Vrijwillige en justitiële pleegzorg en pleegoudervoogdij

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Pleegzorgwijzer Hoofdstuk 1 Visie Hoofdstuk 2 Hoofdstuk Bestandspleegzorg 3.2 Netwerkpleegzorg Hoofdstuk 4 Vormen van pleegzorg Het traject tot pleegouder Hoofdstuk 5 Algemeen 5.1 Algemene zaken Inschrijving gemeentelijke basisadministratie Uitschrijving gemeentelijke basisadministratie Geheime plaatsing Burger Service Nummer Legitimatie Naamswijziging 5.2 Ongevallen Verkeersongeval Ongeval tijdens of op weg naar school Ongeval in het buitenland Ander ongeval 5.3 Medische behandeling Ziekenhuis of artsbezoek Vreemdelingen en zorgplicht 5.4 School Schoolkeuze Schoolboeken Schoolrapport/schoolcontacten Schoolverzuim 5.5 Geldzaken pleegkind Bankrekening openen Sparen Schulden Zakgeld Kleedgeld Kostgeld Bijverdienen 5.6 Oudercontact Invloeden en besluiten Bezoekregeling Onverwacht bezoek van ouders Pleegkind bezoekt ouders buiten bezoekafspraken Pleegkind wil geen contact met ouders Mobiele en digitale contacten Feestdagen Vakantie Post 5.7 Verzorging Consultatiebureau en inentingen Kapper/tatoeage/piercing/make-up Kleding 5.8 Opvoeding Vrijwillige en justitiële pleegzorg en pleegoudervoogdij 1

2 Social Media Sportclub Godsdienst Ongeoorloofd afwezig/weglopen Geoorloofd afwezig 5.9 Kinderopvang Crèche/kinderdagverblijf Oppas Weekendpleeggezin Vakantiepleeggezin 5.10 Reizen Vervoer van pleegkinderen Vakantie Reisdocumenten Reizen met vreemdeling- of vluchtelingpleegkind 5.11 Misbruik en mishandeling Algemeen * Loverboys * Pornografie * Pedoseksuelen Hoofdstuk 6 Rechten en plichten 6.1 Plichten van pleegouders Algemeen Aantal pleegkinderen Leeftijd Verklaring van geen bezwaar Medische verklaring Deelname voorbereidingsprogramma Begeleiding Pleegcontract Stabiele thuissituatie Tijdelijke plaatsing Respect voor ouders Geheimhoudingsplicht Leerplicht 6.2 Rechten van pleegouders Algemeen Inspraakrecht Financieel Informatierecht Bescherming persoonsgegevens Recht op omgang Recht op family life Procedurele rechten bij vrijwillige plaatsing Procedurele rechten bij voogdijplaatsing Procedurele rechten bij OTS-plaatsing Klachtrecht Arbeidsrecht 6.3 Plichten van pleegkinderen Medewerking Aanwijzing Leerplicht Legitimatieplicht 6.4 Rechten van pleegkinderen Recht op een mening 2

3 6.4.2 Recht op informatie Recht op privacy Handelingsbekwaamheid Recht op omgang Recht op hereniging Recht op family life Recht op voorzieningen Hoorrecht Recht op bescherming 6.5 Rechten van ouders Hoorrecht Inzagerecht en privacy Informatie Omgang Klachtrecht Vertrouwenspersoon Hoger beroep 6.6 Overige regelingen Medische zorg Opvoeding en school Cultuur en levensbeschouwing Financiën pleegkind Hoofdstuk 7 Financiën Hoofdstuk 8 Belastingen Hoofdstuk 9 Verzekeringen Hoofdstuk 10 Verlofregelingen Hoofdstuk regelingen Hoofdstuk 12 Belangenbehartiging - Pleegouderraad (POR) -Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen (NVP) -Vertrouwenspersoon voor cliënten en pleegouders -Meer informatie nodig 3

4 Hoofdstuk 1 - Visie Pleegzorg gaat uit van de belangen en de rechten van het kind als grondslag voor zijn werkzaamheden. Binnen pleegzorg worden het kind, zijn ouders en pleegouders gerespecteerd en ondersteund en wordt er recht gedaan aan ieders mogelijkheden. Dit betekent voor het kind dat pleegzorg: 1. de identiteit en afstamming van ieder pleegkind erkent; 2. erkent dat kinderen een onverbrekelijke band met hun familie hebben en hun identiteit mede daaraan ontlenen; 3. erkent dat het pleegkind recht heeft op veiligheid, verzorging, ontwikkeling en opvoeding; Wanneer dat (tijdelijk) niet mogelijk is in het gezin van herkomst, zal pleegzorg voorzien in geschikte vervangende opvoeders. 