Cluster Power to Gas

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Cluster Power to Gas"

Transcriptie

1 Cluster Power to Gas Adwin Martens WaterstofNet Doorn, 13 december 2018

2 WaterstofNet Gestart in 2009 als non-profit organisatie (geen structurele overheidsfinanciering) Focus op concrete projecten en roadmaps voor bedrijven Ontwikkelen, realiseren, coördineren, communiceren Samenwerking met industrie, overheden en kennisinstellingen Lid van Hydrogen Europe Vertegenwoording IEA Gevestigd in Nederland en België Reeds 6 jaar hands-on ervaring met eigen waterstof tankstation in Helmond en diverse demonstratieprojecten Helmond (The Netherlands) Turnhout (Belgium-Flanders region)

3 Projecten

4 Mission Unite and support companies and organisations to realise projects on power-to-gas, with the goal to roll out the technology in our region in an efficient way and to enable our companies to play a prominent role in the energy transition. 4

5 5

6 Kenmerken September 2016: 18 leden, nu 35 leden, aanwezigheid telt Focus op industrie, verdeeld over de waardeketen Doelstelling: gezamenlijk projecten ontwikkelen en realiseren Dagdagelijkse coördinatie, één aanspreekpunt, vraagbaak overheid/industrie Specifieke projectgroepen en 3 maandelijks synchroniseren 5000 euro/jaar, geen differentiatie Van initieel 50/50 naar nu 60/40 6

7 Way of working cluster CLUSTER TEAMS H 2 Mobility Power-to-Gas/Fuel H 2 in shipping Offshore H 2 Business case analysis Knowledge building H 2 in shipping - workforce Offshore H 2 workshop Greenports Zeebrugge Terranova Solar Sunshine- Brightfields Legislative aspects Join existing initiatives PROJECT CALLS / OPPORTUNITIES ReVive, H 2 -share, H 2 -Benelux AD-HOC SUPPORT 7

8 STRATEGIC EXCERCISE JUNE 2018 H2-Flanders study (*) Potential for H 2 in Transport, Heat, Industry Proposal for pilots and roll-out scenarios for H 2 in Flanders Translate scenarios for 2030 into project concepts (*) Commisioned by Flemish Energy Agency 8

9 Eindgebruikers H2 of afgeleiden // // Auto's 20 auto's 100 auto's 1000 auto's 5000 auto's auto's Eindgebruikers H2 of afgeleiden 2 HRS 700 bar 5 HRS 700 bar 20 HRS 700bar 50 HRS 100 HRS Auto s Bussen Vrachtwagens Vuilniswagen Treinen Boot Proces industrie Chemie Staal auto' 500 HRS 20 auto s 100 auto s 1000 auto s 20 bussen auto s bussen auto s 300 bussen auto s 900 bussen 2 HRS 700 bar 5 HRS 700 bar 20 HRS 700 bar 50 HRS 100 HRS 500 HRS 1 HRS 350 bar 5 HRS 350 bar 10 HRS 350 bar 30 HRS 350 ba 20 bussen, 1 stelplaats 100 bussen 5 stelplaatsen 300 bussen 10 stelplaatsen 900 bussen 30 stelplaatse Bussen 1 stelplaats, 5 stelplaatsen 10 stelplaatsen 30 stelplaatsen Vrachtwagens 1HRS 350 bars 2 trucks (27-40t) 5 trucks 5 HRS 350 bars trucks HRS 350 bars 3000 trucks 30 HRS trucks bars Vuilniswagens 2 vuilniswagens 15 vuilniswagens 100 vuilniswagens 500 vuilniswa 2 trucks (27-40t) 5 trucks 250 trucks trucks trucks Treinen (vervanging Dieseltreinen) 1 trein 1 traject 4 trajecten Boten 1 CMB 2 veerboten 2 binnenvaart 50 binnenvaart 500 binnenvaa 2 Vuilniswagens 15 Vuilniswagens 100 Vuilniswagens 500 Vuilniswagens Procesindustrie 29 kton H 2 15 kton H2 75 kton H2 methanol Chemische basisproducten/synth. Brandstof 1 Trein 1 Traject kton H2 4 Trajecten kton H2 1,3 kton H auto s auto s 50 HRS 500 HRS Staal piloot??? 1 (CMB) Warmte industrie 2 veerboten 2 binnenvaart WKK/gasturbine 50 binnenvaart H 55 kton 500 binnenvaart265 kton injectie waterstofnetwer Warmte gebouwen aardgasnet WKK op H 2 k in wijk 20 kton 200 kton 2 ktons H2 15 ktons H2 75 kton H2 Waterstofproductie en -distributie Electrolyse 1,2 kton Methanol; 200 ton H2 MW-schaal offshore H 2 prod. 9 kton Methanol; 1,3 ktons GW H2 schaal 300 kton methanol > GW schaal injectie utbreiding Pijplijnen A.L. pijplijn Piloot netwerk??? Piloot??? Waterstofproductie direct uit zonlicht piloot Warmte industrie Warmte gebouwe n Elektriciteitsproductie Energiebronnen WKK/ gasturbine 55 kton 265 kton Energie nodig voor vraag H2 Vlaanderen 7,5 TWh 60 TWh Geplande HE capaciteit Injectie in België Waterstofnetwerk 30 TWh* 55 TWh** WKK op H2 20kton 200 kton Maximaal HE potentieel aardgasnet België (ELIA) in wijk 90 TWh **ELIA large Gascentrale op H2 * energiepact??? scale RES scenario pilootproject opschaling commercieel

