Tevredenheidsonderzoek onder vrijwilligers in de sector Zorg en Welzijn Gemeente Aalsmeer en Uithoorn

Transcriptie

1 Tevredenheidsonderzoek onder vrijwilligers in de sector Zorg en Welzijn Gemeente Aalsmeer en Uithoorn

2 Tevredenheidsonderzoek onder vrijwilligers in de sector Zorg en Welzijn Gemeente Aalsmeer en Uithoorn september 2011

3 COLOFON Samenstelling Annelieke van den Heuvel Anja van Lonkhuijzen Lieke Salomé Vormgeving binnenwerk SGBO Benchmarking Druk SGBO Benchmarking SGBO Benchmarking Postbus HE Den Haag Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze dan ook, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van SGBO. Aan de totstandkoming van deze publicatie is de grootst mogelijke zorg besteed. SGBO kan echter niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele onjuistheden, noch kunnen aan de inhoud rechten worden ontleend.

4 INHOUDSOPGAVE 1 Samenvatting 1 2 Inleiding en werkwijze Inleiding Onderzoeksopzet Leeswijzer 8 3 Resultaten De vrijwilliger uit de sector Zorg en Welzijn Het vrijwilligerswerk in de sector Zorg en Welzijn De ondersteuningsbehoefte van de vrijwilliger De ondersteuning door de vrijwilligersorganisatie De ondersteuning door de Vrijwilligerscentrale Cardanus De vrijwilligersverzekering Tot slot 26 4 Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen 29

5 1 Samenvatting Vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) zijn gemeenten verplicht om jaarlijks een tevredenheidsonderzoek uit te voeren. De gemeente Aalsmeer en de gemeente Uithoorn hebben dit jaar voor een onderzoek onder vrijwilligers gekozen en gebruiken de resultaten voor de evaluatie van het gemeentelijke Wmo-beleid. Onderstaand zijn de samenvattingen van de resultaten per gemeente terug te vinden. Gemeente Aalsmeer In samenwerking met de Vrijwilligerscentrale Cardanus zijn via de vrijwilligersorganisaties gestructureerde, schriftelijke vragenlijsten uitgezet onder vrijwilligers. In de gemeente Aalsmeer zijn 947 vragenlijsten uitgezet, waarvan er 226 ingevuld zijn geretourneerd. Dit levert een responspercentage op van 21%. Met behulp van de ingevulde vragenlijsten wordt antwoord gegeven op de volgende onderzoeksvraag: In hoeverre zijn vrijwilligers in de Zorg en Welzijn sector in Aalsmeer tevreden met de ondersteuning die zij ontvangen? Deze onderzoeksvraag is vertaald in een vijftal deelvragen die onderstaand worden genoemd en voorzien van de resultaten: 1. Wat is de achtergrond van de vrijwilligers in de Zorg en Welzijn sector in Aalsmeer? De meeste vrijwilligers in de gemeente Aalsmeer zijn vrouw (62%) en hebben een leeftijd tussen de 66 en 75 jaar (41%). Het meest genoemde hoogst genoten opleidingsniveau van de vrijwilligers is LBO/MAVO/MULO/VMBO; dit is door 39% van de vrijwilligers genoemd. 14% van de vrijwilligers heeft ook betaald werk en 55% is met pensioen. In het afgelopen jaar hebben de meeste vrijwilligers (28%) tussen de 2 en 4 uur vrijwilligerswerk per week uitgevoerd. Van de vrijwilligers geeft 36% aan langer dan 10 jaar actief te zijn als vrijwilliger. 92% van de vrijwilligers werkt langer dan 1 jaar als vrijwilliger. Uitgezonderd de Anders categorie zijn voor de gemeente Aalsmeer de meeste vrijwilligers actief bij Zorgcentrum Aalsmeer (37%), Nederlandse Rode Kruis (23%) en Vita welzijn & advies. Onder de respondenten geeft 9% aan actief te zijn als bestuursvrijwilliger. De vraag Hoe bent u aan dit vrijwilligerswerk gekomen? geeft als top 3 resultaten: (i) via familie, vrienden en bekenden met 28%, (ii) via een advertentie in blad/krant/tijdschrift met 22% en (iii) via een andere wijze met 18%. De meest genoemde redenen voor het doen van vrijwilligerswerk zijn: Het geeft voldoening (43%), Ik vind het leuk om vrijwilligerswerk te doen (26%) en Ik vind dat het erbij hoort (16%). SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 1