4. het pleegkind zal ondersteunen in het vormgeven van een zo goed mogelijke hechting en binding aan zowel ouders als pleegouders. Dit betekent voor de pleegouders dat pleegzorg: 1. de pleegouders erkent als samenwerkingspartners in de pleegzorg; 2. vanuit dit partnerschap pleegouders de mogelijkheid biedt tot inspraak in te nemen beslissingen omtrent het pleegkind; 3. de pleegouders zal voorbereiden, ondersteunen en begeleiden, zodat zij optimaal in staat zijn de opvoeding en dagelijkse zorg voor het pleegkind invulling te geven; 4. de pleegouders zal ondersteunen, begeleiden en indien nodig adviseren in de samenwerking met de plaatsende instantie en de ouders. Dit betekent voor de ouders dat pleegzorg: 1. de ouders erkent als samenwerkingspartners die vanuit hun ouderschap een onverbrekelijke band met hun kinderen hebben; 2. vanuit deze band steeds met ouders zal bekijken in welke mate invulling gegeven kan worden aan de opvoedersrol van ouders; 3. de sociale, religieuze en culturele achtergronden van de ouders en van het pleegkind erkent en daar rekening mee houdt bij de plaatsing; 4. ouders van wie de kinderen in pleegzorg geplaatst zijn, waar mogelijk zal ondersteunen in het (opnieuw) vormgeven van hun ouderschap. 4

5 Hoofdstuk 2 - Vormen van pleegzorg Netwerkpleegzorg: De zorg voor het kind van een bekende, bijvoorbeeld een kind van familie, vrienden of buren. Bestandspleegzorg: De zorg voor een kind dat via Bureau Jeugdzorg een indicatie heeft gekregen en in aanmerking komt voor pleegzorg. Pleegzorg voor korte tijd (Hulpverleningvariant): a. Crisisopvang: voor kinderen die vanuit een crisissituatie binnen 24 uur geplaatst moeten worden. Na een crisisperiode van 4 weken kan een kortverblijfperiode volgen. b. Kortverblijf: voor kinderen van wie het toekomstperspectief nog niet duidelijk is. Het kind verblijft in het kortverblijfgezin totdat het perspectief duidelijk is en dat is gemiddeld 6-12 maanden. De tijdsduur is afhankelijk van het traject dat ouders volgen of van wachtlijsten voor onderzoeken. Pleegzorg voor lange tijd (Opvoedingsvariant): a. Langverblijf: Het kind groeit op binnen het pleeggezin. Dit kan tot het 18 e jaar met begeleiding van pleegzorg. b. Weekend- en vakantiepleegzorg: deze vorm wordt ingezet ter ontlasting van de thuissituatie of voor kinderen die in een leefgroep of gezinshuis wonen. De frequentie is verschillend en op maat en kan meerdere jaren duren. Elk jaar wordt bekeken of de plaatsing in een weekendpleeggezin nog nodig is. c. Dagpleegzorg: een kind komt op een aantal doordeweekse dagen in een pleeggezin. Dagpleegzorg kan ingezet worden als de opvoedingstaak voor ouders te zwaar is. De pleegouders delen de taak met de ouders, zodat het kind zich zo optimaal mogelijk kan ontwikkelen. d. Specialistische pleegzorg: voor een kind dat door de omstandigheden waarin het gewoond heeft problemen heeft op het gebied van sociaal-emotionele ontwikkeling, persoonlijkheidsontwikkeling of cognitieve ontwikkeling. De ondersteuning bestaat uit diagnostiek, intensieve begeleiding door een gespecialiseerde pleegzorgwerker en een multidisciplinair consultatieteam, waarvan ook de pleegouder deel uitmaakt. De directe partners van de pleegzorgvoorzieningen zijn de pleegouders, Bureau Jeugdzorg, MEE, de William Schrikker Groep, het AJL van het Leger des Heils, de drie andere Brabantse pleegzorgorganisaties. De belangrijkste werkprocessen binnen pleegzorg zijn: de werving en selectie van pleegouders, de ondersteuning en begeleiding van pleegouders, de informatievoorziening en deskundigheidsbevordering van pleegouders en pleegzorgwerkers, de methodiekontwikkeling en de financiële vergoedingensystematiek. 5