10 Electrolyse // // Waterstofproductie en-distributie Pijplijnen Waterstofproductie direct uit zonlicht Eindgebruikers H2 of afgeleiden Auto's Procesindustrie 29 kton H 2 15 kton H2 75 kton H2 methanol Chemische basisproducten/synth. MW-schaal Brandstof Offshore H2 prod. 1,3 kton H2 GW schaal kton H2 > GW schaal kton H2 Staal piloot??? Warmte industrie WKK/gasturbine H 55 kton 265 kton Injectie A.L. Uitbreiding injectie waterstofnetwer pijplijn netwerk Warmte gebouwen aardgasnet WKK op H 2 k in wijk 20 kton 200 kton Piloot 20 auto's 2 HRS 700 bar 100 auto's 5 HRS 700 bar 1000 auto's 20 HRS 700bar 5000 auto's 50 HRS auto's 100 HRS auto's 500 HRS Bussen 20 bussen 1 HRS 350 bar 1 stelplaats 100 bussen 5 HRS 350 bar 5 stelplaatsen 300 bussen 10 HRS 350 bar 10 stelplaatsen 900 bussen 30 HRS 350 bar 30 stelplaatse Vrachtwagens 2 trucks (27-40t) 5 trucks 250 trucks 3000 trucks trucks Vuilniswagens 2 vuilniswagens 15 vuilniswagens 100 vuilniswagens 500 vuilniswag Treinen (vervanging Dieseltreinen) 1 trein 1 traject 4 trajecten Boten 1 CMB 2 veerboten 2 binnenvaart 50 binnenvaart 500 binnenvaa Waterstofproductie en -distributie Electrolyse MW-schaal offshore H 2 prod. GW schaal > GW schaal injectie utbreiding Pijplijnen A.L. pijplijn netwerk Waterstofproductie direct uit zonlicht piloot Hernieuwbare energie nodig voor vraag H2 6,5 TWh 57 Vlaanderen Energiebronnen TWh // // Voorspelde totale HE capaciteit Energie nodig in België voor vraag H2 Vlaanderen 30 TWh* 7,5 TWh 55 TWh** 60 TWh Geplande HE capaciteit in België 30 TWh* 55 TWh** Maximaal HE potentieel Maximaal België HE potentieel België (ELIA) TWh (ELIA) TWh *Energiepact; ** ELIA large scale RES scenario * energiepact pilootproject opschaling commercieel **ELIA large scale RES scenario 10

11 Segmenten en eisen 11

12 FUTURe We welcome new partners! Think in BENELUX context 12

Brabant aan de Waterstof: mobiliteit

Brabant aan de Waterstof: mobiliteit Brabant aan de Waterstof: mobiliteit H2 H2 H2 H2 H2 H2 H2 H2 H2 H2 H2 H2 s-hertogenbosch, 5 april 2018 Wouter van der Laak WaterstofNet wouter.vanderlaak@waterstofnet.eu +31 6 2094 3104 WaterstofNet Non-profit

Nadere informatie

Power-to-Gas cluster

Power-to-Gas cluster Memorandum Waterstof voor Beleidsmakers Power-to-Gas cluster 2019 INHOUD 1. Situering waterstof 2 2. Routekaart waterstof in Vlaanderen 6 3. Prioriteiten voor het beleid 8 1. SITUERING WATERSTOF Waterstof

Nadere informatie

Power-to-Gas cluster

Power-to-Gas cluster Memorandum Waterstof voor Beleidsmakers Power-to-Gas cluster 2019 INHOUD 1. Situering waterstof... 2 2. Routekaart groene waterstof in Vlaanderen... 6 3. Prioriteiten voor het beleid... 8 1. SITUERING

Nadere informatie

CLUSTER. Innovatief Bedrijfsnetwerk.

CLUSTER. Innovatief Bedrijfsnetwerk. CLUSTER Innovatief Bedrijfsnetwerk Het Innovatief Bedrijfsnetwerk (IBN) 'Power-to-Gas' verenigt bedrijven die willen samenwerken rond waterstof als opslagmedium voor hernieuwbare energie en het gebruik

Nadere informatie

Het potentieel voor groene waterstof in Vlaanderen Een routekaart

Het potentieel voor groene waterstof in Vlaanderen Een routekaart Het potentieel voor groene waterstof in Vlaanderen Een routekaart In opdracht van: Vlaams Energie Agentschap (VEA) Datum: donderdag 4 oktober 2018 Auteurs: Isabel François en Adwin Martens (WaterstofNet)

Nadere informatie

Shell NL & Shell New Energies

Shell NL & Shell New Energies Shell NL & Shell New Energies An outlook towards a clean and renewable energy system Dr.-Ing. Peter Breithaupt September 2017 1 Contents New Energies Themes New Fuels Renewable Power Connected Customer

Nadere informatie

Waterstof: wat, status en perspectieven

Waterstof: wat, status en perspectieven Waterstof: wat, status en perspectieven Adwin Martens WaterstofNet > 70.000 km 2 tankstations 12 projecten Antwerpen, 20 juni 2018 Waterstof?? Waterstofeconomie lost energieprobleem op Waterstof wordt

Nadere informatie

Hydrogen Roadmap. VEMW Energiedag, Rotterdam, June 7, Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas

Hydrogen Roadmap. VEMW Energiedag, Rotterdam, June 7, Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas Hydrogen Roadmap How the smallest element in the periodical system can become the largest driving force for the energy and chemical feedstock transition Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas VEMW Energiedag,

Nadere informatie

GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu

GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu A. van der Drift December 2013 ECN-L--13-081 GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu Bram van der Drift Clean Tech Business Day 11 december

Nadere informatie

NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030

NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030 NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030 Een advies aan de Provincie Zuid-Holland Maart 2019 Zuid-Holland kent een dubbele urgentie voor ontwikkelen groene waterstofeconomie:

Nadere informatie

OIL & GAS. Power-to-Gas. Regionale kans voor zelfvoorziening in energie?! Johan Holstein 07 maart maart 2014 SAFER, SMARTER, GREENER

OIL & GAS. Power-to-Gas. Regionale kans voor zelfvoorziening in energie?! Johan Holstein 07 maart maart 2014 SAFER, SMARTER, GREENER OIL & GAS Power-to-Gas Regionale kans voor zelfvoorziening in energie?! Johan Holstein 07 maart 2014 1 DNV GL 2013 07 maart 2014 SAFER, SMARTER, GREENER Introduction Johan Holstein Technical Consultant

Nadere informatie

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen.

