Zo werd ook de Duitse nederlaag in 1918 in de ogen van vele antisemitische mensen gezien als de schuld van de Joden.

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 3073 woorden 28 juni ,7 149 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Joden en de Concentratiekampen: Vught, Westerbork en Auschwitz-Birkenau Jodenvervolging in Tilburg De Joodse geschiedenis van Tilburg begint in de Joodse gemeent Oisterwijk. In 1767 dreigde de lakenhandel in Oisterwijk failliet te gaan en een aantal Joden verhuisden naar Tilburg. Toen in 1795 in Nederland onder andere vrijheid van godsdienst werd toegestaan en de Joden een vrij beroep konden kiezen, kwamen er in de loop van de 19de eeuw steeds meer Joodse gezinnen van Oisterwijk naar de industrieplaats Tilburg. Vanaf het begin van de Christelijke jaartelling wordt het Joodse volk getergerd door uitingen van haat. Het opkomen van het Christendom speelt hierin een belangrijke rol. Tijdens de Middeleeuwen werden de Joden gezien als Godsmoordenaars en Duivelskinderen. De oproep van Paulus Urbanus II in 1095 tot een Kruistocht om Jeruzalem te bevrijden van het Jodendom, had dan ook de dood van duizenden Joden in het Rijnland tot gevolg. De Joden verden gezien als de schuld van alles wat fout ging. Zo waren de pestepidemieën rond 1350 door de Joden veroorzaakt, zij zouden de voedselbronnen vergiftigd hebben. Tijdens de Renaissance ging het wat beter, de Joden werden meer gerespecteerd en kregen niet meer de schuld van alles. Maar tegen het einde van de 19de eeuw zorgden antisemitische partijen in Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk weer voor antisemitisme1 onder de mensen. In die tijd werden de goede en slechte kanten van een mens bepaald door het ras waar ze toe behoorden. Het Jodendom werd gezien als een ras dat de arische cultuur wilde vernietigen. Hitler greep dit argument aan om uiteindelijk het Jodendom uit te roeien. Zo werd ook de Duitse nederlaag in 1918 in de ogen van vele antisemitische mensen gezien als de schuld van de Joden. Na het overlijden van rijkspresident Von Hindenburg (1934) voegde hij de functies van rijkspresident, rijkskanselier, leider van het NSDAP en opperbevelhebber van de krijgsmacht samen in één persoon, Führer van het Derde Rijk, waarmee de Nazi s het nieuwe Duitsland aanduidden. Pagina 1 van 9

2 De slachtoffers van het Nazi-regime werden de zigeuners, homosexuelen, zwakzinnigen en vooral de Joden, die werden gezien als de schuld van alle ellende in Duitsland. Hitler haatte de Joden: 'De Jood is de schepping van een andere God. Hij moet uit een andere wortel van de menselijke stam zijn ontsproten. Als ik de Ariërs en de joden tegenover elkander stel en de een een mens noem, moet ik de ander anders noemen. Niet dat ik de Jood een dier noem. Hij staat veel verder van het dier af dan wij Ariërs. Hij is een wezen vreemd aan de natuur en verre van de natuur.' Het antisemitisme begon nu ook in Tilburg. Hoewel hier nog niet een openlijk uitgesproken anti-semitisme heerst, vangt men in gesprekken toch wel uitlatingen op die daarop beginnen te wijzen, schreef de commissaris van de politie in mei De antisemitische uitingen komen pas in Er worden ruiten ingegeooit bij Joodse families en deuren en muren worden beklad met het woord Jood en met tekens als hakenkruizen en wolfsangels. Ook Tilburg ontkomt niet aan de vervolging van Joden. Het begon in Juni Elke Jood moest zich melden en dit veroorzaakte