Genetische Genealogie (DNA verwantschapsonderzoek) Kees van der Beek Gepensioneerd beheerder Nederlandse DNA databank voor strafzaken

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Genetische Genealogie (DNA verwantschapsonderzoek) Kees van der Beek Gepensioneerd beheerder Nederlandse DNA databank voor strafzaken"

Karel van der Zee
4 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Genetische Genealogie (DNA verwantschapsonderzoek) Kees van der Beek Gepensioneerd beheerder Nederlandse DNA databank voor strafzaken 1 Inhoud presentatie Wat is DNA Hoe erft DNA over van ouder op kind Wat voor soorten DNA testen zijn er en wat kun je met de uitslag Gegevens doorsturen Forensische Genealogie eer informatie uit eigen kring Conclusies 2 1

2 Opbouw menselijke cel Kern met 23 paar chromosomen itochondria (bevatten ook DNA) Kernmembraan Y Celwand Cytoplasma Verder nog aanwezig: # ribosomen # endoplasmatisch reticulum # lysosomen 3 23 paar chromosomen 22 paar autosomen en één paar geslachtschromosomen 4 2

3 Cel kern chromosoom DNA 5 Duplicatie van het DNA 4 bouwstenen Adenine - Thymine Guanine Cytosine eer dan 3 miljard baseparen 6 3

Ontdekking DNA-structuur: 1953 7 DNAardigheden Officiële naam: DeoxyriboNucleicAcid In

baseparen Ongeveer 99,5 % van het DNA is bij elke mens hetzelfde (dat maakt ons mens) Ter

4 Ontdekking DNA-structuur: DNAardigheden Officiële naam: DeoxyriboNucleicAcid In criminele milieu s: Dit Niet Achterlaten Helemaal afgewikkeld: enkele meters eer dan 3 miljard baseparen Ongeveer 99,5 % van het DNA is bij elke mens hetzelfde (dat maakt ons mens) Ter vergelijking: Chimpansees ± 96 % hetzelfde DNA Zelfs bananen hebben nog ± 50% van hun DNA met de mens gemeen 8 4

s kunnen verschillen in eigenschappen van mensen bepalen zoals oog-, haar en huidskleur STR s doen dat niet maar zijn wel

5 DNAardigheden Individuele verschillen tussen mensen worden veroorzaakt door slechts ± 0,5% van hun DNA Twee belangrijkste soorten verschillen: Single Nucleotide Polymorphisms (SNP s) en verschillen in zogenaamde Short Tandem Repeats (STR s) SNP s kunnen verschillen in eigenschappen van mensen bepalen zoals oog-, haar en huidskleur STR s doen dat niet maar zijn wel geschikt om individuele mensen van elkaar te onderscheiden (verwantschapsonderzoek; DNA databank) 9 SNP s en STR s STR 10 5

6 Overerving van kern DNA Vader Y oeder Spermacellen Y Eicel Jongen eisje Y 11 O 12 6

7 Overerving van Y-chromosomaal DNA Vader Y oeder Spermacellen Y Eicel Jongen eisje Y 13 Overerving van Y-chromosomaal DNA = man = vrouw 14 7

8 Y-chromosomale DNAardigheden Door spontane veranderingen in het DNA (mutaties) zijn in de loop van de menselijke geschiedenis verschillende varianten van het Y-chromosomale DNA ontstaan (haplotypes) Door al die haplotypes met elkaar te vergelijken kun je een soort stamboom van haplotypes maken en kom je uit op het oorspronkelijke haplotype Ook is het hierdoor duidelijk geworden dat de huidige mensensoort in Afrika is ontstaan en zich van daaruit over de wereld heeft verspreid

9 itochondriaal DNA 17 Overerving van mitochondriaal DNA Y Vader oeder Y Spermacel Eicel Y Kind 18 9

10 Overerving van mitochondriaal DNA = man = vrouw 19 itochondriale DNAardigheden itochondriaal(mt)dna is cirkelvormig en het referentie mtdna dat gebruikt wordt om andere mtdna s mee te vergelijken bestaat uit baseparen Net als bij het Y-chromosomale DNA zijn er ook bij het mtdna in de loop van de menselijke geschiedenis veel verschillende haplotypes ontstaan en kan men ook daar een stamboom van maken en de herkomst van de mens uit Afrika mee aantonen 20 10

mtdna Haplotree https://en.wikipedia.org/wiki/human_mitochondrial_dna_haplogroup#/media/file:tdna_haplogroup_tree_and_distribution_map.