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen. De noodzaak van waterstof InnoTeP 2017 Jochem Huygen. Story line Korte introductie HyMove Uitdagingen energietransitie Wat wordt de elektriciteitsvraag? Hoe kan het net het aan? Rol van waterstof HyMove

Nadere informatie

Op weg naar. Doetinchem, 8 maart 2018

Op weg naar. Doetinchem, 8 maart 2018 Op weg naar Doetinchem, 8 maart 2018 Agenda VDL Pieter Bastiaansen Mogelijkheden en ontwikkelingen batterij-elektrisch en waterstof-elektrisch Suez Edwin Kramer Batterij-elektrisch en waterstof-elektrisch

Nadere informatie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Waterstof Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas Waterstofbijeenkomst

Nadere informatie

ECN Lunchcolloquium. EnTranCe: the Energy Transition Centre. November 3, 2014 Wim van Gemert

ECN Lunchcolloquium. EnTranCe: the Energy Transition Centre. November 3, 2014 Wim van Gemert ECN Lunchcolloquium EnTranCe: the Energy Transition Centre November 3, 2014 Wim van Gemert HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN General information e Hanze University of Applied Sciences, Groningen was founded in

Nadere informatie

GDF SUEZ LNG Solutions

GDF SUEZ LNG Solutions BECOMES GDF SUEZ LNG Solutions Nationale Distributiedag - 15 oktober 2015 Jan-Joris van Dijk Managing Director GDF SUEZ LNG Solutions GDF SUEZ LNG SOLUTIONS Een nieuw bedrijf binnen de groep met focus

Nadere informatie

Power-to-Gas: Missing link in toekomstige energievoorziening

Power-to-Gas: Missing link in toekomstige energievoorziening Power-to-Gas: Missing link in toekomstige energievoorziening Jeroen de Joode & Marcel Weeda Themamiddag Energieopslag Eersel, 20 juni 2013 www.ecn.nl Hoofdboodschap P2G is niet alleen: een alternatief

Nadere informatie

Wilt u warmte en elektriciteit. res-fc market

Wilt u warmte en elektriciteit. res-fc market Wilt u warmte en elektriciteit res-fc market Het project Het EU-project RES-FC Market wil de marktintroductie van brandstofcelsystemen voor huishoudens (FCHS) die gebruik maken van hernieuwbare energie

Nadere informatie

Toolbox for Circle Regions. UrbanWINS Webinar

Toolbox for Circle Regions. UrbanWINS Webinar Toolbox for Circle Regions UrbanWINS Webinar 5-7-2017 Paul Mul paul.mul@rhdhv.com Programme Toolbox for Circle Regions How does it work? Some examples Case 1: Plastic factory city Almere Case 2: Circular

Nadere informatie

Wind Werkt ook in 2050

Wind Werkt ook in 2050 Wind Werkt ook in 2050 Prof.dr. Gerard van Bussel TU Delft, leerstoel windenergie Delft University of Technology Challenge the future Wind Werkt 10 GW Sinds 1990: groei van 30%/jr Europa leidend vanaf

Nadere informatie

De energetische transitie. Wie ziet het bos (nog) door de bomen? Ivan Piette Product Manager BeLux. Herzlich willkommen. Referent. Viessmann Akademie

De energetische transitie. Wie ziet het bos (nog) door de bomen? Ivan Piette Product Manager BeLux. Herzlich willkommen. Referent. Viessmann Akademie Pagina 1 Herzlich willkommen De energetische transitie Wie ziet het bos (nog) door de bomen? Referent Viessmann Akademie Ivan Piette Product Manager BeLux Energetische vectoren / Warmtegeneratoren Bestaat

Nadere informatie

Potentieanalyse voor een waterstoftankstation gericht op zwaar vervoer in Izegem

Potentieanalyse voor een waterstoftankstation gericht op zwaar vervoer in Izegem In het kader van het Interreg 2 Zeeen project BISEPS: Potentieanalyse voor een waterstoftankstation gericht op zwaar vervoer in Izegem Gerealiseerd met de steun van Het Europees fond voor Regionale ontwikkeling

Nadere informatie

Veiligheidsaspecten van alternatieve brandstoffen

Veiligheidsaspecten van alternatieve brandstoffen Veiligheidsaspecten van alternatieve brandstoffen geleerde lessen, opgedane kennis en ervaring en vervolgstappen Hans Spobeck (IFV) Themadag Infrastructuur alternatieve brandstoffen 19 december 2017 -

Nadere informatie

Breakthrough LNG deployment in Inland Waterway Transport. Nationaal LNG Platform Schiedam, 15 maart 2016

Breakthrough LNG deployment in Inland Waterway Transport. Nationaal LNG Platform Schiedam, 15 maart 2016 Breakthrough LNG deployment in Inland Waterway Transport Nationaal LNG Platform Schiedam, 15 maart 2016 Inhoud Expertise- en InnovatieCentrum Binnenvaart en LNG Breakthrough LNG deployment in Inland Waterway