6 Van de vrijwilligers geeft 95% aan dat zij verwachten volgend jaar weer vrijwilligerswerk te doen. Door de mogelijke uitvallers wordt gezondheid het meest genoemd (64%) als reden. Vrijwilligerswerk kan voor een vrijwilliger soms belastend zijn op het fysieke vlak, maar soms ook op het mentale vlak. Van de Aalsmeerse vrijwilligers geeft 25% aan het vrijwilligerswerk vaak of soms als lichamelijk belastend te ervaren. Voor de geestelijke belasting geeft 21% dit aan. 2. In hoeverre hebben zij behoefte aan ondersteuning bij hun vrijwilligerswerk? 33% van de vrijwilligers uit de gemeente Aalsmeer geeft aan dat zij steun verwachten bij hun taak als vrijwilliger. De belangrijkste vormen van ondersteuning zijn: - belangstelling, begrip en waardering; - besprekingen, overleg; - begeleiding, coaching, cursussen, scholing, trainingen en voorlichting; - informatievoorziening. De bovenstaande punten zijn door meerdere vrijwilligers genoemd. Enkele vrijwilligers hebben aangedragen: onkostenvergoeding, subsidieverstrekking, technische ondersteuning en organisatorische ondersteuning. 3. In hoeverre zijn zij bekend met de ondersteuning? Onder de vrijwilligers van de gemeente Aalsmeer is 26% van de vrijwilligers bekend met de Vrijwilligerscentrale Cardanus. De top 3 antwoorden op de vraag hoe de vrijwilligers bij de Vrijwilligerscentrale Cardanus zijn terechtgekomen? is: (1) via de krant/radio/tv met 43%, (2) anders met 19% en (3) via internet met 14%. Van de vrijwilligers in de gemeente Aalsmeer gebruikt 41% één of meer van de diensten van de Vrijwilligerscentrale Cardanus. Het aandeel van alle vrijwilligers (bekend en onbekend met de Vrijwilligerscentrale Cardanus) dat gebruik maakt van de diensten is 11% voor de gemeente Aalsmeer. De twee diensten waar de vrijwilligers het meeste behoefte aan hebben van de diensten van de Vrijwilligerscentrale Cardanus zijn: informatie (39%) en advies (37%). Verder dragen de vrijwilligers geen concrete diensten of aanbod aan als aanvulling op het aanbod van de Vrijwilligerscentrale Cardanus. 4. In hoeverre zijn zij tevreden over de aangeboden ondersteuning? Gemiddeld krijgt de ondersteuning van de Vrijwilligerscentrale Cardanus een 7,4 en dat is een ruime voldoende. Het gaat hier om een beperkt aantal respondenten dat de vraag heeft ingevuld. SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 2

7 5. Is er een verschil in behoefte, bekendheid en/of tevredenheid tussen vrijwilligers met een bestuurlijke functie en vrijwilligers met een uitvoerende functie? Het aandeel vrijwilligers met bestuurstaken is 9% voor de gemeente Aalsmeer en 5% voor de gemeente Uithoorn. Dit is relatief een laag percentage respondenten en dit maakt het uitsplitsen van vragen voor bestuursvrijwilligers versus niet-bestuursvrijwilligers veelal indicatief. Over bestuursvrijwilligers kan worden gezegd: Bestuurders verrichten vaak al langer vrijwilligerswerk en doen meer uur vrijwilligerswerk per week. Zij ervaren het vrijwilligerswerk vaker als geestelijk zwaar en verwachten ook vaker steun. De bekendheid met de Vrijwilligerscentrale Cardanus ligt onder de bestuurders ongeveer 2x zo hoog. Vrijwilligersverzekering In de vragenlijst is ook geïnformeerd naar de bekendheid, het gebruik en de tevredenheid over de vrijwilligersverzekering. Van de vrijwilligers uit de gemeente Aalsmeer geeft 73% aan bekend te zijn met de verzekering, 20% maakt gebruik van de verzekering en alle vrijwilligers zijn (zeer) tevreden. Aanbevelingen naar aanleiding van de onderzoeksresultaten zijn: - Benader de vrijwilliger op een vergelijkbare manier als een werknemer - Vergroot de bekendheid van de Vrijwilligerscentrale Cardanus Gemeente Uithoorn In samenwerking met de Vrijwilligerscentrale Cardanus zijn via de vrijwilligersorganisaties gestructureerde, schriftelijke vragenlijsten uitgezet onder vrijwilligers. In de gemeente Uithoorn zijn 582 vragenlijsten uitgezet, waarvan er 192 ingevuld zijn geretourneerd. Dit levert een responspercentage op van 33%. Met behulp van de ingevulde vragenlijsten wordt antwoord gegeven op de volgende onderzoeksvraag: In hoeverre zijn vrijwilligers in de Zorg en Welzijn sector in Uithoorn tevreden met de ondersteuning die zij ontvangen? Deze onderzoeksvraag is vertaald in een vijftal deelvragen die onderstaand worden genoemd en voorzien van de resultaten: 1. Wat is de achtergrond van de vrijwilligers in de Zorg en Welzijn sector in Uithoorn? De meeste vrijwilligers in de gemeente Uithoorn zijn vrouw (75%) en hebben een leeftijd tussen de 66 en 75 jaar (36%). Het meest genoemde hoogst genoten opleidingsniveau van de vrijwilligers is LBO/MAVO/MULO/VMBO; dit is door 32% van de vrijwilligers genoemd. 22% van de vrijwilligers heeft ook betaald werk en 49% is met pensioen. SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 3

