1.8 Programma 8 Cultuur, taal en onderwijs

Transcriptie

1 1.8 Programma 8 Cultuur, taal en onderwijs Portefeuillehouder: mevrouw J.A. de Vries Inleiding Leeuwarden is uitgeroepen tot culturele hoofdstad van Europa in! Hiermee zetten we Leeuwarden en Fryslân, ook internationaal, stevig op de culturele kaart. Kulturele Haadstêd Met het binnenhalen van de titel Leeuwarden European Capital of Culture krijgt de sociaal-economische ontwikkeling in de gehele provincie de komende jaren een impuls. Het programma voor Kulturele Haadstêd in staat beschreven in het Bidbook, dat door de Stichting Kulturele Haadstêd is gemaakt en wordt uitgevoerd. Voor de uitvoering door de Stichting van het Bidbook is vorig jaar in totaal 11 miljoen in de begroting opgenomen voor de periode. Tot dit programma behoren de beleidsvelden Cultuur, Erfgoed, Taal, Media en letteren, Onderwijs en Wetenschappen. De provincie wil de mienskip versterken. Een mienskip die voortbouwt op wat de Friezen bindt. Wij zetten in op een stevige culturele basisinfrastructuur van toonaangevende instellingen en op een groeiend aantal mensen in Fryslân dat aan cultuur meedoet. Wij willen dat het Friese erfgoed, waaronder monumenten, archeologie en cultuurlandschap wordt behouden en versterkt. Taal is het element dat onze identiteit het sterkst vormt. Het provinciale beleid richt zich op het optimaal benutten van de kansen van meertaligheid. De Friese taal moet integraal onderdeel zijn van al onze activiteiten. Taal is vanzelfsprekend ook een belangrijke drager onder KH, bijvoorbeeld in het museum of language/lân fan talen. De kwaliteit van het primair onderwijs in Fryslân is vanaf 2007 aanmerkelijk verbeterd. Onze impuls daarvoor met het project Boppeslach is in geëindigd. Wij willen de resultaten van dit project vasthouden en zorgen voor kwalitatief goed en bereikbaar onderwijs. In zet de provincie in op een doorgaande leerlijn van peuterspeelzaal tot en met academisch onderwijs. Beleids- en normenkader Nationale wetgeving zoals de Monumentenwet en beleidsvisies (bijvoorbeeld over erfgoed en ruimte) zijn randvoorwaarden voor het provinciale cultuur- en erfgoedbeleid. Onze bevoegdheden op het gebied van taal en onderwijs zijn ook in nationale wetgeving vastgelegd. Maar verder bepaalt de provincie via eigen nota s, zoals de nota Grinzen Oer, uitvoeringsprogramma s en subsidieregelingen, welke impulsen we geven aan cultuur, taal en onderwijs. Zie bijlage 10 voor de relevante beleidsnota s en regelgeving. Aan Provinciale Staten voor te leggen nota s In wordt de geactualiseerde subsidieregeling voor het behoud en herbestemming van monumenten en karakteristieke bouwwerken aan Provinciale Staten voorgelegd.

2 Totaal baten en lasten programma programma 8: Cultuur, taal en onderwijs Bedragen x 1.000,- 8.1 Cultuur Erfgoed Taal, media en letteren 8.4 Onderwijs en wetenschappen Totaal baten Lesten 8.1 Cultuur Erfgoed Taal, media en letteren 8.4 Onderwijs en wetenschappen Totaal lasten Saldo Toelichting De begroting van dit programma vertoont een aflopende trend. Dit wordt veroorzaakt door het tijdelijke karakter van een aantal grote budgetten voor bijvoorbeeld Boppeslach en een deel van de nota Grinzen Oer. Zie ook de toelichtingen bij de beleidsvelden. Hieronder wordt de verdeling van de lasten over de beleidsvelden weergegeven. Beleidsveld Structurele lasten, excl. bedrijfsv. kosten Nietstructurele lasten Bedrijfsvoeringskosten Totaal bedragen x 1.000,- Cultuur Erfgoed Taal, media en letteren Onderwijs en wetenschappen Totaal

