Intra-EU werkverkeer en het arbeidsrecht. Prof. mr. Mijke Houwerzijl 16 februari 2015

Transcriptie

1 Intra-EU werkverkeer en het arbeidsrecht Prof. mr. Mijke Houwerzijl 16 februari 2015

2 AGENDA setting the scene wettelijk kader intra-eu - migrerende werknemers - gedetacheerde werknemers toepasselijk recht praktijk in Nederland

3

4

5 Mondiaal is 1 op de 35 mensen migrant In EU-28 zo n 41 miljoen migranten Bijna 9 % van de bevolking in de EU 94 % daarvan woont/verblijft in de EU-15 5

6 6

7 AGENDA setting the scene wettelijk kader intra-eu - migrerende werknemers - gedetacheerde werknemers toepasselijk recht praktijk in Nederland

8 - Art. 45 VWEU: migratie EU-werknemers - Art. 56 VWEU: tijdelijk verkeer via EUwerkgever of als ondernemer/zzp-er - Art. 49 VWEU: vestiging EU-ondernemer in andere lidstaat

9 Kernbegrippen Vrij verkeer van werknemers Detachering van werknemers (in het kader van het vrij verkeer van diensten) Gelijke behandeling Tijdelijkheid Toetreding tot de arbeidsmarkt

10 Vrij verkeer van werknemers Behoudens een zuiver interne situatie: Elke EU-burger die een reële en daadwerkelijke activiteit met economische waarde verricht die niet van zo geringe omvang is dat het om louter marginale en bijkomstige werkzaamheden gaat. Werkzaamheden verricht onder leiding van een ander en tegen beloning (arrest Lawrie-Blum) Ook werkzoekende En anderen zoals werkgever of intermediair 10

11 Detachering van werknemers Iedere werknemer die gedurende een bepaalde periode werkt op het grondgebied van een Lid-Staat die niet de Staat is waar die werknemer gewoonlijk werkt.(art. 2 lid 1 Det.rl) Gedurende de periode van terbeschikkingstelling moet er een dienstverband tussen het uitzendbureau of de onderneming van herkomst en de werknemer bestaan. (art. 1 lid 3 Det.rl) 11

12 Vraag Valt een gedetacheerde werknemer onder de definitie van een werknemer uit het arrest Lawrie-Blum? Ja, mits gedetacheerde werknemer EU-nationaliteit heeft Nee, want gedetacheerde werknemer valt niet onder vrij verkeer van werknemers

13 Drie vormen van detachering Art. 1 lid 3 richtlijn 96/71: a) werken over de grens met eigen personeel wegens aangenomen opdracht (aanneming) b) intra-concern detachering c) gedetacheerde uitzendkracht

14 Overzicht werknemersmobiliteit Permanente migrant (45 VWEU) Seizoensarbeider (45 VWEU) Grensarbeider (45 VWEU) Gedetacheerde wn in (onder)aanneming (56 VWEU) Gedetacheerde uitzendkracht (56 VWEU) Werknemer uitgeleend in intra-concern verband (56 VWEU)

15 Rechten bij vrij verkeer werknemers Afschaffing van elke discriminatie ongeacht aard en ernst op grond van nationaliteit tussen de werknemers der lidstaten, wat betreft werkgelegenheid, beloning en overige arbeidsvoorwaarden art. 45 lid 2 VWEU / art. 7 lid 4 Vo 492/2011

16 Sociale en fiscale voordelen Alle voordelen die al dan niet verbonden aan een arbeidsovereenkomst, in het algemeen aan nationale werknemers worden toegekend, voornamelijk o.g.v. hun objectieve hoedanigheid van werknemer of enkel wegens het feit dat zij ingezeten zijn. art. 7 lid 2 Vo 492/2011 Familieleden: Meeusen

17 Rechten bij detachering werknemers Art. 3 lid 1 richtlijn 96/71 Dwingend recht van gastland (wet + avv-cao) inzake: werktijden/rustperiodes min. aantal betaalde vakantiedagen minimumloon incl. overwerkvergoeding, ex pensioen voorwaarden tav uitzendarbeid arbeidsomstandigheden

18 Wettelijke minimumlonen 1 8

19 19 19

20 Gelijke behandeling wn? Vrij verkeer van werknemers: JA! volledig (arbeidsvoorwaarden, sociale en fiscale voordelen) art. 45 VWEU, uitgewerkt in Vo 492/2011 Vrij verkeer van diensten: NEEN! Det.rl 96/71: alleen voor harde kern dwingende bepalingen gastland 20

21 21 21

22 Maatschappelijke weerstand

23 Vraag Horen gedetacheerde werknemers alleen recht te hebben op de kern arbeidsvoorwaarden in het gastland? (HvJ EU in Laval, Rueffert, Cie/Luxemburg) Ja, dat is goed voor hun werkgelegenheid en leidt tot lagere prijzen en meer economische groei in de gastlanden Nee, dit is onrechtvaardig voor lokale werknemers (sociale dumping) en leidt tot misstanden of zelfs uitbuiting van gedetacheerde werknemers