8 In het afgelopen jaar hebben de meeste vrijwilligers (30%) tussen de 4 en 8 uur vrijwilligerswerk per week uitgevoerd. Van de vrijwilligers geeft 40% aan langer dan 10 jaar actief te zijn als vrijwilliger. 94% van de vrijwilligers werkt langer dan 1 jaar als vrijwilliger. Voor de gemeente Uithoorn zijn de organisaties Het Hoge Heem (49%), Thamer Thuis (26%) en Loket WWZ gemeente Uithoorn (Alg. hulpdienst) (7%) het meest genoemd, uitgezonderd de Anders categorie. Onder de respondenten geeft 5% aan actief te zijn als bestuursvrijwilliger. De vraag Hoe bent u aan dit vrijwilligerswerk gekomen? geeft als top 3 resultaten: (i) via een andere wijze met 25%, (ii) via een advertentie in blad/krant/tijdschrift met 22% en (iii) via familie, vrienden en bekenden met 21%. De meest genoemde redenen voor het doen van vrijwilligerswerk zijn: Het geeft voldoening (46%), Ik vind het leuk om vrijwilligerswerk te doen (19%) en Ik vind dat het erbij hoort (15%). Van de vrijwilligers geeft 94% aan dat zij verwachten volgend jaar weer vrijwilligerswerk te doen. Door de mogelijke uitvallers wordt anders het meest genoemd (50%) als reden. Vrijwilligerswerk kan voor een vrijwilliger soms belastend zijn op het fysieke vlak, maar soms ook op het mentale vlak. Van de Uithoornse vrijwilligers geeft 32% aan het vrijwilligerswerk vaak of soms als lichamelijk belastend te ervaren. 42% geeft aan geestelijke belasting te ervaren. 2. In hoeverre hebben zij behoefte aan ondersteuning bij hun vrijwilligerswerk? 41% van de vrijwilligers uit de gemeente Uithoorn geeft aan dat zij steun verwachten bij hun taak als vrijwilliger. De belangrijkste vormen van ondersteuning zijn: - belangstelling en waardering; - besprekingen, overleg; - begeleiding, coaching, cursussen, scholing, trainingen en voorlichting; - feedback; - informatievoorziening. 3. In hoeverre zijn zij bekend met de ondersteuning? Onder de vrijwilligers van de gemeente Aalsmeer is 22% van de vrijwilligers bekend met de Vrijwilligerscentrale Cardanus. De top 3 antwoorden op de vraag hoe de vrijwilligers bij de Vrijwilligerscentrale Cardanus zijn terechtgekomen? is: een gedeelde eerste plaats voor via de krant/radio/tv en anders met beide 35% en de derde plaats voor via de welzijnsstichting met 10%. Van de vrijwilligers in de gemeente Uithoorn gebruikt 23% één of meer van de diensten van de Vrijwilligerscentrale Cardanus. Het aandeel van alle vrijwilligers (bekend en SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 4

9 onbekend met de Vrijwilligerscentrale Cardanus) dat gebruik maakt van de diensten is 5% voor de gemeente Uithoorn. De twee diensten waar de vrijwilligers het meeste behoefte aan hebben van de diensten van de Vrijwilligerscentrale Cardanus zijn: informatie (28%) en het volgen van een cursus (23%). Verder dragen de vrijwilligers geen concrete diensten of aanbod aan als aanvulling op het aanbod van de Vrijwilligerscentrale Cardanus. 4. In hoeverre zijn zij tevreden over de aangeboden ondersteuning? Gemiddeld krijgt de ondersteuning van de Vrijwilligerscentrale Cardanus een 6,8 en dat is een ruime voldoende. Het gaat hier om een beperkt aantal respondenten dat de vraag heeft ingevuld. 5. Is er een verschil in behoefte, bekendheid en/of tevredenheid tussen vrijwilligers met een bestuurlijke functie en vrijwilligers met een uitvoerende functie? Het aandeel vrijwilligers met bestuurstaken is 9% voor de gemeente Aalsmeer en 5% voor de gemeente Uithoorn. Dit is relatief een laag percentage respondenten en dit maakt het uitsplitsen van vragen voor bestuursvrijwilligers versus niet-bestuursvrijwilligers veelal indicatief. Over bestuursvrijwilligers kan worden gezegd: Bestuurders verrichten vaak al langer vrijwilligerswerk en doen meer uur vrijwilligerswerk per week. Zij ervaren het vrijwilligerswerk vaker als geestelijk zwaar en verwachten ook vaker steun. De bekendheid met de Vrijwilligerscentrale Cardanus ligt onder de bestuurders ongeveer 2x zo hoog. Vrijwilligersverzekering In de vragenlijst is ook geïnformeerd naar de bekendheid, het gebruik en de tevredenheid over de vrijwilligersverzekering. Van de vrijwilligers uit de gemeente Uithoorn geeft 77% aan bekend te zijn met de verzekering, 21% maakt gebruik van de verzekering en alle vrijwilligers zijn (zeer) tevreden. Aanbevelingen naar aanleiding van de onderzoeksresultaten zijn: - Benader de vrijwilliger op een vergelijkbare manier als een werknemer - Vergroot de bekendheid van de Vrijwilligerscentrale Cardanus SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 5