Nadere informatie

Production technology & mechatronics. Bedrijfsgroep Industrial Automation

Production technology & mechatronics. Bedrijfsgroep Industrial Automation Production technology & mechatronics Bedrijfsgroep Industrial Automation 4 Vlaanderen Wallonië Brussel Beleidscellen 14 Business Communities 1700 leden ICT Building Technology Contracting Materials Technology

Nadere informatie

Introductie in Energie- & Industriesystemen

Introductie in Energie- & Industriesystemen Introductie in Energie- & Industriesystemen TB141E Hoorcollege 1 Introductie en systemen Dr. ir. Émile J. L. Chappin Challenge the future 1 Energie- & Industriesystemen Foto CC BY SA: Merrymoonmary Challenge

Nadere informatie

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz RAI PTM - bijeenkomst Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz 1 Stedin Netbeheer is verantwoordelijk voor het transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: duurzame energie voor iedereen

Nadere informatie

Waterstofmobiliteit: status en uitdagingen

Waterstofmobiliteit: status en uitdagingen Waterstofmobiliteit: status en uitdagingen Marcel Weeda, ECN Mini-symposium zero-emissie openbaar vervoer in Noord-Holland Provinciehuis NH, Haarlem 16 september 2015 www.ecn.nl Inhoud Zero-emissie openbaar

Nadere informatie

TNO Early morning Toast Biogas trends and technology development. Leon Stille Leon.stille@tno.nl +31652779011

TNO Early morning Toast Biogas trends and technology development. Leon Stille Leon.stille@tno.nl +31652779011 TNO Early morning Toast Biogas trends and technology development Leon Stille Leon.stille@tno.nl +31652779011 TNO Partners TNO is een onafhankelijk kennis instituut met meer dan 80 jaar ervaring in technologie

Nadere informatie

Janssen Pharmaceutica. Handelsmissie min. Muyters, min. Turtelboom

Janssen Pharmaceutica. Handelsmissie min. Muyters, min. Turtelboom Janssen Pharmaceutica Handelsmissie min. Muyters, min. Turtelboom 04 mei 2015 1 Janssen Pharmaceutica Janssen in België maakt deel uit van Janssen Pharmaceutical Companies of Johnson & Johnson (J&J) Kernactiviteiten

Nadere informatie

Danielle Raspoet. VRWB Clusters en hun Speerpunten gelinkt aan Vlaanderen in Actie Pact 2020. Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid

Danielle Raspoet. VRWB Clusters en hun Speerpunten gelinkt aan Vlaanderen in Actie Pact 2020. Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid VRWB Clusters en hun Speerpunten gelinkt aan Vlaanderen in Actie Pact 2020 Danielle Raspoet Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid Vlaams Innovatienetwerk, Gent 1 Technologie & Innovatie in Vlaanderen: Prioriteiten

Nadere informatie

DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix

DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix DE BELGISCHE ENERGIE- UITDAGING 2 De doelstellingen van het interfederale

Nadere informatie

Waterstofstroom - Agenda

Waterstofstroom - Agenda Rol van waterstof bij energietransitie Rob van der Sluis Waterstofstroom - Agenda Introductie MTSA Brandstofcel principe Waterstof en Energietransitie Het 2 MW project een fotoreportage 1 MTSA Technopower

Nadere informatie

Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK

Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK Kees den Blanken Cogen Nederland Driebergen, Dinsdag 3 juni 2014 Kees.denblanken@cogen.nl Renewables genereren alle stroom (in Nederland in

Nadere informatie

DE SLIMSTE MENS TER IS BETER KLAAR VOOR DE ENERGIETRANSITIE. WinVorm 11 juni Dominiek Vandewiele

DE SLIMSTE MENS TER IS BETER KLAAR VOOR DE ENERGIETRANSITIE. WinVorm 11 juni Dominiek Vandewiele DE SLIMSTE MENS TER WERELD IS BETER KLAAR VOOR DE ENERGIETRANSITIE WinVorm 11 juni 2013 Dominiek Vandewiele De energietransitie komt! De derde landschappelijke energierevolutie? Even praktisch De energietransitie

Nadere informatie

Governance Energietransitie Haven en Industrieel Complex Rotterdam Moerdijk. Huibert van Rossum Adviseur External Affairs Havenbedrijf Rotterdam N.V.

Governance Energietransitie Haven en Industrieel Complex Rotterdam Moerdijk. Huibert van Rossum Adviseur External Affairs Havenbedrijf Rotterdam N.V. Governance Energietransitie Haven en Industrieel Complex Rotterdam Moerdijk Huibert van Rossum Adviseur External Affairs Havenbedrijf Rotterdam N.V. THE WORLD AGREES reach global peaking of greenhouse

Nadere informatie

Hoe waarde creëren met de flexibiliteit van biogasmotoren?

Hoe waarde creëren met de flexibiliteit van biogasmotoren? Hoe waarde creëren met de flexibiliteit van biogasmotoren? WAAROM FLEXIBILITEIT? Essentiëel ingrediënt voor een duurzame energietoekomst 20% Renewables 40% Renewables 80% Renewables Power (GW) Consumption

Nadere informatie

De waterstofeconomie en Noord-Nederland

De waterstofeconomie en Noord-Nederland De waterstofeconomie en Noord-Nederland SER Noord-Nederland Bijeenkomst energietransitie 11 juni 2019 Catrinus Jepma Rijksuniversiteit Groningen New Energy Coalition 1. Hoe loopt de energietransitie in

Nadere informatie

Grootschalige implementatie van zonnestroom in onze steden

Grootschalige implementatie van zonnestroom in onze steden 29 mei 2008 Grootschalige implementatie van zonnestroom in onze steden Marcel Elswijk Agenda 10:15 EgoN - PV UPSCALE Marcel Elswijk 10:30 Wat hebben de Nederlandse zonnesteden ons geleerd? Jadranka Cace

