschool Montauban staat voor de bereikbaarheid van muziekles voor
Nadere informatieHuiswerk Spreekbeurten Werkstukken
Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.
Nadere informatieKoren zonder Kaf. Verenigd Korenrijk SAMENWERKING TUSSEN ZOVEEL MOGELIJK KOREN
Koren zonder Kaf Verenigd Korenrijk SAMENWERKING TUSSEN ZOVEEL MOGELIJK KOREN Koren zonder kaf Verenigd Korenrijk Samen de schouders er onder Het verenigingsleven heeft het moeilijk in een tijd van crisis
Nadere informatieMusical. Lessuggestie bovenbouw: Lesdoelen: Lesopbouw:
Lessuggestie bovenbouw: Musical Lesdoelen: De kinderen leren welke aspecten van muziek er aan bod komen in een musical. De kinderen leren dat samenzang het zingen van meer stemmen (noten) tegelijk is en
Nadere informatieLuisteren: muziek (A2 nr. 15)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?
Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een
Nadere informatieNiet eerlijk. Kyara Blaak
Kyara Blaak Niet eerlijk Kyara Blaak Kyara Blaak 248media uitgeverij, Steenwijk Grafische realisatie: MDS Grafische Vormgeving Illustraties binnenwerk: Kyara Blaak Alle rechten voorbehouden. Niets uit
Nadere informatieRia Massy. De taart van Tamid
DE TAART VAN TAMID Ria Massy De taart van Tamid De taart van Tamid 1 Hallo broer! Hallo Aziz! roept Tamid. Zijn hart klopt blij. Aziz belt niet zo dikwijls. Hij woont nog in Syrië. Bellen is moeilijk in
Nadere informatieLuisteren: muziek (B1 nr. 2)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U
Nadere informatieUw hond is bang, nerveus, zenuwachtig, U kunt hem niet betrekken in het doen van leuke dingen.
1 Uw hond is bang, nerveus, zenuwachtig, U kunt hem niet betrekken in het doen van leuke dingen. Eerst en vooral is het een voordeel als u weet waarom uw dier zo nerveus is en bang. Er is ook een groot
Nadere informatieHet NLP communicatie model
Het NLP communicatie model Ontdek jouw communicatie waarnemingsfilters Leef je natuurlijk leiderschap 1 Inleiding Op het moment dat veranderingen in een organisatie plaatsvinden is communicatie één van
Nadere informatieSinterklaas, weet je de weg?
november 2012 vanaf 4 jaar tekst: Judith Nieken muziek: Ton Kerkhof - SINTERKLAAS, WEET JE DE WEG? 1 Heb je wel een plattegrondje? Loop je wel het goeie rondje? tekst: Judith Nieken muziek: Ton Kerkhof
Nadere informatieWat er in de Bijbel staat.en andere liederen
Wat er in de Bijbel staat.en andere liederen Wat er in de Bijbel staat.en andere liederen Liedbundel voor kinderevangelisatie Melodieën Bijbelteksten en samenstelling liederen: A.M. Brouwer- Karels Harmonisaties:
Nadere informatieCASESTUDY GEZIN MET KLEINE KINDEREN
CASESTUDY GEZIN MET KLEINE KINDEREN VOORWOORD Waarom een Case Study? Om een inzicht te geven in het beslis-traject dat potentiële tegelkopers doorlopen. Om mensen die in dezelfde situatie zitten van praktisch
Nadere informatieDE ONVOLTOOID TOEKOMENDE TIJD
DE ONVOLTOOID TOEKOMENDE TIJD Een didactiek om het begrip ONVOLTOOID TOEKOMENDE TIJD aan te leren in het 4e leerjaar (Groep 6). Enkele voorafgaande opmerkingen over de toekomende tijd van het werkwoord.
