World Café Planvorming Wmo

Transcriptie

1 World Café Planvorming Wmo Om tot een breed gedragen plan te komen dat recht doet aan de belangen van de inwoners van de gemeente Leeuwarden, wordt samen met een representatieve vertegenwoordiging uit het veld een nieuwe aanzet tot een plan Herijking Wmo ontwikkeld. Deze gezamenlijke werkgroep Belanghebbenden Wmo heeft een plan op hoofdlijnen met een voorkeursvariant geschreven. Over het algemeen werd de gepresenteerde voorkeursvariant positief ontvangen. Men vindt de denklijn kansrijk om door meer maatwerk in wijken en dorpen, vanuit buurtkamers de ondersteuning dichter bij de mensen te organiseren. De werkgroep onderzocht welke mogelijkheden er zijn om de ondersteuning op een andere manier te organiseren en hoe die mogelijkheden zich verhouden tot de door de gemeenteraad gestelde kaders en uitgangspunten. Op vrijdag 5 april 2019 hebben ruim 70 belanghebbenden samen met de werkgroep van gedachten gewisseld over de voorkeursvariant en de nadere invulling daarvan. Aan de hand van tien stellingen werd er volop met elkaar in gesprek gegaan. In dit verslag volgt per stelling een uitwerking van deze gesprekken. Stelling 1 Kwetsbare doelgroepen zijn tijdens een overgangssituatie goed te begeleiden van oud naar nieuw Aangegeven wordt dat de mens altijd centraal moet staan. De bezuinigingsopdracht van de gemeente is helder, maar een nieuw systeem moet worden aangepast aan de mensen en niet andersom. Men ziet vooral mogelijkheden om te besparen op bureaucratie (controle, administratie). Als er overdracht van cliënten plaatsvindt, moet dit zorgvuldig gebeuren. De wens is dat mensen zo veel mogelijk hun eigen hulpverlener behouden; mensen hebben een relatie met hun begeleider, niet met de organisatie. Er moet goed worden uitgelegd waarom zaken gaan veranderen, anders raak je mensen kwijt. Mensen moeten zelf kunnen aangeven wat ze nodig hebben. Een zorg bij de nieuwe werkwijze is, wie gaat bepalen welke ondersteuning iemand krijgt. Dit moet door een deskundige worden ingeschat. Er worden voors en tegens genoemd aan het meer werken met algemene voorzieningen. Voordeel is dat sneller passende hulp kan worden ingezet. Nadeel: angst voor schaalvergroting en daardoor minder maatwerk, angst voor te weinig expertise bij inzet vrijwilligers. Vraag gesteld door aanwezigen: Waar zijn de cliënten vandaag? 1

2 Stelling 2 Om maatwerk per wijk, dorp en gebied te realiseren is diepgaande lokale kennis nodig alles weer dichtgeregeld wordt. Dit is niet goed voor de flexibiliteit. Het moet makkelijk en begrijpelijk zijn voor inwoners, zodat zij hierin kunnen participeren. In de diverse rondes wordt sceptisch gesproken over de haalbaarheid van het versterken van de sociale verbindingen tussen mensen. De beweging is meer naar individualisme in de samenleving. Er is weinig vertrouwen in de overheid en instanties. Stelling 3 Inwoners weten wel wat ze nodig hebben, wat ze een gewenste situatie vinden. Hier tijd en aandacht voor hebben, levert maatwerk op. Er wordt teveel gedacht vóór de inwoners. De Eigen Kracht Conferenties worden als voorbeeld genoemd om deze informatie boven tafel te krijgen. Overdracht beperken om deze kennis en informatie van mensen op de voorgrond te houden en niet het systeem leidend te laten in de richting. Elk gebied heeft eigen specifieke kenmerken, zoals bewonersinitiatieven, sociale cohesie, woonsituaties, etc. Dit vraagt om aanpassing per gebied op deze kenmerken, ieder gebied heeft iets anders nodig. De vraag is of de huidige indelingen in wijken een goede indeling is. De hulpverleners in een wijk moeten de wijk kennen en aansluiten bij deze specifieke kenmerken. De gerichtheid op wijk- of dorpsniveau vraagt om kleinschaligheid, voorkomen deur tot deur hulpverlening. Aanvullende ondersteuning via lumpsum met acceptatieplicht leidt tot afschuiven van zorg en cliënten Als er geen acceptatieplicht wordt ingesteld ontstaat er een carrousel van het doorschuiven van cliënten, met name later in het jaar als de lumpsum dreigt op te raken. Het is de vraag of de acceptatieplicht ook zou moeten gelden voor zzp ers. Een optie kan zijn om niet met acceptatieplicht, maar met capaciteitsplanning te werken: een dashboard waarop zichtbaar