24 Toegang tot de arbeidsmarkt en overgangsregime vrij verkeer werknemers 1 mei mei MOE-lidstaten 1 jan dec Bulgarije en Roemenië vanaf 1 jan 2014: Kroatie Voor art. 45 verkeer incl. onzuivere dienstverlening (notificatieregl ogv WAV)

25 Arrest RUSH Portuguesa Conflict tussen Portugees bedrijf Rush Portuguesa en de Franse Office national d immigration (ONI) Rush sloot onderaannemingsovereenkomst met Frans bedrijf ter participatie in aanleg van een spoorlijn in Frankrijk Ter uitvoering van deze dienst, nam Rush 58 eigen wn s mee uit Portugal. Na inspecties ONI kreeg Rush (buitensporige) boete opgelegd voor overtreding van Franse equivalent van de WAV Context: Portugese wn s hadden nog geen recht op vrij verkeer van werknemers maar Portugese ondernemers wel op vrij verkeer van diensten

26 Uitspraak van het Hof in Rush : r.o. 15: Overgangsregime niet van toepassing als een in Portugal gevestigde onderneming zich voor de duur van een te verrichten dienst in een andere lidstaat verplaatst met haar eigen personeel, die na voltooiing van hun taak immers terugkeren naar hun land van herkomst, zonder dat zij op enig moment toegang krijgen tot de arbeidsmarkt van de ontvangende lidstaat. In wezen verlaten deze werknemers de arbeidsmarkt van de lidstaat van herkomst niet, ze blijven hiervan deel uitmaken en hebben dus ook geen toegang tot de arbeidsmarkt van de ontvangende lidstaat.

27 Arrest Vicoplus, 2011 Van groter belang dan omstandigheid dat gedetacheerde uitzendkrachten na afloop van taak terugkeren naar lidstaat van herkomst, is, dat zij, al was het maar tijdelijk, functies hebben bekleed die daadwerkelijk werden aangeboden door een onderneming in de ontvangende lidstaat en dus gedurende een bepaald tijdvak waren toegetreden tot de arbeidsmarkt van die staat. De ter beschikking gestelde uitzendkracht wordt net zo aangeworven als een plaatselijke werknemer en concurreert derhalve rechtstreeks met de plaatselijke werknemers op de arbeidsmarkt van de ontvangende lidstaat, hetgeen noodzakelijkerwijs gevolgen voor die markt heeft.

28 Vraag Verdienen Poolse uitzendkracht werkzaam via NL uitzendbureau (art. 45 VWEU) in NL en Poolse uitzendkracht gedetacheerd via Pools uitzendbureau in NL (art. 1 lid 3 sub c Det.rl) gelijk behandeling qua loon etc?

29 AGENDA setting the scene wettelijk kader intra-eu - migrerende werknemers - gedetacheerde werknemers toepasselijk recht praktijk in Nederland

30 Toepasselijk recht: Rome I Van toepassing als: Er sprake is van een internationale (arbeids)overeenkomst (art. 1 lid 1) en Het geschil voor een rechter komt die zetelt in een land waar Rome I geldt (art. 2). T.a.v. overeenkomsten gesloten op of na 17 december 2009

31 Hoofdregel: Partijautonomie Art. 3, 8, 9 Vo. 593/2008 (Rome I) Maar sommige regels zijn keuzebestendig: Deze keuze mag er evenwel niet toe leiden dat de werknemer de bescherming verliest welke hij geniet op grond van bepalingen waarvan niet bij overeenkomst kan worden afgeweken op grond van het objectief toepasselijke recht

32 Art. 8 Rome I Recht waar of bij gebreke daarvan van waaruit de werknemer ter uitvoering van de overeenkomst gewoonlijk zijn arbeid verricht (lid 2) Subsidiair: vestiging die de werknemer in dienst heeft genomen (lid 3) Met mogelijkheid om af te wijken op grond van nauwere band (lid 4)

33 Jurisprudentie H v J EU O.g.v. art. 6 EVO / art. 8 Rome I Heiko Koelzsch C-29/10 Voogsgeerd C-384/10 Schlecker C-64/12

34 C-29/10 Heiko Koelzsch Internationaal vrachtwagenchauffeur Ruime interpretatie land waar of van waaruit Alle omstandigheden van het geval plaats van waaruit de werknemer zijn transportopdrachten verricht, instructies voor zijn opdrachten ontvangt en zijn werk organiseert, alsmede de plaats waar zich de arbeidsinstrumenten bevinden. Waar het vervoer hoofdzakelijk wordt verricht, in welke plaatsen de goederen worden gelost en naar welke plaats de werknemer na zijn opdrachten terugkeert.