6 Hoofdstuk 3 - Het traject tot pleegouder In dit hoofdstuk bespreken we het traject dat u doorloopt wanneer u pleegouder wilt worden. Er zijn twee manieren om in contact te komen met de pleegzorgorganisatie en haar medewerkers: 3.1 Bestandspleegzorg U maakt de keuze om pleegouder te worden en doorloopt het traject dat daarvoor is uitgestippeld. Wanneer u samen met uw pleegzorgorganisatie na de voorbereidingen besluit om pleegouder te worden, wordt u opgenomen in het bestand van uw pleegzorgorganisatie. U bent dat een bestandspleeggezin. 3.2 Netwerkpleegzorg U neemt door omstandigheden de zorg op u voor het kind van een bekende. Wanneer u zich aanmeldt bij de pleegzorgorganisatie en als later de benodigde verklaringen aanwezig zijn, kunt u worden erkend als pleeggezin. U bent dan netwerkpleeggezin. Beide vormen van pleegzorg kennen eigen aanmeld- en begeleidingstrajecten en methodieken. Wij zetten ze voor u op een rij. 3.1 Bestandspleegzorg Fase 1: Kennismaking met pleegzorg Aanvragen informatiepakket Wanneer u overweegt pleegouder te worden, kunt u bij de administratie van uw pleegzorgorganisatie of via documentatiemateriaal aanvragen. Daarin is onder andere informatie opgenomen over informatieavonden in de regio waarin u woont. Voorbereidingstraject Wanneer u na het bijwonen van de informatieavond besluit verder te onderzoeken of het pleegouderschap iets voor u is, kunt u zich aanmelden voor de voorbereiding. Na een intakegesprek met de voorbereiders ontvangt u een uitnodiging voor het volgen van de training of er wordt met u een afspraak gemaakt voor een individueel traject. In het voorbereidingstraject laten we u kennismaken met de vele aspecten van het pleegouderschap. Om een weloverwogen beslissing te kunnen nemen, laten de trainers u vooral goed naar uw persoonlijke beweegredenen en gezinsmogelijkheden kijken. Zolang u pleegouder in opleiding bent, lopen alle contacten via de STAP-trainer. Verklaring van geen bezwaar Bij uw aanmelding als aspirant pleegouder vraagt uw pleegzorgorganisatie uw toestemming om een verklaring van geen bezwaar aan te vragen bij de Raad voor de Kinderbescherming. De Raad voor de Kinderbescherming gaat in het justitieel documentatieregister kijken of u een strafblad heeft. Zonder deze verklaring mag uw pleegzorgorganisatie geen pleegkind bij u plaatsen. Alle personen vanaf 12 jaar die in uw gezin wonen, moeten deze toestemming geven. Zodra er nieuwe personen in uw gezin komen wonen, moet voor hen een verklaring worden aangevraagd. Ook als u 2 jaar geen pleegouder bent geweest, moet opnieuw een verklaring worden aangevraagd. Indien er redenen voor zijn, kan de Raad voor de Kinderbescherming u uitnodigen voor een gesprek. Mocht de Raad geen verklaring van geen bezwaar willen afgeven, dan kunt u geen pleegouder worden. In dat geval kunt u zich voor bezwaar wenden tot de onafhankelijke klachtencommissie van de Raden voor de Kinderbescherming. Groepsgewijze voorbereiding Gedurende de training hebt u een tussengesprek met uw trainers. Als u aan het einde van de STAPtraining kiest voor het pleegouderschap, volgt een eindgesprek met de trainers. In dit gesprek wordt de definitieve keuze gemaakt om al dan niet pleegouder te worden. Met de trainers bespreekt u welke vorm van pleegzorg (zie pleegzorgvormen) het beste bij uw gezin past. Ook twijfels en wijziging in uw aanbod kunt u met uw trainers bespreken. Nadat u de training hebt afgerond en wacht op een plaatsing, is het pleegouderbureau uw aanspreekpunt. 6

7 Als u eerder een pleegkind hebt opgevangen, maar tijdelijk geen pleegkind in huis hebt, kunt u ook voor informatie, vragen of nieuw aanbod terecht bij uw pleegzorgwerker of u kunt contact opnemen met Oosterpoort pleegzorg. De behandelcoördinator en de medewerker instroomteam zijn verantwoordelijk voor de uiteindelijke beslissing of u geaccepteerd wordt als pleeggezin. Rapportage Na afsluiting van het voorbereidingstraject ontvangt u van de trainers een pleegouderverslag. In het pleegouderverslag staat uw voorgeschiedenis, uw gezin en het gezinsfunctioneren beschreven. Daarnaast bevat het een evaluatie aan de hand van 6 criteria.het