gemeentehuis Leudal Waterparagraaf ontwikkeling Opdrachtgever Gemeente Leudal Dorpstraat ZG Heythuysen Contactpersoon: De heer C.

Transcriptie

1 Waterparagraaf ontwikkeling gemeentehuis Leudal Opdrachtgever Gemeente Leudal Dorpstraat ZG Heythuysen Contactpersoon: De heer C. ten Haaf CSO Adviesbureau voor Milieu-Onderzoek B.V. Contactpersonen D. Duijsings, MSc. Drs. E. Schurink

2 Sleperweg NK Maastricht Postbus BH Maastricht Tel.: Fax: Ontwikkeling gemeentehuis Leudal CONCEPT WATERPARAGRAAF Opdrachtgever Gemeente Leudal Dorpstraat ZG Heythuysen Contactpersoon: De heer C. ten Haaf CSO Adviesbureau voor Milieu-Onderzoek B.V. Contactpersoon De heer D. Duijsings, MSc. De heer drs. E. Schurink Projectcode CSO 08B179 Rapportnummer 08B179.R007.DD.GL Datum 17 juni 2009 Status Opgesteld door Akkoord bevonden door D. Duijsings MSc. Adviseur Bodem Mr. J.J.A.J.M. Timmermans Senior Adviseur Omgeving en Recht

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Algemeen De watertoets De procedure Het project Huidige situatie Het plan Bodemopbouw en geohydrologie Infiltratiemetingen Milieuhygiënische bodemkwaliteit Berging van hemelwater Inleiding Uitgangspunten Conclusies / aanbevelingen... 9 Bijlagen 1 Achtergronden van het infiltratieonderzoek 2 Locaties uitvoering infiltratiemetingen 3 Beschrijving boorprofielen uitgevoerd bij infiltratiemetingen 4 Infiltratiecurves 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009

4 1 Inleiding 1.1 Algemeen Gemeente Leudal heeft het voornemen een nieuw gemeentehuis te realiseren aan de Biesstraat te Heythuizen. Naast het gemeentehuis zullen parkeerplaatsen en groenstroken worden aangelegd. De ligging van de projectlocatie blijkt uit figuur 1. Ten behoeve van dit plan moet een bestemmingsplan worden opgesteld. In de ruimtelijke onderbouwing moet worden ingegaan op de wateraspecten van het plan. Hiertoe is voorliggende waterparagraaf opgesteld. Figuur 1: Ligging projectlocatie 1.2 De watertoets Eind 2000 heeft het kabinet het standpunt Anders omgaan met water vastgesteld. Het op een andere manier omgaan met water én ruimte is nodig om in de toekomst bescherming te kunnen bieden tegen overstromingen en wateroverlast. Per 1 juli 2007 is de nieuwe Wet ruimtelijk ordening (Wro) in werking getreden. Tezamen met deze nieuwe wet is ook een nieuw Besluit ruimtelijke ordening (Bro) van kracht geworden. In het Bro is opgenomen dat zowel bij een bestemmingsplan als een projectbesluit een watertoets verplicht is zodat waterhuishoudkundige doelstellingen expliciet en op evenwichtige wijze in beschouwing worden genomen bij het opstellen van deze plannen. Vooroverleg over de wateraspecten van het plan tussen de initiatiefnemer en de waterbeheerders is verplicht. De voor het plangebied voorgenomen bestemmingsplan vereist inzicht in de wijze waarop rekening is gehouden met de gevolgen van het plan voor de waterhuishoudkundige aspecten: veiligheid water, wateroverlast, waterkwaliteit en verdroging. Gezien de ligging van de projectlocatie zullen de ontwikkelingsplannen geen rol spelen voor wateroverlast en/of verdroging van de onderzoekslocatie en directe omgeving. In onderhavig document worden de aspecten die vanuit waterhuishoudkundig oogpunt een rol spelen naar voren gebracht. Tevens wordt aangegeven hoe hiermee in de plannen wordt omgegaan. 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009 Pagina 1