veel administratief werk. In 1941 ging het om 122 gezinnen en 78 alleenstaanden, een totaal van 445 personen. Hiervoor vraagt de afdeling Bevolking 500 aanmeldingsformulieren aan bij de Rijksinspectie van de Bevolkingsregisters, waarvan er later nog eens 100 werden gevraagd. Alle personen die helemaal of gedeeltelijk Joods waren moesten zich melden. Uit deze registratie bleek dat er 340 mensen vol-jood waren, of getrouwd met een Jood, of een kind uit een gemengd huwelijk. Hiervan werden de 274 vol-joden meteen met deportatie2 bedreigd. Eind Juni 1942 waren alle maatregelen voor een deportatie genomen. Op dit moment leefde de Joden geheel afgesloten van de Niet-Joodse bevolking. Ze werden gedwongen een gele Davidsster te dragen, ze moesten al hun bezittingen in leveren en ze kregen een reisverbod. Tussen 8 uur s avonds en 6 uur s ochtends was het voor Joden verboden hun huizen te verlaten en hun telefoons werden afgesneden. 1 Antisemitisme = vijandschap tegen Joden 2 Deprotatie = gedwongen tocht naar een andere plaats Deportaties naar de kampen Deportaties Op 15 juli 1942 was de eerste deportatie vanuit Amsterdam naar Westerbork. Maar het Interkerkelijk Overleg zond een telegram naar Seyss-Inquart waarin werd gevraagd of ze hiervan wilde afzien. Op zondag 26 juli werd het telegram in alle katholieke kerken voorgelezen, maar Seyss-Inquart liet op 2 augustus alsnog 245 katholieke Joden arresteren en op transport zetten. De volgende deportatie was op 28 augustus Op deze dag moesten 124 Joden zich om uur melden in de loods van de BBA. Pagina 2 van 9

3 De oproepingen werden een dag te voren, door adjudant van de politie W.Neve, persoonlijk bezorgd. Daardoor gaf hij hun gelegenheid alsnog onder te duiken. De tweede fase van de deportatie vond plaats op 9 april De Commissaris-Generaal voor de Openbare Veiligheid liet via de 'Aussenstellenleiter der Sicherheitspolizei und des SD' op 5 april aan de Politie in Noord Brabant zijn besluit kenbaar maken: 'tot uiterlijk 10 april 1943, 12 uur, moeten alle gezonde en valide Joden zich naar het kamp Vught, alle andere zich naar het kamp Westerbork begeven'. De verwijdering van Joden uit deze provincie was hiermee begonnen. Bij het station stonden 3 bussen klaar om de Joden naar het kamp Vught te brengen. Slechts 1 bus raakte vol. Slechts 46 personen kwamen opdagen na deze oproeping. Hiervan stierven 37 mensen door vergassing in de kampen Sobibor en Auschwitz. In april 1943 werd aan de Gewestelijke Politiepresident in Eindhoven gemeld: 'de verwijdering der Joden in Tilburg is ordelijk verlopen'. Maar Tilburg was nog niet 'Judenrein'. De overvalwagen van de politie werd in april tot juni nog ingezet voor het ophalen en het vervoeren van joden. Arrestaties In de tijd van de deportaties besloten veel Joden onder te duiken. In de periode van 25 juli 1942 tot 31 maart 1943 zijn 66 Joden verdwenen. Waar konden ze heen? Het bieden van onderdak aan Joden, die niet op transport gestelt wilden worden, was verboden en werd streng gestraft. Toch moeten er in die tijd veel Joodse gezinnen een gastvrij onderduikadres hebben gevonden. Niet alleen Joden uit Tilburg vonden hier hun onderduikadres, maar ook Joden uit Den Haag, Amsterdam en Rotterdam. Zowel bij particulieren als bij pensionhouders. Tussen januari 1943 en augustus 1943 arresteerden de politie in Tilburg 16 Joden, afkomstig uit Amsterdam. Naast de deportaties werden Joden ook vaak door verraad