Veilig sporten Preventief luik Algemeen Gedeelte Initiator

Transcriptie

1 Veilig sporten Preventief luik Algemeen Gedeelte Initiator

2 Overzicht van de presentatie Inleiding en situering Invloed van sporten op gezondheid Blessurepreventie Taak van de sportbegeleider 2

4 Inleiding en situering 1. Doelstelling van de cursus 2. Opbouw van de cursus 4

5 1. Doelstelling van de cursus 5 Brug slaan tussen preventie en blessurebehandeling, met nadruk op het bevorderen van gezond en veilig sporten en voorkomen van blessures De cursist kan: De positieve en negatieve effecten van fysieke inspanning op de gezondheid onderscheiden Mensen stimuleren tot fysieke activiteit in gezonde omstandigheden Vanuit cijfergegevens van de specifieke sporttak de risicofactoren eigen aan de sport weergeven Concrete stappen ondernemen om blessurepreventie op het niveau van de club te bevorderen Vanuit de opmaak van zijn persoonlijk sportprofiel de risicofactoren bij het sporten aangeven Risicofactoren bij de sporters herkennen en aangepaste preventieve maatregelen nemen Het evenwicht in de belasting-belastbaarheid voor zijn sporters bewaken

6 2. Opbouw van de cursus Drie delen Invloed van sporten op de gezondheid Blessurepreventie Taak van de sportbegeleider in de blessurepreventie Werkwijze: Opdrachtvormen vanuit de sport en eigen ervaring Reflectie en bespreking Interactief 6

8 Invloed van sporten op gezondheid 1. Gezond en veilig sporten: kernbegrippen 2. Effecten van fysieke inspanning 8

9 1. Gezond en veilig sporten: kernbegrippen Gezondheid Fysieke activiteit Fysieke fitheid 9

10 1. Gezond en veilig sporten: kernbegrippen Gezondheid Fysieke activiteit Fysieke fitheid Gezondheid :Toestand van geestelijk, lichamelijk en sociaal welbevinden en al dan niet voorkomen van aandoeningen, ziekte en vroegtijdijdige sterfte Geestelijk : ontspanning van de geest Lichamelijk : Preventie, diabetes, botontkalking. 10 Sociaal : Langere levensverwachting.

11 1. Gezond en veilig sporten: kernbegrippen Gezondheid Fysieke activiteit Fysieke fitheid Genetische factoren Omgevingsfactoren (milieu, sociaal-economische factoren) Persoonlijke leefstijlfactoren (voeding, hygiëne, beweging, ontspanning) Aanwezigheid en de kwaliteit van gezondheidszorg (preventief en curatief) 11

12 1. Gezond en veilig sporten: kernbegrippen Gezondheid Fysieke activiteit Specifiek Meetbaar Aanvaardbaar Realistisch Tijdsgebonden Fysieke fitheid 12

13 1. Gezond en veilig sporten: kernbegrippen Gezondheid Fysieke activiteit Frequentie Intensiteit Tijdsduur Type activiteit Recuperatie Fysieke fitheid 13

14 1. Gezond en veilig sporten: kernbegrippen Gezondheid Fysieke activiteit Fysieke fitheid Signalen 14

15 1. Gezond en veilig sporten: kernbegrippen 15 Gezondheid Fysieke activiteit Kracht Lenigheid Uithouding Snelheid Coördinati Evenwicht Fysieke fitheid

16 1. Gezond en veilig sporten: kernbegrippen Opdracht 1. Kan je voor jouw sport de vijf fysieke basiseigenschappen, in de mate dat ze het meest aan bod komen, in volgorde plaatsen en aantonen waarom? 16

17 17 2. Effecten fysieke inspanning

18 18 2. Effecten fysieke inspanning

19 2. Effecten fysieke inspanning POSITIEF Fysiek Mentaal Aanbevelingen NEGATIEF Overbelasting Onvoorzichtigheid Sportletsel Frequentie Intensiteit Duur Soort belasting Acuut Chronisch 19

20 2. Effecten fysieke inspanning Opdracht 1. Overloop voor jezelf welke fysieke activiteiten je doet per week naar type, duur, frequentie en intensiteit Evalueer vervolgens of het nodig is om de mate van fysieke activiteit aan te passen om gezondheidsbevorderend te zijn.

22 Blessurepreventie 1. Wat? 2. Omvang van sportblessures 3. Blessurepreventie in Vlaanderen 22

23 23 1. Wat?