10 2 Inleiding en werkwijze 2.1 Inleiding Gemeenten hebben in de afgelopen jaren een steeds belangrijkere rol gekregen in het ondersteunen van mensen die door hun leeftijd of aandoening met beperkingen te maken hebben. Het doel is dat mensen zo lang mogelijk voor zichzelf en hun naasten zorgen en pas als het echt niet anders kan een beroep doen op voorzieningen van de gemeente of zorgaanbieders. Daarvoor werkt de lokale overheid nauw samen met het maatschappelijk middenveld, aanbieders van woon-, zorg- en welzijnsdiensten, vrijwilligers en andere partijen. Met de komst van de Wet maatschappelijke ondersteuning op 1 januari 2007 is deze verandering in gang gezet dan wel bekrachtigd. Hiermee hebben ook mantelzorg en vrijwilligerswerk een specifieke plaats binnen het Wmo-beleid gekregen. In de Wmo gaat prestatieveld 4 expliciet over het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers. Het is voor het eerst dat mantelzorgers en vrijwilligers zijn opgenomen in een wet en als verantwoordelijkheid bij de gemeenten zijn neergelegd. De bedoeling van de Wmo is dat mensen eerst terugvallen op hun directe omgeving als ze zorg nodig hebben, voordat een beroep wordt gedaan op de gemeente. De gemeente kan vervolgens zwaardere, professionele vormen van zorg bieden door middel van veelal algemene beleidsmaatregelen, en veel minder vaak individuele voorzieningen. Het is de taak van de gemeente om het vrijwilligerswerk te (onder)steunen en te waarderen. Sommige gemeenten waren al lang voor de invoering van de Wmo actief in het ondersteunen van vrijwilligers. Voor andere gemeenten is de Wmo een aanleiding om zich hier actiever mee bezig te gaan houden. Veel gemeenten beschikken inmiddels over een vrijwilligerssteunpunt of vrijwilligerscentrale waar vrijwilligers naar toe kunnen voor ondersteuning. De Vrijwilligerscentrale Cardanus is in de gemeenten Aalsmeer, Amstelveen en Uithoorn actief in het ondersteunen van vrijwilligers. De Vrijwilligerscentrale is een onderdeel van Stichting Cardanus. Voor informatie en advies op het gebied van vrijwilligerswerk kunnen inwoners terecht bij de steunpunten in Aalsmeer, Amstelveen of Uithoorn. Doel van het onderzoek Gemeenten zijn in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) verplicht om jaarlijks een tevredenheidsonderzoek onder vragers van maatschappelijke ondersteuning uit te voeren. De gemeenten Aalsmeer en Uithoorn hebben dit jaar voor een tevredenheidsonderzoek gekozen onder vrijwilligers uit de Zorg en Welzijn sector. De resultaten van dit onderzoek willen zij gebruiken voor de evaluatie van het gemeentelijke Wmo-beleid. SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 6

11 Onderzoeksvraag In dit tevredenheidsonderzoek, uitgevoerd door SGBO, staat de volgende onderzoeksvraag centraal: In hoeverre zijn vrijwilligers in de Zorg en Welzijn sector in Aalsmeer en Uithoorn tevreden met de ondersteuning die zij ontvangen? Deze vraag laat zich in meerdere deelvragen vertalen: 1. Wat is de achtergrond van de vrijwilligers in de Zorg en Welzijn sector in Aalsmeer en Uithoorn? 2. In hoeverre hebben zij behoefte aan ondersteuning bij hun vrijwilligerswerk? 3. In hoeverre zijn zij bekend met de ondersteuning? 4. In hoeverre zijn zij tevreden over de aangeboden ondersteuning? 5. Is er een verschil in behoefte, bekendheid en/of tevredenheid tussen vrijwilligers met een bestuurlijke functie en vrijwilligers met een uitvoerende functie? De bovenstaande deelvragen zijn in de vragenlijst nader geoperationaliseerd in diverse vraagstellingen. De gebruikte vragenlijst vindt u in bijlage Onderzoeksopzet De gemeenten Aalsmeer en Uithoorn willen met dit onderzoek inzicht krijgen in de vrijwilligers in de Zorg en Welzijn sector, hun behoeften, hun bekendheid met de ondersteuning, hun gebruik van de ondersteuning en de tevredenheid over deze ondersteuning. Om de onderzoeksvraag In hoeverre zijn vrijwilligers in de Zorg en Welzijn sector in Aalsmeer en Uithoorn tevreden met de ondersteuning die zij ontvangen? te kunnen beantwoorden maken we gebruik van een gestructureerde schriftelijke vragenlijst. Steekproef Wij hebben een gestructureerde schriftelijke vragenlijst ontworpen die per post is uitgezet onder de vrijwilligers uit de Zorg en Welzijn sector. De Vrijwilligerscentrale Cardanus heeft verschillende vrijwilligersorganisaties in de Zorg en Welzijn sector aangeschreven en om medewerking gevraagd bij het versturen van de vragenlijsten. Om de respons te stimuleren kregen de vrijwilligers een begeleidende brief namens het college van burgermeester en wethouders bij de vragenlijst. In deze brief kondigde het college het onderzoek aan en lichtte het doel ervan toe. Het onderzoek is ook aangekondigd op de gemeentelijke website. De organisaties hebben de vragenlijsten met de begeleidende brief en de antwoordenvelop in de week van 13 juni naar de individuele vrijwilligers Zorg en Welzijn verstuurd. SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 7

12 Respons Op basis van de schatting van de populatie van vrijwilligers in de sector Zorg en Welzijn in de gemeente Aalsmeer (1078) en de gemeente Uithoorn (582) is de gewenste steekproefomvang bepaald. Voor de gemeente Aalsmeer zijn 947 vragenlijsten uitgezet onder de vrijwilligers. De gemeente Uithoorn heeft ervoor gekozen om alle vrijwilligers uit de sector aan te schrijven, aangezien de gewenste steekproef bijna gelijk is aan de grootte van de populatie. Vanuit de gemeente Uithoorn zijn 582 vragenlijsten verzonden. Uiteindelijk hebben 418 vrijwilligers de vragenlijst tijdig ingevuld en geretourneerd. Van deze 418 zijn 226 van de vrijwilligers uit de gemeente Aalsmeer en 192 van de vrijwilligers uit Uithoorn. Hiermee kwam de totale respons voor dit onderzoek op 27%. Voor de individuele gemeenten is dit respectievelijk, 21% voor de gemeente Aalsmeer en 33% voor de gemeente Uithoorn. Na de sluitingsdatum zijn nog een aantal ingevulde vragenlijsten binnengekomen; deze zijn niet meegenomen in de resultaten. 2.3 Leeswijzer Voor u liggen de resultaten van het tevredenheidsonderzoek onder vrijwilligers in de Zorg en Welzijn sector. In het volgende hoofdstuk vindt u de resultaten. De conclusies op basis van de uitkomsten van dit onderzoek vindt u in het laatste hoofdstuk van dit rapport. Een aantal vragen uit de vragenlijst zijn ook gesteld in het Belevingsonderzoek Wmo onder inwoners (prestatievelden 1 tot en met 4) over Hierbij is een steekproef getrokken uit alle inwoners boven de 18 jaar. Daar waar mogelijk zijn de resultaten van het belevingsonderzoek in het rapport verwerkt, zodat de resultaten in perspectief kunnen worden geplaatst. Met de resultaten van het belevingsonderzoek is een selectie op de respondenten gedaan; alleen de respondenten met vrijwilligerswerk zijn meegenomen in de vergelijking. In de tabellen worden de resultaten van dit onderzoek weergegeven in de kolom met de titel % BTO. In de bijlage van het rapport zijn de vragenlijst en de rechte tellingen terug te vinden. SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 8