5 1.3 De procedure Het plangebied ligt binnen het beheergebied van het waterschap Peel en Maasvallei, deze organisatie is verantwoordelijk voor het beheer van waterkwaliteit en waterkwantiteit. Het onderhoud aan de riolering wordt uitgevoerd door de gemeente. Uit de besluitvormingssystematiek van het waterschap blijkt dat indien het plan een verhard oppervlak van de nieuwbouw groter dan m 2 omvat, een watertoets door zowel het betreffende waterschap als de gemeente moet worden uitgevoerd, ongeacht de wettelijke procedure die moet worden gevolgd om de planvorming te realiseren. Gezien het feit dat de oppervlakte van de nieuwbouw groter is dan m 2 dient deze waterparagraaf te worden voorgelegd aan zowel het waterschap Peel en Maasvallei als de gemeente Leudal. Op 15 mei 2009 is telefonisch overleg gepleegd met de heer Tielen van waterschap Peel en Maasvallei. Uit dit gesprek is naar voren gekomen dat het waterschap de voorkeur geeft aan infiltratie van hemelwater binnen de perceelsgrenzen. Indien deze infiltratie (deels) niet mogelijk is, heeft het waterschap de voorkeur om hemelwater het liefst bovengronds tijdelijk te bergen in een infiltratievoorziening. Indien het hemelwater in een bovengrondse infiltratievoorziening niet snel genoeg in de bodem kan infiltreren wordt een (nood)overstort op het gemeentelijk riool aanbevolen. Het waterschap geeft verder aan dat voor de dimensionering van de infiltratievoorzieningen rekening moet worden gehouden met de meest belastende bui met een herhalingstijd van eens per 100 jaar. 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009 Pagina 2

6 2 Het project 2.1 Huidige situatie De ontwikkeling van het gemeentehuis met bijbehorende voorzieningen zal plaatsvinden op een perceel van circa 3 hectare. De locatie is momenteel in gebruik als weidegrond/landbouwgrond. De locatie is (gedeeltelijk) omsloten door afwateringssloten. In het verleden heeft het terrein ook altijd een agrarische functie gehad. Figuur 2.1: Impressie van de huidige situatie van het terrein Het hemelwater dat in de huidige situatie op het perceel valt infilteert grotendeels direct in de bodem. Een klein gedeelte van het hemelwater watert direct af naar de afwateringssloten rondom het perceel. 2.2 Het plan Op het terrein zal het gemeentehuis van gemeente Leudal, parkeerplaatsen en groenvoorzieningen worden gerealiseerd. Een overzicht van het totale plan is weergegeven in figuur B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009 Pagina 3

7 Figuur 2.2: Stedenbouwkundige indeling onderzoekslocatie Figuur 2.2 toont het te bouwen gemeentehuis (wit oppervlak aan noordkant), 230 aan te leggen parkeerplaatsen en verschillende groenvoorzieningen. Tevens is aan de zuid-west kant van het perceel een hemelwaterbuffer gepland. Ook is op twee plaatsen ruimte gereserveerd voor maatschappelijke doeleinden. Op deze plaatsen wordt mogelijk in de toekomst bebouwing gerealiseerd. Het aantal parkeerplaatsen is gebaseerd op het scenario waarin deze bebouwingaanwezig is, en wordt benut. Mogelijk zal het aantal parkeerplaatsen afnemen indien genoemde ruimte niet voor maatschappelijke doeleinden wordt benut, en onbebouwd blijft. In deze waterparagraaf wordt bij het berekenen van de te bergen hoeveelheid hemelwater er van uitgegaan dat de ruimte voor maatschappelijke doeleinden volledig wordt bebouwd. De verhardingen zullen grotendeels elementverhardingen zijn. Dit in het kader van beheer, onderhoud en uitstraling. Grote hoeveelheden asfalt zullen niet worden toegepast. Hiermee wordt in het ontwerp rekening gehouden met de natuurlijke en groene uitstraling van het ontwerp. In tabel 1 wordt de bruto totale toename verhard oppervlak (afgeleid uit figuur 2.2) weergegeven: 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009 Pagina 4

