Monitor drugsincidenten

Transcriptie

1 N. Vogels E.A. Croes Monitor drugsincidenten Tabellenboek

2

3 N. Vogels E.A. Croes MONITOR DRUGSINCIDENTEN TABELLENBOEK 2010 DISCLAIMER De gegevens in dit tabellenboek beschrijven de drugsgerelateerde gezondheidsincidenten die zijn gemeld door de deelnemende instanties in de MDI peilstationregio's. Deze regio's zijn zodanig gekozen dat zij indicatief zijn voor de landelijke situatie. Het tabellenboek geeft geen overzicht van alle drugsgerelateerde gezondheidsincidenten in Nederland. Het is niet toegestaan om zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteurs de informatie uit dit tabellenboek openbaar te maken, te kopiëren, te verspreiden of anderszins actie te ondernemen op basis van de informatie. Trimbos-instituut Utrecht 2011

4 COLOFON Projectleiding Esther Croes Auteurs Neeltje Vogels en Esther Croes Met dank aan Alle deelnemende instanties DIMS Productie Ladenius Communicatie BV Omslagontwerp Ladenius Communicatie BV Artikelnummer: AF1083 Trimbos-instituut Da Costakade 45 Postbus AS Utrecht T: F: , Trimbos-instituut, Utrecht.

5 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Methoden Peilstationregio's Verzamelde gegevens Leeswijzer 8 3. Samenvatting drugsincidenten Cannabis Gebruik van cannabis in de algemene bevolking Marktsituatie Acute gezondheidsincidenten met cannabis in Mate van intoxicatie Combinatiegebruik Ecstasy Gebruik van ecstasy in de algemene bevolking Marktsituatie Acute gezondheidsincidenten met ecstasy in Mate van intoxicatie Combinatiegebruik GHB Gebruik van GHB in de algemene bevolking Marktsituatie Acute gezondheidsincidenten met GHB in Mate van intoxicatie Combinatiegebruik Cocaïne-HCL Gebruik van cocaïne in de algemene bevolking Marktsituatie Acute gezondheidsincidenten met cocaïne in Mate van intoxicatie Combinatiegebruik Opiaten Gebruik van opiaten in de algemene bevolking Marktsituatie Acute gezondheidsincidenten met opiaten in Mate van intoxicatie Combinatiegebruik 55 TRIMBOS-INSTITUUT Inhoudsopgave 3

6 9. Amfetamine Gebruik van amfetamine in de algemene bevolking Marktsituatie Acute gezondheidsincidenten met amfetamine in Mate van intoxicatie Combinatiegebruik Paddo s Gebruik van paddo's in de algemene bevolking Marktsituatie Acute gezondheidsincidenten met paddo's in Mate van intoxicatie Combinatiegebruik Gebruikte literatuur Dankwoord 77 4 TRIMBOS-INSTITUUT

7 1 Inleiding Met enige regelmaat doen zich (ernstige) gezondheidsbedreigende incidenten voor met drugs, ook met 'recreatieve' middelen als ecstasy, GHB, paddo s, cannabis en cocaïne. Dit kunnen direct toxische gevolgen zijn van het gebruikte middel of een combinatie van middelen ('onwelwording'), dan wel (opzettelijke en onopzettelijke) ongelukken, in huiselijke kring, in het verkeer, en overige situaties die plaatsvinden terwijl de patiënt onder invloed van een middel is (ongevallen of trauma s). Sinds januari 2009 houden verschillende medische instanties op gestandaardiseerde wijze gegevens bij over deze acute drugsgerelateerde gezondheidsverstoringen ('drugsincidenten') in Nederland. De gegevens worden verzameld in de Monitor DrugsIncidenten (MDI). De MDI brengt op continue basis aard en omvang van drugsincidenten in kaart om actief ingrijpen mogelijk te maken, direct via het opsporen van het betrokken middel en eventuele waarschuwingsacties, en indirect via beleidsmaatregelen. Rond de monitor bestaat een zich nog steeds uitbreidend netwerk van medische diensten waarin op actuele basis gegevens over nieuwe drugs, mogelijke vervuilingen en gezondheidsverstoringen uitgewisseld kunnen worden. Omdat de gegevens afkomstig zijn uit diverse regio's in het land en worden verzameld door verschillende medische zorgverleninginstanties (ambulancediensten, ziekenhuizen, politieartsen, EHBO-posten op grootschalige evenementen) ontstaat er een breed en geïntegreerd beeld van de drugsincidenten die zich voordoen. De MDI is een aanvulling op en ingebed in het Drugs Informatie en Monitorings Systeem (DIMS), dat sinds 1992 de chemische en toxicologische aspecten van drugs onderzoekt. De DIMS gegevens hebben de afgelopen jaren grote verschuivingen blootgelegd in de concentratie van de werkzame stof THC in cannabisproducten, de samenstelling van ecstasy en amfetamine en hebben het signaleren van de opkomst van nieuwe drugs als GHB mogelijk gemaakt. Tussen de MDI en het DIMS bestaat een intensieve samenwerking. De voortgang van de beide monitors wordt bewaakt door een begeleidingscommissie waarin onafhankelijke deskundigen uit het veld zitting hebben. In dit tabellenboek wordt een overzicht gegeven van de data die in 2010 in het kader van de MDI zijn verzameld. De gemelde incidenten zijn ook samengevat in de MDI Factsheet Hoofdstuk 2 van het tabellenboek behandelt de methode van dataverzameling en de analyse van de verzamelde gegevens. Hoofdstuk 3 toont een samenvatting van alle gemelde incidenten in In de daarop volgende hoofdstukken wordt meer gedetailleerde informatie gegeven over de incidenten die plaatsvonden met de zeven meest gemelde drugs (cannabis, ecstasy, GHB, cocaïne-hcl, opiaten, amfetamine en paddo's). Deze hoofdstukken zijn alle op een zelfde wijze opgebouwd, beginnend met een paragraaf algemene informatie over het middel, gebruik in de bevolking en marktinformatie, en gevolgd door paragrafen over kenmerken van de gemelde acute gezondheidsincidenten. Deze paragrafen bevatten telkens een tabel met daaronder puntsgewijs de belangrijkste bevindingen. TRIMBOS-INSTITUUT Inleiding 5