pleegouderverslag biedt handvatten voor de matching en begeleiding van u en uw gezin. De rapportage is vertrouwelijk en zal nooit worden besproken of verzonden naar ouders of (gezins)voogd. De zes criteria voor het pleegouderschap 1. Openheid en duidelijkheid in het contact Pleegouders zijn in staat tot het onderhouden van positieve contacten met hun eigen gezinsleden, ouders en betrokken hulpverleners en andere personen in hun omgeving, met artsen, leerkrachten en dergelijke en doen dat dus ook met pleegkinderen en de familie van de kinderen. Wat kunnen zij bijvoorbeeld goed? Luisteren, kort vertellen wat ze meemaken, vragen stellen, problemen verduidelijken, eigen en andermans gevoelens onderkennen, gedragingen beschrijven, met kinderen en volwassenen praten zonder tegen hen te preken, hen te veroordelen, te klagen, hen belachelijk te maken of tegen hen te schelden. Het is belangrijk dat pleegouders uitkomen voor hun gevoelens. Ook is het van groot belang om informatie uit te kunnen wisselen met mensen die anders denken dan zijzelf. Met mensen die door hun levenservaring, leeftijd, cultuur, mogelijkheden, waarden en normen een andere kijk op verschillende zaken hebben. 2. Samenwerken als team en het delen van ouderschap Pleegouders delen het ouderschap met de ouders en de familie van het kind. Dit gebeurt niet altijd via directe contacten, maar via de gevoelens van het kind over zijn familie. Pleegouders delen ook de zorg en de planning rondom kinderen met de pleegzorgorganisatie. Pleegouders zijn dus in staat als een team samen te werken en kunnen kinderen helpen al die verschillende belangrijke mensen een plaatsje te geven in hun leven. 3. Kinderen helpen een positieve kijk op zichzelf te ontwikkelen Kinderen die verwaarloosd, mishandeld of seksueel misbruikt zijn, geven vaak zichzelf de schuld van de problemen in hun gezin. De afwijzing door hun familie en soms ook door andere pleeggezinnen, heeft ertoe geleid dat het kind negatief over zichzelf denkt. Het kind is ook verward: wie ben ik eigenlijk? Bij wie hoor ik thuis? Pleegouders helpen kinderen hun levensgeschiedenis te begrijpen. Ze kunnen ermee omgaan op een niet-veroordelende manier. Dus op een manier die het kind helpt zich goed te voelen over zichzelf. 4. Kinderen helpen hun gedrag te veranderen zonder hen pijn te doen Misbruikte of mishandelde kinderen hebben door toedoen van volwassenen schade opgelopen. Ze hebben geleerd dat geslagen worden wel pijn doet, maar meestal beter is dan helemaal geen aandacht krijgen. Deze kinderen verwachten dat hun pleegouders ook lichamelijk geweld tegen hen zullen gebruiken. Als dat gebeurt, lopen ze nog meer schade op. Het is van wezenlijk belang dat pleegouders deze cirkel doorbreken. Pleegouders geven het kind aandacht en helpen het kind zijn gedrag te veranderen. Zij doen dat zonder te kwetsen, te slaan of andere pijnlijke straffen te gebruiken. 5. Het inschatten van de uitwerking die het pleegouderschap op de eigen situatie heeft 7

8 Het toevoegen van een nieuw gezinslid heeft invloed op elk lid van het gezin. Het heeft gevolgen voor de verdeling van tijd en aandacht, van ruimte en verantwoordelijkheden en de besteding van de financiën. Pleeggezinnen laten zien dat ze in staat zijn de gevolgen in te schatten van een nieuw gezinslid op de gezinsrelaties. Ook geven ze aan hoe ze de mogelijk te verwachten spanningen het hoofd zullen bieden. Pleegouders kunnen omgaan met verlies. Ze hebben de verliezen in hun eigen leven ervaren en voldoende verwerkt. Daardoor zullen de eventuele spanningen in het gezin niet vergroot worden door de verliezen die het pleegkind heeft geleden. 