8 Tabel 1: Bruto toename verhard oppervlak 2.3 Bodemopbouw en geohydrologie Onderstaande gegevens zijn ontleend aan de Grondwaterkaart van Nederland, blad 57W, 57O, 58W en 60W (TNO- Op de Bodemkaart van Nederland, schaal 1: (Stiboka Wageningen 1990), wordt de bodem ter plaatse van de onderzoekslocatie aangemerkt als agrarisch gebied. De regionale bodemopbouw in het gebied wordt in tabel 2 samengevat. Tabel 2: Bodemopbouw en geohydrologische situatie Het maaiveld op de onderzoekslocatie varieert tussen de 27.5 m+nap en 29 m+nap. De bodem tot een diepte van 5,0 m-mv bestaat uit matig siltig, zeer fijn tot fijn zand. Tijdens het uitvoeren van het milieuhygiënisch veldwerk [CSO, 2008] is een grondwaterstand variërend tussen 3 en 4 m-mv waargenomen. De grondwaterstroming is zuidoostelijk, richting Maas, gericht. 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009 Pagina 5

9 2.4 Infiltratiemetingen Op 11 februari 2009 is door CSO een infiltratieonderzoek uitgevoerd. Het doel van de infiltratiemetingen is het vaststellen van de doorlatendheid van de bodem. Voor een uitgebreide beschrijving van het uitgevoerd infiltratieonderzoek wordt verwezen naar bijlage 1. In totaal zijn 3 boringen verricht tot 3 m-mv. De ligging van de boorpunten is weergegeven in bijlage 2. Het opgeboorde materiaal is beoordeeld op kleur, textuur, bijmenging(en) en eventuele bijzonderheden. De boorbeschrijvingen zijn opgenomen in bijlage 3. De boorgaten zijn vóór aanvang van de proef met circa 10 liter water voorbenat (verzadigd). De infiltratiecurves van het onderzoek zijn opgenomen in bijlage 4. In tabel 3 staan de berekende K-waarden (Ksat) per proef weergegeven. Tabel 3. Verzadigde horizontale doorlatendheden (traject 0-2,5 m-mv) De gemeten K-waarden van de genoemde bodemtrajecten variëren binnen het onderzoeksgebied tussen de 3,09 en 4,32 m/dag. De op de onderzoekslocatie gemeten k-waarden zijn waarden die passen bij de overwegend fijn- zandige, matige siltige bodem. 2.5 Milieuhygiënische bodemkwaliteit Uit het uitgevoerde bodemonderzoek [CSO, 2008] concluderen wij het volgende: de bodem bevat geen bodemvreemde bijmengingen noch in de boven- noch in de ondergrond; aan het maaiveld en in het opgeboorde bodemmateriaal zijn geen asbesthoudende materialen aangetroffen; lokaal overschrijdt de concentratie cadmium marginaal de achtergrondwaarde; in de ondergrond zijn voor de geanalyseerde parameters geen overschrijdingen van de achtergrondwaarden aangetoond; het grondwater in het onderzoeksgebied is licht (nikkel), en lokaal matig verontreinigd (cadmium en zink) met zware metalen. De verhoogde concentraties van zink en cadmium in het grondwater zijn het gevolg van bemesting van de bodem. De metalen afkomstig van deze bemesting spoelen in een zure zandgrond snel uit naar het grondwater. De verhoogde concentratie nikkel is terug te leiden naar de plaatselijke oxidatie van pyriet. Beide verontreinigingen zijn diffuus en geven geen aanleiding tot het uitvoeren van een nader onderzoek. 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009 Pagina 6

