Stedebouw en ruimteiqke ordenino

Transcriptie

1 Stedebouw en ruimteiqke ordenino ENKELE AANTEKENINGEN BIJ DE BEVOEGDHEID VAN DE VOORZITTER IN KORTGEDING EN ARTIKEL 68 VAN DE WET OP DE STEDEBOUW EN DE RUIMTELIJKE ORDENING door [;)enis EVERAERT 1. Het eerste lid van artikel 68 van de wet van 29 maart 1962 houdende organisatie van de ruimtelijke ordening en van de stedebouw luidt : Schorsing van de werken tot het eindvonnis over de vervolging is gewezen, kan, op verzoek van de burgemeester of de gemachtigde ambtenaar, worden bevolen door de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg, rechtsprekende in kart geding», Het is mijn bedoeling in dit kart overzicht een bijdrage te leveren tot de interpretatie van deze wettekst. 2. De eerste vraag die meet worden beantwoord is, welke de aard is van deze bevoegdheid van de voorzitter in kortgeding. Op dit stuk wordt immers een onderscheid gemaakt tussen de algemene bevoegd- 19

2 heid van de voorzitter op grond van artikel 806 Rv. en artikel 11 van de Bevoegdheidswet, en de bijzondere bevoegdheid die hem in verschillende gevallen door verschillende wetteksten wordt toegekend. Opdat de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg in kortgeding kan beslissen op grond van zijn algemene bevoegdheid zijn er - naast deze welke gelden voor elke rechtsvordering - twee voorwaarden nodig : in de eerste plaats moet er hoogdringendheid bestaan ; bovendien is vereist dat er slechts een voorlopige maatregel wordt gevorderd of toegestaan, om een feitelijkheid, d.i. een klaarblijkelijke schending van het recht, te beletten, te doen ophouden of in sommige gevallen zelfs ongedaan te maken. Daarnaast is het ook nodig dat de zaak ten grande onder de bevoegdheid van de rechtbank van eerste aanleg valt, en natuurlijk dat de aangelegenheid niet door een wet aan de bevoegdheid van de voorzitter in kortgeding is onttrokken (1). Daarnaast staat de bijzondere bevoegdheid van de voorzitter, die door bijzondere wetteksten is geregeld. Deze is niet met de algemene bevoegdheid gelijk te stellen. En de hogergenoemde voorwaarden di.enen hier niet per se aanwezig te zijn (2). 3. De mening is vooropgesteld dat de bepaling van artikel 68, 1 e lid, slechts een toepassing zou zijn van de algemene bevoegdheid van de voorzitter in kortgeding (3). De tegenovergestelde opvatting - die ook in de rechtspraak voorkomt (4) - moet m.i. verdedigd worden. Niet aileen is deze bevoegdheid door een afzonderlijke wettekst geregeld, maar er is ook dit : in het oorspronkelijk antwerp werd verwezen naar de wetteksten die de algemene bevoegdheid van de voorzitter in kortgeding regelen ; in de definitieve tekst werd deze verwijzing niet behouden. Bovendien zijn de voorwaarden voor de uitoefening van deze bevoegdheid verschillend van deze van de algemene bevoegd heid. Zo het hier slechts een loutere toepassing van de algemene bevoegdheid ging, zou er ook geen reden zijn om deze wetsbepaling als een nieuwigheid te beschouwen, zoals nochtans gedaan wordt (5). (1) R. Van Lennep, Het Kortgeding, s.d., p. 25 e.v. en 74 e.v. (2) Ibidem, p. 271 e.v. (3) Rb. Antwerpen, kortgeding, 1 februari 1963, RW , (4) Rb. Brugge, kortgeding, 7 november 1962, RW , 540; Rb. Brugge, kortgeding, 27 oktoher 1965, RW , 958. (5) F. Wastiels, Administratieve handleiding voor de ruimtelijke ordening en de stedebouw, s.d., IV