Nadere informatie

Visionair Scenario PV

Visionair Scenario PV Visionair Scenario PV Nanotechnologie &PV:een toekomstvisie Jean V. Manca Universiteit Hasselt-IMEC./IMOMEC jean.manca@uhasselt.be Heusden-Zolder, 11 mei 2012 De toekomst van zonnecellen De Tera-Watt uitdaging

Nadere informatie

RE-INVENT OUR REGION

RE-INVENT OUR REGION RE-INVENT OUR REGION Future scenario s on the economic development of the South Eastern part of the Netherlands TIM 7 With close guidance on process and methods by Peter Kopeczek* * Re-invent your business

Nadere informatie

Inleiding in de wereld van energieopslag

Inleiding in de wereld van energieopslag FME-CWM themamiddag energieopslag Jasper Groenewegen Duurzame lokale opwekking verschuift de balans 2 Duitse elektriciteitsprijs volgt nu al de PV productie 3 met extremen tot gevolg! 4 Kortom, we live

Nadere informatie

Energietransitie in de gebouwde omgeving: duur of duurzaam? David Smeulders, Technische Universiteit Eindhoven

Energietransitie in de gebouwde omgeving: duur of duurzaam? David Smeulders, Technische Universiteit Eindhoven Energietransitie in de gebouwde omgeving: duur of duurzaam? David Smeulders, Technische Universiteit Eindhoven foto: KNMI 222 196 187 2015 2014 113 11 Bron: EBN infographic 2016 CO 2 emissies in Nederland

Nadere informatie

Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra.

Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra. Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra www.ecn.nl energiegebruik Alarmerende stijging energiegebruik klimaatproblemen duurzame energievoorziening noodzakelijk Ambitieus &

Nadere informatie

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019 ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED Maart 2019 Inleiding De concentratie van industrie in de Rotterdamse haven is een goede uitgangspositie voor het doen slagen van de energietransitie:

Nadere informatie

Hernieuwbare brandstoffen in transport. en de bredere betekenis van bioraffinage

Hernieuwbare brandstoffen in transport. en de bredere betekenis van bioraffinage Hernieuwbare brandstoffen in transport en de bredere betekenis van bioraffinage Nederland als internationaal tankstation 962 PJ 1124 PJ Onderdeel van Klimaatakkoord 1990 wegvervoer 2018 scheepvaart scheepvaart

Nadere informatie

MARKET OPPORTUNITITES FOR FLANDERS INDUSTRY VIWTA March 2009 Dr. Jan Declercq Geert Palmers

MARKET OPPORTUNITITES FOR FLANDERS INDUSTRY VIWTA March 2009 Dr. Jan Declercq Geert Palmers MARKET OPPORTUNITITES FOR FLANDERS INDUSTRY VIWTA March 2009 Dr. Jan Declercq Geert Palmers OPPORTUNITY: TRANSFORMING THE ENERGY SYSTEM Energy efficiency improvement rate MODEST (1%): required share of

Nadere informatie

ECN TNO activiteiten systeemintegratie

ECN TNO activiteiten systeemintegratie ECN TNO activiteiten systeemintegratie Rob Kreiter Den Haag 22-05-2015 www.ecn.nl Aanleiding: meer duurzaam - minder zekerheid - meer complexiteit Uitdaging voor de (verre) toekomst Elektriciteitsbalans

Nadere informatie

Waterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft

Waterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft Waterstof, het nieuwe gas Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, Transport en Grondstoffen Economische, technische

Nadere informatie

NETWORK CHARTER. #ResourceEfficiency

NETWORK CHARTER. #ResourceEfficiency NETWORK CHARTER 1 WHAT IS THE EREK NETWORK? EREK stands for the European Resource Efficiency Knowledge Centre, a vibrant platform to enable and reinforce businesses and especially small and medium sized

Nadere informatie

Energie in de haven van Antwerpen

Energie in de haven van Antwerpen Energie in de haven van Antwerpen Agenda 1. Energie in de haven van Antwerpen 2. Energie Actie Programma havenbedrijf 3. Enkele projectvoorbeelden 1 Energie in de haven van Antwerpen Key figures for Antwerp

Nadere informatie

ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek

ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek Toekomst volgens TenneT Klaas Hommes Arnhem, 25 april 2012 Stay tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen wij uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen:

Nadere informatie

GROENE KOOLWATERSTOFFEN. Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma

GROENE KOOLWATERSTOFFEN. Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma GROENE KOOLWATERSTOFFEN Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma AANLEIDING: Grote belangstelling voor waterstof in de aanloop naar, en binnen het Klimaatakkoord Scenario s, projecties en schattingen voor

Nadere informatie

Hoe ontwikkel je een regionale economy?

Hoe ontwikkel je een regionale economy? 1 Hoe ontwikkel je een regionale economy? Model van 5 elementen Excellent Science World leading and accessible positions in sciences People make the difference Attracting world class scientists and talented

Nadere informatie

Het onmogelijke (toch) mogelijk maken

Het onmogelijke (toch) mogelijk maken Het onmogelijke (toch) mogelijk maken Mark Schweitzer April 2011 Mogelijk, maar ik heb géén gouden ei! 1 Waar hebben we het eigenlijk over? uitgaven maatschappelijk bijdrage investeren kosten geld verdienen

Nadere informatie

Willemien Terpstra Vice President, Fuels and Styrene. Chemie is overal

Willemien Terpstra Vice President, Fuels and Styrene. Chemie is overal Willemien Terpstra Vice President, Fuels and Styrene Chemie is overal Chemie in Nederland enabler voor de energie transitie Elke ton CO2 uitstoot bespaart elders ~ 2 ton CO2 Landen 2016 DE 28,7% FR 13,9%