of soms door toeval gearresteerd. De familie van Jonas Samuel Fransman is daar een voorbeeld van. Op 21 oktober werden zij gearresteerd, Jonas Fransman, zijn echtgenote Mary van der Stam, hoog-zwanger, en Caroline Fransman. Mary werd naar het ziekenhuis gebracht, trewijl Jonas en Caroline op het hoofdbureau van de politie werden ingesloten. Op 1 november 1943 beviel Mary van een dochter en op 22 noverber werden deze vier mensen op transport gesteld naar Den Haag. Moeder en dochter overleden op 11 februari 1944 in Auschwitz en Jonas op 30 juni 1944 ergens in Polen. Caroline Fransman werd 27 oktober 1943 op transport gesteld naar de SD in Den Haag en kort daarna in Pagina 3 van 9

4 vrijheid gesteld. Zij verrichte handlangersdienst voor de SD in Den Haag en had op deze manier al 58 Joden aangebracht. Uiteindelijk kende Tilburg 130 Joodse slachtoffers. Maar hierin zijn nog niet de Joden verwerkt die van buiten Tilburg afkomstig waren. Een aantal hebben hier de oorlog kunnen overleven, een aantal echter niet. Concentratiekampen Vught en Westerbork De Joden die in Nederland waren opgepakt werden naar concentratiekampen gebracht. De naam spreekt voor zich. Hier werden alle Joden verzameld, wachtend op verder transport. De voornaamste tussenstations waren het Drentse kamp Westerbork en het Noord-Brabandse kamp Vught. Duizenden Joden werden naar deze kampen gebracht voor verder transport. Vught Kamp Vught was één van de grote kampen in het SS terreursysteem. Het was ook het enige officiële SS- Concentratiekamp in het bezette Noors-West Europa. In de loop van 1942 werd, in de bossen bij Vught, een begin gemaakt aan de bouw van een concentratiekamp. In januari 1943 arriveerden de eerste gevangenen, voornamelijk Joden(gekenmerkt door een gele Davidsster), maar ook politieke gevangen (gekenmerkt door een rode driehoek), a-socialen (gekenmerkt door een zwarte driehoek), misdadigers(gekenmerkt door een groene driehoek), homofielen(gekenmerkt door een roze driehoek) en Jehova-getuigen(gekenmerkt door een paarse driehoek). Deze kwamen uit het kamp Amersfoort, omdat ze deze wilden opheffen. Spoedig volgden nog vele duizenden anderen, die zich in Vught moesten melden om te werk gesteld te worden. Voor deze was dit kamp een doorgangskamp. Vele van hen werden snel verder getransporteerd naar het andere Nederlandse kamp, Westerbork. De omstandigheden in het kamp Vught waren erg slecht. Honderden gevangenen kwamen in de eerste maanden om als gevolg van slechte behandeling, te weinig kleding, slecht of geen voedsel en water en door allerlei besmettelijke ziekten, die in de barakken gemakkelijk overgegeven konden worden. Vooral de kinderen werden hier het slachtoffer van. Maar na verloop van tijd werden de omstandigheden iets beter, omdat er meer ruimte kwam, doordat bijna alle Joden waren gedeporteerd. Vught was in de ogen van de Duitsers een modelkamp. Wel afschrikwekkend, maar niet zó verschrikkelijk Pagina 4 van 9