11 mtdna Haplotree 21 Soorten DNA testen: autosomaal Naar autosomale DNA overeenkomsten wordt gezocht door meer dan een half miljoen SNP s te bepalen en die tussen mensen te vergelijken Daaruit kan worden berekend hoeveel DNA twee (of meer) personen met elkaar gemeen hebben De hoeveelheid gemeenschappelijk DNA wordt aangegeven in centimorgans Het aantal centimorgans is een indicatie voor de mate van verwantschap tussen de vergeleken personen 22 11

14 Chromosome browser 27 Soorten DNA testen: Y-chromosomaal Bij een Y-chromosomale test wordt d.m.v. STR en/of SNP testen bepaald tot welke haplogroep men behoort en of er matches zijn met mensen die tot dezelfde haplogroep behoren Tenzij je toevallig een match krijgt met iemand met dezelfde achternaam heb je daar niet veel aan want een haplogroep kan duizenden jaren geleden gevormd zijn Wel nuttig om een op klassieke wijze verkregen parenteel te verifiëren 28 14

15 29 Y-chromosomale STR bepaling C.P. van der Beek eest waarschijnlijke haplogroep: R1b-269 (geen matches) 30 15

chr pos marker_name haplogroup mutation anc chry 14231291 L1118 A0-T T->C T chry 14496439 L1120 A0-T G->T G chry 14496448 L1121 A0-T G->A G chry 15467768 L1125 A0-T A->G A chry 16661010 L1130 A0-T

4898665 V171 A1 C->G C chry 18759708 L1053 A1b C->A C chry 7589303 V221 A1b G->T G chry 21866840 42 BT A->T A chry 23244049 9379 BT G->C G chry 6932831 L413 BT G->A G chry 14197867 P143 CF G->A G

16 chr pos marker_name haplogroup mutation anc chry L1118 A0-T T->C T chry L1120 A0-T G->T G chry L1121 A0-T G->A G chry L1125 A0-T A->G A chry L1130 A0-T T->G T chry L1145 A0-T C->T C chry L1155 A0-T G->C G chry L1085 A0-T T->C T chry L1089 A0-T G->C G chry V168 A1 G->A G chry P305 A1 A->G A chry V171 A1 C->G C chry L1053 A1b C->A C chry V221 A1b G->T G chry BT A->T A chry BT G->C G chry L413 BT G->A G chry P143 CF G->A G chry CT C->T C chry CT C->T C chry P14 F C->T C chry F C->T C chry F1329 GHIJK C->T C chry F929 HIJK C->T C chry L16 IJK G->A G chry K C->G C chry K2 A->C A chry P295 P T->G T chry P1~ G->A G chry R A->G A chry R1 A->C A chry R1 C->A C chry P294 R1 G->C G chry R1b C->A C chry L780 R1b1 A->G A chry R1b1 C->A C chry L389 R1b1a1 C->G C chry P297 R1b1a1a G->C G chry L502 R1b1a1a G->C G chry L757 R1b1a1a2 C->T C chry L51 R1b1a1a2a1 G->A G chry L52 R1b1a1a2a1a C->T C chry L11 R1b1a1a2a1a T->C T chry P311 R1b1a1a2a1a A->G A chry P310 R1b1a1a2a1a A->C A chry P312 R1b1a1a2a1a2 C->A C chry L21 R1b1a1a2a1a2c1 C->G C chry CTS8221 R1b1a1a2a1a2c1a C->T C chry S279 (Z249 R1b1a1a2a1a2c1a2 T->C T L513) (R-DF1) Y-chromosomale SNP-bepaling C.P. van der Beek

17 Soorten DNA testen: itochondriaal Bij een mitochondriale DNA bepaling wordt een deel of alle baseparen van het mitochondriale DNA bepaald Daaruit kan, net als bij een Y-chromosomale test, worden bepaald tot welke haplogroep men behoort Ook hier geldt weer dat een mtdna test met name nuttig is om een op klassieke wijze verkregen parenteel te verifiëren ijn Haplogroep: H10e1 ( jaar oud) 57 matches (geen namen uit maternale stamreeks) 33 Soorten DNA testen: Herkomst Bij een DNA bepaling wordt tevens een uitspraak gedaan over de oorspronkelijke herkomst van je DNA De uitkomsten daarvan verschillen echter van firma tot firma en je moet daar dus niet te veel waarde aan hechten Zie bijvoorbeeld: s-een-online-dna-test-betrouwbaar/ 34 17