8 6 TRIMBOS-INSTITUUT

9 2 Methoden 2.1 Peilstationregio's De MDI verzamelt continu anonieme gegevens over drugsincidenten in een aantal peilstationregio's binnen Nederland. De peilstationregio s zijn zodanig gekozen dat zij een voor Nederland indicatief beeld opleveren. In 2010 is het aantal peilstationregio's uitgebreid van vier naar zes (tabel 2.1). Naast informatie uit de zes peilstationregio's worden ook gegevens aangeleverd door organisaties die door het hele land de EHBOpost bemannen op grootschalige evenementen. Binnen de peilstationregio's nemen verschillende medische instanties deel: de afdeling spoedeisende hulp van een (stads)ziekenhuis, een ambulancedienst en in een aantal regio's de politieartsen. Deze verschillende bronnen zien over het algemeen andersoortige incidenten, waardoor een vollediger beeld van de drugsgerelateerde incidenten wordt verkregen. Tabel 2.1 Deelnemende instanties Regio Instanties Startjaar Amsterdam Onze Lieve Vrouwe Gasthuis 2009 RAV Agglomeratie Amsterdam AGZ GGD Amsterdam Eindhoven Catharinaziekenhuis 2010 RAV Veiligheidsregio Brabant Zuidoost GGD Brabant Zuidoost Enschede Medisch Spectrum Twente 2009 Ambulance Oost Groningen Universitair Medisch Centrum Groningen 2009 Ambulancezorg Groningen Nijmegen Canisius Wilhelmina Ziekenhuis 2009 RAV Gelderland-Zuid Purmerend Waterlandziekenhuis RAV Agglomeratie Amsterdam 2010 Niet regio-gebonden: EHBO-post grootschalige evenementen Educare Event Medical Service Stichting Emergency Team Limburg Verzamelde gegevens Een drugsgerelateerd incident is in deze monitor gedefinieerd als: een acute gezondheidsverstoring waarvoor medische hulp wordt gezocht en waarbij de gebruiker onder invloed is van drugs. Drugs zijn gedefinieerd als: illegale psychoactieve middelen die vanwege hun verdovende, stimulerende of hallucinogene werking voor recreatieve doeleinden worden gebruikt. Hoewel niet illegaal worden ook stimulerende energiedranken, of 'energizers', meegerekend. TRIMBOS-INSTITUUT Methoden 7

10 De gezondheidsverstoring kan een lichamelijk of psychisch effect van de intoxicatie (of onthouding) zijn, maar ook een trauma (lichamelijk letsel) dat wordt opgelopen terwijl een individu drugs heeft gebruikt. De patiënt kan zelf medische hulp inroepen of de hulp kan worden ingeschakeld door omstanders of politie. De behandelaar (spoedeisende hulp arts, ambulanceverpleegkundige, politiearts, geschoolde hulpverlener op de EHBO-post van een grootschalig evenement) zal de mate van intoxicatie inschatten aan de hand van de volgende definities: Licht: goed aanspreekbaar, gebruik merkbaar; Matig: onvoldoende aanspreekbaar, duidelijk onder invloed; Ernstig: niet aanspreekbaar, eventueel in combinatie met (sub)comateus, geagiteerd/agressief of gestoorde vitale parameters. De deelnemende instanties verzamelen, naast een aantal persoonskenmerken (leeftijd, geslacht), informatie over de gebruikte drug(s), de eventuele combinatie met alcohol, de mate van intoxicatie, het type incident (intoxicatie of trauma), de setting waarin het incident plaatsvond en het vervolgtraject. De dataverzameling is gebaseerd op zelfrapportage door de patiënt of diens omgeving, en op de klinische blik van de behandelaar. Toxicologische confirmatie is geen vast onderdeel van de procedure, maar wordt wel sporadisch door de behandelaar verricht. Een beperking van zelfrapportage is dat de verkregen informatie, zeker in het geval van alcohol en drugs, zal leiden tot een zekere mate van onderrapportage. Alle afzonderlijke meldingen worden in één centrale database opgeslagen. De data in de database zijn anoniem. Dubbele meldingen (bijvoorbeeld wanneer een individu door de ambulance naar het ziekenhuis wordt gebracht) worden voor zover mogelijk opgespoord en geteld als één incident. 2.3 Leeswijzer Dit tabellenboek bevat de gedetailleerde cijfers over In de tabellen worden percentages weergegeven, tenzij anders vermeld. Voor sommige variabelen worden 'valide percentages' gegeven; in deze gevallen is meer dan 95% van alle antwoorden bekend en worden alleen percentages berekend over deze bekende antwoorden. Wanneer minder dan 95% van de antwoorden bekend is wordt ook de categorie 'overig/onbekend' gebruikt. In de gemelde incidenten wordt een oorzakelijk verband tussen het gebruik van drugs en de gezondheidsverstoring (het incident) wel vermoed maar niet bewezen. Het vermoeden is sterker naarmate de intoxicatie ernstiger is. o Het kan echter worden betwijfeld of er een relatie bestaat tussen sommige (lichte) drugsintoxicaties en vaak voorkomende klachten als algehele malaise, misselijkheid, duizeligheid, desoriëntatie. De patiënt ervaart dit verband zelf vaak wel, en meldt zich bij de hulpverlenende instantie juist met het verhaal dat de gezondheidsverstoring is opgetreden na gebruik van een middel. o Bij de traumata wordt aangenomen dat gebruik van drugs indirect mee kan spelen in het oplopen van een lichamelijk trauma. Door de gedragsverandering (verminderde alertheid, of juist prikkelbaarheid en toegenomen agressie) die kan resulteren uit het onder invloed zijn van drugs krijgt de gebruiker vermoedelijk makkelijker een ongeval. 8 TRIMBOS-INSTITUUT