6. Veiligheid Veiligheid van het pleegkind is een belangrijk thema bij pleegzorg. Met veiligheid bedoelen we dat een kind niet lichamelijk, geestelijk of seksueel wordt mishandeld of lichamelijk, emotioneel of pedagogisch wordt verwaarloosd. Logisch natuurlijk. Daarom is het ook een onderwerp dat regelmatig een punt van aandacht is. Bij de start van de plaatsing, maar ook bij de begeleiding en in de rapportages. Zo wordt bijvoorbeeld bij nieuwe pleegouders een verklaring van geen bezwaar aangevraagd bij de Raad voor de Kinderbescherming. Deze verklaring is bindend en noodzakelijk om als pleegouder te starten. Bij de begeleiding en evaluatie is veiligheid een gespreksonderwerp en er wordt verslag over gedaan in de rapportages. De veiligheid van pleegkinderen is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van Bureau Jeugdzorg, Pleegzorg en de pleegouders. Als er problemen zijn die de veiligheid van het kind kunnen bedreigen, dan kan de pleegouder 24 uur per dag contact opnemen. Incidenten of vermoedens van seksueel misbruik moeten pleegouders melden. Pleegzorg zal dan handelen volgens het protocol Hoe te handelen bij vermoedens van (seksueel) misbruik. Fase 2: Voorbereiding op de komst van een pleegkind Nadat u officieel geaccepteerd bent als pleeggezin, kan er een pleegkind bij u geplaatst worden. De tijd tot een plaatsing kan een spannende tijd zijn, omdat het wachten op een plaatsing soms langer duurt dan u verwacht. Achter de schermen wordt intussen hard gewerkt om voor de aangemelde pleegkinderen een geschikt gezin te vinden. Matchingsfunctionaris De matchingsfuntionaris is op de hoogte van de behoeften van de aangemelde kinderen en van het aanbod van de beschikbare pleeggezinnen. Zij/hij zoekt naar de meest geschikte combinatie van pleegkind en pleeggezin. Wanneer een plaatsing langer op zich laat wachten, wordt er regelmatig contact met u onderhouden door de pleegzorgbegeleider of medewerker instroomteam. Afhankelijk van uw aanbod kan het korter of langer duren voor er een plaatsing volgt. Als u tussentijds informatie wenst, kunt u zelf contact opnemen met Oosterpoort pleegzorg. Matchingsgesprek Als een pleegkind aangemeld wordt, wordt hiervoor een hulpverleningsplan gemaakt met daarin de doelen, middelen en afspraken rondom de plaatsing. Dit plan sluit nauw aan op het indicatiebesluit van Bureau Jeugdzorg. Als het aangemelde kind past in uw gezin, krijgt u een gesprek met de matchingsfunctionaris. De matcher schetst een globaal beeld van het pleegkind en de situatie waarin het kind zich bevindt. U kunt na dit gesprek aangeven of u een plaats hebt voor het pleegkind. U zegt dan ja tegen een volgende stap, maar nog niet tegen het plaatsen van het kind in uw gezin. Dit besluit u (en de ouders en (gezins)voogd) na een kennismakingsgesprek. Fase 3: Een pleegkind komt bij u wonen Kennismaking Het besluit is genomen dat een pleegkind in uw gezin wordt geplaatst. U gaat nu nader kennismaken met alle betrokken partijen. De matchingsfunctionaris stelt u voor aan uw pleegzorgwerker. De pleegzorgbegeleider neemt het hier over van de matchingsfunctionaris en zal de kennismaking met alle betrokkenen partijen regelen. 8

9 Pleegzorgwerker U krijgt een pleegzorgwerker toegewezen die u en uw pleegkind vanaf nu zal begeleiden. De pleegzorgwerker bespreekt het hulpverleningsplan met u en de praktische zaken die geregeld moeten worden. Pleegkind Samen met uw pleegzorgwerker wordt een kennismakingstraject uitgezet voor uw pleegkind. Samen maakt u bezoek- en logeerafspraken voor uw pleegkind, zodat het kind gelijkmatig kan wennen aan u, uw gezin en de nieuwe omgeving. Bij crisis/kortverblijfplaatsingen verloopt dit proces anders, omdat hierbij onvoldoende tijd is voor een uitgebreide kennismaking. Zie pleegzorgvormen. Fase 4: Het pleegkind woont bij u Nu uw pleegkind bij u woont, kunt u voor de meeste vragen terecht bij uw pleegzorgwerker. De Pleegzorgwijzer die u nu leest, kan eveneens veel vragen voor u beantwoorden. Met uw pleegzorgwerker maakt u afspraken voor de komende periode. Het hulpverleningsplan