3 Beleidsveld 8.1 Cultuur Wat willen we bereiken? De provincie wil de mienskip verder versterken. Een mienskip die voortbouwt op wat de Friezen bindt. We creëren een culturele basisinfrastructuur door het structureel subsidiëren van toonaangevende instellingen. Bovendien zetten wij sterk in op meedoen: een groeiend aantal mensen in Fryslân dat aan cultuur meedoet, zowel actief als passief. Wij richten ons op een laagdrempelig aanbod van cultuuruitingen, cultuureducatie en amateurkunst in Fryslân voor alle leeftijdsgroepen. Wij zetten sterk in op cultuureducatie om een doorgaande leerlijn te realiseren. Sociaal beleid In het kader van onze inzet voor Meidwaan denken wij mee met de gemeente Leeuwarden over de uitwerking van het programma van Culturele Hoofdstad. Het gaat hierbij om het creëren van kansen in de samenleving, vooral voor kinderen, jongeren en mensen die een barrière ervaren in hun deelname aan de samenleving. Welke resultaten willen we in behalen? Culturele ontwikkeling Op grond van de nota Grinzen oer werken wij aan het versterken van de Friese culturele basisinfrastructuur. Wij geven structurele subsidies aan culturele instellingen die essentieel zijn voor de Friese culturele infrastructuur. Het gaat om instellingen en evenementen in Fryslân met een nationaal karakter en een internationale uitstraling, zoals Tryater, instellingen die aan talentontwikkeling doen, zoals jeugdtheaterschool n Meeuw en instellingen die inzetten op kennisversterking op provinciaal gebied (Keunstwurk en de Bibliotheekservice Fryslân). De provincie zet ook in op een steviger productieklimaat in Fryslân. Cultureel Klimaat Als aanvulling op de basisinfrastructuur geeft de provincie een tijdelijke impuls aan andere activiteiten die aan de mienskip bijdragen. Zo zetten wij in op innovatief locatietheater, vocale muziek, professionale dans, opera en museale kwaliteit. Maar ook aan projecten op het gebied van crossovers en internationalisering. Brûsfûns Met het Brûsfûns ondersteunt de provincie projecten op het gebied van participatie, meertaligheid en gemeenschapszin. Festivals Doordat de festivals in Fryslân een breed publiek trekken en een betrekkelijk overzichtelijke organisatie kennen vormen zij een belangrijke schakel in het culturele aanbod van de provincie. Daarom zet de provincie ook in in op festivals. In het kader van de Culturele Hoofdstad en om redenen van efficiëncy werkt de provincie samen met de gemeente Leeuwarden aan een gemeenschappelijk festivalbeleid. Bibliotheken De lokale bibliotheek is vooral een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Wij steunen, voor zover dat in het kader van de bibliotheekwet bij onze taken past, de basisbibliotheken indirect via de centrale biblioteekdienst. Op die manier dragen wij bij aan het op peil houden van het voorzieningenniveau. Wij zien voor onszelf in ook een rol bij de

4 ontwikkeling en uitvoering van nieuwe innovatieve concepten zoals het mobiele Fablab en het project Boekenruil van de Bibliotheekservice Fryslân. Erfgoed Samen met Tresoar en het rijk maken wij ook in afspraken over toegankelijkheid, beschikbaarheid en het beheer van het in collecties ondergebrachte cultureel erfgoed. Het erfgoed wordt onder de aandacht gebracht van een breed publiek. Meidwaan Wij richten ons op een laagdrempelig aanbod van cultuuruitingen, cultuureducatie en amateurkunst in Fryslân voor alle leeftijdsgroepen. Hiermee wordt een wezenlijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van kinderen en jongeren (door cultuureducatie op scholen) en volwassenen (cultureel aanbod, passief en actief). Het gaat om vaardigheden zoals creatief en innovatief denken, jezelf leren presenteren en het ontwikkelen van zelfvertrouwen. Het resultaat moet zijn dat meer Friezen betrokken zijn bij culturele activiteiten en uitingen en dat de maatschappij als geheel sterker wordt. Wij willen dat in 38% van de mensen in Fryslân aan cultuur meedoet. In gaan we door met het project Kultueredukaasje mei Kwaliteit (KEK) voor kinderen van de basisschool. Het inzetten op cultuureducatie is ook een mooie opmaat naar Kulturele Haadstêd. Talentontwikkeling Talentontwikkeling is nodig om creativiteit tot bloei te brengen en ook om creativiteit als productiefactor te stimuleren. Ook in willen we talenten in onze provincie stimuleren om hun kwaliteiten verder te ontwikkelen. Dit doen wij door diversiteit in het aanbod van disciplines te stimuleren. Het betreft disciplies als toneel, waaronder amateurtoneel en openluchtspelen, muziek en dans. Talent wordt ook gestimuleerd door het uitreiken van prijzen. Duurzaam collectiecentrum/museumdepot In hebben de vier provinciale musea (Fries Museum, Fries Scheepvaartmuseum, Natuurmuseum Fryslân en Fries Landbouwmuseum) en Tresoar de bouw van een duurzaam collectiecentrum aanbesteed. Om de kwaliteit van het Friese erfgoed ook voor de toekomst veilig te stellen, steunt de provincie het bouwen van deze voorziening. Kulturele Haadstêd Onze inzet binnen dit beleidsveld geeft een impuls aan cultuur en taal in Fryslân op weg naar Culturele Hoofdstad. Bij de uitvoering van de integrale beleidsnota Grinzen oer vormt het gedachtegoed van de Culturele Hoofdstad de rode draad. De provincie is betrokken bij het oprichten van een evenementenkalender richting. Met de gemeente Leeuwarden werken we samen in Stipe (subsidie-, tref- en informatiepunt Europa ), gekoppeld aan het publiekscentrum van KH. Als het gaat om de samenwerkingsagenda met Leeuwarden ligt de prioriteit binnen dit beleidsveld bij Festivals en Kultueredukaasje. Kadernota Dit beleidsveld draagt bij aan de middelen voor het Mienskipsfûns. Wurkje foar Fryslân We financieren het project Digitalisering Frysk Erfgoed (Deltaplan digitalisering) dat als quick win deel uitmaakt van het investeringsprogramma. Het project wordt uitgevoerd door Tresoar.