24 1. Wat? Blessurepreventie = het geheel van preventieve maatregelen dat je kan nemen om schade aan de gezondheid te voorkomen. 80% van de blessures kan voorkomen worden! Primaire preventie: het voorkomen van de primaire oorzaken van het ontstaan van blessures Het inzien van het belang van sporten op de gezondheid Het kennen van de relatie sportbeoefening en sportblessures Het kennen van de risicofactoren Het nemen van maatregelen Secundaire preventie: het vroegtijdig ingrijpen bij de eerste tekenen van blessurevorming en het nemen van herstelbevorderende maatregelen 24 Tertiaire preventie: het voorkomen van de gevolgen van blessures

25 2. Omvang van blessures Registratie is nodig! Incidentie = aantal blessures per periode, meestal een jaar, in verhouding met het aantal uren sportbeoefening. 25

26 2. Omvang van blessures Opdrachten 1. Hoeveel sporters in Vlaanderen beoefenen jouw sport in georganiseerd verband? 2. Wat zijn de meest voorkomende blessures in jouw sporttak? Verstuikte enkel Knieblessure Tenniselleboog Spierscheur 26

27 2. Omvang van blessures Opdrachten 3. Welke lichaamsdelen worden het meest getroffen? 27

28 2. Omvang van blessures Opdrachten 4. In welke leeftijdscategorie komen de meeste letsels voor? 5. Wie geraakt het meest geblesseerd: mannen of vrouwen? 28

29 2. Omvang van blessures Opdrachten Wat zijn de oorzakelijke relaties Lichaamscontact medespeler/tegenstrever Bodemgesteldheid Materiaal (ballen, toestellen ) Persoonlijke kledij Overtreding van de spelregels Weersomstandigheden Accommodatie

30 2. Omvang van blessures Opdrachten 7. Spelerspositie Aanvallend Verdedigend Doelverdediger 30

31 3. Wie doet aan blessurepreventie in Vlaanderen? Blessurepreventie in Vlaanderen In de sportclub De sportbeoefenaar De sportbegeleider De sportarts sportkinesist Het clubbestuur Overkoepelende instanties Sport Vlaanderen Huisartsen en sportartsen Sportfederaties BOIC: Olympic Health Foundation 31 Rode Kruis Vlaanderen

32 3. Wie doet aan blessurepreventie in Vlaanderen? 32 De sportbeoefenaar Zelf verantwoordelijkheid opnemen Goede leefstijl Aanvoelen en begrijpen van signalen van lichaam Bewust zijn van grenzen waarbinnen men mag bewegen Gebruik maken van beschermende materialen Toepassen van beschermende maatregelen (fair play!) Preventief advies inwinnen Bijhouden van persoonlijk gezondheidssportboekje: Gezondheidsanamnese Sportanamnese Functioneel onderzoek

33 3. Wie doet aan blessurepreventie in Vlaanderen? De sportbegeleider Centrale figuur Bewaken van het evenwicht tussen belasting en belastbaarheid (primaire preventie) Voornaamste symptomen van blessures herkennen (secundaire preventie) Sporter na genezing op verantwoorde wijze begeleiden (tertiaire preventie) Belang van goede communicatie! 33

34 De sportarts 3. Wie doet aan blessurepreventie in Vlaanderen? Uitvoeren van sportmedisch onderzoek Adviseren van een geblesseerde sporter Verlenen van advies bij het uitvoeren van blessurepreventieve programma s 34

35 3. Wie doet aan blessurepreventie in Vlaanderen? Het clubbestuur Voorzien van de nodige faciliteiten: Nodige materialen en accommodaties voor verzorging Bereikbaarheid van de accommodatie voor de hulpdiensten Voorzien van medische begeleiding Organiseren van informatiesessies naar ouders Plaatsen van voorlichtingsartikels in het clubblad Aanstellen van voldoende en bekwame sportbegeleiders Scheppen van voldoende oefengelegenheid Enz. 35

36 Opdracht 3. Wie doet aan blessurepreventie in Vlaanderen? 1. Wat maakt het dat jouw sport veilig of gevaarlijk is? 2. Je zou graag beter zicht willen hebben op je lichamelijke mogelijkheden en beperkingen, waar ga je te rade? Welke gegevens zijn nuttig om te registreren en waarom? Hoe is de visie op blessurepreventie in jouw sportclub uitgewerkt? Wie staat in voor wat? Geef concrete voorbeelden.