5 waardoor het Nederlandse volk nog massaler tegen de Duitsers in opstand kwam. In juli en september 1944 werden nog eens 329 mensen uit het verzet doodgeschoten op de fussiladeplaats3 in de bossen bij het kmap. In totaal kwamen 749 mensen in het concentratie-kamp Vught om het leven. Op 5 en 6 september 1944 werd het kmap ontruimd. Van alle gevangenen die toen nog in leven waren werden de vrouwen naar het concentratiekamp Ravensbrück getransporteerd en de mannen naar het kamp Sachsenhausen. In totaal waren ruim mensen vanuit kamp Vught getransporteerd in het afgelopen anderhalf jaar. Anderhalve maand later, op 26 en 27 oktober 1944, werd Vught bevrijd. Maar veel viel er niet meer te bevrijden, het kamp was verlaten. Het enige wat men hier nog aantrof was het mobiele crematorium, waar de lijken van omgekomen mensen in werden gecremeerd. En de galg, waar vermoedelijk verzetsmensen aan werden opgehangen en gevangenen die zich niet aan de regels hielden. 3 fussiladeplaats = plaats waar mensen tegen een muur (in dit geval een boom) werden gezet en dan gewoon werden neergeschoten Westerbork In 1939 was dit kamp door de Nederlandse overheid gebouwd om gevluchte Duitse Joden onderdak te geven. In 1942 werd het kamp door de Duitsers bezet en werd ingericht als Polozeiliches Durchgangslager. Het Centraal Vluchtelingen Kamp Westerbork was op dat moment berekend op 1800 inwoners. De Duitsers maakten hier gebruik van en gaven de opdracht het kamp uit te breiden met nog 24 grote barakken voor in totaal 7200 personen. Hierdoor kwam de capaciteit van het kamp op De overige voorzieningen, zoals bedden, waren echter niet aanwezig. Bovendien lag er geen spoorweg naar het kamp. De eerste periode moesten de gevangen Joden dan ook 5 kilometer lopen vanuit Hooghalen om verder op transport te kunnen. De Duitsers gaven de NS de opdracht een aftakking naar het kamp te maken. Vanaf 2 november 1942 stopten er ook treinen in Westerbork. Maar in Westerbork ging het leven verder. De families woonden in barakken bij elkaar, mannen en vrouwen deden er alles aan om een baantje te krijgen. In diverse werkplaatsen, de ziekenbarak en zelf onder strenge bewaking buiten het kamp op een boerderij. Veel werd er in de werkplaatsen niet geproduceerd. Het werk was meer voor afleiding voor de constante dreiging op transport te gaan dan een serieuze economische activiteit. Wie werk had, had een kleinere kans om op transport gesteld te worden. Binnen het kamp werd betaald met speciaal kampgeld. Dit geld kreeg je in ruil voor het geld dat de gevangenen meebrachten als zij het kamp binnenkwamen. Hiermee kon onder andere in de kampwinkel Pagina 5 van 9

6 enin het restaurant betaald worden. Ondanks deze voorzieningen was het leven in Westerbork toch moeilijk. Het kamp een vaak overbevolkt. Zo waren er op 3 oktober gevangenen in het kamp, het hoogtepunt was zelfs Er ontstond dan ook een steeds groter gebrek aan voedsel, drinken en andere belangrijke goederen. En daarbij komt nog de constante angst van de mensen om op transport gesteld te worden. In Westerbork werden de deportaties naar de vernietigingskampen voorbereid door de Joodse Orde Dienst. De Duitsers hadden het slim aangepakt: het waren de Joden zelf die de transportlijsten samenstelden. De Joden werden in veewagons getransporteerd naar vernietigingskampen. In iedere wagon werden tussen de 50 en de 70 personen vervoerd. Zieken, gehandicapten, ouderen, kinderen werden in overvolle veewagons gepropt, waar 6 jaar voor de deportaties nog een proces over was geweest of er wel 14 of 15 koeien in mochten. Van de ruim Nederlandse Joden die via Westerbork zijn gedeporteerd, is meer dan de helft over gebracht naar Auschwitz. Op 3 september 1944 vertrok de laatste van de in totaal 65 treinen vanuit Westerbork naar dit vernietigingskamp. Van de in totaal gedeporteerden naar Auschwitz hebben slechts 1052 het overleefd. Naast Auschwitz vertrokken er ook treinen naar kampen als Sobibor. 