11 De monitor verzamelt uitsluitend gegevens over acute gezondheidsincidenten met drugs. Als er naast drugs ook alcoholgebruik wordt gemeld is deze informatie in een aparte variabele opgenomen. Incidenten met uitsluitend alcohol worden niet met deze monitor geregistreerd. Regelmatig hebben patiënten met een drugsincident meerdere middelen gebruikt. In deze gevallen komt de patiënt terug in de tabellen van de afzonderlijke middelen. De aantallen patiënten die bij de afzonderlijke middelen worden genoemd kunnen om deze reden niet worden opgeteld. Er is geen onderscheid gemaakt in hoofdmiddel en bijmiddel, omdat deze scheiding in de praktijk vaak niet goed te maken is. 'Cocaïne' is onderverdeeld in basecoke (cocaïne base, of rookbare cocaïne, de vorm die met name wordt gebruikt door problematisch drugsgebruikers) en cocaïne hydrochloride (cocaïne-hcl of snuifcoke, geassocieerd met 'recreatief' drugsgebruik). De term 'paddo's' wordt gebruikt voor verschillende illegale paddenstoelen die de werking van het bewustzijn beïnvloeden. De legale alternatieven heten truffels, sclerotia of tripknollen. In de praktijk blijken hulpverleners het onderscheid moeilijk te kunnen maken, zodat al deze middelen hier in één categorie worden behandeld. De variabele 'vervolgtraject' geeft aan waarheen de patiënt is doorverwezen na eerste medische hulp. Het vervolgtraject 'behandeling ziekenhuis' loopt uiteen van beoordeling en geruststelling op de spoedeisende hulp (bijvoorbeeld na verwijzing door de ambulance of een EHBO-post op een evenement), opname op de spoedeisende hulp voor enkele uren observatie, tot meerdaagse opname en behandeling op een klinische afdeling of de intensive care. De variabele 'setting' heeft betrekking op de plaats waar het incident plaats heeft gevonden. De variabele wordt verzameld om te gebruiken voor preventieve doeleinden. De variabele 'toerist' betreft buitenlanders die voor toeristische doeleinden naar Nederland zijn gekomen. Uit de verzamelde gegevens blijkt deze variabele een belangrijke verklaring te zijn voor de verschillen in incidenten tussen Amsterdam en andere peilstationregio's. Hiermee moet bij de interpretatie van de gegevens rekening worden gehouden. Voor zover relevant worden verschillen tussen groepen (bijvoorbeeld man/vrouw, wel/geen alcohol, wel/geen combinatie met een andere drug) op significantie getoetst met een Chi-kwadraat toets. In 2010 werden er door de verschillende instanties tezamen 2941 drugsincidenten gemeld. Na ontdubbelen van de identieke incidenten bleven er 2852 unieke drugsincidenten over. In 2009, het eerste jaar van de monitor, werden er in totaal 2525 unieke incidenten gemeld. De aantallen zijn niet met elkaar vergelijkbaar omdat het aantal deelnemende instanties in de loop van 2010 is toegenomen (regio's Eindhoven en Purmerend en de EHBO organisatie Stichting Emergency Team Limburg). Er bestaan tussen de regio's grote verschillen in het absolute aantal gemelde incidenten. Ook verschillen de regio s onderling en ten opzichte van de EHBO organisaties in de relatieve verdeling van gebruikte middelen. Dit kan een vertekening geven van de kenmerken die hier worden beschreven voor incidenten met de verschillende drugs. Incidenten die in deze monitor zijn gemeld met cannabis werden bijvoorbeeld vaak gemeld door toeristen. Echter, het absolute aantal incidenten na cannabisgebruik was het grootst in de regio Amsterdam en in Amsterdam waren relatief veel incidenten na drugsgebruik onder toeristen. Zie voor verduidelijking ook tabellen 3.9 en 3.10 en figuren 3.1 en 3.2. TRIMBOS-INSTITUUT Methoden 9

12 Tabel 2.2 Regionale verdeling drugsincidenten. Peiljaren 2009 en n= n=2852 Regio Amsterdam Eindhoven Enschede Groningen Nijmegen Purmerend Niet regio-gebonden EHBO-post grootschalige evenementen Totaal In percentages. Tabel 2.3 Drugsincidenten per dienst. Peiljaren 2009 en n=2525 Dienst Politieartsen EHBO-post grootschalige evenementen 2010 n=2852 Ambulance Ziekenhuis Totaal In percentages Amsterdam heeft het grootste aandeel in het totaal aantal incidenten (tabel 2.2). De daling in 2010 van het aantal incidenten door het Amsterdamse ziekenhuis is organisatorisch van aard en reflecteert niet een afname van het werkelijk aantal incidenten (tabel 2.3). Uit de vergelijking met 2009 is duidelijk dat de daling van het absolute aantal meldingen uit dit ziekenhuis niet selectief bepaalde typen incidenten of middelen betreft, en daarmee de overall resultaten van de monitor niet beïnvloedt. 10 TRIMBOS-INSTITUUT

13 3 Samenvatting drugsincidenten 2010 Tabel 3.1 Overzicht totaal aantal gemelde incidenten in de peilstationregio's. Peiljaar 2010 Geslacht Leeftijd 1 Mate van intoxicatie 1 Type incident Vervolgtraject Setting Combinatie van drugs Combinatie met alcohol Toerist Man Vrouw 0-24 jaar 25+ jaar Licht Matig Ernstig Intoxicatie Trauma Naar huis Behandeling ziekenhuis 2 Insluiting politiecel Overleden Overig/onbekend Thuis Straat/verkeer Horeca Dance-event Overig/onbekend Ja Nee Ja Nee Onbekend Ja Nee Onbekend (n=2852) In percentages. 1 Valide percentages weergegeven (percentage bekend >95%). 2 Inclusief ziekenhuisopname. 3 Afgerond van 0,2%: zes patiënten zijn overleden De belangrijkste bevindingen: Patiënten met een drugsgerelateerd gezondheidsincident waren vaker man dan vrouw. Iets minder dan de helft van alle drugsincidenten vond plaats onder jongeren of jongvolwassenen (0-24 jaar). In meer dan de helft van alle gemelde incidenten was de intoxicatie van lichte aard; in 13% van de gevallen werd een ernstige intoxicatie vastgesteld. Meer dan een kwart van de patiënten onderging na de eerste medische hulp een verdere behandeling in het ziekenhuis. Het betreft patiënten die door de ambulance naar het ziekenhuis werden vervoerd of patiënten die door de politieartsen of de TRIMBOS-INSTITUUT Samenvatting 11

14 hulpverleners op de EHBO-posten van grote evenementen werden verwezen naar (de spoedeisende hulp van) het ziekenhuis. Het betreft ook patiënten die na een initiële behandeling op de spoedeisende hulp van het ziekenhuis voor verdere behandeling in het ziekenhuis moesten blijven. De patiënten die na initiële behandeling op de spoedeisende hulp geen vervolgbehandeling in het ziekenhuis nodig hadden worden hier niet onder gerekend. Zes van de 2852 gemelde incidenten hadden een dodelijke afloop. Een samenloop van individuele omstandigheden leek in deze gevallen de meest waarschijnlijke oorzaak van overlijden. In vijf van de zes was er sprake van combinatiegebruik van meerdere middelen. Er waren in deze gevallen geen aanwijzigen voor vervuilingen of een acuut risico voor de volksgezondheid. Voor het overgrote deel van de patiënten hing de reden om hulp te zoeken samen met verschijnselen passend bij een intoxicatie. In 15% van de gevallen werd aangegeven dat er meer dan één illegale drug was gebruikt. De combinatie met alcoholgebruik werd in bijna de helft van de incidenten gemeld. Bij 40% van de incidenten was niet geregistreerd of de patiënt toerist was of niet. o Van het overige wel bekende deel was bijna 1 op de 4 patiënten met een drugsgerelateerd gezondheidsincident toerist. o In Amsterdam was het aandeel van toeristen in het totaal aantal incidenten 58% (van 497 gevallen waarin bekend was of het om een toerist ging of niet); in de overige regio's tezamen betrof 7% van de incidenten een toerist (van de 244 gevallen waarin status toerist bekend was); bij de EHBO-posten van grootschalige evenementen was 11% toerist (van 980 bekende gevallen). 12 TRIMBOS-INSTITUUT