38 Taak van de sportbegeleider 1. De balans tussen belasting en belastbaarheid 2. De persoonsgebonden risicofactoren 3. De omgevingsgebonden risicofactoren 38

39 1. De balans tussen belasting en belastbaarheid Ken het verschil tussen belasting en belastbaarheid Hou de balans in evenwicht Herken een verstoorde balans Hou rekening met de risicofactoren 39

40 2. De persoonsgebonden risicofactoren 40 Belastbaarheid: Persoonsgebonden risicofactoren Leeftijd Geslacht Lichamelijke kenmerken (lichaamssamenstelling, lichaamsbouw, gewicht Lichamelijke fitheid en trainingstoestand Gezondheidstoestand (sporten met koorts, rugklachten, vroegere letsels) Mentaliteit en leefwijze (mentale ingesteldheid, pers. lichaamsverzorging, voeding) Belasting: Omgevingsgebonden risicofactoren De sportbelasting (aard van de sport, niveau van de sportbeoefening, opbouw en intensiteit training) Persoonlijke uitrusting en materiaal (sportmateriaal, kledij en schoenen) Accommodatie Sporten buiten (weersomstandigheden, milieu,sporten op hoogte) Andere factoren (spelregels en fair play, ouders)

41 2. De persoonsgebonden risicofactoren 1. Leeftijd Van kleuter tot het jonge schoolkind (4 tot 7 jaar) Het schoolkind (7 tot 11 jaar) De adolescent (11 tot 18 jaar) De volwassene (> 18 jaar) De oudere sporter Ontwikkelingskenmerken! Begeleidingstips! 41

42 2. Geslacht Man Vrouw 2. De persoonsgebonden risicofactoren Aandachtspunten! Begeleidingstips! 42

43 2. De persoonsgebonden risicofactoren 3. Lichamelijke kenmerken Lichaamsamenstelling: tot welk type behoor je? Lichaamsbouw: hoe is je lichaamsbouw? Lichaamsgewicht: hoe ga je om met je gewicht? Aandachtspunten! Begeleidingstips! 43

44 2. De persoonsgebonden risicofactoren 4. Lichamelijke fitheid en trainingstoestand Vijf basiseigenschappen (uithouding, kracht, lenigheid, snelheid, coördinatie) Aandachtspunten! Begeleidingstips! 44

45 2. De persoonsgebonden risicofactoren 5. Gezondheidstoestand Sporten met koorts Vroeger opgelopen letsels of ziekten Rugklachten Aandachtspunten! Begeleidingstips! 45

46 2. De persoonsgebonden risicofactoren 6. Mentaliteit leefwijze Mentale ingesteldheid: Hoe ga je om met stress? Persoonlijke lichaamsverzorging: Waar moet je extra op letten? Voeding Wat zijn je voedingsgewoonten bij het sporten? Wat en wanneer drink je bij het sporten? Gebruik je voedingssupplementen? Hoe ga je om met alcohol, koffie, roken, drugs? 46 Aandachtspunten! Begeleidingstips!

47 3. De omgevingsgebonden risicofactoren 47 Belastbaarheid: Persoonsgebonden risicofactoren Leeftijd Geslacht Lichamelijke kenmerken (lichaamssamenstelling, lichaamsbouw, gewicht Lichamelijke fitheid en trainingstoestand Gezondheidstoestand (sporten met koorts, rugklachten, vroegere letsels) Mentaliteit en leefwijze (mentale ingesteldheid, pers. lichaamsverzorging, voeding) Belasting: Omgevingsgebonden risicofactoren De sportbelasting (aard van de sport, niveau van de sportbeoefening, opbouw en intensiteit training) Persoonlijke uitrusting en materiaal (sportmateriaal, kledij en schoenen) Accommodatie Sporten buiten (weersomstandigheden, milieu,sporten op hoogte) Andere factoren (spelregels en fair play, ouders)

48 3. De omgevingsgebonden risicofactoren 1. De sportbelasting zelf Aard van de sport Niveau van de sportbeoefening Opbouw van de training Intensiteit van de training Intensiteit/zwaarte Duur Aantal herhalingen Aantal series Pauzes Duur en aard van de herstelfase 48 Aandachtspunten! Begeleidingstips!

49 3. De omgevingsgebonden risicofactoren 2. Persoonlijke uitrusting en materialen Sportmaterialen Sportkledij Sportschoenen Aandachtspunten! Begeleidingstips! 49

50 3. De omgevingsgebonden risicofactoren 2. Persoonlijke uitrusting en materialen Sportmaterialen Instrumentaal Persoonlijke uitrusting Bescherming Sportkledij Vocht- en temperatuurregeling Ademen Goede pasvorm Voldoen aan de eisen van de sport Sportschoenen Bescherming Steun Schokdemping Stabiliteit Aandachtspunten! Begeleidingstips! 50

51 3. De omgevingsgebonden risicofactoren 3. Accommodatie Demping en veerkracht Contacttijd Vlakheid Stroefheid Aandachtspunten! Begeleidingstips! 51

52 3. De omgevingsgebonden risicofactoren 3. Accommodatie Uitloopmogelijkheden Hinderlijke obstakels Rondslingerende sportzakken Onvoldoende of slechte verlichting Slechte verluchting Geen afscheiding tussen de speelvelden Onverzorgde kleedkamers Combinatie sportzaal-cafetaria Aandachtspunten! Begeleidingstips! 52