35 C-384/10 Voogsgeerd zeearbeid Waar of van waaruit - Vlag niet relevant? Vestiging werkgever = subsidiair Uitsluitend sluiting overeenkomst /ontstaan arbeidsbetrekking relevant Elke vaste vestiging van de onderneming, incl. dochterondernemingen en agentschappen Feitelijke en formele werkgever

36 C-64/12 Schlecker (6 EVO) Exceptieclausule nauwere band met ander land dan volgt uit gewoonlijk werkland of vestigingscriterium Welk stelsel materieel betere wn-bescherming biedt, speelt geen rol Criteria: waar vindt betaling van inkomstenbelastingen/heffingen uit arbeid plaats? Waar aangesloten bij socialezekerheidstelsel, ziektekostenverzekering, pensioenstelsel? Betaling reiskosten door werkgever & andere arbeidsvoorwaarden

37 Voorrangsregel: art. 7 EVO / art. 9 Rome handhaving van zijn openbare belangen zoals zijn politieke, sociale of economische organisatie, moeten worden toegepast ongeacht welk recht van toepassing is op de overeenkomst Voorbeeld NL: Art. 6 BBA Ge AVV-de CAO-bepalingen?

38 Vraag Wat is te verkiezen vanuit praktisch oogpunt? (1) Mix tussen partijautonomie en ongelijkheidscompensatie van art. 8/9 Rome I (2) Geen keuzevrijheid, maar opgelegd werkland- of oorsprongslandbeginsel

39 AGENDA setting the scene wettelijk kader intra-eu - migrerende werknemers - gedetacheerde werknemers toepasselijk recht praktijk in Nederland

40 WAGA Implementatie Detacheringsrl in NL in de WAGA en (o.a.) art. 2(6) Wet AVV. WAGA is qua werkingssfeer wat uitgebreider dan de richtlijn (alle tijdelijke arbeid in NL; ook niet-eu). Alle al op grond van art. 9 EVO geldende regelingen staan er niet in (Arbo, ATW, WML, AWGB etc)

41 Wet AVV Art. 2 lid 6: verbindend verklaarde bepalingen gelden ook ten aanzien van werknemers, die tijdelijk in NL arbeid verrichten en wier arbeid wordt beheerst door een ander recht dan het NL recht, indien deze bepalingen betrekking hebben op harde kern bepalingen

42 Voorbeelden NL rechtspraak Vzr. Rb. Groningen, 5 okt 2012, LJN BX9234 (FNV Bondgenoten/Remak ) Ktr. Groningen, 3 okt 2012, LJN: BY0086 (FNV Bondgenoten/[B]Personeel GmbH) Hof Den Bosch, 28 mei 2013, LJN CA1457 (Nico Mooy) Rb. Midden-Nederland, 11 dec 2013, ECLI:NL:RBMNE:2013:6250 (Rimec/TBB)

43 Eemshaven zaak 5 okt 2012 Eemshaven case and social return FNV Remak Rechter Eemshaven case Loon CAO in natura CAO, AVV -> Det.rl 8% vakantietoeslag = loon loon = loon Roostervrije uren = kern Det.rl kern Det.rl kern Det.rl Toeslag onregelmatige werktijden = kern Det.rl kern Det.rl = kern Det.rl

44 NIEUW VERDIENMODEL Intermediairs/ uitzendbureaus zien markt(kansen) Werven speciaal in nieuwe lidstaten Soms via vestiging in land van uitzendkracht Regelen woning en vervoer in land van arbeid (oude lidstaten) Brengen hier vaak kosten voor in rekening 44

45 (SCHIJN?) CONSTRUCTIES 45

46 Expertcommissie A 2 project tunnel Maastricht: werknemers werkzaam op basis van bepaalde tijd contracten zonder vaste einddatum. De contracten variëren in duur afhankelijk van het werkaanbod. Het aantal werkzame werknemers varieert. De Portugese werknemers keren na het aflopen van het contract, over het algemeen na zes maanden, terug naar huis (Portugal). Na twee weken of langer krijgen ze een nieuw contract voor bepaalde duur. Sommigen van hen zijn reeds enkele jaren voor Rimec Lda of Rimec Works werkzaam in of buiten Nederland waarvan een aantal op het Project A2 Maastricht sinds het sluiten van de Overeenkomst van Dienstverlening

47 Expertcommissie A 2 project tunnel Maastricht: Rimec is een internationale groep van vennootschappen. De in Portugal gevestigde uitzendvennootschappen waarmee de gedetacheerde werknemers een arbeidsovereenkomst hebben, ressorteren onder een Brits onderdeel van de Rimec-groep, waarmee de hoofdaannemer Avenue2 (een samenwerking van de Nederlandse bouwondernemingen Ballast Nedam en Strukton, die lid zijn van Bouwend Nederland) een overeenkomst heeft gesloten voor inleen van arbeidskrachten op het Project A2 Maastricht.

48 Vraag Is de door Rimec tewerkgestelde A-2 werknemer gedetacheerd? Heeft hij een gewoonlijk werkland? Is grensoverschrijdende dienstverlener (Rimec) gevestigd in zendland? Is sprake van toetreding tot arbeidsmarkt in ontvangende land?

49 Naar een betere handhaving Wetsvoorstel aanpak schijnconstructies (kamerstukken 34108) Handhavingsrichtlijn 2014/67/EU (inzake handhaving detacheringsrichtlijn)

50 Bedankt voor uw aandacht