15 Tabel 3.2 Overzicht totaal aantal incidenten naar gebruikte drug en type incident. Peiljaar 2010 (n=2852) Intoxicatie 1 Trauma 1 Cannabis 29, Ecstasy 20, GHB 13, Cocaïne-HCl 6, Amfetamine 2, Opiaten 2, Basecoke 2 0, Paddo's/truffels 2, Ketamine 2 0, Energizer 2 0, LSD 2 0, Andere/onbekende drug 6, Combinatie van drugs 15, Totaal In percentages. 1 Percentages intoxicatie en trauma zijn gegeven per drug. 2 Vanwege kleine aantallen dienen gegeven percentages voor basecoke, ketamine, energizer en LSD voorzichtig geïnterpreteerd te worden. De belangrijkste bevindingen: Incidenten na gebruik van cannabis als enige drug werden het meest gezien (29%), gevolgd door incidenten na ecstasy- en GHB-gebruik. Dit wordt in belangrijke mate verklaard door de grote bijdrage aan het aantal incidenten vanuit de regio Amsterdam (veel incidenten na gebruik van cannabis en GHB) en door de aanbieders van EHBO-posten op grootschalige evenementen (veel incidenten na ecstasy- en GHB-gebruik). Incidenten na gebruik van basecoke, ketamine, energizer of LSD als enige drug werden zelden gemeld (in de absolute aantallen respectievelijk 18, 16, 25 en 2 incidenten). In 6% van de incidenten was de gebruikte drug niet bekend of werd een middel genoemd dat niet in bovenstaande lijst is opgenomen ('Andere/onbekende drug'). Het aantal incidenten waarvan werd vermoed dat drugsgebruik een rol heeft gespeeld bij het oplopen van een trauma, was beperkt (10%). Het is aannemelijk dat onderrapportage hierin een rol speelt, omdat in deze gevallen de aandacht primair zal gaan naar het lichamelijk letsel. Voor de behandeling daarvan is het gebruik van drugs niet altijd relevant en zal daarom vaak niet worden uitgevraagd. Na incidenten na gebruik van cocaïne als enige drug was een lichamelijk trauma beduidend vaker dan bij de andere typen drugs de voornaamste reden van hulp zoeken. Daarentegen stond bij patiënten die GHB hadden gebruikt een lichamelijk trauma slechts bij uitzondering op de voorgrond. TRIMBOS-INSTITUUT Samenvatting 13

16 Tabel 3.3 Mate van intoxicatie per drug. Peiljaar 2010 Licht Matig Ernstig Cannabis Ecstasy GHB Cocaïne-HCl Amfetamine Opiaten Basecoke Paddo's/truffels Ketamine Energizer LSD Andere/onbekende drug Combinatie van drugs Totaal In percentages. 1 Vanwege kleine aantallen dienen gegeven percentages voor basecoke, ketamine, energizer en LSD voorzichtig geïnterpreteerd te worden. Tabel 3.4 Mate van intoxicatie per geslacht. Peiljaar 2010 Man Vrouw * Totaal Lichte intoxicatie Matige intoxicatie Ernstige intoxicatie In percentages. 1 Valide percentages weergegeven (percentage bekend >95%). * p<0.05 (Chi-kwadraat test bij verdeling 'man' versus 'vrouw') Tabel 3.5 Mate van intoxicatie per type incident. Peiljaar 2010 Intoxicatie Trauma * Totaal Lichte intoxicatie Matige intoxicatie Ernstige intoxicatie In percentages. 1 Valide percentages weergegeven (percentage bekend >95%). * p<0.05 (Chi-kwadraat test bij verdeling 'intoxicatie' versus 'trauma') Tabel 3.6 Mate van intoxicatie per leeftijdscategorie. Peiljaar jaar 25+ jaar * Totaal Lichte intoxicatie Matige intoxicatie Ernstige intoxicatie In percentages. 1 Valide percentages weergegeven (percentage bekend >95%). * p<0.05 (Chi-kwadraat test bij verdeling '0-24 jaar' versus '25+ jaar') De belangrijkste bevindingen: Ernstige intoxicaties werden vooral gezien na gebruik van GHB en opiaten (bij >30% van de incidenten met deze middelen was sprake van een ernstige intoxicatie). Ecstasy, cannabis en amfetamine als enige drug veroorzaakten gemiddeld meer lichte intoxicaties (>70%). In hooguit 6% van de gevallen was de intoxicatie ernstig. De aantallen incidenten na gebruik van basecoke, ketamine, LSD en energizer als enige drug waren laag en percentages moeten met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd. De mate van intoxicatie was onder mannen vaker ernstig dan onder vrouwen. Patiënten met een trauma als voornaamste klacht hadden in bijna 30% van de gevallen een matig-ernstige intoxicatie. De intoxicatie onder volwassenen was gemiddeld ernstiger dan onder jongeren. 14 TRIMBOS-INSTITUUT

17 Tabel 3.7 Vervolgtraject per drug. Peiljaar 2010 Naar huis Behandeling ziekenhuis 1 Overig 2 Cannabis Ecstasy GHB Cocaïne-HCl Amfetamine Opiaten Basecoke Paddo's/truffels Ketamine Energizer LSD Andere/onbekende drug Combinatie van drugs Totaal In percentages. 1 Verdere behandeling in ziekenhuis, inclusief ziekenhuisopname. 2 Inclusief insluiting in politiecel. 3 Vanwege kleine aantallen dienen gegeven percentages voor basecoke, ketamine, energizer en LSD voorzichtig geïnterpreteerd te worden. Tabel 3.8 Vervolgtraject per type dienst. Peiljaar 2010 Naar huis Behandeling ziekenhuis 1 Overig 2 Ambulance Ziekenhuis Politieartsen EHBO-post grootschalige evenementen Totaal In percentages. 1 Verdere behandeling in ziekenhuis, inclusief ziekenhuisopname. 2 Inclusief insluiting in politiecel. De belangrijkste bevindingen: Na een incident met ecstasy of amfetamine als enige gebruikte drug konden de meeste patiënten na eerste hulpverlening direct naar huis (>70%). Deze incidenten werden overigens voornamelijk gemeld door de EHBO-posten op evenementen. Incidenten na ecstasy- of amfetaminegebruik die werden gezien door de andere medische diensten konden slechts in 33% van de gevallen na eerste hulp naar huis. Bij drie vijfde van de incidenten na opiaatgebruik was verdere behandeling in het ziekenhuis geïndiceerd. Ook patiënten met een incident na GHB-gebruik hadden relatief vaak (46%) aanvullende behandeling in een ziekenhuis nodig. De aantallen incidenten met gebruik van basecoke, ketamine, LSD en energizers als enige drug waren te laag om uitspraken over te doen. Bij patiënten die door de ambulance werden gezien was in 45% van de gevallen behandeling door uitsluitend het ambulancepersoneel voldoende. 49% van de patiënten werd voor verdere behandeling vervoerd naar het ziekenhuis. Patiënten die zich op de spoedeisende hulp van het ziekenhuis meldden konden in 65% van de gevallen na behandeling op de SEH naar huis en kregen in 31% van de gevallen een vervolgbehandeling in het ziekenhuis. Patiënten bij wie de politieartsen in consult werden geroepen werden zelden (1%) voor verdere behandeling vervoerd naar het ziekenhuis. Het merendeel werd ingesloten in de politiecel (88%), werd elders heengebracht of mocht naar huis. Ook de incidenten die zich voordeden op grootschalige evenementen hoefden zelden (2%) voor verdere behandeling naar het ziekenhuis. TRIMBOS-INSTITUUT Samenvatting 15