5 (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde Culturele deelname Aantal deelnemende mensen in Fryslân 38% () Culturele ontwikkeling Aantal structureel ondersteunde 24 instellingen in de basisinfrastructuur Culturele ontwikkeling Diversiteit in het aanbod van disciplines 8 disciplines Culturele ontwikkeling Aantal projecten dat door het Brûsfûns 7 tot stand wordt gebracht Cultuereducatie Aantal scholen, primair onderwijs, dat 60% van alle scholen actief inzet op cultuureducatie (KEKinventarisatie) Cultuureducatie Aantal scholen, primair onderwijs, dat een doorgaande leerlijn op een van de vakgebieden van cultuureducatie tot stand brengt (KEK-inventarisatie) 7% van alle scholen Wat mag het kosten? Bedragen x 1.000,- Structurele budgetten Voorzieningen Totaal baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Reserves Voorzieningen Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Saldo Toelichting De verlaging van het bedrag bij voorzieningen komt doordat de voorziening Grafiekcollectie Knecht-Drenth niet langer nodig is. In wordt de laatste aflossing van deze lening betaald. Alleen de voorziening Buma-legaat resteert dan nog. Bij de tijdelijke budgetten is een daling in de begroting te zien vanaf zowel als vanaf. De eerste houdt verband met het bestedingsritme van de subsidie aan het Kolleksjesintrum/Museumdepot. De tweede verlaging houdt verband met het aflopen van de integrale nota Grinzen Oer. De piek in houdt verband met de Kulturele Haadstêd. Kadernota : budget Taal en Cultuur uitvoeringsregeling In bovenstaande tabel zijn de bedragen voor onderstaand onderwerp uit de kadernota begrepen. bedragen x 1.000,- S/T Totaal baten Budget Taal en Cultuur uitvoeringsregeling S Totaal lasten Saldo

6 Beleidsveld 8.2 Erfgoed Wat willen wij bereiken? Doel is een rijk en breed aanbod van cultuurhistorisch erfgoed. Dat geeft Fryslân karakter, identiteit en ruimtelijke kwaliteit. Op grond van de Nota Erfgoed 2010-, waarvan de looptijd is verlengd tot, wi de provincie bereiken dat de Friese monumenten, archeologie en cultuurhistorische waarden worden behouden en versterkt. Welke resultaten willen wij in behalen? Behoud en ontwikkeling cultuurhistorische waarden De provincie neemt de aangewezen cultuurhistorische en landschappelijke waarden van provinciaal belang op in provinciale en gemeentelijke ruimtelijke plannen en projecten die vastgelegd zijn in de provinciale thematische structuurvisie Grutsk op e Romte. De provincie werkt de Cultuurhistorische Kaart uit met ondermeer een bouwsteen voor nederzettingstypen aan de hand van concrete gemeentelijke krimp- en herstructureringsprojecten. De provincie ondersteunt cultuurhistorische projecten vooral via de streekagenda s. Wij werken samen met het Rijk aan het ontwikkelen van drie projecten vanuit de Visie Erfgoed en Ruimte van het Rijk (noordelijke strategie herbestemming; masterplan Kust, Waddenzee; landgoederenzone Beetsterzwaag). Behoud en herbestemming monumenten en karakteristieke bouwwerken De provincie verleent met extra middelen vanuit Wurkje Foar Fryslân subsidies, waardoor er tenminste vijftig monumenten en karakteristieke bouwwerken duurzaam worden geholpen, er 180 mensjaren werk en 25 leerlingbouwplaatsen worden gerealiseerd. Aan de hand van een inventarisatielijst en in overleg met de gemeenten worden voor het behoud van karakteristieke bouwwerken subsidies verstrekt. Via het Cultuurfonds voor Monumenten Fryslân kunnen laagrentende leningen worden afgesloten Wij ondersteunen het Kennispunt Herbestemming Noord, waarin het Steunpunt Monumentenzorg Fryslân participeert, zodat herbestemmingen voor karakteristieke gebouwen worden gestimuleerd en gebiedsgerichte strategieën voor herbestemming worden ontwikkeld, onder meer voor krimpgebieden. De provincie zet zich er voor in dat het Deltateam Fryske Tsjerken in acht lokale gemeenschappen helpt bij het zoeken naar oplossingen voor een herbestemming of nevenbestemming van een kerkgebouw. Wij maken afspraken in het Deltaplatform Fryske Tsjerken over de aanpak van vrijkomende kerkgebouwen. De provincie ondersteunt vier erfgoedinstellingen met jaarsubsidies voor hun bijdrage aan het behoud en de herbestemming van monumenten. Bescherming, onderzoek en voorlichting archeologische waarden Wij actualiseren de FAMKE (Friese Archeologische Monumenten Kaart Extra) als adviesen beleidskaart, onder andere door het steunen van drie gemeentelijke verdiepingsslagen. Hiervan wordt één in afgerond. Wij houden rekening met archeologische waarden in provinciale plannen en projecten, waaronder de uitvoering van archeologisch onderzoek in provinciale wegenplannen zoals Centrale As, Haak om Leeuwarden en N381. In de uitvoering van het terpenproject beschermen wij bedreigde onbebouwde terpen, waarbij de focus ligt op de gebiedsontwikkeling Harlingen-Franekeradeel. De provincie ondersteunt twee archeologische onderzoeken met betrekking tot terpzolen of vroege veenontginningen. Wij ondersteunen het bijzonder hoogleraarschap terpenarcheologie aan de Rijksuniversiteit Groningen.