Nadere informatie

LESSEN UIT DE AUTOMOTIVE

LESSEN UIT DE AUTOMOTIVE LESSEN UIT DE AUTOMOTIVE ir. drs. Jan Wouters VGN 14-10- 16 CONTENT Automotive Industry Dynamisch Speelveld Hoe spelen we daarop in? Focus onderwijs / triple helix 1 AUTOMOTIVE INDUSTRIE Themagebieden

Nadere informatie

INFORMATIEBIJEENKOMST ESFRI ROADMAP 2016 HANS CHANG (KNAW) EN LEO LE DUC (OCW)

INFORMATIEBIJEENKOMST ESFRI ROADMAP 2016 HANS CHANG (KNAW) EN LEO LE DUC (OCW) INFORMATIEBIJEENKOMST ESFRI ROADMAP 2016 HANS CHANG (KNAW) EN LEO LE DUC (OCW) 14 november 2014 2 PROGRAMMA ESFRI Roadmap, wat is het en waar doen we het voor? Roadmap 2016 Verschillen met vorige Schets

Nadere informatie

Wind Werkt ook in 2050

Wind Werkt ook in 2050 Wind Werkt ook in 2050 Prof.dr. Gerard van Bussel TU Delft, leerstoel windenergie 13 juni 2013 Delft University of Technology Challenge the future Er is meer dan voldoende wind op aarde 200 x meer wind

Nadere informatie

De groene delta van Nijmegen

De groene delta van Nijmegen GDF SUEZ LNG Solutions Workshop GDF SUEZ LNG Solutions - 10 oktober 2014 Leon Sluiman Manager operations & Technology De groene delta van Nijmegen GDF SUEZ LNG Solutions WAT IS LNG LNG: HET PRODUCT Vloeibaar

Nadere informatie

Waterstofnet Congres. 29 November 2013 Jonas Cautaerts

Waterstofnet Congres. 29 November 2013 Jonas Cautaerts Waterstofnet Congres 29 November 2013 Jonas Cautaerts Inhoud 1. Missie 2. Historiek en ervaring 3. Lessons learned 4. Besluit 2 1 Missie Onze missie Samen duurzaam meerwaarde creëren door waardengedreven

Nadere informatie

Match van vraag en aanbod

Match van vraag en aanbod Match van vraag en aanbod Globale verkenning van oplossingen, kosten en markt (bijgewerkte versie) Denktank Structurele veranderingen Energiemarkt, maart 2014 Frans Rooijers, Bettina Kampman Groei fluctuerend

Nadere informatie

NIEUWE VISIE OP ZONREGELING

NIEUWE VISIE OP ZONREGELING NIEUWE VISIE OP ZONREGELING Zon en daglicht regeling als deel van de energieprestaties in gebouwen Peter Winters President of the European Solar Shading Organization Director Shading & Building Dickson

Nadere informatie

Geen toekomst zonder warmtepompen. 10 oktober 2018 Ing. Luc De Smet Covoorzitter WPP Bestuurslid ODE

Geen toekomst zonder warmtepompen. 10 oktober 2018 Ing. Luc De Smet Covoorzitter WPP Bestuurslid ODE 1 10 oktober 2018 Ing. Luc De Smet Covoorzitter WPP Bestuurslid ODE 2 3 Thanks to our sponsors 4 Thanks to our host 5 Thanks to the organisation team that made this day possible. Wim Boydens Lieve Helsen

Nadere informatie

Waterstofmobiliteit: status en uitdagingen

Waterstofmobiliteit: status en uitdagingen Waterstofmobiliteit: status en uitdagingen Marcel Weeda, ECN Mini-symposium zero-emissie openbaar vervoer in Noord-Holland Provinciehuis NH, Haarlem 16 september 2015 www.ecn.nl Inhoud Zero-emissie openbaar

Nadere informatie

LOCATIE INFORMATIE Innovation & Development Area

LOCATIE INFORMATIE Innovation & Development Area LOCATIE INFORMATIE Innovation & Development Area ENERGY INNOVATION PARK INNOVATION & DEVELOPMENT Energy Innovation Park: Innovation & Development Area Direct beschikbaar: 3000-15.545m2 Uitstekend gelegen

Nadere informatie

Methanol. De toekomstige biobrandstof? CCS Dr. Ir. René Cornelissen Zwolle, 14 oktober 2010

Methanol. De toekomstige biobrandstof? CCS Dr. Ir. René Cornelissen Zwolle, 14 oktober 2010 Methanol De toekomstige biobrandstof? CCS Dr. Ir. René Cornelissen Zwolle, 14 oktober 2010 1 Onderwerpen CCS CCS & Biomassa Methanol & DME als brandstof Varnamo Biomethanol Kosten Conclusies 2 CCS Klein

Nadere informatie

Marketing & Communications DNS.be 2010 & 2011. 28 april 2011

Marketing & Communications DNS.be 2010 & 2011. 28 april 2011 Marketing & Communications DNS.be 2010 & 2011 28 april 2011 CENTR Marketing Workshop April 2011 - Helsinki 2 Agenda Campaign 2010: Goal Campaign Results & Learnings Market research: Goal Outcome Learnings

Nadere informatie

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2015

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2015 Scenario s voor netberekeningen Gert van der Lee KCD scenario s: Nieuwe aanpak Verschuiving van voorspellende naar exploratieve varianten Voordeel: beter inzicht in effect individuele parameters voorkomen

Nadere informatie

CELSIUS* *Combined Efficient Large Scale Integrated Urban Systems. Roland van Rooyen Oubbol Oung Astrid Madsen 25-06-2015