10 3 Berging van hemelwater 3.1 Inleiding De Limburgse waterbeheerders hebben hun visie op het verantwoord afkoppelen neergelegd in de voorkeurstabel. Daarin wordt onderscheid gemaakt tussen oplossingen voor grondoppervlak en dakoppervlak. Niet aankoppelen van hemelwaterafvoer heeft de volgende voordelen: minder overstort van verontreinigd rioolwater op oppervlaktewater; minder (schoon) regenwater wordt onnodig vermengd met afvalwater zodat het ook in de zuiveringsinstallatie moet worden gereinigd; het rioolstelsel kan (op de langere termijn) op kleinere debieten worden gedimensioneerd. Daarnaast kan infiltratie van hemelwater in de bodem bijdragen aan een beperking van eventuele verdroging en draagt het bij aan het op peil houden van de voorraad schoon water. Het uitgangspunt van het overheidsbeleid is afkoppelen, maar wel onder enkele voorwaarden: wateroverlast moet worden voorkomen; schoon hemelwater blijft schoon, en licht verontreinigd water wordt gezuiverd voordat het in de bodem wordt geïnfiltreerd; grondoppervlakken van bedrijven milieucategorie 3, 4 en 5 en daken waarop neerslag van stof- en roetdeeltjes kunnen terechtkomen, zullen in principe worden aangesloten op de riolering; als hemelwater niet kan worden geïnfiltreerd, dan mag vertraagd worden geloosd op oppervlaktewater met behulp van bijvoorbeeld een dynamische buffer. 3.2 Uitgangspunten Het waterschap Peel en Maasvallei heeft aangegeven dat voorzieningen moeten zijn gedimensioneerd op een regenbui met een herhalingsfrequentie van 100 jaar. Uit het infiltratieonderzoek blijkt dat de in het gebied gemeten doorlatendheid van de bodem weinig varieert. Bij het dimensioneren van infiltratievoorzieningen wordt in dit geval uitgegaan van het gewogen gemiddelde van de gemeten doorlatendheid (k-waarde), welke 3,50 m/dag bedraagt. De netto k-waarde waarmee gerekend zal worden bedraagt 1,75 m/dag, rekening houdend met een veiligheidsfactor van 2. Ontwerpbui eens in de 100 jaar De infiltratievoorziening moet, conform de eis van het waterschap Peel en Maasvallei worden gedimensioneerd op de meest belastende bui met een herhalingstijd van 100 jaar. Dit is een bui waarin in 16,3 uur 63 liter water valt op 1 m 2 wateroppervlak. De totale hoeveelheid te bergen water is afhankelijk van het netto verhard oppervlak. In onderstaande tabel (tabel 4) is de hoeveelheid netto verhard oppervlak berekend. 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009 Pagina 7

11 Tabel 4. Berekening netto verhard oppervlak De totale hoeveelheid te bergen hemelwater bedraagt (62mm * m 2 ) 1.008,7 m 3. De aan te leggen hemelwaterbuffer moet dus minimaal 1.008,7 m 3 hemelwater kunnen bergen. Uitgaande van een hemelwaterbuffer van m 2 zou dit een maximale waterhoogte van ( m 3 / m 2 ) 0,50 meter betekenen. Dit water zal in een tijdsbestek van (0,50 m / 1,75 m/dag) 0,29 dagen (= zeven uur) in de bodem infiltreren. Een hemelwaterbuffer die een kleiner oppervlakte beslaat, zal een hogere maximale waterhoogte hebben. Belastende buien in Midden- en Noord-Limburg zijn langdurig van aard (16,3 uur voor een t=100 bui). Gedurende deze bui zal een gedeelte van het hemelwater in de grond infiltreren. Dhr. Tielen van waterschap Peel en Maasvallei heeft een berekening uitgevoerd waarbij hiermee rekening wordt gehouden. In dit geval zal de maximale belasting 30 mm hemelwater per m 2 netto verhard oppervlak zijn. In dit geval zal een t=100 bui een maximale hoeveelheid van 419 m 3 te bergen hemelwater ten gevolgde hebben dat geborgen moet worden binnen de perceelsgrenzen. Uitgaande van een infiltratiebuffer van m 2 levert dit een maximaal waterniveau van 0,21 meter op in de infiltratiebuffer. In dit geval zal het water in de hemelwaterbuffer binnen drie à vier uur na het einde van de bui in de bodem zijn geïnfiltreerd. Verder geeft het waterschap aan dat jaarlijks een bui te verwachten is die 5 centimeter water in de buffer tot gevolg heeft, dat binnen 1 uur in de bodem geïnfiltreerd zal zijn. Hierdoor is het weglaten van een overlaat naar het gemeentelijk riool in deze situatie acceptabel. Beter is het de hemelwaterbuffer zodanig aan te leggen dat, als de hemelwaterbuffer vol zou zijn, het overtollige water afstroomt naar een plek waar het geen overlast veroorzaakt (landbouwgrond, greppel e.d.). Gezien de waargenomen grondwaterstanden van 3 tot 4 m-mv kan er vanuit worden gegaan dat het grondwater het infiltreren van hemelwater in de bodem niet negatief zal beïnvloeden. De ruimte die in de huidige plannen is gereserveerd voor het bergen van hemelwater is ruim voldoende. Bovendien zal een groot gedeelte van het hemelwater de buffer niet bereiken. Gezien het gebruik van halfverhardingen en de grote hoeveelheid groenvoorzieningen binnen het plangebied zal een gedeelte van het hemelwater rechtstreeks op de plaats waar het valt in de bodem infiltreren. In een nader ontwerp moet worden vastgesteld hoe het hemelwater van de daken naar de buffer moet worden geleid. 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009 Pagina 8