19 treinen met ruim joden, waarvan er slechts 19 het overleefden. En Theresienstadt, 9 treinen met bijna 5000 personen, waarvan er nog geen 2000 de oorlog overleefden. Bij de bevrijding op 12 april 1945 bevonden zich nog zo n 900 gevangenen in Westerbork. Van de Joodse Nederlanders zijn er ongeveer door de nazi s vermoord. Concentratiekamp Auschwitz-Birkenau Volgens de racistische opvattingen van de nationaal-socialisten moesten de Joden van de aardbol verdwijnen. Degenen die nog in staat waren te werken, werden afgebeuld. Degene die te zwak waren, kinderen, ouderen en gehandicapten, werden aan hun lot overgelaten. Volgens de Nazi s hadden zigeuners net als de Joden, geen recht om te leven. Ook zij werden vervolgd. Andere inferieure rassen, ookwel Untermenschen genoemd, zoals slaven waren nog net goed genoeg om dwangarbeid te verrichten. Overal in Duitsland werden, direct na de machtsovername van Hitler in 1933, concentratiekampen opgericht. In de eerste plaats om politieke tegenstanders op te sluiten, zoals in de kampen Dachau en Oranienburg (1933), Buchenwald (1936), Sachsenhausen (1937) en het vrouwenkamp Ravensbrück (1939), allemaal in Duitsland. Vanaf 1 juli 1942 werden ruim honderdduizend Joden uit heel Nederland naar het doorgangskamp Pagina 6 van 9

7 Westerbork gedeporteerd. Bijna iedere dinsdag vertrok er een trein vanuit het kamp naar Het Oosten. Meer dan mannen, vrouwen en kinderen werden in 93 treinen op transport gezet naar Auschwitz. Auschwitz In april 1940 besloot de Reichsführer van de SS en het hoofd van de Duitse politie, Heinrich Himmler, in het zuiden van Polen een concentratiekamp te bouwen van oude kazernes, even buiten het stadje Oswiecim. Door de Nazi s werd dit Auschwitz genoemd. Rudolf Höss werd commandant van het kamp. Het eerste doel van het kamp was het opsluiten van Poolse tegenstanders van de Nazi-regime. In juni 1940 kwam het eerste transport met Polse gevangenen aan. Later kwamen ook nationaliteiten, opgepakte verzetsmensen, mensen met andere religies en krijgsgevangenen naar het kamp. De meesten stierven al snel door uitputting, honger, besmettelijke ziektes, te zwaar werk of werden meteen na aankomst gefussileerd. In 1942 kwamen ook transporten vanuit Nederland en Duitsland. Meestal alleen Joden. Vanaf toen groeide Auschwitz uit tot het grootste vernietigingskamp voor Joden uit heel Europa. Eind maart 1941 werd Birkenau gebouwd. Een ander vernietigingskamp op enkele kilometers afstand van Auschwitz. Door de bouw van Birkenau en nog vele nevenkampen werd Auschwitz-Birkenau het grootste complex van alle kampen. Hier werden mannen vrouwen en kinderen, meteen na aankomst vergast of langzaam de dood in gebracht door zwaar werk, weinig eten en gruwelijke martelingen. In de zomer van 1941 kreeg Höss van Himmler het bevel een massamoord op Joden technisch mogelijk te maken. In september 1941 werd geëxperimenteerd met het gifgas Zyklon B. 600 Krijgsgevangenen uit de SU en 250 zieke gevangenen werden hiermee vermoord. Één van de kamers van het crematirium werd omgebouwd tot gaskamer. Daar werden in 1941 en 1942 Russische krijgsgevangenen en Joden uit Poolse Getto s vergast. Nieuwe vernietigingskampen volgden: Chelmno begon in december 1941 te functioneren, Sobibor, Treblinka, Belzec en Majdanek in Net als Auschwitz was Majdanek naast een vernietigingskamp ook een concentratiekamp voor dwangarbeid. Auschwitz-Birkenau groeide