7 Wij beheren (als wettelijke taak) samen met Groningen en Drenthe het Noordelijk Archeologisch Depot Nuis en maken afspraken over de taken van het voorlichtingscentrum. Wij maken afspraken met de Museumfederatie over het ondersteunen van het netwerk van archeologische steunpunten. Kulturele Haadstêd We verkennen hoe we bij het ontwikkelen van cultuurhistorische projecten kunnen aansluiten op Kulturele Haadstêd. Wurkje foar Fryslân In het kader van dit programma verleent de provincie subsidies voor het behoud van karakteristieke gebouwen. Onderwerp Indicator Doelwaarde Restauratie, onderhoud en nieuwe functies van karakteristieke gebouwen Aantal restauraties en andere functies Leegkomende kerkgebouwen Terpen Wat mag het kosten? Bedragen x 1.000,- Aantal leegkomende kerkgebouwen met een oplossing voor her- of nevenbestemming Aantal aangekochte terpen of terpen waarvoor beheersovereenkomsten zijn afgesloten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Totaal baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Reserves Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Saldo Toelichting De tijdelijke budgetten zijn bestemd voor onder andere de Cultuurhistorische Kaart, het Deltaplan Fryske Tsjerken en cultuurhistorische projecten. Verder zijn er, aanvullend op de structurele budgetten, middelen voor het stimuleren van het behoud van monumenten en het stimuleren van archeologisch beleid. Na zijn er behalve de decentralisatieuitkering van het Rijk geen tijdelijke middelen voor erfgoed in de meerjarenbegroting opgenomen. Binnen de reserves is voor de periode t/m in totaal ,- opgenomen vanuit Wurkje foar Fryslân. Deze middelen worden ingezet voor de subsidieregeling voor monumenten en karakteristieke gebouwen.

8 Beleidsveld 8.3 Taal, media en letteren Wat willen wij bereiken? De zorg voor de Friese taal is een kerntaak van de provincie. Het provinciale beleid richt zich op het optimaal benutten van de kansen van meertaligheid. Het feit dat er in Fryslân twee levende talen worden gebruikt, maakt onze provincie tot een natuurlijk laboratorium voor meertaligheid in verschillende maatschappelijke domeinen, zoals het onderwijs, de media en de zorg. De Friese taal moet integraal deel uitmaken van al onze activiteiten. Minderheidstalen in het algemeen spelen ook een belangrijke rol in Kulturele Haadstêd. We laten periodiek de stand van het Fries in kaart brengen. Met de campagne Praat mar Frysk creëren we bewustwording, vergroten we de zichtbaarheid van het Fries en bevorderen we het meertalig karakter van de provincie. We nemen deel aan Europese projecten via het Network for the Promotion of Linguistic Diversity (NPLD). Wij zetten in op het behouden van een regiodekkende omroep met volledige Friestalige programmering. Wij ondersteunen de journalistieke modernisering van de Friese media. De provincie draagt ook bij aan de promotie van de Friese literatuur in het buitenland. Welke resultaten willen we in behalen? Taal - Taal in Fryslân De Fryske Akademy wordt financieel ondersteund voor een taalsociologisch onderzoek om beter inzicht te krijgen in de actuele taalsituatie in onze provincie. Het onderzoek is begonnen in en loopt door in de jaren -. De uitkomsten van het onderzoek wordt in betrokken bij ons toekomstige taalbeleid. Taal Inzet op bewustwurding Bewustwording is ook in een belangrijk onderdeel van het provinciale taalbeleid. Wij geven, op basis van een jaarlijke campagneplan, financiële ondersteuning aan de Afûk-campagne Praat mar Frysk. Met instrumenten zoals heitenmem.nl, het Taaltaske of Frysk yn de Soarch vergroot deze campagne de zichtbaarheid van het Frysk en bevordert het meertalige karakter van onze provincie. Taal Taalwet en gemeenten In is de Wet Gebruik Friese taal van kracht geworden. De wet schrijft onder andere voor dat de Friese gemeenten een taalbeleid formuleren. Op grond van bestuurlijke afpraken zien provincie en rijk er samen op toe dat dit gebeurt en steunen de gemeenten bij het formuleren van taalbeleid. De gemeenten kunnen praktische hulp krijgen van het Stipepunt 2.0, dat voor dit doel bij de Afûk is ondergebracht. Het doel is dat aan het eind van alle gemeenten in overeenstemming met de wet Gebruik Friese taal handelen. Daarover zijn met de gemeenten, die een herindelingsproces achter de rug hebben, al bestuurlijke afspraken gemaakt (onder andere over het uitvoeren van proefprojecten).