12 4 Conclusies / aanbevelingen Gezien de inrichtingsplannen zal er een toename van het verhard oppervlak zijn met circa 1,6 hectare. De volgende punten moeten in acht worden genomen om de waterbelangen zoveel mogelijk veilig te stellen : nieuwe verharde oppervlakken en daken van nieuwe panden niet aansluiten op de riolering, maar hemelwater infiltreren in de bodem; De gemiddelde infiltratiecapaciteit van de bodem is 3,5 m/dag. Volgens waterschap Peel en Maasvallei is dit ruim voldoende voor de aanleg van een infiltratievoorziening; In de huidige plannen is rekening gehouden met het bergen van hemelwater door middel van het aanleggen van een infiltratiebuffer in het zuidwesten van het plangebied. Deze berging moet voldoende gedimensioneerd zijn om 1008,7 m 3 hemelwater te kunnen bergen; De initiatiefnemer zorgt er voor dat de infiltratievoorziening voldoende gedimensioneerd zal zijn om een maximaal belastende bui van 63 mm (met een kans op voorkomen van eens per 100 jaar) te kunnen bergen. Gezien de grootte van de geplande hemelwaterbuffer en de relatief hoge k-waarden van de bodem is waking bij de hemelwaterbuffer niet noodzakelijk. Een noodoverlaat naar het gemeentelijk riool is niet noodzakelijk, wel wordt aangeraden de hemelwaterbuffer zo aan te leggen dat, als de buffer vol zou zijn, het overtollige water afstroomt naar een plek waar het geen overlast veroorzaakt. Om regenwater dat ter plaatse van de daken wordt afgevoerd schoon te houden worden niet-uitlogende bouwmaterialen voor dakbedekking en regenwaterafvoer gebruikt. Het gebruik van halfverhardingen en groenvoorzieningen in de inrichting van het plangebied zorgen ervoor dat een groot gedeelte van het hemelwater direct in de bodem kan infiltreren. In het bouwtechnisch plan, dat onderdeel gaat uitmaken van de aanvraag van de bouwvergunning, zal de initiatiefnemer de infiltratievoorziening nader detailleren, waarbij aandacht zal worden besteed aan de aard van de infiltratievoorziening, de toevoer van het dak naar de infiltratievoorziening en beheer. Geraadpleegde literatuur [CSO, 2008] Verkennend bodemonderzoek diverse percelen aan de N279 en de Walk, ten oosten van Heythuysen Rapport CSO met kenmerk 08.RB618/08B179, datum: 18 december B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009 Pagina 9