18 Tabel 3.9 Regionale verdeling van drugs bij de gemelde incidenten. Peiljaar 2010 Amsterdam Eindhoven Enschede Groningen Nijmegen Purmerend Cannabis Ecstasy GHB Cocaine-HCl Amfetamine Opiaten Basecoke Paddo's/truffels Overig Combinatie Totaal In absolute aantallen. NB EHBOs op dance-events zijn niet regiogebonden en niet opgenomen in deze tabel. De belangrijkste bevindingen: Vanuit de regio Amsterdam (en door de EHBO-posten op grootschalige evenementen, zie tabel 3.10) zijn veruit de meeste incidenten gemeld; bij het interpreteren van de gegevens moet hiermee rekening worden gehouden. Er waren grote regionale verschillen in de typen drugs die bij de gemelde gezondheidsincidenten betrokken waren (figuur 3.1). Bij de incidenten in Amsterdam speelde cannabisgebruik vaak een rol. Ook kwamen nagenoeg alle incidenten na gebruik van paddo's/truffels hier vandaan. In de regio's Eindhoven, Groningen en Nijmegen waren relatief veel incidenten na gebruik van GHB als enige drug, tot wel een derde van de problemen in Eindhoven. In absolute aantallen was het aantal GHB-incidenten het hoogst in Amsterdam. In Enschede en Eindhoven werden relatief veel incidenten met opiaten gemeld. Figuur 3.1 Regionale verdeling van drugs bij de gemelde incidenten. Peiljaar % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Combi Overig Paddo's/truffels Basecoke Opiaten Amfetamine Cocaine HCl GHB Ecstasy Cannabis 0% Amsterdam Eindhoven Enschede Groningen Nijmegen Purmerend 16 TRIMBOS-INSTITUUT

19 Tabel 3.10 Verdeling van drugs per dienst bij de gemelde incidenten. Peiljaar 2010 Ambulance Ziekenhuis Politieartsen EHBO dance-events Cannabis Ecstasy GHB Cocaine-HCl Amfetamine Opiaten Basecoke Paddo's/truffels Overig Combinatie Totaal In absolute aantallen. De belangrijkste bevindingen: Door de ambulancediensten (vooral uit de regio Amsterdam) en door de EHBOposten op grootschalige evenementen zijn veruit de meeste incidenten gemeld; bij het interpreteren van de gegevens moet hiermee rekening worden gehouden. De diensten verschillen in de verdeling van de drugs die geassocieerd zijn met de incidenten (figuur 3.2). Ambulance en ziekenhuis lijken het meest op elkaar en zagen veel incidenten na cannabisgebruik. De meeste gegevens van ambulance en ziekenhuis kwamen overigens uit Amsterdam. De EHBOs op de grote dance-events meldden vooral incidenten na ecstasygebruik. Politieartsen zagen relatief veel gezondheidsincidenten met cocaïne-hcl. Figuur 3.2 Verdeling van drugs per dienst bij de gemelde incidenten. Peiljaar % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Combi Overig Paddo's/truffels Basecoke Opiaten Amfetamine Cocaine HCl GHB Ecstasy Cannabis 0% Ambulance Ziekenhuis Politieartsen EHBO danceevents TRIMBOS-INSTITUUT Samenvatting 17

20 18 TRIMBOS-INSTITUUT

21 4 Cannabis Cannabis is afkomstig van de plant Cannabis Sativa. De belangrijkste verschijningsvormen van cannabis op de gebruikersmarkt zijn 'wiet' (of marihuana, de gedroogde vrouwelijke bloemtoppen van de plant) en 'hasj' (geperste en geconcentreerde vorm uit de hars van de bloemen en de bovenste bladeren). De sterkte van cannabis wordt bepaald door de hoeveelheid THC (delta-9-tetrahydrocannabinol). Daarnaast speelt waarschijnlijk de stof CBD (cannabidiol) een rol bij het gezondheidsrisico van cannabis. CBD beïnvloedt het effect van THC en werkt vermoedelijk beschermend tegen (acute) psychotische effecten (Fielding and Morrison, 2010). CBD is uit de Nederlandse wiet vrijwel geheel verdwenen, waardoor nederwiet riskanter kan zijn dan buitenlandse hasj. De acute ongewenste psychologische effecten van cannabis zijn niet goed voorspelbaar en bestaan uit veranderingen in gevoel, perceptie, denkvermogen en psychomotorische functies. De acute fysiologische effecten zijn dosisafhankelijk en omvatten een verhoogde hartslag, hypotensie, tremoren, spierzwakte en bronchodilatatie Gebruik van cannabis in de algemene bevolking Het Nationaal Prevalentie Onderzoek van 2009 levert de meest recente cijfers over het gebruik van cannabis in de algemene bevolking (van Rooij et al., 2011). Het recente gebruik geeft het aantal mensen aan dat het afgelopen jaar wel eens heeft geblowd, het actuele gebruik is het aantal mensen dat de afgelopen maand blowde. In 2009 lag het recente gebruik van cannabis onder mensen van jaar in Nederland op 7,0%; het actuele gebruik op 4,2%. Consumptie van cannabis was het hoogst onder jongeren en jongvolwassenen (15-24 jaar). Het recente gebruik in deze groep lag in 2009 op 16,1% en het actuele gebruik op 8,3%. Meer mannen dan vrouwen gebruiken cannabis Marktsituatie De THC-monitor, ondergebracht bij het Trimbos-instituut, onderzoekt jaarlijks het THCgehalte van de verschillende cannabisproducten die in Nederlandse coffeeshops worden verkocht (Rigter en Niesink, 2011). De samenstelling van nederwiet is de afgelopen 5 jaar redelijk stabiel gebleven en bevat 15-18% THC. Nederwiet is het meest gebruikte cannabisproduct in Nederland. Het THC gehalte van geïmporteerde wiet ligt een stuk lager en schommelde de afgelopen jaren tussen 5-10%. Hasj is een geconcentreerd product en bevat daarom gemiddeld hogere concentraties THC dan wiet (uiteenlopend van 14-30% THC). In nederwiet zit vrijwel geen CBD (0,2%); de in Nederland verkochte, geïmporteerde hasj bevat gemiddeld 7% CBD. TRIMBOS-INSTITUUT Cannabis 19