uit tot de grootste centrum van de dood. Vanaf 1942 vertrokken steeds meer treinen met Joden naar dit kamp. Na aankomst vond op het station een selectie plaats. Veel kinderen, ouderen, zwangere vrouwen en zieken werden met één handgebaar van de SS-ers naar de rij voor de gaskamer gestuurd. Anderen werden geselecteerd om te werken. Zijleefden in de meest verschrikkelijke omstandigheden. Kou, honger, eindeloze bevelen, mishandeling, executies of tenslotte toc de gaskamer. Dwangarbeiders werden in Auschwitz, Monowitz of in andere werkkampen in de omgeving van Auschwitz geplaatst. Deze dwangarbeiders werden door middel van een in de arm getatoeëerd nummer geregistreed. Kleding werd hun afgenomen en ze kregen dunne, gestreepte kamppakken. In het bare Poolse klimaat, overleefden de meeste deze wreedheden, de zware arbeid en de besmettelijke ziektes niet. Pagina 7 van 9

8 Auschwitz bestond uit 3 kampen en nog een aantal nevenkampen. De utbreiding van het kamp begon in 1941 en tot 1944, toen het Rode Leger naderde, werden er nieuwe nevenkampen gebouwd. Het basiskamp: Auschwitz I Dit kamp bestond uit het oorspronkelijke, aangepaste en vergrote kazernecomplex. Hier moesten gevangenen ondergebracht kunnen worden en ook de kampleiding woonde hier. In de eerste plaats was het kamp bedoeld om politieke gevangenen en criminelen in op te sluiten. [plaatje0] Vanaf september 1941 werden ook Russische krijgsgevangenen in dit kamp opgesloten. In dit kamp werden ook medische experimenten uitgevoerd op mensen, alsof het proefdieren waren. Het kamp Birkenau: Auschwitz II Het basiskamp werd in 1941 uitgebreid met de bouw van Birkenau, op ongeveer drie kilometer afstand van Auschwitz. Birkenau bestond uit een zeer grote vlakte, ongeveer 175 hectaren, met honderden barakken en een spoorlijn in het midden. Bij de bouw kwamen duizenden gevangenen om het leven door de slechte omstandigheden en het zware werk. Het terrein werd omgeven door diepe sloten, hoge prikkeldraadversperringen die onder stroom stonden en overal stonden wachttorens. Hier werden na de selectie honderdduizenden Joden vergast, goed geregeld, als in een grote fabriek. De doden werden in massagraven begraven. Er werden nog vier grote gaskamers en crematoria gebouwd, hierdoor liep het aantal doden in het kamp snel op. [plaatje1] Vanaf mei 1944 vonden meer dan Joden door vergassing de dood. De crematoria konden het niet aan. Het kamp Monowitz: Auschwitz III Vanaf de tweede helft van 1942 werden kampgevangenen steeds meer ingezet in de wapen-industrie. Op 7 km. van het basiskamp stond een fabriek van het Duitse chemieconcern IG-Farben, in 1941 gebouwd door gevangenen uit Auschwitz, bestemd voor de productie van synthetisch rubber. Daar werd het werkkamp Monowitz gebouwd. Nevenkampen Pagina 8 van 9

9 Een netwerk van nevenkampen, waar veel verschillenden werkzaamheden werden verricht, werd in de omgeving van Auschwitz aangelegd. Tussen 1942 en 1944 werden 40 kampen en kampjes gebouwd. Het was vuil, zwaar en soms gevaarlijk werk. Dit werd meestal door gevangenen gedaan. Velen overleefden deze arbeid dan ook niet. [plaatje2] [plaatje3] Concentratie- en Vernietigingskampen in Nederland, Duitsland en Polen [plaatje4] Concentratiekampen in Nederland [plaatje5] Bronvermelding Ik heb mijn informatie van het internet. Geen boeken of wat dan ook gebruikt, ik heb geen tijd gehad om die te halen, laat staan die op tijd weer terugbrengen Pagina 9 van 9