13 Bijlage 1: Achtergronden van het infiltratieonderzoek 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009

14 Achtergronden bij de infiltratiecapaciteit van de bodem De infiltratiecapaciteit van de ondergrond verschilt per type ondergrond. Bij de dimensionering van een infiltratievoorziening is het van belang uit te gaan van een zo correct mogelijke inschatting van de infiltratiecapaciteit. Infiltratietesten zijn een hulpmiddel om een inschatting te maken van de infiltratiecapaciteit van de ondergrond. De ondergrond bestaat uit een onverzadigde en een verzadigde zone. De doorlaatbaarheid (of doorlatendheid of infiltratiecapaciteit) van beide zones wordt gekarakteriseerd door de hydraulische geleidbaarheid K. In de verzadigde zone is de hydraulische geleidbaarheid een constante (K sat ), in de onverzadigde zone is dit niet het geval. In de onverzadigde zone speelt de zuigcapaciteit van de bodem een belangrijke rol en is de hydraulische geleidbaarheid een functie van die zuigcapaciteit, die op haar beurt weer een functie is van het watergehalte van de bodem. Zo zal bij een initieel drogere bodem de infiltratiesnelheid groter zijn dan bij een initieel vochtige bodem. De infiltratiesnelheid zal afnemen naarmate het watergehalte in de bodem stijgt, totdat de bodem verzadigd raakt en de infiltratiesnelheid een constante waarde benadert. De infiltratiecapaciteit van een droge bodem is veel groter dan de infiltratiecapaciteit van een volledig verzadigde bodem. Dit betekent dat het beter is te voorkomen dat de infiltratie leidt tot langdurige vernatting, omdat dit de effectiviteit van een infiltratievoorziening sterk vermindert. Bij de interpretatie van infiltratiemetingen als door ons uitgevoerd ( omgekeerde boorgatmethode ) wordt met bovengenoemde processen rekening gehouden. De capaciteit van een infiltratievoorziening verminderd met de tijd door dichtslibbing, een goede aanleg en onderhoud zijn noodzakelijk om de infiltratiecapaciteit te blijven garanderen. De infiltratiecapaciteit van de bodem is tevens afhankelijk van de grondwaterstand. Met name in de winterperiode kunnen hoge grondwaterstanden voorkomen. De Europese Norm hemelwater binnen de perceelgrens [CEN, 2000, in voorbereiding] gaat uit van een minimale dikte van 0,70 meter onverzadigde zone boven het hoogste niveau van de grondwaterspiegel (GHG). Uitgevoerd onderzoek Om een representatief beeld van de doorlatendheid van de bodem binnen het plangebied te verkrijgen zijn drie infiltratieproeven ruimtelijk over het gebied verdeeld. De boringen zijn doorgezet tot een diepte van 3 m-mv. Per boring is een boorbeschrijving conform NEN-5104 opgesteld. De positie van de in dit onderzoek verrichte boringen zijn ingemeten ten opzichte van een vast punt en op de plattegrond van kaartbijlage 1 weergegeven. In het proefgat is een HDPE-filter van 3 meter geplaatst (volledig geperforeerd, diameter 63 mm). Het filtermateriaal zorgt ervoor dat het boorgat niet instort tijdens de proef. Allereerst is de grond rondom het filter verzadigd door een ruime hoeveelheid water via het filter te laten infiltreren, waarbij het boorgat enige tijd volledig vol water staat (voorbenatten). Nadat de bodem verzadigd is, is per boring een infiltratieproef uitgevoerd. Ter verificatie van de betrouwbaarheid van de resultaten is bij alle infiltratiemeting een duplo-bepaling uitgevoerd. 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009