Soorten DNA testen: Herkomst 35 Gegevens doorsturen De ruwe resultaten kunnen worden geëxporteerd en in andere programma s worden geïmporteerd om te kijken of daar meer en/of beter matches worden

18 Soorten DNA testen: Herkomst 35 Gegevens doorsturen De ruwe resultaten kunnen worden geëxporteerd en in andere programma s worden geïmporteerd om te kijken of daar meer en/of beter matches worden gevonden met mensen die hun DNA profiel bij andere firma s hebben laten bepalen Een veelgebruikt programma is GEDATCH (in het nieuws omdat de Amerikaanse politie het gebruikt voor het opsporen van criminelen) aar het kan bijvoorbeeld ook bij y Heritage 36 18

19 atches bij GEDATCH

DNA match bij yheritage Doordat de dame met wie ik een match had van 166 centimorgan ook haar stamboom op my heritage heeft staan, kon ik nagaan dat we gemeenschappelijke overgrootouders hebben in

20 DNA match bij yheritage Doordat de dame met wie ik een match had van 166 centimorgan ook haar stamboom op my heritage heeft staan, kon ik nagaan dat we gemeenschappelijke overgrootouders hebben in mijn moeders stamreeks Ook los van de DNA match hadden onze stambomen op y Heritage al zogenaamde Smart atches gegeven De DNA match bevestigt dus de op klassieke wijze verkregen stambomen 39 DNA match (166 c) 40 20

21 Gegevens doorsturen Als je vermoedt dat je voorouders uit de zuidelijke Nederlanden komen kun je je ook aansluiten bij het DNA project van Familiekunde Vlaanderen ( Zij werken echter alleen met Y-chromosomale gegevens en hebben op dit moment 1660 deelnemers Je kunt de bepaling door hen laten doen maar je kunt ook Y-chromosomale gegevens opsturen die door andere firma s zijn bepaald Familiekunde Vlaanderen is recent gefuseerd met Heemkunde Vlaanderen en LECA en heet nu Histories ijn voorvaderen komen uit Brabant maar met mijn Y- chromosomale gegevens zijn er nog geen matches 41 Forensische Genealogie Als je een genealogische DNA test laat doen door een Amerikaanse firma en/of je gegevens doorstuurt naar GEDATCH dan kunnen je gegevens door de Amerikaanse politie gebruikt worden voor de opsporing van verdachten van ernstige misdaden et DNA gegevens van sporen wordt gezocht naar matches met mogelijke familieleden waarna de politie met klassiek genealogisch en tactisch forensisch onderzoek bij mogelijke eigenaren van het spoor probeert uit te komen 42 21

Forensische Genealogie Van die personen wordt dan (meestal heimelijk) een DNA monster genomen om te kijken of er een volledige match is met het spoor Deze werkwijze is in 2018 in Amerika in gebruik

22 Forensische Genealogie Van die personen wordt dan (meestal heimelijk) een DNA monster genomen om te kijken of er een volledige match is met het spoor Deze werkwijze is in 2018 in Amerika in gebruik genomen en in dat jaar zijn er meteen 30 cold cases opgelost Zie bijvoorbeeld: nology/2019/genetics-extends-long-arm-law 43 eer informatie

23 eer informatie 45 Conclusies Via DNA onderzoek kun je veronderstelde familierelaties verifiëren en nog onbekende familieleden op het spoor komen Besef wel dat je daarbij ook (al dan niet onaangename) verassingen kunt tegenkomen De koekoeksgraad is namelijk 1 a 2 % (Zie:

Vergelijkbare documenten

Famillement Leeuwarden. DNA een overzicht, toegespitst op Y-DNA

Famillement Leeuwarden. DNA een overzicht, toegespitst op Y-DNA Famillement Leeuwarden DNA een overzicht, toegespitst op Y-DNA Gerrit Woertman Soest Gerrit.Woertman@gmail.com DNAgezocht@gmail.com www.dnagezocht.com 3 juni 2018 Gerrit Woertman - DNA een overzicht, toegespitst