9 Taal Streektalen Op basis van de Fryske streektaalatlas () voeren wij streektaalbeleid in alle plaatsen of streken waar een streektaal of stadsvariant van het Frysk wordt gesproken. Wij ondersteunen de gemeente het Bilt waar het gaat om de positie van het Biltsk in een grotere (fusie)gemeente in. Samen met de gemeente onderzoeken wij of het Biltsk erkend kan worden onder Deel II van het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden. Dit onderzoek moet de basis leggen voor een succesvolle aanvraag voor de erkenning en wordt in afgerond. Om de vier jaar, opnieuw in, brengen wij een Taalatlas uit. Taal Frysk in Europa De provincie is van plan om in tenminste aan drie Europese projecten via het Network for the Promotion of Linguistic Diversity (NPLD) mee te doen. Het NPLD heeft EU-steun ontvangen voor de periode - en wil het netwerk openstellen voor nieuwe leden, zoals universiteiten. Wij staan open voor Fryslân als mogelijke nieuwe vestigingsplaats van het NPLD. Kulturele Haadstêd In het Bidbook van KH18 is het project Language Lab opgenomen. Onderdeel hiervan is Lân fan Talen. Lân fan Talen is van oorsprong een initiatief van Afûk en Tresoar om hiermee de Friese culturele infrastructuur te verrijken en te verbinden met andere Europese meertaligheidsregio s. De provincie heeft dit initiatief overgenomen en werkt aan de concretisering, inhoudelijke invulling en verschijningsvorm van Lân fan Talen. Van belang is een sluitende businesscase te krijgen, met voldoende dekking. Media Omrop Fryslân De verantwoordelijkheid voor de regionale omroepen, dus ook voor Omrop Fryslân, is in door het rijk van de provincies overgenomen. Het rijk wil de regionale omroepen met de landelijke publieke omroep laten integreren en vanaf in totaal 17 miljoen op de regionale omroepen bezuinigen. Onze inzet is om ook in het nieuwe mediabestel een complete Friestalige programmering te hebben, op een eigen regiodekkende zender en met financiering die dat mogelijk maakt. Wij zetten ons er voor in om dit in mogelijk te maken. Media - Regionaal Mediacentrum In hebben de verschillende partijen in het Friese mediaveld gezamenlijk de mogelijkheden van een mediacentrum in Fryslân onderzocht. De partijen werken met elkaar verder aan het in oprichten van een Regionaal Mediacentrum, in de vorm van een digitaal (redactioneel) samenwerkingsverband. Wij geven financiële ondersteuning aan het realiseren van dit centrum. Het mediacentrum kan een bijdrage leveren aan het opnieuw vormgeven van het journalistieke landschap in Fryslân en een impuls geven aan Kulturele Haadstêd. Het mediacentrum kan een publiek digitaal podium vormen voor de inwoners van Fryslân. Letteren Wij stimuleren de uitgifte van buitenlandse vertalingen van Fryske titels. In wordt er weer een Fryske titel opgenomen in Ten Books from Holland van het Nederlands Letterenfonds. In is Nederlandse literatuur, en dus ook Friese literatuur, het Schwerpunkt van de Frankfurter Buchmesse. Wij gaan na wat we in de voorbereiding op de Buchmesse kunnen doen. In ieder geval komt de nieuwe brochure Ten Books from Fryslân uit. Andere promotionele activiteiten zijn het Boek fan de Moanne en het Fryske Boekebal. In wordt de Gysbert Japicxprijs voor proza uitgereikt. Ook worden schrijversbeurzen uitgereikt, bijvoorbeeld voor Frysktalige jeugdliteratuur, onder andere voor debuterende Friese schrijvers en biografen.