22 4.2.1 Acute gezondheidsincidenten met cannabis in 2010 Tabel 4.1 Gemelde incidenten waarbij cannabis was gebruikt. Peiljaar 2010 Geslacht Man Vrouw Leeftijd jaar 25+ jaar Mate van intoxicatie 1 Licht Matig Ernstig Type incident Intoxicatie Trauma Vervolgtraject Naar huis Behandeling ziekenhuis 2 Insluiting politiecel Overleden Overig/onbekend Setting Thuis Straat Horeca Dance-event Overig/onbekend Combinatie met alcohol Ja Nee Onbekend Toerist Ja Nee Onbekend Cannabis (n=970) als enige drug (n=831) met andere drug(s) (n=139) In percentages. Bij de interpretatie van de gegevens in deze tabel moet worden meegewogen dat 81% van alle incidenten waarbij cannabisgebruik is vermeld afkomstig is uit Amsterdam. 1 Valide percentages weergegeven (percentage bekend >95%). 2 Inclusief ziekenhuisopname. 3 Afgerond van 0,3%: drie patiënten zijn overleden. * p<0.05 (Chi-kwadraat test bij verdeling 'cannabis als enige drug' versus 'cannabis met andere drugs') * * * * Tabel 4.1 geeft een overzicht van de gemelde incidenten waarbij cannabis was gebruikt. In figuur 4.1 wordt, uitgesplitst naar geslacht, de leeftijdsverdeling van patiënten met een gezondheidsincident na cannabisgebruik weergegeven. De belangrijkste bevindingen: Bij de interpretatie van de gegevens in dit hoofdstuk moet worden meegewogen dat 81% van alle gemelde incidenten na cannabisgebruik afkomstig is uit de regio Amsterdam. In 2010 speelde cannabisgebruik een rol bij 970 van de in totaal 2852 incidenten (34%). Hiervan was in 831 gevallen cannabis de enige gemelde illegale drug, bij de overige 139 incidenten was naast cannabis nog een andere drug gebruikt. 20 TRIMBOS-INSTITUUT

23 Na gebruik van cannabis gecombineerd met (een) andere illegale drug(s) werden significant meer matig-ernstige intoxicaties gemeld dan na het enkelvoudige gebruik van cannabis (59% versus 30%). Daarnaast was bij combinatiegebruik een intoxicatie vaker reden om hulp te zoeken dan in de gevallen waar alleen cannabis was gebruikt (95% versus 84%). Bij de incidenten waar de patiënt als enig drugsgebruik consumptie van cannabis meldde, was in 40% van de gevallen ook alcohol gedronken. Bij de incidenten waarbij naast cannabis ook nog een andere illegale drug was gebruikt, was het gerapporteerde gebruik van alcohol significant hoger (50%). Mannen meldden vaker dan vrouwen een incident met cannabis (72% versus 28%). Mannen hadden ook relatief vaker een incident waarbij gebruik van cannabis was gecombineerd met een andere drug. Incidenten geassocieerd met cannabisgebruik werden op alle leeftijden gezien, maar de meeste vonden plaats in de leeftijdscategorie jaar (figuur 4.1). Het percentage toeristen onder de mensen met een cannabisincident was hoog. Na een incident geassocieerd met cannabisgebruik kon twee derde van de patiënten na eerste hulpverlening weer naar huis. De hulpverlening bestond dan vooral uit advies en geruststelling van de patiënt. Een vervolgbehandeling in het ziekenhuis was in een kwart van de incidenten noodzakelijk. Bij drie van de zes incidenten in 2010 met een dodelijk afloop was (ook) cannabis gebruikt; tweemaal in combinatie met andere drugs, waaronder heroïne, en eenmaal was uitsluitend cannabis gebruikt. In dit laatste geval heeft gebruik, waarschijnlijk in combinatie met andere factoren zoals stress en prestatiedruk, geleid tot een psychotische staat waarin de gebruiker zichzelf met een messteek om het leven heeft gebracht. Figuur Leeftijdsverdeling van incidenten waarbij cannabis een rol speelde, uitgesplitst naar geslacht. Peiljaar Vrouw Man In absolute aantallen. TRIMBOS-INSTITUUT Cannabis 21

24 4.2.2 Mate van intoxicatie Figuur 4.2 Verdeling in mate van intoxicatie voor geslacht, leeftijd, toerist en combinatie met alcohol van incidenten waarbij cannabis als enige drug een rol speelde. Peiljaar 2010 vrouw man n= jaar 0 24 jaar met alcohol zonder alcohol n=803 n=812 * licht matig ernstig geen toerist toerist n=371 0% 20% 40% 60% 80% 100% * p<0.05 (Chi-kwadraat toets bij verdeling tussen groepen). Figuur 4.2 geeft de mate van intoxicatie weer per geslacht, leeftijdscategorie (0-24 jaar/25 jaar of ouder), wel/geen toerist en wel/geen bijkomend alcoholgebruik van de incidenten geassocieerd met gebruik van cannabis als enige drug. De belangrijkste bevindingen: Intoxicaties onder invloed van cannabis als enige drug waren overwegend van lichte aard (ongeveer 70%). De mate van intoxicatie verschilde slechts weinig tussen de geslachten, leeftijdscategorieën en het wel of niet zijn van toerist. Echter, gebruik van cannabis gecombineerd met alcohol was geassocieerd met meer matig-ernstige intoxicaties dan wanneer alléén cannabis was gebruikt. 22 TRIMBOS-INSTITUUT

25 4.2.3 Combinatiegebruik Tabel 4.2 Aantal incidenten met alleen cannabis of gecombineerd met andere drug(s) en/of alcohol. Peiljaar 2010 Totaal Zonder alcohol Met alcohol Alcohol onbekend Cannabis drug drugs drugs drugs Totaal In absolute aantallen. Tabel 4.3a Mate van intoxicatie van incidenten met alleen cannabis of gecombineerd met andere drug(s), ongeacht alcoholgebruik. Peiljaar 2010 Totaal 1 licht matig ernstig Cannabis (71%) 196 (24%) 47 (6%) + Amfetamine Ecstasy (63%) 6 (22%) 3 (11%) + GHB 25 5 (20%) 6 (24%) 14 (56%) + Cocaïne-HCl (40%) 13 (43%) 5 (17%) + Basecoke Opiaten Paddo's/truffels (41%) 19 (49%) 4 (10%) + LSD Ketamine Energizer Totaal (66%) 250 (26%) 74 (8%) In absolute aantallen. 1 Totaal waarvan de mate van intoxicatie bekend is. 2 De rij totaal telt niet exact op omdat soms sprake is van gebruik van >2 drugs (deze incidenten komen in deze tabel dubbel voor) of een combinatie met drugs anders dan in deze tabel benoemd. Tabel 4.3b Mate van intoxicatie van incidenten met alleen cannabis of gecombineerd met andere drug(s), onderverdeeld naar met/zonder alcohol. Peiljaar 2010 Licht Zonder alcohol (n=542) matig ernstig licht Met alcohol (n=398) matig ernstig Cannabis Amfetamine Ecstasy GHB Cocaïne-HCl Basecoke Opiaten Paddo's/truffels LSD Ketamine Energizer Totaal (73%) 123 (23%) 23 (4%) 231 (58%) 123(31%) 44 (11%) In absolute aantallen. 1 De rij totaal telt niet exact op omdat soms sprake is van gebruik van >2 drugs (deze incidenten komen in deze tabel dubbel voor) of een combinatie met drugs anders dan in deze tabel benoemd. TRIMBOS-INSTITUUT Cannabis 23