is hierbij de leidraad. Als de plaatsing van het eerste pleegkind een feit is, zullen twee aanvullende ondersteuningsmodules gevolgd worden door de pleegouders: samenwerken met ouders/hanteren van gedrag Opvoedingsbesluit Met ouders, kind (12+), pleegouders, casemanager/(gezins)voogd en pleegzorgwerker wordt er naar gestreefd, binnen een jaar na uithuisplaatsing, een opvoedingsbesluit te nemen. Dit is een formeel moment waarop gezamenlijk besloten wordt wie de dagelijkse opvoeding en verzorging van het kind in de toekomst gaat uitvoeren. Dit besluit wordt vastgelegd in het hulpverleningsplan dat door alle betrokkenen wordt ondertekend. Bij een ondertoezichtstelling of voogdijmaatregel ligt de eindverantwoordelijkheid voor het opvoedingsbesluit bij de (gezins)voogd. Bij een vrijwillige plaatsing hebben de ouders de laatste stem. Soms lukt het niet om het perspectief van de plaatsing binnen een half jaar duidelijk te krijgen. Dan kan de periode met een half jaar verlengd worden. Daarna wordt bekeken of er wel een opvoedingsbesluit genomen kan worden. Fase 5: Pleegzorg wordt beëindigd Evaluatiegesprek Wanneer een pleegzorgsituatie eindigt, volgt een evaluatiegesprek met uw pleegzorgwerker Vervolgens wordt besproken of, wanneer en voor welke pleegzorgvariant u weer beschikbaar bent. Aanbodswijziging of bijplaatsing Wanneer u uw pleegzorgaanbod wilt wijzigen of een bijplaatsing wenst, kunt u dit kenbaar maken aan uw pleegzorgwerker. Een medewerker van het instroomteam of de pleegzorgbeleider zal dan met u in gesprek gaan over uw ideeën en wensen hieromtrent in relatie tot de pleegzorgcriteria. 3.2 Netwerkpleegzorg Netwerkpleegzorg Binnen netwerkpleegzorg bestaan globaal 4 startsituaties. Afhankelijk van de startsituatie waarmee het kind aangemeld wordt bij uw pleegzorgorganisatie, wordt ingestapt op het traject voor netwerkpleegzorg. 1. Uw pleegkind woont bij aanmelding al in uw (aspirant-)pleeggezin en u kunt en wilt voor hem blijven zorgen. 2. Uw pleegkind woont al in uw (aspirant-)pleeggezin en u kunt en/of wilt niet langdurend voor hem blijven zorgen. 3. Een pleegkind is aangemeld voor pleegzorg en er wordt in zijn sociale netwerk gezocht naar een pleeggezin. 9

10 4. Netwerkonderzoek voor de plaatsing. Er wordt door Bureau Jeugdzorg een netwerkonderzoek aangevraagd. Het gezin heeft bij Bureau Jeugdzorg aangegeven voor een specifiek kind te willen zorgen. Fase 1: Een kind van een bekende komt bij u wonen Netwerkpleegouder wordt u meestal onverwacht. U springt in wanneer u ziet het niet goed gaat thuis en dat er gezocht wordt naar iemand die mee helpt of het kind opvangt. Er kunnen ook situaties zijn waarbij de ouders de opvoeding niet aankunnen. U bent niet automatisch erkend pleegouder wanneer u voor een kind van een bekende zorgt en Bureau Jeugdzorg u aanmeldt als aspirant-netwerkpleegouder bij uw pleegzorgorganisatie. Eerst wordt uw situatie grondig bekeken. Fase 2: Kennismaking met pleegzorg Aanmelding Pleegzorg Als blijkt dat het voor het kind niet mogelijk is om thuis te wonen (voor korte of langere termijn) kan Bureau Jeugdzorg besluiten om het kind aan te melden voor pleegzorg. Pas wanneer Bureau Jeugdzorg een indicatie afgeeft voor opname van het kind binnen pleegzorg, wordt het kind aangemeld bij uw pleegzorgorganisatie. Bureau Jeugdzorg beslist of u als gezin wordt aangemeld als mogelijk netwerkpleeggezin voor het kind. U beslist uiteraard zelf of u wel pleegouder wilt worden. Fase 3: Start onderzoektraject Startmodule netwerkpleegzorg Als u voor het kind van een bekende zorgt, meldt Bureau Jeugdzorg u en uw pleegkind aan bij uw Pleegzorgorganisatie. Zodra de indicatie binnen is start uw pleegzorgorganisatie met de uitvoering van de de startmodule netwerkpleegzorg Deze module is bedoeld om binnen een tijdsbestek van 3 maanden onderzoek te doen of u pleegouder kunt