is welke capaciteit en expertise een bepaalde aanbieder beschikbaar heeft. De keuzevrijheid van de cliënt om een passende aanbieder te kiezen, mag niet te zeer worden beperkt. Een optie kan zijn om binnen de lumpsum met shared losses/ shared savings te werken, net als het zorgkantoor. Een overschot bij de ene aanbieder wordt dan verrekend met het tekort bij een ander. Hoe wordt omgegaan met burgers die van buiten het gebied komen en nog niet kunnen worden ingedeeld op wijk of dorp? Bijvoorbeeld mensen die uit detentie komen of dakloos zijn. Niet alles is in de wijk op te lossen, niet alle specialistische kennis kan op dit niveau worden ingebracht. Kennis en expertise van specialisten kan worden ingebracht in de wijk of dorp, eventueel met een soort consultatieteam. Andersom kan het samenwerken met lokale partijen ook nuttige kennis en informatie opleveren voor specialisten en daarmee een groter effect hebben. De vele partijen die in een gebied werkzaam zijn moeten bij elkaar worden gebracht. Dit gaat niet automatisch. Een opbouwwerker kan een belangrijke bemiddelaar zijn tussen bewoners(initiatieven) en professionele organisaties. Deze opbouwwerker zal onafhankelijk moeten kunnen acteren. Er is veel kennis en informatie over de wijk/dorp bij bewoners. Deze kennis moet beter worden benut. Een risico van buurt- en dorpskamers zou kunnen zijn dat problemen worden onderschat en onderliggende problemen en oorzaken achter de hulpvraag niet worden gezien. Expertise betekent niet hetzelfde als diplomering of certificering; het nieuwe model zou ruimte moeten geven voor het inzetten van creatieve en passende oplossingen, bijvoorbeeld een mix van mbo- en hbo-medewerkers en ervaringsdeskundigen. Kwaliteit moet dus niet alleen gemeten worden door statische criteria, maar bijvoorbeeld door cliënt- of medewerkerservaringsonderzoek, behaalde doelstellingen of resultaten of het aantal incidenten. Vertrouwen zou het vertrekpunt moeten zijn van kwaliteit(-controle). Kwaliteitseisen moeten ook worden doorgetrokken naar onderaannemers. Afschuiven naar de goedkoopste onderaannemer zou geen optie moeten zijn. Er zou een aparte gespreksronde georganiseerd moeten worden om het onderwerp kwaliteit en -meting met de aanbieders te bespreken. Een ander punt van aandacht is de privacy. Er wordt genoemd dat mensen bang zijn voor het delen van informatie met mensen die bij hen in de buurt wonen, dat er geroddeld wordt. Welke informatie is nuttig? Hoe kunnen mensen gerustgesteld worden? Wie is eigenaar van de informatie? Er moet voorkomen worden dat 2

3 Stelling 4 Samenwerking tussen de sociale basis, basisondersteuning (1 e lijn) en aanvullende ondersteuning (2 e lijn) gaat niet vanzelf Aandachtspunten: inwoners moeten ook terecht kunnen in een andere wijk (bijv bij schaamte over schuldenproblematiek). Wie bepaalt welke ondersteuning door vrijwilligers of beroepskrachten wordt gedaan? Vrijwilliger is geen verlengde arm van de beroepskracht. Elke wijk/dorp is anders, dus zal de buurtkamer anders worden ingevuld. Aansluiten bij wat er is; niet overnemen. Sociale kaart is noodzakelijk. Er is een veelvoud en veelkleurigheid aan bewonersinitiatieven. Keuzevrijheid versus betaalbaarheid. Wat is een passende plek voor doelgroepen zoals LVB, maatschappelijke opvang of verslaafden? Hoe wordt de inzet verantwoord? Het gesprek ging vooral over de mogelijkheden en onmogelijkheden van de sociale basis. Er was onder deelnemers twijfel over de capaciteiten van de sociale basis. Dit richtte zich op de volgende zaken: - Is het mogelijk om in alle wijken voldoende sociale basis te hebben? Wie is de sociale basis? Wat is de grens van de sociale basis? Is ondersteuning vanuit de sociale basis afdwingbaar? Is dit wensdenken vanuit de gemeente? - Het is essentieel om elkaar in wijken te kennen en om oog te hebben voor de specifieke dynamiek binnen een wijk. Een sociale kaart is nodig en een ontmoetingspunt. - Het is belangrijk om een gezamenlijk doel te hebben. Dan gaat samenwerking vanzelf. - Hoe verhoudt deze samenwerking zich tot de AVG en juridische zaken? - Er wordt wantrouwen ervaren tussen 1e en 2e lijn, er wordt wantrouwen ervaren tussen bestuur en 2e lijn. - De lumpsum dwingt tot effectiever