26 Combinatiegebruik van cannabis met alcohol of andere drugs verhoogt de kans op ongewenste en vaak onvoorspelbare effecten. Tabel 4.2 geeft een overzicht van de aantallen incidenten na gebruik van cannabis als enige drug of gecombineerd met één of meerdere andere drugs en/of alcohol. In tabel 4.3a is te zien met welke specifieke drug cannabis werd gecombineerd en wat de mate van intoxicatie van deze incidenten was. Tabel 4.3b maakt nog een extra onderverdeling naar alcoholgebruik. De belangrijkste bevindingen: Bij de incidenten waarbij cannabis was gecombineerd met (een) andere drug(s), kwam de combinatie van cannabis met paddo's, cocaïne, ecstasy en/of GHB het meest voor. Met name na gebruik van de combinatie cannabis met GHB werden ernstige intoxicaties gezien. Vaak was bij deze incidenten ook alcohol gebruikt. Ook bij de incidenten waarbij cannabis was gecombineerd met gebruik van cocaïne of ecstasy was vaak alcohol gedronken. Bij de incidenten waarbij cannabis was gebruikt in combinatie met paddo's/truffels was meestal geen alcohol gebruikt. Bij de incidenten na gebruik van cannabis en alcohol werden vaker matig-ernstige intoxicaties gezien dan bij de incidenten zonder alcohol. 24 TRIMBOS-INSTITUUT

27 Figuur % Mate van intoxicatie bij incidenten met alleen cannabis, en in combinatie met alcohol en/of andere drug(s). Peiljaar % 80% 70% 60% 50% 40% ernstig matig licht 30% 20% 10% 0% I II III IV I II III IV Cannabis alcohol andere drug(s) + + aantal Indien alcoholgebruik niet bekend was (n=26) niet ingedeeld in categorie I IV In figuur 4.3 zijn de cannabisincidenten onderverdeeld in vier categorieën (I: alleen cannabis, II: cannabis met alcohol, III: cannabis met andere drug(s) en IV: cannabis met alcohol en andere drug(s)) en wordt per categorie de mate van intoxicatie weergegeven. De belangrijkste bevinding: De mate van intoxicatie wordt ernstiger naarmate er sprake is van meer combinatiegebruik. TRIMBOS-INSTITUUT Cannabis 25

28 26 TRIMBOS-INSTITUUT

29 5 Ecstasy De werkzame stof in ecstasy (of XTC) is 3,4-methylenedioxymethamphetamine (MDMA). Ecstasy verschijnt op de markt vooral in tabletvorm ('pillen') en is daarnaast in omloop als capsule en poeder. Tabletten bestaan in zeer veel verschillende kleuren, vormen en zijn vaak voorzien van een logo. Naast, of in plaats van, MDMA worden ook andere, vaak op MDMA gelijkende stoffen, verwerkt in ecstasytabletten. MDMA kent twee soorten effecten. Enerzijds werkt het entactogeen (verliefd, warm, euforisch gevoel), anderzijds stimulerend. MDMA is verwant aan amfetamine en heeft neurotoxische eigenschappen. De neurotoxiciteit wordt beïnvloed door de hoeveelheid en frequentie van gebruik. Onder de acute ongewenste psychologische effecten van MDMA vallen ondermeer psychosen en paniekaanvallen. De acute fysiologische effecten zijn onder andere hyperthermie en hartritmestoornissen Gebruik van ecstasy in de algemene bevolking De meest recente cijfers over het gebruik van ecstasy in de algemene bevolking van jaar zijn gemeten in het Nationaal Prevalentie Onderzoek van 2009 (van Rooij et al., 2011). Het recente gebruik geeft het aantal mensen aan dat het afgelopen jaar wel eens ecstasy heeft geslikt. Met actueel gebruik wordt het aantal mensen bedoeld dat de afgelopen maand ecstasy heeft gebruikt. In 2009 lag het recente gebruik van ecstasy onder jarigen in Nederland op 1,4%; het actuele gebruik was 0,4%. Meer mannen dan vrouwen gebruiken ecstasy. Ecstasy is een populaire drug in het uitgaanscircuit, met name in de dance-scene Marktsituatie Sinds 1992 onderzoekt het Drugs Informatie en Monitoring Systeem (DIMS) de samenstelling van ecstasy op de Nederlandse markt. Na een 'dip' in de ecstasymarkt in , waarin een relatief hoog percentage van de ecstasytabletten geen of andere psychoactieve stoffen dan MDMA bevatten, nam in 2010 het aandeel tabletten dat alleen MDMA bevatte weer toe. Het gemiddelde gehalte MDMA in ecstasytabletten in 2010 was 90 mg. Ook werden er ten opzichte van de voorgaande jaren in 2010 meer hooggedoseerde tabletten aangetroffen (>105 mg MDMA per tablet). Aan het einde van 2010 werd de levensgevaarlijke stof PMMA aangetroffen in als ecstasy verkochte tabletten. Dit was aanleiding voor een landelijke waarschuwingsactie door het DIMS en de MDI. Bij twee van de bij de MDI gemelde incidenten in 2010 was er een vermoeden op PMMA-gebruik; dit kon echter niet toxicologisch worden aangetoond. Daarnaast kwam er een melding uit een niet-deelnemende regio over een overleden patiënt bij wie met post mortem toxicologisch onderzoek wel PMMA in het bloed was aangetroffen. TRIMBOS-INSTITUUT Ecstasy 27