worden/blijven van het kind in kwestie en/of dat er anderen mogelijkheden zijn binnen het netwerk voor opvang en ondersteuning. Startgesprek De medewerker van het instroomteam pleegzog die het onderzoek gaat doen, nodigt alle belangrijke betrokkenen rondom het kind uit voor een startgesprek. Dit zijn doorgaans: jeugdige (12+, mag ook jonger als hij het aankan), ouders, (beoogde) netwerkpleegouders, (gezins)voogd en eventueel andere behandelaars of hulpverleners. Tijdens het startgesprek wordt de werkwijze van de startmodule aan iedereen toegelicht. Wensen en verwachtingen van alle betrokken worden besproken en er wordt een plan gemaakt voor de komende drie maanden. In het plan worden doelen vastgesteld Een constructieve samenwerking tussen betrokkenen uit het netwerk Een veilige en stabiele plaats voor de jeugdige binnen het netwerk Duidelijkheid over de plek waar de jeugdige in de toekomst blijft/gaat wonen Vanaf het begin wordt met alle belangrijke betrokkenen gezamenlijk gepraat. Als er complicaties zijn waardoor hiervan (tijdelijk) afgeweken moet worden, kan dit. Ouders hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid ten aanzien van hun kind. Zij worden samen uitgenodigd, ook als zij gescheiden zijn of conflicten hebben. Als het niet direct mogelijk is dat zij beiden aanwezig zijn, dan kunnen (tijdelijk) aparte gesprekken met de ouders gevoerd worden. Het doel is wel om tot samenwerking te komen. Als u, uw pleegkind of zijn ouders bijgestaan willen worden door een vertrouwenspersoon of steunpersoon is dat altijd mogelijk. 10

11 Zorgteam Een zorgteam is samengesteld uit ouders, (beoogde) pleegouders, het kind in kwestie van twaalf jaar en ouder, vertegenwoordigers uit het netwerk en professionals die een rol spelen in het oplossen van de hulpvraag (doorgaans de casemanager/gezinsvoogd en de pleegzorgwerker). Een zorgteam komt bij elkaar om mee te denken over de voortgang van de opvoeding en ontwikkeling van het kind. In een zorgteam staat de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid centraal. Ieders individuele kennis en ervaring wordt ingebracht om de situatie voor het kind te verbeteren. Het zorgteam komt minimaal een keer per half jaar bijeen. Wanneer er moeilijke situaties zijn, waardoor nieuwe plannen gemaakt moeten worden, komt het zorgteam vaker samen. Als alles eenmaal loopt, trekken de hulpverleners zich steeds verder terug. Uw familie en het sociale netwerk gaan gezamenlijk verder. Netwerk/familieberaad Tijdens de startmodule een familieberaad georganiseerd, waarna in gezamenlijkheid een zorgteam samengesteld wordt. Bij een familieberaad worden zo veel mogelijk leden van de familie en/of het sociale netwerk van kind en ouder uitgenodigd om samen een plan voor de toekomst van het kind te maken. Als hieruit blijkt dat het kind langer opgevangen moet worden in een pleeggezin, wordt bekeken of dat mogelijk is in het huidige netwerkgezin of dat het kind elders moet worden ondergebracht. Netwerkverkenning (situatie 3) Als een kind is aangemeld voor pleegzorg en niemand uit de directe familie kan voor hem zorgen, wordt in zijn sociale netwerk gezocht naar een pleeggezin. In het startgesprek wordt gezamenlijk besproken hoe een netwerkverkenning georganiseerd kan worden. Middels een netwerkverkenning wordt onder leiding van de pleegzorgorganisatie onderzocht of binnen de familie of het sociale netwerk een pleeggezin beschikbaar is. Dit kan op school zijn, de club of misschien zelfs via een berichtje in de buurtkrant. De (gezins)voogd en de pleegzorgwerker bepalen samen met de direct betrokkenen (ouders, eventuele pleegouders en belangrijke familieleden) of er een familieberaad belegd kan worden, om gezamenlijk het netwerk te verkennen. Daarna wordt een zorgteam samengesteld met de beoogde pleegouders. Netwerkscreening voor plaatsing (situatie 4) Een gezin meldt