werken. Beschikkingsvrij werken biedt ruimte om te doen wat nodig is. - Voorstel: toets het nieuwe model aan 25 casussen. Een zorg die wordt genoemd, is of er vanuit buurt- en dorpskamers wel actief contact gelegd wordt met bijvoorbeeld zorgmijders. Kunnen vrijwilligers deze problematiek voldoende signaleren en hier goed op handelen? Hoe wordt voorkomen dat er een dominante groep ontstaat in een buurtkamer waardoor anderen zich minder welkom voelen? Hoe wordt er voor gezorgd dat er niet alleen leuke activiteiten plaatsvinden in de buurtkamer, maar dat er ook zorg wordt geboden? Stelling 6 De gemeente kan bij contractering continuïteit van de zorg bedingen Stelling 5 Buurt-/dorpskamers zijn een goede methode om inwoners te ontvangen Buurtkamers moeten een bredere functie hebben dan alleen probleem locaties. Activiteiten die kunnen plaatsvinden zijn onder andere ontmoeting, sociale activiteiten, hobby s, maaltijden, studie, deeleconomie, wijkwerk en natuurlijk ondersteuningsvragen; zeven dagen per week geopend. Analyse van de ondersteuningsvraag gaat via sociale basis, basisondersteuning en aanvullende ondersteuning. Deze kunnen naast elkaar geboden worden. Aanwezigen in de buurtkamers: o.a. vrijwilligers, beroepskrachten, ervaringsdeskundigen, scholen, wijkverpleegkundige, GGD, POH, opvoedondersteuners, postbode, groepen zoals ouder-kind groep. Inclusie is het uitgangspunt, nadruk op preventie, sociale cohesie. Samenwerking zoeken met MKB, fondsen, gegoede burgers. De stelling gaat met name over de manier waarop de overgang naar het nieuwe stelsel geregeld moet worden. Hoe kunnen we er voor zorgen dat de overgang van oud naar nieuw zo goed mogelijk geregeld is? Opmerkingen: betrek de wijken/dorpen bij het inrichten van het nieuwe stelsel (de buurt- en dorpskamers). Sommigen geven aan dat een onafhankelijke procesbegeleider (opbouwwerker) onmisbaar is. Een optie voor overdracht is om met een sterfhuis constructie te werken (geleidelijke afbouw van oude aanvragen; nieuwe aanvragen via nieuwe werkwijze). Zowel met cliënten als met medewerkers moet zorgvuldig worden omgegaan. Geef 2e lijns aanbieders de mogelijkheid om zich om te vormen tot partij in sociale basis of basisondersteuning. Genoemd wordt dat de sociale basis op orde moet zijn, voordat de overgang naar de nieuwe werkwijze kan plaatsvinden. 3

4 Een aantal aanwezigen noemt de zorg dat de lastige doelgroep sneller doorgeschoven wordt naar de 2e lijn en de meest kwetsbaren tussen wal en schip vallen. Er is geen prikkel om deze groep in de basisondersteuning te houden. Wat als de lumpsum van de aanvullende ondersteuning niet toereikend is? Wie gaat dat betalen en wat gebeurt er met de cliënten? In 2021 wordt beschermd wonen gedecentraliseerd en wordt de doelgroep zwaarder. Hoe wordt dat meegenomen in de lumpsum? Stelling 7 Thuisondersteuning hoort bij de aanvullende zorg thuis Stelling 8 Dagbesteding moet in de basisondersteuning Een groot deel van de bezoekers aan de tafel kunnen zich vinden in het beeld dat een deel dagbesteding met gemengde groepen in wijken en dorpen plaats kan vinden en zien ook een meerwaarde door inzet vanuit de sociale basis. Tegelijkertijd werd er aangegeven dat niet alle dagbesteding in de basis plaats kan vinden. In de drie discussies stond dan vaak de vraag centraal: wat past niet in dat beeld van de basisondersteuning? Waar ligt de grens en hoe en wie bepaalt dat? Er moet in ieder geval een zorgvuldige (door deskundigen) beoordeling komen wie welke ondersteuning nodig heeft. De basisondersteuning moet hiervoor voldoende expertise hebben. Er kan gewerkt worden met exclusie criteria zoals een gevaar zijn voor zichzelf of anderen, moeilijk in een groep kunnen functioneren, de huidige dagbesteding zwaar. Betrek mensen uit de (huidige) 2e lijn hierbij. Het huidige aanbod dagbesteding kan (deels) verplaatst worden naar de wijk. Hiervoor is creativiteit en innovatiekracht nodig. De gemeente dient hierin te faciliteren door panden gratis beschikbaar te stellen. De term dagbesteding moet verdwijnen. Iedereen is vrijwilliger o.i.d. Bijvangst is mooi, zoals wanneer (kwetsbare) mensen in wijken elkaar leren kennen en wellicht elkaar ook op andere momenten ontmoeten. De volgende zorgen worden uitgesproken: is er nog keuzevrijheid voor cliënten? Hoe moet ik mijn kleine zorgorganisatie draaiend houden? Is er straks wel een passend aanbod voor iedereen, vallen er geen mensen buiten de boot? Voor jongeren is dagbesteding in de basis geen goed idee. Scholing en re-integratie moeten voor kwetsbare jongeren worden samengevoegd met dagbesteding. Als dit niet gebeurt, is dat een gemiste kans. Hoe ziet de begeleiding er binnen sociale basis en basisondersteuning uit? Zijn dat alleen vrijwilligers? Enkele aanwezigen vinden het plan een slecht idee. Specialisme leidt tot meer effectiviteit. Deskundigheid moet behouden blijven. Vrijwilligers zijn aanvullend, niet vervangend. Deelnemers ervaren nu dat de kennis en deskundigheid in de basisondersteuning onder de maat is. Het is een illusie dat specialistische ondersteuning zo uitgevoerd kan worden door vrijwilligers of door mensen met een lagere deskundigheid. Men verwacht dat inwoners die nu gebruik maken van thuisondersteuning, niet snel gebruik zullen maken van dorpskamers. Nu wordt ervaren dat mensen te lang in de basisondersteuning blijven. Er wordt ook opgemerkt dat het eigenlijk best goed gaat. Het zou een gewoonte moeten zijn dat aanbieders zelf monitoren of ondersteuning afgeschaald kan worden. Thuisondersteuning kan ook vanuit de basisondersteuning worden geboden, op voorwaarde dat daar de juiste kennis aanwezig is en het aansluit bij de doelgroep. Er is ruimte om hierin creatief te zijn, er is ook behoefte om creatief te mogen zijn. Tip is om hierin pilots te starten. De vraag is hoe een kwaliteitskader zich verhoudt tot ruimte voor de uitvoerder. De vraag wordt gesteld hoe de knip tussen 1e en 2e lijn gemaakt wordt. Stelling 9 Het aantal partijen dat aanvullende zorg levert, kan niet zonder meer worden verminderd Het belang van keuzevrijheid voor cliënten wordt onderstreept. Met daarbij de nuancering dat keuzevrijheid vaak meer is gericht op de persoon (begeleider) dan op de organisatie. In de te stellen kwaliteitseisen moet het behoud van expertise, specialisme, niches in werkwijze worden gewaarborgd. Onderzoek of segmentering van de lumpsum mogelijk is, zodat kleine ondernemers kunnen inschrijven. In iedere wijk/dorp moet er voldoende specialistisch aanbod voorhanden zijn. Dit aanbod moet vroegtijdig worden ingeschakeld. Is het mogelijk dat organisaties voor aanvullende ondersteuning ook taken vanuit de basisondersteuning uitvoeren om zodoende voldoende omzet te halen? Opgemerkt wordt dat de gemeente het organisch in gang gezette proces van vermindering van aanbieders moet faciliteren. Er wordt een pleidooi gehouden voor een open house aanbesteding met voorwaarden t.a.v. kwaliteit, samenwerking, organisch, kleinschaligheid en diversiteit. 4

5 Stelling 10 Het afschalen van een gedeelte van de tweedelijnszorg naar de eerstelijn is een kansrijke manier om een gedeelte van de bezuinigingsdoelstelling te halen Afschalen is geen doel op zich, maar kan wel een effect zijn. Een deel van de deelnemers vindt het afschalen van de 1e lijn naar de 0e lijn, inclusief inzet sociaal netwerk, kansrijker dan afschaling van 2e naar 1e lijn. Voorwaarde is dan wel dat 0e lijn en sociaal netwerk voldoende wordt gefaciliteerd cq ondersteund En een voorwaarde dat regie goed geregeld wordt en waar nodig tijdig kan worden opgeschakeld. Organische overgang tussen 1e en 2e lijn. Signalering in 1e lijn moet voldoende zijn om te voorkomen dat problemen escaleren. Onbetaalde zorg moet ondersteund en gefaciliteerd worden, bijvoorbeeld door mensen te belonen als ze bijdragen aan de wijk of wijkbewoner (bijvoorbeeld een gratis maaltijd in het wijkrestaurant). Men vindt het spijtig dat veranderingsproces wordt beperkt tot Wmo en dat de jeugdwet, participatie en onderwijs hier niet bij wordt betrokken. Dagbesteding hoeft niet te worden beperkt tot dagbesteding in groepsverband op een locatie maar kan ook vanuit een locatie worden gecoördineerd waarbij deelnemers apart of in kleine groepjes diverse activiteiten verrichten voor wijkbewoners, zoals de tuin opknappen en andere kleine klussen, boodschappen doen, koffie drinken, spelletjes doen, helpen met koken, mee naar ziekenhuis etc, Wel nadenken over hoe dit te begeleiden i.v.m. kleine groepjes. 5