CELSIUS* *Combined Efficient Large Scale Integrated Urban Systems. Roland van Rooyen Oubbol Oung Astrid Madsen 25-06-2015 CELSIUS* *Combined Efficient Large Scale Integrated Urban Systems Roland van Rooyen Oubbol Oung Astrid Madsen 25-06-2015 This project has received funding from the European Union s Seventh Framework Programme

Nadere informatie

PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST

PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST NOORD-NEDERLAND: PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST PROEFTUIN ENERGIE- TRANSITIE REGIONALE PARTNER IN DE EUROPESE ENERGIE UNIE Noord-Nederland is een grensoverschrijdende proeftuin

Nadere informatie

WaterstofNet. Katalysator voor duurzame waterstofprojecten WATERSTOF IN DE REGIO VLAANDEREN - NEDERLAND

WaterstofNet. Katalysator voor duurzame waterstofprojecten WATERSTOF IN DE REGIO VLAANDEREN - NEDERLAND WATERSTOF IN DE REGIO VLAANDEREN - NEDERLAND WaterstofNet Katalysator voor duurzame waterstofprojecten Ontwikkelen, coördineren, realiseren, evalueren en communiceren Inhoud 3 Inleiding 4 Waarom waterstof?

Nadere informatie

Ontzilting met restwarmte door middel van het Memstill-proces

Ontzilting met restwarmte door middel van het Memstill-proces Ontzilting met restwarmte door middel van het Memstill-proces Bart Kregersman 18 November, 2010 Inhoud Introductie Keppel Seghers Memstill principe Pilootinstallaties Volgende stappen Toekomstperspectief

Nadere informatie

Water elektrolyse Van industrieel proces tot bouwsteen voor de integratie van hernieuwbare energie

Water elektrolyse Van industrieel proces tot bouwsteen voor de integratie van hernieuwbare energie Water elektrolyse Van industrieel proces tot bouwsteen voor de integratie van hernieuwbare energie BMG Workshop: Elektrochemische membraanprocessen voor energieopwekking en (bio)chemische conversie. Jan

Nadere informatie

Support Center GIS-Flanders

Support Center GIS-Flanders Support Center GIS-Flanders Our mission: Ensuring the optimal use of geographic information in Flanders Het Ondersteunend Centrum GIS-Vlaanderen is

Nadere informatie

WKK: het sluitstuk dat de duurzame energiepuzzel helpt leggen

WKK: het sluitstuk dat de duurzame energiepuzzel helpt leggen Voor kwaliteitsvolle Warmte-krachtkoppeling WKK: het sluitstuk dat de duurzame energiepuzzel helpt leggen COGEN Vlaanderen 25 May 2018 WKK-principe: voorbeeld Gescheiden productie 40 WKK 50% 40 elek. 40

Nadere informatie

infrastructure for a renewable society

infrastructure for a renewable society infrastructure for a renewable society Klaas de Jong 23th March 2011 Far more energy needed for heating than for generation of electricity Primary energy balance of The Netherlands Average efficiency of

Nadere informatie

Samen werken aan Topcorridors

Samen werken aan Topcorridors Investeringsstrategie Corridors Oost en Zuidoost 6 juni 2019 1 Agenda 1. Waarom een integrale meerjarige investeringsaanpak? 2. Clean Energy Hubs 3. Case 1: Zero Emissie Binnenvaart 4. Case 2: Safe and

Nadere informatie

De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie

De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie Technologische kansen voor de Nederlandse industrie IF Technology: advies en ingenieursbureau duurzame bodemenergie (WKO en geothermie);

Nadere informatie

Mark Frederiks. - a sustainable business development company

Mark Frederiks. - a sustainable business development company Mark Frederiks - a sustainable business development company Amped is een business development bedrijf dat ondernemingen bouwt over de lijn van duurzame keteninnovatie en -interventie, gericht op de consumenten-

Nadere informatie

RENOFASE JEROEN VRIJDERS. Afdeling Duurzame Ontwikkeling & Renovatie. RenoFase VEA 23/09/2013-1

RENOFASE JEROEN VRIJDERS. Afdeling Duurzame Ontwikkeling & Renovatie. RenoFase VEA 23/09/2013-1 RENOFASE JEROEN VRIJDERS Afdeling Duurzame Ontwikkeling & Renovatie RenoFase VEA 23/09/2013-1 OVERZICHT Focus Doorgedreven Energetische Renovatie van Woningen VIS-Traject Context Doelstelling Aanpak Meerwaarde

Nadere informatie

Het nieuw industrieel beleid: - een korte review -de rol van Agentschap Ondernemen

Het nieuw industrieel beleid: - een korte review -de rol van Agentschap Ondernemen Het nieuw industrieel beleid: - een korte review -de rol van Agentschap Ondernemen Industrie in Vlaanderen blijft belangrijk 40 % Vlaamse toegevoegde waarde (15% BBP) 70 % O&O uitgaven 80 % Vlaamse export

Nadere informatie

LNG en Scheepvaart. Martin Quispel. Zwijndrecht 24 februari 2017

LNG en Scheepvaart. Martin Quispel. Zwijndrecht 24 februari 2017 LNG en Scheepvaart Martin Quispel Zwijndrecht 24 februari 2017 Het nationaal LNG Platform Doel platform: uitrol van LNG (vloeibaar gas) als nieuwe, schonere en stillere brandstof voor wegtransport en scheepvaart.