15 De uitgevoerde proef is een niet steady-state infiltratieproef (zogenaamde omgekeerde boorgatmethode ) waarmee de verzadigde doorlatendheid wordt bepaald. Vanwege de praktisch zeer moeilijk uit te voeren steadystate proef (constant debiet en waterpeil) is gekozen voor de niet steady-state infiltratieproef waarbij het waterniveau in het boorgat afneemt in de tijd. Bij de proef wordt het filter in het boorgat wordt wederom gevuld met water waarna door middel van een datalogger de snelheid wordt bepaald waarmee het water uit het boorgat de bodem in zakt. De datalogger (diver) meet maximaal elke twee seconden de hoogte van de waterkolom in het boorgat. Op basis van de metingen wordt de doorlatendheid van de bodem bepaald. Daarnaast kan op basis van de spreiding in de doorlatendheid tussen de meetpunten worden bekeken hoe homogeen de bodem op de onderzoekslocatie is. Berekening K-waarde Het debiet van het water dat uit het boorgat de bodem inloopt volgt uit de volgende vergelijking van Darcy: 2 Q ( t) = K * A( t) = π * r * dh dt met: K = doorlatendheid (m/sec) A = oppervlakte waarover water infiltreert in de bodem (m 2 ) h = waterniveau in het boorgat (m) t = tijd (s) Integratie van deze vergelijking leidt tot de vergelijking: K r Δ = * 2 ( ln( h( t) )) Δ() t Beide vergelijkingen veronderstellen dus een lineair verband tussen ln(h) en de tijd. Dit blijkt voor deze metingen inderdaad op te gaan. In de in bijlage 4 opgenomen grafieken is ln(h) tegen de tijd uitgezet. De mate waarin het lineair verband aanwezig is wordt door middel van de regressie lijn (rode lijn) weergegeven. De berekening van de hydraulische geleidbaarheid in de verzadigde zone(k sat ), opgenomen in tabel 3, volgt uit de onderstaande vergelijking (die is afgeleid van bovenvermelde vergelijking van Darcy: Ksat = Ksat = r(boorgat) = h(t1) = h(t2) = t1 = t2 = (r c /2)*((ln(h(t1))-ln(h(t2)))/(t2-t1)) verzadigde horizontale doorlatendheid Straal boorgat (cm) hoogte waterkolom op t=1 (cm) hoogte waterkolom op t=2 (cm) tijdstip begin van de meting (sec) tijdstip einde van de meting (sec) 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009

16 Bijlage 2: Locaties uitvoering infiltratiemetingen 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009

17

18 Bijlage 3: Beschrijving boorprofielen uitgevoerd bij infiltratiemetingen 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009

19 Boring: I1 Boring: I2 Datum: Opmerking: 0 0 akker akker, Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, donkerbruin, Edelmanboor Datum: Opmerking: 0 0 akker akker, Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, donkerbruin, Edelmanboor Zand, zeer fijn, matig siltig, geeloranje, Edelmanboor Zand, zeer fijn, matig siltig, geeloranje, Edelmanboor Zand, zeer fijn, matig siltig, lichtgrijs, Edelmanboor Boring: I3 Datum: Opmerking: 0 0 akker akker, Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, donkerbruin, Edelmanboor Zand, zeer fijn, matig siltig, oranje, Edelmanboor -70 Zand, zeer fijn, matig siltig, geel, Edelmanboor Projectcode: 08B179 Projectnaam: Heythuyserweg te Heythuysen Schaal 1: 25 getekend volgens NEN 5104

20 Bijlage 4: Infiltratiecurves 08B179.R007.DD.GL Versiedatum 17 juni 2009

21 Infiltratiemeting Leudal, Boring I Tijd (sec) Waterkolom (cm)

22 5,6 5,5 5,4 5,3 5,2 5,1 5 4,9 4,8 Infiltratiemeting Leudal, boring I Tijd (sec) Ln Waterkolom

23 Infiltratiemeting Leudal, boring I1_duplo Tijd (sec) Waterkolom (cm)

24 5,5 5,3 5,1 4,9 4,7 4,5 4,3 4,1 3,9 3,7 3,5 Infiltratiemeting Leudal, boring I1_duplo Tijd (sec) Ln Waterkolom

25 Infiltratiemeting Leudal, borin I Tijd (sec) Waterkolom (cm)

26 5,4 5,2 5 4,8 4,6 4,4 4,2 4 Infiltratiemeting Leudal, boring I Tijd (sec) Ln waterkolom

27 Infiltratiemeting Leudal, boring 2_duplo Tijd (sec) Waterkolom (cm)

28 5,2 5,1 5 4,9 4,8 4,7 4,6 4,5 4,4 4,3 Infiltratiemeting Leudal, boring I2_duplo Tijd (sec) Waterkolom (cm)

29 Infiltratiemeting Leudal, boring I Tijd (sec) Waterkolom (cm)

30 5,4 5,2 5 4,8 4,6 4,4 4,2 4 Infiltratiemeting Leudal, boring I Tijd (sec) Ln waterkolom

31 Infiltratiemeting Leudal, boring I3_duplo Tijd (sec) Waterkolom (cm)

32 5,4 5,2 5 4,8 4,6 4,4 4,2 4 Infiltratiemeting Leudal, boring I3_duplo Tijd (sec) Ln waterkolom