3 Voor en bij het al dan niet uitoefenen van deze bevoegdheid moet dan ook rekening worden gehouden met de bepalingen van artikel 68, en niet met de regaling van de algemene bevoegdheid van de voorzitter en de voorwaarden daartoe. Uiteraard evenwel zal de toegekende maatr:egel steeds een voorlopig karakter hebben : het enige wat de voorzitter kan bevelen is de schorsing der werken. De hoogdringendheid is echter niet vereist. 4. Artikel 68 kan slechts toegepast worden wanneer er werken in uitvoering zijn waartegen op grand van artikel 67 van dezelfde wet kan gereageerd worden (6). Enkel van dergelijke werken kan eventuee! de schorsing worden gevorderd of bevolen. Zijn de werken voltooid, dan is natuurlijk geen tussenkomst op grond van artikel 68 meer mogelijk. Houden de bedoelde werken op wederrechtelijk te zijn, dan kan vanaf dat ogenblik de schorsing op grand van artikel 68 niet Ianger bevolen worden (7). Men kan zich ook afvragen of de schorsing kan bevolen worden van werken in uitvoering van een wederrechtelijk afgeleverde bouwvergunning. Het antwoord meet naar mijn mening positief zijn, daar ook deze werken vallen onder de bij artikel 67 bedoelde kategorieeen (8). ln de praktijk zal zulk geval zich natuurlijk nauwelijks voordoen. Is de bouwvergunning terecht afgeleverd dan zal natuurlijk geen schorsing van de werken mogen worden bevolen. Hiermee meet worden gelijkgesteld het geval waarin de wettelijke termijnen van artikel 54 zijn verlopen. Wordt na deze termijn een bouwvergunning verleend, en worden de daarin bepaalde beperkende voorwaarden niet nageleefd, dan nog mogen de werken niet geschorst worden. Gebeurt zulks toch, (6) werken of verkavelingen van vaste goederen... in strijd met de voorschriften van de bijzondere plannen van aanleg, met de bepalingen van de Titels II en Ill, of met die van de verordeningen vastgesteld ter uitvoering van Hoofdstuk I van Titel IV van deze wet. ~ (7) Zie Rb. Brugge, kortgeding, 20 september 1962, RW , 538. (8) Deze oplossing gaat in tegen een arrest van het Hof van Beroep te Gent van 28 mei 1964 (RW , 636), dat artikel 67 van de wet van 29 maart 1962 enkel toepasselijk verklaart op werken uitgevoerd zonder bouwvergunning. Dit lijkt niet in overeensternming met de tekst van artikel 67. Wie ten onrechte een bouwvergunning bekwam, bevindt zich daardoor niet in een onaantastbare positie. Zie in dit verband het kassatiearrest van 6 oktober 1966 (RW , 1993). 21

4 dan maakt dit een fout uit in hoofde van wie de schorsing gevorderd heeft (9). 5. Daarenboven vindt artikel 68 slechts toepassing in de gevallen waarin er een vervolging is ingesteld, zoals blijkt uit de tekst zelf van dit artikel ( «Schorsing van de werken tot het eindvonnis over de vervolging is gewezen...» ). Deze vervolging kan zowel een burgerlijke als een strafvordering zijn (10). De vervolging moet effektief zijn ingesteld : daden van onderzoek, zoals bijvoorbeeld het opmaken van een proces-verbaal, volstaan niet (11 ). 6. Wanneer aan deze beide voorwaarden (het in uitvoering zijn van wederrechtelijke werken en het bestaan van een vervolging) voldaan is, kan de vordering op grond van artikel 68 worden ingesteld. Maar niet iedereen die daarbij belang heeft kan dit doen : artikel 68 laat deze mogelijkheid enkel open voor de burgemeester en de gemachtigde ambtenaar. De benadeelde derde is van deze vordering uitgesloten (12) ; het blijkt inderdaad dat zulks de bedoeling van de wetgever is geweest (13). 7. Kan de benadeelde derde, die in sommige gevallen er belang bij heeft dat de werken dringend worden geschorst, deze schorsing dan op geen enkele wijze bekomen? Kan hij in de gevallen waarin er hoogdringendheid is de algemene bevoegdheid van de voorzitter in kortgeding niet inroepen? De mogelijkheid om deze bevoegdheid is deze aangelegenheid in te roepen is, in het algemeen, een omstreden vraag. De rechtspraak heeft totnogtoe in twee gevallen beslist dat de algemene bevoegdheid van de voorzitter in kortgeding in deze aangelegenheid niet kan ingeroepen worden (14). Tevoren was echter in de rechtsleer een stem opgegaan in een andere zin (15). Het komt mij voor dat het naast elkaar bestaan van de algemene (9) Rb. Brugge, 29 juni 1965, RW , (10) Rb. Brugge, kortgeding, 20 september 1962, loc. cit. ; Rb. Brugge, kortgeding, 27 oktober 1965, loc. cit. (11) Rb. Brugge, kortgeding, 27 oktober 1965, Ioc. cit. ; Rb. Antwerpen, kortgeding, 13 januari 1967, RW , 678. (12) Rb. Tongeren, 15 oktober 1965, RW , (13) Zie Rb. BrusseJ, kortgeding, 13 februari 1964, JT 1964, 429. (14) Rb. Brugge, kortgeding, 27 oktober 1965, Joe. cit. ; Rb. Antwerpen, kortgeding, 13 januari 1967, Joe. cit. 22

5 bevoegdheid van de voorzitter en zijn bevoegdheid op grand van artikel 68 niet mag verworpen worden. De algemene en bijzondere be voegdheid van de voorzitter in kortgeding kunnen naast elkaar bestaan (16). De wetgever heeft door artikel 68 van de wet v.an 29 maart 1962 voor aile gevallen van wederrechtelijke werken de burgemeester en de gemachtigde ambtenaar het recht gegeven de schorsing te vorderen. Maar nergens blijkt dat hij de bedoeling heeft gehad om oak In de gevallen waarin er zich hoogdringendheid voordoet deze verdering, gegrond dan op de algemene bevoegdheid van de voorzitter, te ontzeggen aan de benadeelde en bedreigde derde. Deze mogelijkheid mag dan oak niet uitgesloten worden. (15) W. Weyts, Beschouwingen over stedebouw en ruimtelijke ordening, RW , 687. (16) Zie bijvoorbeeld R. Van Lennep, op. cit., p