30 5.2.1 Acute gezondheidsincidenten met ecstasy in 2010 Tabel 5.1 Gemelde incidenten waarbij ecstasy was gebruikt. Peiljaar 2010 Geslacht Man Vrouw Leeftijd jaar 25+ jaar Mate van intoxicatie 1 Licht Matig Ernstig Type incident Intoxicatie Trauma Vervolgtraject Naar huis Behandeling ziekenhuis 2 Insluiting politiecel Overleden Overig/onbekend Setting Thuis Straat Horeca Dance-event Overig/onbekend Combinatie met alcohol Ja Nee Onbekend Toerist Ja Nee Onbekend Ecstasy (n=763) als enige drug (n=580) met andere drug(s) (n=183) In percentages. Bij de interpretatie van de gegevens in deze tabel moet worden meegewogen dat 86% van alle gemelde incidenten na ecstasygebruik afkomstig is van de EHBO-posten op grote evenementen. 1 Valide percentages weergegeven (percentage bekend >95%). 2 Inclusief ziekenhuisopname. * p<0.05 (Chi-kwadraat test bij verdeling 'ecstasy als enige drug' versus 'ecstasy met andere drugs') 74 * * * * In tabel 5.1 wordt een overzicht gegeven van de incidenten waarbij ecstasy was gebruikt. Figuur 5.1 toont de leeftijdsverdeling van deze patiënten naar geslacht. De belangrijkste bevindingen: Bij de interpretatie van de gegevens in dit hoofdstuk moet worden meegewogen dat 86% van alle gemelde incidenten na ecstasygebruik afkomstig is van de EHBOposten op grote evenementen. In 2010 was ecstasy gebruikt bij 763 van de in totaal 2852 gemelde incidenten (27%). Hiervan was in 580 gevallen ecstasy de enige gemelde illegale drug, bij de overige 183 incidenten was naast ecstasy nog een andere drug gebruikt. Na gebruik van ecstasy gecombineerd met (een) andere illegale drug(s) werden meer matig-ernstige intoxicaties (42%) gezien dan na enkelvoudig gebruik van ecstasy (15%). 28 TRIMBOS-INSTITUUT

31 Bij de incidenten waarbij als enig drugsgebruik ecstasy werd vermeld, was in 50% van de gevallen ook alcoholgebruik gerapporteerd. Bij de incidenten waarbij naast ecstasy ook nog een andere illegale drug was gebruikt, was het alcoholgebruik 56%. Hoewel mannen vaker dan vrouwen een gezondheidsincident met ecstasy meldden (63% versus 37%), was het aandeel van vrouwen in de ecstasyincidenten, vergeleken met de andere typen drugs, hoog. Mannen met een acuut gezondheidsincident na ecstasygebruik hadden vaker dan vrouwen ecstasy gecombineerd met andere drug(s). Incidenten na gebruik van ecstasy kwamen vooral voor onder jongeren en jongvolwassenen, met name in de leeftijdscategorie jaar (figuur 5.1). Volwassenen boven de 25 jaar hadden vaker dan 0-24-jarigen een incident waarbij ecstasy was gecombineerd met andere drug(s). Incidenten na ecstasygebruik werden vooral gemeld door de EHBO-posten op grote dancefeesten. Dit is niet verwonderlijk aangezien het gebruik met name populair is in deze scene. De intoxicaties die plaatshadden op dancefeesten waren vaker licht van aard (87%) dan de ecstasyintoxicaties die door ambulance, ziekenhuis en politieartsen werden gemeld (28% van de ecstasyintoxicaties van lichte aard). Slechts 9% van de patiënten ging voor verdere behandeling van een gezondheidsincident na ecstasygebruik naar het ziekenhuis. In 2010 werd er vanuit de deelnemende instanties in de peilstationregio s geen enkel ecstasyincident met dodelijke afloop gemeld. Er kwamen echter wel twee meldingen vanuit het bredere netwerk van de monitor. In beide gevallen leidde een overdosis ecstasy tot een dodelijke hyperthermie; bij een van deze gevallen was PMMA in het bloed gevonden. Figuur Leeftijdsverdeling van incidenten waarbij ecstasy een rol speelde, uitgesplitst naar geslacht. Peiljaar Vrouw Man In absolute aantallen. TRIMBOS-INSTITUUT Ecstasy 29

32 5.2.2 Mate van intoxicatie Figuur 5.2 Verdeling in mate van intoxicatie voor geslacht, leeftijd, toerist en combinatie met alcohol van incidenten waarbij ecstasy als enige drug een rol speelde. Peiljaar 2010 vrouw man n= jaar 0 24 jaar met alcohol zonder alcohol n=555 n=559 licht matig ernstig geen toerist toerist n=508 0% 20% 40% 60% 80% 100% * p<0.05 (Chi-kwadraat toets bij verdeling tussen groepen). In figuur 5.2 wordt de mate van intoxicatie weergegeven per geslacht, leeftijdscategorie (0-24 jaar/25 jaar of ouder), wel/geen toerist en wel/geen bijkomend alcoholgebruik van de incidenten geassocieerd met gebruik van ecstasy als enige illegale drug. De belangrijkste bevindingen: Intoxicaties onder invloed van ecstasy als enige drug waren overwegend licht van aard (85%). De verschillen in de mate van intoxicatie wat betreft geslacht, leeftijd, toerist en combinatie met alcoholgebruik waren gering en niet statistisch significant. 30 TRIMBOS-INSTITUUT

33 5.2.3 Combinatiegebruik Tabel 5.2 Aantal incidenten met alleen ecstasy of gecombineerd met andere drug(s) en/of alcohol. Peiljaar 2010 Totaal Zonder alcohol Met alcohol Alcohol onbekend Ecstasy drug drugs drugs drugs Totaal In absolute aantallen. Tabel 5.3a Mate van intoxicatie van incidenten met alleen ecstasy of gecombineerd met andere drug(s), ongeacht alcoholgebruik. Peiljaar 2010 Totaal 1 licht matig ernstig Ecstasy (85%) 62 (11%) 21 (4%) + Amfetamine (63%) 11 (34%) 1 (3%) + Cannabis (63%) 6 (22%) 3 (11%) + GHB (48%) 33 (39%) 11 (13%) + Cocaïne-HCl (63%) 11 (29%) 3 (8%) + Basecoke Opiaten Paddo's/truffels LSD Ketamine Energizer Totaal (79%) 123 (17%) 36 (5%) In absolute aantallen. 1 Totaal waarvan de mate van intoxicatie bekend is. 2 De rij totaal telt niet exact op omdat soms sprake is van gebruik van >2 drugs (deze incidenten komen in deze tabel dubbel voor) of een combinatie met drugs anders dan in deze tabel benoemd. Tabel 5.3b Mate van intoxicatie van incidenten met alleen ecstasy of gecombineerd met andere drug(s), onderverdeeld naar met/zonder alcohol. Peiljaar 2010 licht Zonder alcohol (n=352) matig ernstig licht Met alcohol (n=380) matig ernstig Ecstasy Amfetamine Cannabis GHB Cocaïne-HCl Basecoke Opiaten Paddo's/truffels LSD Ketamine Energizer Totaal (83%) 52 (15%) 9 (3%) 289 (76%) 66 (17%) 25 (7%) In absolute aantallen. 1 De rij totaal telt niet exact op omdat soms sprake is van gebruik van >2 drugs (deze incidenten komen in deze tabel dubbel voor) of een combinatie met drugs anders dan in deze tabel benoemd. TRIMBOS-INSTITUUT Ecstasy 31