13 3 Resultaten In dit hoofdstuk worden de resultaten besproken. 3.1 De vrijwilliger uit de sector Zorg en Welzijn Deze eerste paragraaf kijkt naar de vrijwilliger als persoon. Wie is de vrijwilliger? Is het een man of vrouw? Welke leeftijd heeft de vrijwilliger? Welk opleidingsniveau heeft de vrijwilliger? En als laatste: verricht de vrijwilliger ook nog betaalde arbeid? Van de vrijwilligers is het overgrote gedeelte vrouw (68%). Dit geldt voor zowel de gemeente Aalsmeer als Uithoorn. Onder de respondenten heeft de gemeente Uithoorn de meeste vrouwelijke vrijwilligers (75%). Uit analyses blijkt dat de gemeente Uithoorn meer vrouwen heeft onder de vrijwilligers. In vergelijking met de resultaten van het belevingsonderzoek zijn de vrouwelijke vrijwilligers in mindere mate vertegenwoordigd, maar ook hier is het merendeel vrouw. De grootste groep van vrijwilligers (39%) uit de sector Zorg en Welzijn is tussen de 65 en 75 jaar oud; deze groep is 41% voor de gemeente Aalsmeer en 36% voor de gemeente Uithoorn. Voor de leeftijdscategorie 36 tot en met 55 jaar bestaat het grootste verschil tussen de gemeente Aalsmeer (13%) en Uithoorn (21%). De vrijwilligers in de gemeenten Aalsmeer en Uithoorn lijken relatief ouder te zijn dan de vrijwilligers uit het belevingsonderzoek. De onderstaande tabel toont de verdeling van het geslacht en wordt de leeftijd van de vrijwilligers getoond. Tabel 1 Geslacht Geslacht en leeftijd van de vrijwilligers uit de sector Zorg en Welzijn % BTO - Man 32% 38% 25% 42% - Vrouw 68% 62% 75% 58% Leeftijd 17 of jonger 0% 0% 0% 0% 18 t/m 35 1% 2% 0% 10% 36 t/m 55 17% 13% 21% 56 t/m 65 30% 31% 28% 66 t/m 75 39% 41% 36% 20% % 13% 16% 7% 62% Tussen de mogelijke opleidingsniveaus van de vrijwilligers zit een grote spreiding. De meeste vrijwilligers (36%) hebben als hoogst genoten opleiding een LBO/ MAVO/ MULO/ VMBO opleiding. Voor de gemeente Aalsmeer is deze groep een paar procent groter (39%) en voor de gemeente Uithoorn een paar procent lager (32%). De vrijwilliger SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 9

14 uit Uithoorn hebben daarentegen een groter aandeel vrijwilligers met een HBO opleiding (24%) dan de referentiegroep (22%) en de gemeente Aalsmeer (16%). In tabel 2 is het hoogst genoten opleidingsniveau van de vrijwilliger terug te vinden voor de gemeente Aalsmeer, de gemeente Uithoorn en de gemeenten tezamen. Tabel 2 Wat is uw hoogst genoten opleiding? Lagere school 9% 9% 9% LBO/MAVO/MULO/VMBO 36% 39% 32% HAVO/VWO 11% 11% 12% MBO: middelbaar beroepsonderwijs 22% 23% 21% HBO: hoger beroepsonderwijs 20% 16% 24% WO: wetenschappelijk onderwijs 2% 3% 2% Naast het vrijwilligerswerk verricht 18% ook betaald werk. Voor de gemeente Aalsmeer is dit een kleiner aandeel (14%) en voor de gemeente Uithoorn een groter aandeel (22%). Ook hier is een verschil; de gemeente Uithoorn heeft meer werkzame vrijwilligers dan de gemeente Aalsmeer. Tabel 3 Hoe kunt u uw situatie het best typeren? Betaald werk voor minder dan 24 uur per week 7% 6% 9% Betaald werk tussen de 24 en 32 uur per week 5% 3% 6% Betaald werk voor 32 uur of meer per week 6% 5% 7% (Vervroegd) gepensioneerd 52% 55% 49% Vrijwillig thuis 20% 21% 18% Werkloos 4% 3% 5% Arbeidsongeschikt 6% 6% 6% Lerend/Studerend 0% 1% 0% De grootste groep vrijwilligers geeft aan met (vervroegd) pensioen te zijn (52%, 55% en 49%). Dit is in lijn met de verwachtingen op basis van de leeftijdsverdeling. 3.2 Het vrijwilligerswerk in de sector Zorg en Welzijn Het vrijwilligerswerk wordt in deze paragraaf besproken aan de hand van de resultaten op de vragen: Hoeveel vrijwilligerswerk is er verricht? Hoe lang wordt het vrijwilligerswerk gedaan? Werkt de vrijwilliger voor een of meer organisaties? Bij welke organisatie wordt het vrijwilligerswerk verricht? Hoe is de vrijwilliger aan het vrijwilligerswerk gekomen? Wat zijn de redenen om vrijwilligerswerk te doen? Verwacht de vrijwilliger volgend jaar wederom vrijwilligerswerk te verrichten? Wordt vrijwilligerswerk als (lichamelijk of geestelijk) zwaar ervaren? SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 10