10 Kulturele Haadstêd Wij geven financiële ondersteuning aan Omrop Fryslân, die in samenwerking met andere mediapartners in de komende jaren de programmering en uitvoering zal verzorgen voor de verslaglegging van activiteiten en evenementen in de aanloop naar KH. (Prestatie)indicatoren Doelwaarden Onderwerp Indicator Nul-meting Taalbeleid Praat mar Frysk Praat mar Frysk Taaltaske Streektalen Streektalen Letteren Percentage inwoners in Fryslân dat het Fries redelijk tot heel goed: verstaat spreekt leest schrijft Aantal bezoekers website Aantal leden gemeenschappen sociale media zoals Facebook en Twitter Aantal door gemeenten aan ouders uitgereikte tasjes bij geboortes Inventariserend onderzoek voor aanvraag erkenning van het Bildts onder Europees Handvest Uitbrengen nieuwe taalatlas Promotie Friese literatuur op Frankfurter Buchmesse 2007 / 1e meting % 74 % 76 % 30 % in in in % 75 % 80 % 35 % (bij 90% van de geboortes) gereed gereed gereed (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Doelwaarde Taalwet Aantal gemeenten met algemeen taalbeleid alle Mediabestel Regiodekkende zender met volledige Friestalige gerealiseerd programmering en dekkende financiering Mediacentrum Regionaal mediacentrum opgericht Letteren Aantal Friese titels in buitenlandse vertaling Wat mag het kosten? Bedragen x 1.000,- Tijdelijke budgetten Totaal baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Saldo

11 Toelichting Tot en met ontving Omrop Fryslân subsidie via de provinciale begroting. Met ingang van krijgt de omrop rechtstreeks een bijdrage van het rijk. In afwachting van de ontwikkelingen bij het rijk over de regionale omroepen zijn de resterende provinciale middelen gereserveerd in beleidsprogramma 10. Hiervan hebben Provinciale Staten tweemaal een tijdelijke bedrag beschikbaar gesteld: voor producties van Omrop Fryslân voor Kulturele Haadstêd en voor het opzetten van een Regionaal Mediacentrum. De tijdelijkheid van deze bijdragen verklaart de daling van de structurele budgetten in dit beleidsveld. De daling van de tijdelijke budgetten vanaf houdt verband met het aflopen van het Mediafonds en de integrale nota Grinzen Oer, waaronder de budgetten voor taalbeleid. Beleidsveld 8.4 Onderwijs en wetenschappen Wat willen we bereiken? De kwaliteit van het primair onderwijs in Fryslân is sinds 2007 aanmerkelijk verbeterd. De impuls van het project Boppeslach voor het primair onderwijs heeft daaraan bijgedragen. Boppeslach is gericht op verbetering van de onderwijskundige kwaliteit (afloop in ) en het realiseren van een doorgaande leerlijn. Wy willen de resultaten van Boppeslach behouden en vastleggen en blijven ons inzetten voor kwalitatief goed en bereikbaar onderwijs. Samen met uitvoerende instellingen realiseren we een meertalige doorgaande leerlijn. Welke resultaten willen we in behalen? Onderwijskundige kwaliteit In hebben we de laatste 120 Boppeslachscholen voor het schooljaar / subsidie voor kwaliteitsverhoging toegekend. Het aantal zeer zwakke of zwakke zwakke scholen in Fryslân is in de periode sterk afgenomen naar een minimniveau. In volgt de Fryske Akademy de resultaten van de Boppeslachscholen. De uitkomsten daarvan worden in de loop van verwacht. Wij overleggen met de voorzitters van de koepels voor het primair en het voortgezet onderwijs, andere onderwijsbestuurders en de gemeenten over de gevolgen van het dalende aantal leerlingen voor het onderwijskwaliteit en de onderwijsvoorzieningen in Fryslân. Doorgaande leerlijn De doorgaande leerlijn is gericht op tweetalige peuterspeelzalen, drietalige basisscholen, meertalig voortgezet onderwijs, de bachelor meertaligheid aan de RuG, de master meertaligheid bij UCF en de meertalige Pabo aan Stenden en NHL. De provincie wil de doorgaande meertalige leerlijn in zoveel mogelijk steden en dorpen op één plek tot stand brengen. In heeft Fryslân 200 tweetalige peuterspeelzalen, is 25% van alle basisscholen drietalig en zijn er tenminste zes locaties voor voortgezet onderwijs met een meertalige stroom. De groei van het aantal scholen met twee- of meertalig beleid betekent ook een toename van de vraag naar (digitale) Friestalige methoden en Friestalig lesmateriaal. Door financieel bij te dragen zet de provincie in op een digitale leeromgeving voor het Fries voor primair en voortgezet onderwijs. Daarnaast zorgen we door financiële ondersteuning voor toetsen en een evaluatiesysteem waarmee de voortgang van het onderwijs in het Fries kan worden gevolgd door scholen en onderwijsinspectie. Uitbreiding bevoegdheid In heeft de Eerste Kamer de wetswijziging op het gebied van het Fries in het onderwijs aangenomen. Provinciale Staten zijn voortaan bevoegd om de kerndoelen voor