Nadere informatieDe opbouw van notenladders
De opbouw van notenladders Door Dirk Schut Voorwoord Iedereen kent de notennamen wel: a, bes, b, c, cis, d, es, e, f, fis, g en gis, maar wat stellen deze namen voor en waarom vinden we juist deze noten
Nadere informatiePaul Mestrom Mannenkoor St. Remigius
Met veel plezier schrijven wij, de drie voorzitters van de mannenkoren uit Klimmen, Geulle en Someren, een inleidend woord voor het Drie Koren Concert dat in de maand mei 2019 in drie plaatsen wordt uitgevoerd.
Nadere informatieJa, dat weet ik natuurlijk niet. Ik heb hem nog niet geprobeerd. Uitproberen? Wij? Dat doe je toch eerst met een beest?
cène 1 De musical start met een film. In de film zien we de klas. Er wordt les gegeven. Dit is een gewone situatie. Op een gegeven moment gaat de meester/juf weg. (3) C D E F Oooh wat is dit toch saai.
Nadere informatiePresentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A
Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen
Nadere informatieHoe sterker onze kinderen zijn, hoe mooier de wereld wordt. Hans Peter Roel
Ki voor Kinderen Hoe sterker onze kinderen zijn, hoe mooier de wereld wordt. Hans Peter Roel voor Hans Peter Roel Kinderen! Een handboek voor ouders om je kind sterk en weerbaar te maken. Kracht van binnenuit
Nadere informatieOntwikkelingskansen voor ieder kind! Boodschappen. Kansen in kinderen. Boodschappen. voor ouders. Kansen in kinderen
Ontwikkelingskansen voor ieder kind! voor ouders Voorwoord doen met kinderen in de supermarkt is heel leuk. Je moet alleen geen haast hebben! In het thema staat de supermarkt en alles wat je daar kunt
Nadere informatieALLES DUBBEL. Survivalgids. voor startende tweelingmama s. Denise Hilhorst
Voorproefje ALLES DUBBEL Survivalgids voor startende tweelingmama s Denise Hilhorst Inhoud Dubbel van start 7 Dubbel ervaren 8 Dubbel zwanger 10 Dubbel voorbereiden 19 Dubbel bevallen 25 Dubbel voeden
Nadere informatieDeel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties
Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna
Nadere informatieLuisteren: muziek (A2 nr. 1)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieQuinten Vandevelde. !Sprookje. SS + marimba. Tekst: Paul Snoek D/2016/6045/043
Quinten Vandevelde!Srookje SS + marimba Tekst: Paul Snoek D/201/05/03 Eurint ed., Parkbosstraat 3, B-3001 Heverlee Tel.: +32-1-0.0.9 Fax: +32-1-0.70.9 www.eurint.be info@eurint.be Beste dirigent, Wanneer
Nadere informatieEen muziekles over Haydns Schöpfung (voorbeeldles basisschool)
Een muziekles over Haydns Schöpfung (voorbeeldles basisschool) Paul Knöps Dit materiaal is onderdeel van het compendium christelijk leraarschap dat samengesteld is door het lectoraat Christelijk leraarschap
Nadere informatieTheatergroep Locals. www.tgthelocals.com. Lesbrief
Theatergroep Locals www.tgthelocals.com Lesbrief 1. Over de voorstelling De vader van Polle is ooit met de noorderzon vertrokken. Daarom denkt ze dat haar vader ontdekkingsreiziger is en dat zijn schip
Nadere informatieT W E E D E W E R E L D O O R L O G i n p e r s p e c t i e f
1 Tijdens de lessen over de Tweede Wereldoorlog heb je geleerd over Anne Frank. Een joods meisje dat met haar familie ondergedoken zat in het Achterhuis op de Prinsengracht in Amsterdam. Anne hield een
Nadere informatieHet Symfonie orkest. Lessuggestie bovenbouw: Lesdoelen: Lesopbouw:
Lessuggestie bovenbouw: Het Symfonie orkest Lesdoelen: Kinderen maken kennis met klassieke muziek. Ze weten welke instrumenten er in een symfonieorkest te vinden zijn. De kinderen kunnen de verschillende
Nadere informatie