15 Uit onderstaande tabel blijkt dat geen van de aangeschreven vrijwilligers in het afgelopen jaar geen vrijwilligerswerk hebben gedaan; dit betreft 0% binnen de respons. De meeste vrijwilligers besteden tussen de 2 en 4 uur per week aan vrijwilligerswerk voor de combinatie van beide gemeenten en voor de gemeente Aalsmeer; het gaat hier om 28% van de vrijwilligers. Voor de gemeente Uithoorn is de categorie Ja, 4 tot 8 uur in de week het grootst met 30%. Tabel 4 Heeft u het afgelopen jaar vrijwilligerswerk gedaan? % BTO Ja, incidenteel 24% 27% 21% 41% Ja, tot 2 uur in de week 17% 23% 10% 14% Ja, 2 tot 4 uur in de week 28% 28% 29% 22% Ja, 4 tot 8 uur in de week 22% 15% 30% 12% Ja, 8 uur of meer in de week 8% 6% 11% 12% Nee 0% 0% 0% 0% Ook de categorie tussen de 2 en 4 uur vrijwilligerswerk per week is ruim vertegenwoordigd onder de vrijwilligers uit de gemeente Uithoorn met 29%. Voor de gemeente Aalsmeer is de groep vrijwilligers die incidenteel vrijwilligerswerk verrichten de tweede categorie in percentage. Vrijwilligers in de gemeente Uithoorn verrichten meer uur vrijwilligerswerk per week dan de vrijwilligers in de gemeente Aalsmeer. De vrijwilligers uit het belevingsonderzoek geven relatief vaker aan op incidentele basis vrijwilligerswerk te verrichten. Mogelijk is dit te verklaren door de verschillende manieren van aanschrijven: in het onderzoek voor de gemeente Aalsmeer en Uithoorn zijn de vrijwilligers via de vrijwilligersorganisaties aangeschreven en voor het belevingsonderzoek middels een steekproef uit de gemeentelijke basisadministratie. Uit analyse blijkt dat vrijwilligers met een betaalde baan minder uur vrijwilligerswerk per week verrichten. De meeste vrijwilligers zijn langer dan 10 jaar actief; voor de gemeenten samen is dit door 38% van de respondenten aangegeven. Ook voor de gemeenten Aalsmeer (36%) en Uithoorn (40%) geldt dit. Tabel 5 Hoe lang doet u al vrijwilligerswerk? Minder dan een jaar 7% 8% 6% Tussen de 1 en 5 jaar 31% 31% 30% Tussen de 5 en 10 jaar 24% 25% 24% Langer dan 10 jaar 38% 36% 40% SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 11

16 De meerderheid van de vrijwilligers is actief voor een vrijwilligersorganisatie. Voor de gemeenten samen is dit 55%, voor de gemeente Aalsmeer 54% en de gemeente Uithoorn 57%. In onderstaande tabel is terug te vinden voor welke organisatie de vrijwilliger actief is. Aan vrijwilligers die actief zijn bij meerdere organisaties is gevraagd om de organisatie aan te kruisen waarvoor zij het meeste aantal uren vrijwilligerswerk verrichten. Niet alle vrijwilligers hebben zich hieraan gehouden en daarom is de vraag omgezet naar een meerkeuzevraag. Tabel 6 Voor welke organisatie doet u momenteel vrijwilligerswerk? Zonnebloem 4% 3% 5% Thamer Thuis 12% 0% 26% Het Hoge Heem 22% 1% 49% Zorgcentrum Aelsmeer 21% 37% 1% Verpleeghuis Rozenholm 2% 2% 1% Zorgcentrum t Kloosterhof 3% 5% 1% Vita welzijn en advies 10% 15% 5% Stichting Cardanus 3% 4% 2% Nederlandse Rode Kruis 15% 23% 5% Stichting De Aanloop 1% 2% 0% De Nederlandse Hartstichting 2% 1% 5% RK EHBO-Vereniging St. Vincentius 2% 1% 3% Loket WWZ gemeente Uithoorn (Alg. hulpdienst) 3% 0% 7% Stichting de Wissel 1% 0% 1% Mantelzorg Steunpunt 4% 5% 3% Stichting Ons Tweede Thuis 6% 9% 2% Anders 27% 26% 28% Voor de verdeling over de organisaties is een verschil te zien tussen de gemeente Aalsmeer en Uithoorn. Sommige organisaties zijn specifiek gericht op een van de twee gemeenten. Uitgezonderd de Anders categorie zijn voor de gemeente Aalsmeer de meeste vrijwilligers actief bij Zorgcentrum Aelsmeer (37%), Nederlandse Rode Kruis (23%) en Vita welzijn & advies. Voor de gemeente Uithoorn zijn de organisaties Het Hoge Heem (49%), Thamer Thuis (26%) en Loket WWZ gemeente Uithoorn (Alg. hulpdienst) (7%) het meest genoemd, ook uitgezonderd de Anders categorie. Opvallend is het grote percentage vrijwilligers dat heeft aangegeven bij een andere dan de genoemde organisaties actief te zijn. Voor de gemeente Aalsmeer is dit 26% en voor de gemeente Uithoorn is dit 28%. SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 12