12 het vak Frysk in het basis- en in het voortgezet onderwijs vast te stellen. In zullen we samen met het onderwijsveld onderzoeken of er aanleiding is om de bestaande kerndoelen voor het vak Frysk te wijzigen. Gedeputeerde Staten kunnen vanaf het schooljaar / op verzoek van scholen voor basis- of voortgezet onderwijs volledig of gedeeltelijk ontheffing voor het vak Frysk verlenen, bijvoorbeeld voor één of meer kerndoelen (maatwerk). We zullen het ontheffingsinstrument gebruiken om toe te werken naar een situatie dat scholen met een tijdelijke ontheffing voor één of meer kerndoelen, deze in de toekomst niet meer nodig hebben en voldoende onderwijs aanbieden om de kerndoelen van het vak te realiseren. Het aantal scholen waar op verantwoorde wijze Frysk wordt gegeven zal daardoor op termijn toenemen. Volledige ontheffing voor scholen in gebieden in de provincie waar weinig of geen Fries wordt gesproken, zoals voor scholen op de Waddeneilanden, blijft echter mogelijk. University Campus Fryslân Zie paragraaf 9 Grote projecten. Kulturele Haadstêd In de samenwerkingsagenda met Leeuwarden ligt onze inzet binnen dit beleidsveld bij het bevorderen van ontwikkelingskansen met behulp van Integrale Kindcentra (IKC) en het versterken van de doorgaande leerlijn voor meertaligheid. Om de IKC-ontwikkeling te stimuleren subsidiëren wij in / uit de middelen voor Boppeslach vijf basisscholen in de gemeente Leeuwarden. Prestatie-indicatoren Doelwaarden Onderwerp Indicator Nulmeting Onderwijskundige kwaliteit Aantal zwakke scholen Aantal zeer zwakke scholen 70 in in 2008 < 15 < 4 < 15 <4 Fries in de Aantal tweetalige 100 in voorschoolse periode peuterspeelzalen Fries in het Aantal drietalige basisscholen 20 yn % 25 % primair onderwijs Fries in het voortgezet onderwijs Onderwijskundige kwaliteit Kerndoelen Frysk Wat mag het kosten? Bedragen x 1.000,- Aantal scholen voor voortgezet onderwijs met een meertalige stroom Gevolgen krimp voor onderwijs en onderwijs-voorzieningen Vermindering aantal scholen met een tijdelijke ontheffing (+/- 70) (+/- 80) 3 in Begrotting Totaal baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Voorzieningen Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Saldo

13 Toelichting De tijdelijke budgetten binnen dit beleidsveld vertonen een dalende trend. De daling vanaf houdt verband met het aflopen van bijdragen aan de projecten Campus het Bildt en Mercator en een lagere bijdrage voor Boppeslach. Met ingang van loopt het bouwproject van de Fryske Akademy af en wordt Boppeslach beëindigd. Ook voor de UCF is vanaf aanzienlijk minder geld geraamd. Door het aflopen van de Integrale nota Grinzen Oer zijn er vanaf nauwelijks meer tijdelijke middelen in dit beleidsveld. In dit beleidsveld is een voorziening opgenomen voor het Jorritsma-Boschmafonds.

14 Bijlage Cultuur (B0801) Naar hoofddocument Specificatie Exploitatie GS budgetautorisatie Totaal Adviescommissie podiumkunsten Totaal Anna Blamanhus Totaal Argyfynspeksje wurkbudzjet Totaal B2012 Stelpost subsidiebeleid Totaal Beeldende Kunst Nota / Vredeman de Vries Prijs Totaal Bibliotheekservice Fryslan Totaal Budget Taal en Cultuur (T&K) 1 Totaal Budget Taal en Cultuur (T&K) uitvoeringsregeling Totaal Centrum voor film in Friesland Totaal Decentralisatie provinciale archieven Totaal Frysk Lanbou Museum Totaal Frysk Skipfeartmuseum Totaal Iepenloftspullen Totaal Jeugdtheater Totaal Museumfederatie Fryslan Totaal n Meeuw Totaal Natuurmuseum Fryslan Totaal Oerol festival Totaal Popfabryk Totaal Secretariaat Prins Bernard Cultuurfonds Totaal St Befrijdingsfestival Fryslan Totaal St De Kanselarij Totaal St Friesland Pop Totaal St Het Fries Museum Totaal St Keunstwurk Totaal St Keunstwurk stimulering jong muziektalent De Fulkaan Totaal Teaterselskip Tryater Totaal Tresoar Totaal Uitvoeringsregeling Taal en Kultuer Totaal 1 Structurele budgetten Totaal Brusfuns 25 Totaal Centrum voor film in Friesland Totaal Cultuur Keten Drachten Totaal Festivals overig Totaal Fries Museum Totaal Funs Kultuerpartisipaasje 53 Totaal Integraal Cultuurbeleid Totaal Jeugd Dans Opleiding Fryslan Totaal Kultuer-, taal- en underwiisfuns Totaal Kultueredukaasje Totaal Kultuernota Totaal Kulturele Haadsted Totaal Kunstmaand Ameland Totaal Leeuwarden festivalstad 6 Totaal Museum Belvedere Totaal Nieuw Fries Museum kwaliteitsslag 750 Totaal Noord Nederlands Orkest Totaal Noordelijk Film Festival Totaal Noorderlicht