Nadere informatie

KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018

KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018 KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018 DE OPDRACHT. Meer dan 100 partijen verlagen CO 2 -uitstoot van Nederland met 49% ten opzichte van 1990 via het klimaatakkoord. Maatschappelijke organisaties,

Nadere informatie

VITO/ENERGYVILLE VOOR BEDRIJVEN

VITO/ENERGYVILLE VOOR BEDRIJVEN VITO/ENERGYVILLE VOOR BEDRIJVEN Johan Vangrunderbeek, Business Developer KMO 27/06/2018 1 WIJ ZIJN ER VOOR U! OVER VITO VITO is een onafhankelijke, klantgerichte onderzoeksorganisatie. Wij reiken wetenschappelijk

Nadere informatie

NEW BUSINESS. Guy Konings

NEW BUSINESS. Guy Konings 2015 Guy Konings Stedin is verantwoordelijk voor transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: Altijd energie voor onze klanten, vandaag en morgen. Simpel, betaalbaar en duurzaam KERNGETALLEN

Nadere informatie

Deelnemersbijeenkomst HiLumi en IPAC

Deelnemersbijeenkomst HiLumi en IPAC Deelnemersbijeenkomst HiLumi en IPAC Toon Verhoeven DIFFER is part of Toon Verhoeven ILO voor ITER en ESS ILO voor ITER voor DIFFER, Eindhoven Dutch Institute for Fundamental Energy Research ILO voor ESS

Nadere informatie

ROTTERDAM BIOPORT. Frans Jan Hellenthal Business Developer Havenbedrijf Rotterdam 8 december 2011

ROTTERDAM BIOPORT. Frans Jan Hellenthal Business Developer Havenbedrijf Rotterdam 8 december 2011 ROTTERDAM BIOPORT Frans Jan Hellenthal Business Developer Havenbedrijf Rotterdam 8 december 2011 Havenbedrijf Rotterdam N.V. Structuur: Overheids-N.V., aandeelhouders: de gemeente (70%) en het Rijk (30%)

Nadere informatie

Green Gas Technology. Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar. Shared Succes

Green Gas Technology. Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar. Shared Succes Green Gas Technology Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar Shared Succes Imtech en Green Gas Technology Imtech is de technologie partner voor bedrijven die biogas willen opwaarderen naar aardgaskwaliteit.

Nadere informatie

Support Center GIS-Flanders

Support Center GIS-Flanders Support Center GIS-Flanders Our mission: Ensuring the optimal use of geographic information in Flanders Het Ondersteunend Centrum GIS-Vlaanderen is

Nadere informatie

Bevoorradingszekerheid

Bevoorradingszekerheid Bevoorradingszekerheid Commissies Bedrijfsleven en Binnenlandse Zaken van de Kamer van volksvertegenwoordigers 23.09.2014 23 september 2014 1 Meer over FEBEG Inhoud Niets nieuws onder de zon Veel partijen

Nadere informatie

Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010

Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010 Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010 Cutting Energy Related CO 2 Emissions Baseline Emissions 62 Gt BLUE Map Emissions 14 Gt 2030 Key aspects

Nadere informatie

De ontwikkeling van Smart grids. Our common future. Prof.dr.ir. Han Slootweg. 30 september 2016

De ontwikkeling van Smart grids. Our common future. Prof.dr.ir. Han Slootweg. 30 september 2016 De ontwikkeling van Smart grids Our common future Prof.dr.ir. Han Slootweg 30 september 2016 Agenda Het energiesysteem Verduurzaming van het energiesysteem De energietransitie Smart Grids 2 Energievoorziening

Nadere informatie

Visie transitie aanpak LNG BIO-LNG

Visie transitie aanpak LNG BIO-LNG Visie transitie aanpak LNG BIO-LNG 8 juni HBR LNG is er klaar voor! Rijden op LNG: CO₂ reductie 10-20% nu al Extra 15 25 % in combinatie DRD door geluidsreductie 8 dba. (Beter Benutten) Basis staat, bewezen

Nadere informatie

Bijlage Indicatieve streefcijfers voor de lidstaten

Bijlage Indicatieve streefcijfers voor de lidstaten bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB C 311 E van 31/10/2000 Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad betreffende de bevordering van elektriciteit uit hernieuwbare

Nadere informatie

Slimme straatverlichting voor de stad van morgen

Slimme straatverlichting voor de stad van morgen Slimme straatverlichting voor de stad van morgen Organisatie van technologisch geïnspireerde bedrijven in België Aeronautics, Space, Security & Defence industries 1800 lidbedrijven in 6 industrieën Building,

Nadere informatie

OPEN PRODUCTIE CONCEPT. BioRaf 24/10/2013 Johan Verbruggen

OPEN PRODUCTIE CONCEPT. BioRaf 24/10/2013 Johan Verbruggen OPEN PRODUCTIE CONCEPT BioRaf 24/10/2013 Johan Verbruggen Ambitie OMC 1. Ter beschikking stellen infrastructuur 2. Ter beschikking stellen van productietechnologieën/-methoden 3. Ontwikkeling van nieuwe

Nadere informatie

Waterstof. Niets nieuws! Ton van Wingerden. 7 februari 2019 SAFER, SMARTER, GREENER

Waterstof. Niets nieuws! Ton van Wingerden. 7 februari 2019 SAFER, SMARTER, GREENER Waterstof Niets nieuws! Ton van Wingerden 7 februari 2019 1 SAFER, SMARTER, GREENER Global reach local competence 150 350 82 13,500 years offices countries employees The role of Hydrogen in the energy

Nadere informatie

Digitalisatie, decentralisering en flexibilisering in de energiemarkt

Digitalisatie, decentralisering en flexibilisering in de energiemarkt Digitalisatie, decentralisering en flexibilisering in de energiemarkt Ervaringen en visie van een Digital Utility Jan De Decker CEO Next Kraftwerke BE & NL 23-05-2018 BELANGRIJKSTE TRENDS IVM DE ENERGIETRANSITIE

Nadere informatie