17 De tabel op de vorige pagina laat een andere verdeling zien van de vrijwilligers dan de werkelijke verdeling zoals gebruikt voor het bepalen van de grootte van de steekproef voor zowel de gemeente Aalsmeer als Uithoorn. Voor de gemeente Aalsmeer geldt bijvoorbeeld dat de drie grootste vrijwilligersorganisaties in het steekproefbestand zijn: Zorgcentrum Aelsmeer (21%), Verpleeghuis Rozenholm (13%) en Nederlandse Rode Kruis (10%). Tussen haakjes is het percentage vrijwilligers van het totaal aantal vrijwilligers opgenomen. De drie grootste organisaties voor de gemeente Uithoorn zijn: Het Hoge Heem (34%), Nederlandse Hartstichting (19%) en Thamer Thuis (14%). Het aandeel vrijwilligers dat voornamelijk bestuurstaken uitvoert bij hun vrijwilligerswerk bedraagt 7% voor de gemeenten samen. Voor de gemeente Aalsmeer is dit aandeel 9% en voor de gemeente Uithoorn is dit 5%. In het belevingsonderzoek geeft 25% van de vrijwilligers aan voornamelijk bestuurstaken uit te voeren. Uit de analyses blijkt dat vrijwilligers met voornamelijk bestuurstaken meer uur vrijwilligerswerk per week verrichten en daarnaast ook vaak langer actief zijn als vrijwilliger. De meeste vrijwilligers zijn via familie, vrienden en bekenden aan hun vrijwilligerswerk gekomen; dit geldt voor 25% van de vrijwilligers tezamen. Dit geldt ook voor de gemeente Aalsmeer (28%). De meeste vrijwilligers (25%) uit de gemeente Uithoorn zijn op een andere manier aan hun vrijwilligerswerk gekomen. Dit geldt ook voor de vrijwilligers uit het belevingsonderzoek; 35% heeft het antwoord Anders aangevinkt. Een goede tweede voor de gemeenten samen en apart (allen 33%) is een advertentie in blad/krant/tijdschrift als toeleiding naar het vrijwilligerswerk. De categorie Anders is door 22% van de vrijwilligers als antwoord gegeven. Onderstaand kunt u de resultaten voor alle antwoorden van deze vraag terugvinden. Tabel 7 Hoe bent u aan dit vrijwilligerswerk gekomen? % % Vrijwilligers Aalsmeer % Uithoorn % BTO Via familie, vrienden en bekenden 25% 28% 21% 30% Via een advertentie in blad/krant/tijdschrift Via medewerkers van de organisatie waar ik vrijwilligerswerk doe Via vrijwilligers van de organisatie waar ik vrijwilligerswerk doe Via de vacaturebank van de vrijwilligerscentrale 22% 22% 22% 6% 11% 10% 12% 11% 16% 16% 15% 16% 6% 6% 6% 1% Anders 21% 18% 25% 35% SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 13

18 Opvallend is het verschil bij Via een advertentie in blad/krant/tijdschrift tussen de gemeente Aalsmeer en de gemeente Uithoorn met de resultaten van het belevingsonderzoek. Motieven om vrijwilligerswerk in de sector Zorg en Welzijn te gaan doen kunnen uiteenlopen van een keuze tot een verplichting. De meeste vrijwilligers geven aan vrijwilligerswerk te doen vanuit een positieve insteek. De top 5 redenen om vrijwilligerswerk te doen is gelijk voor de gemeenten samen en apart met veelal kleine verschillen tussen de bijbehorende percentages. De motieven zijn in onderstaande tabel terug te vinden. Tabel 8 Wat is de belangrijkste reden voor u om vrijwilligerswerk te doen? Het geeft voldoening 44% 43% 46% Ik vind het leuk om vrijwilligerswerk te doen 23% 26% 19% Ik vind dat het erbij hoort 16% 16% 15% Ik vind het leuk om andere mensen te ontmoeten Ik ben persoonlijk betrokken bij het werk van de vrijwilligersorganisatie 9% 10% 8% 4% 2% 6% Het geeft structuur in mijn tijdsbesteding 3% 1% 5% Ik wil leren en nieuwe (werk)ervaring opdoen 2% 1% 2% Ik ben maatschappelijk stagiair 0% 1% nvt Het is verplicht vanuit de uitkeringsinstantie (bijvoorbeeld werkleeraanbod of re-integratie) 0% nvt 1% De redenen Ik doe vrijwilligerswerk in het kader van werknemersvrijwilligerswerk en Ik doe vrijwilligerswerk in het kader van mijn studie is door geen van de vrijwilligers aangekruist. Voor Het is verplicht vanuit de uitkeringsinstantie (bijvoorbeeld werkleeraanbod of re-integratie) geldt dat deze niet is aangekruist door een Aalsmeerse vrijwilliger en voor Ik ben maatschappelijk stagiair is dit voor een Uithoornse vrijwilliger. Het overgrote deel van de vrijwilligers verwacht volgend jaar weer vrijwilligerswerk te gaan doen. De percentages zijn: 94% voor de gemeenten samen, 95% voor de gemeente Aalsmeer en 94% voor de gemeente Uithoorn. Voor vrijwilligers met betaald werk geldt dat zij minder vaak positief antwoorden op deze vraag; zij verwachten volgend jaar minder vaak vrijwilligerswerk te verrichten. In het belevingsonderzoek geeft 85% van de vrijwilligers aan dat zij verwachten volgend jaar weer vrijwilligerswerk te doen. Mogelijk heeft dit te maken met het feit dat de vrijwilligers uit het belevingsonderzoek vaker hebben aangegeven incidenteel vrijwilligerswerk te verrichten. Misschien is daarom de betrokkenheid lager. SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 14