15 Specificatie Exploitatie GS budgetautorisatie Totaal Oerol festival Totaal Oldeberkoop Open Stal Totaal Opera Spanga Totaal Sintraal depot Fryslan Totaal St Befrijdingsfestival Fryslan Totaal Uitvoeringsregeling Taal en Kultuer 89 Totaal 2 Tijdelijke budgetten Totaal Inzet NUON Projekt Deltaplan digitalisearring Totaal 3 Reserves Totaal Buma-legaat Totaal Grafiekcollectie Knecht-Drenth Totaal 4 Voorzieningen Totaal Adviescommissie podiumkunsten Totaal Argyfynspeksje wurkbudzjet Totaal Bedrijfsvoeringskosten Totaal Bibliotheekservice Fryslan Totaal 6 Bedrijfsvoeringskosten Totaal B Bijlage Erfgoed (B0802) Naar hoofddocument Specificatie Exploitatie GS budgetautorisatie Totaal Archeologie en Archeologisch Depot Totaal Bouwhistorisch onderzoek 0 Totaal Cultuurtoerisme/archeologische steunpunten Totaal St Alde Fryske Tsjerken Totaal St De Fryske Mole Totaal St Monumentenwacht Totaal St Steunpunt Monumentenzorg Friesland Totaal Subsidieregeling Monumenten Totaal Terpen 1 0 Totaal 1 Structurele budgetten Totaal Archeologische verdiepingsslag Totaal Decentralisatieuitkering Monumentenzorg Totaal FAMKE verdiepingsslag Heerenveen 8 37 Totaal FAMKE verdiepingsslag Opsterland Totaal Nota Erfgoed Totaal Project Thetinga State 2 2 Totaal 2 Tijdelijke budgetten Totaal Inzet NUON Monumentenregeling Totaal 3 Reserves Totaal Bedrijfsvoeringskosten Totaal 6 Bedrijfsvoeringskosten Totaal B

16 Bijlage Taal, media en letteren (B0803) Naar hoofddocument Specificatie Exploitatie GS budgetautorisatie Totaal AFUK Totaal Europees buro foar lytse talen (EBLT) Totaal Friese taal Rijk Totaal Fryske literer tydskrift De Moanne Totaal Fryske Rie Totaal It Frysk Amateur Toaniel (IFAT) Totaal Omrop Fryslan Totaal Prizen literatuer wittenskip Totaal Producties Omrop Fryslan Kulturele Haadsted Totaal Project Taaltaske it wolkomstpakket Totaal Raad voor de Friese Taal en Cultuur Totaal Regionaal Mediacentrum Totaal Ried fan Fryske beweging Totaal St Hispel Frysk literer tydskrift Hjir Totaal St It Fryske Boek Totaal St It Skriuwerboun Totaal St Ons Bildt Totaal St Stellingwarver Schrieversronte Totaal St Utjouwerij Frysk Toaniel (STUFT) Totaal Stipe punt Totaal Uitvoeringsregeling Taal en Kultuer Totaal 1 Structurele budgetten Totaal Frysk yn de skreaune media Totaal Garantiebijdrage NPLD Europese Netwerk to Promote Linguistic Diversity Totaal Mediafonds Totaal Omrop Fryslan 277 Totaal Producties Omrop Fryslan Kulturele Haadsted Totaal Taal yn Fryslan Totaal Taalbelied Totaal Upgraden prizebelied Totaal 2 Tijdelijke budgetten Totaal Bedrijfsvoeringskosten Totaal 6 Bedrijfsvoeringskosten Totaal B

17 Bijlage Onderwijs en wetenschappen (B0804) Naar hoofddocument Specificatie Exploitatie GS budgetautorisatie Totaal Brusfuns 125 Totaal Cedin Frysk bernetydskrift Tsjek Totaal Cedin Frysk jongereintydskrift LinKk Totaal Cedin Fryske skoalleradio en TV Totaal Friese taal materiele instandhouding in onderwijs Totaal Fryske Akademy Totaal Fryske taal yn it MBU Totaal Fryske taal yn it underwiis Totaal Kultuer-, taal- en underwiisfuns Totaal Tomke Totaal 1 Structurele budgetten Totaal AU Friese taal voortgezet onderwijs Totaal Boppeslach Totaal Bouwproject Fryske Akademy Totaal Campus Het Bildt Totaal Doorgaande Leerlijn Totaal Mercator kenniscentrum Totaal University Campus Fryslan Totaal 2 Tijdelijke budgetten Totaal Jorritsma-Boschmafonds Totaal 4 Voorzieningen Totaal Bedrijfsvoeringskosten Totaal Cedin Fryske skoalleradio en TV Totaal Fryske Akademy Totaal 6 Bedrijfsvoeringskosten Totaal B Totaal P08 Kultuer, taal en underwiis