19 Genoemde redenen om volgend jaar geen vrijwilligerswerk meer te doen zijn opgenomen in onderstaande tabel. Hier zijn de resultaten terug te vinden voor de gemeente Aalsmeer, de gemeente Uithoorn, de combinatie en het belevingsonderzoek. Tabel 9 Wat is de reden hiervoor? (Meerdere antwoorden mogelijk) % Vrijwilligers % Aalsmeer % Uithoorn % BTO Tijdsgebrek 29% 25% 30% 62% Gezondheid 43% 64% 20% 13% (Reis)kosten 5% 0% 10% 2% Weet niet wat voor soort vrijwilligerswerk ik kan doen 5% nvt 10% 6% Anders 33% 18% 50% - Niet genoemd door de vrijwilligers uit de gemeente Aalsmeer en de gemeente Uithoorn zijn: Geen interesse of behoefte, Problemen met kinderopvang en Weet niet hoe ik aan vrijwilligerswerk kan komen. Deze antwoorden zijn wel gegeven door de vrijwilligers uit het belevingsonderzoek; de percentages zijn respectievelijk: 24%, 3% en 2%. De genoemde redenen om te stoppen met vrijwilligerswerk zijn niet gerelateerd aan door de gemeente gemaakte beleidskeuzes. Voor een vrijwilliger kan vrijwilligerswerk soms belastend zijn op het fysieke vlak, maar soms ook op het mentale vlak. Uit de resultaten blijkt dat het overgrote deel van de vrijwilligers het vrijwilligerswerk niet als zwaar ervaart; dit geldt voor zowel het lichamelijke als op het geestelijke vlak. Toch geeft bijna een derde van de vrijwilligers aan het soms lichamelijk zwaar te vinden; voor geestelijk is dit vergelijkbaar. Onderstaand zijn de resultaten terug te vinden voor de gemeenten Aalsmeer en Uithoorn samen. Figuur 1 Ervaart u het vrijwilligerswerk als zwaar? In de gemeente Uithoorn blijkt een groter deel van de vrijwilligers het vrijwilligerswerk als geestelijk zwaar te ervaren ( Vaak en Soms ). Voor vrijwilligers is het van belang dat zij hun verhaal kwijt kunnen om zo het vrijwilligerswerk veelal als minder geestelijk zwaar te ervaren. Op deze manier houden zij een positief gevoel bij het vrijwilligerswerk en blijven zij hopelijk nog lang actief als vrijwilliger. De resultaten per gemeente zijn opgenomen in de tabel op de volgende pagina. SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 15

20 Tabel 10 Lichamelijk zwaar Lichamelijk en geestelijk zwaar ervaren van vrijwilligerswerk Vaak Soms Niet - Aalsmeer 1% 24% 75% - Uithoorn 0% 32% 68% Geestelijk zwaar - Aalsmeer 1% 20% 80% - Uithoorn 2% 40% 57% Voor het ervaren van de lichamelijke belasting door vrijwilligerswerk wordt een verschil gevonden tussen mannelijke en vrouwelijke vrijwilligers in tegenstelling tot de geestelijke belasting. Vrouwen geven vaker aan het vrijwilligerswerk soms als lichamelijk zwaar te ervaren dan mannen. Vrijwilligers met bestuurstaken ervaren het vrijwilligerswerk vaker geestelijk zwaar dan vrijwilligers met uitvoerende taken. Voor de lichamelijke belasting is geen verschil gevonden. 3.3 De ondersteuningsbehoefte van de vrijwilliger 37% van de vrijwilligers uit de gemeenten Aalsmeer en Uithoorn samen geven aan dat zij steun verwachten bij hun taak als vrijwilliger. Voor de gemeente Aalsmeer is dit 33% en voor de gemeente Uithoorn is dit 41%. Des te ouder de vrijwilliger, des te minder vaak zij steun verwachten. Daarnaast geldt dat vrijwilligers met bestuurstaken vaker aangeven steun te verwachten bij hun taak als vrijwilliger. Veel vrijwilligers hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid om in te vullen in welke vorm zij de ondersteuning graag ingevuld zien worden. Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste vormen per gemeente: Gemeente Aalsmeer: - Belangstelling, begrip en waardering: Hier gaat het om aandacht voor de vrijwilliger als persoon. Soms is vrijwilligerswerk zwaar en het is belangrijk dat hiervoor begrip is vanuit de organisatie en ook dat de medewerkers van de organisatie zich positief opstellen naar de vrijwilligers. Ook begrip vanuit de gemeente is hierbij genoemd. - Besprekingen, overleg: Vrijwilligers willen graag aansluiten bij besprekingen om zo te weten wat er speelt binnen de organisatie. Overleg met andere vrijwilligers wordt gezien als nuttig om ervaringen te delen en elkaar te voorzien van tips en/of adviezen. Ook kan zo een luisterend oor worden geboden of gevonden. SGBO TEVREDENHEIDSONDERZOEK ONDER VRIJWILLIGERS IN AALSMEER EN UITHOORN 16