zich aan bij Bureau Jeugdzorg, omdat zij de zorg van een specifiek kind op zich willen nemen. Bureau Jeugdzorg gaat deze mogelijkheid onderzoeken en doet een verzoek bij pleegzorg voor een onderzoek (screening voor plaatsing). Soms blijkt dat een kind beter niet in het gezin van een familielid of bekende kan blijven wonen, bijvoorbeeld omdat dat grote loyaliteitsconflicten geeft voor het kind. De medewerker van het pleegouderbureau zal dit dan met het gezin bespreken en een voorstel doen voor plaatsing van het kind in een bestandspleeggezin. Huisbezoek Na het startgesprek bezoekt de medewerker pleegouderbureau en de pleegzorgwerker uw gezin regelmatig om het onderzoek (startmodule) verder uit te werken. De aard van deze huisbezoeken zijn oriënterend en inventariserend. U kunt uw vragen stellen en de gezinsonderzoeker stelt u vragen over de ontwikkelingen van uw pleegkind in uw gezin. Uw opvattingen en (on-)mogelijkheden met betrekking tot de opvoeding komen aan bod, net als uw behoefte aan begeleiding, uw verwachtingen en de (on-)mogelijkheden in de contacten met de ouders van uw pleegkind. Netwerkpleegouders bekommeren zich met grote betrokkenheid over hun jonge familielid of kennis. Een grote valkuil is dat u het gevoel kunt hebben dat u hulp en een plek MOET bieden aan uw familielid/kennis. Laat u niet teveel leiden door dit gevoel. Helpen kan ook op afstand of voor kortere tijd. Uw pleegzorgwerker zal u na enkele maanden opnieuw de vraag stellen of u uw taak (nog) wilt/ kunt blijven uitvoeren. Geef hierop een eerlijk en uitvoerbaar antwoord. Dat is voor iedereen beter. Competentieanalyse 11

12 Een competentieanalyse is een instrument om te bekijken wat uw sterke en zwakke kanten in de opvoeding voor uw pleegkind zijn. Deze competentieanalyse wordt standaard uitgevoerd. Gedurende deze periode wordt beoordeeld wat u uw pleegkind kunt bieden en hoe de samenwerking verloopt met uw pleegzorgorganisatie, de biologische ouders en de plaatsende instantie. Hiervan wordt een pleegouderondersteuningsplan gemaakt waarin o.a. het besluit tot samenwerking wordt genomen. Dit ondersteuningsplan wordt jaarlijks geëvalueerd en is een werkdocument. Tijdens de onderzoeksperiode ontvangt u van uw pleegzorgorganisatie begeleiding en tegemoetkoming in de onderhoudskosten van uw pleegkind. Wanneer u niet geaccepteerd wordt als pleegouder, eindigt deze begeleiding en ondersteuning. Het geld dat u ontving over die eerste periode hoeft u niet terug te betalen. Gestorte gelden die u abusievelijk ontvangt na de afwijzing, dient u terug te storten naar uw pleegzorgorganisatie. Definitieve acceptatie De pleegzorgwerker wordt uw contactpersoon en zal u en het pleegkind begeleiden a.d.h.v. de ondersteuningsdoelen die uit het gezinsonderzoek naar voren zijn gekomen. Vanaf dat moment wordt minimaal twee maal per jaar de stand van zaken bij voorkeur met het zorgteam geëvalueerd en ontvangt u afschriften van de rapportages. U ontvangt van uw pleegzorgorganisatie begeleiding en een tegemoetkoming in de onderhoudskosten van uw pleegkind. Rapportage en begeleidingsplan In het pleegouderverslag staat uw voorgeschiedenis, uw gezinssituatie en uw maatschappelijk functioneren beschreven. Daarnaast worden de pleegzorgcriteria uitvoerig beschreven, gericht op uw situatie en er wordt een veiligheidschecklist afgenomen. Deze rapportage is strikt vertrouwelijk en zal niet worden verzonden naar de ouders, bureau Jeugdzorg of andere instanties. De rapportage is ter inzage voor de pleegzorgwerker om u en uw pleegkind zo optimaal mogelijk te kunnen begeleiden. Jaarlijks zal de pleegzorgwerker de rapportage met u bespreken en actualiseren, daarnaast zal ook de checklist veiligheid jaarlijks met u worden besproken. Voor het pleegkind worden hulpverleningsplannen gemaakt met daarin vermeld de doelen die belangrijk zijn voor een goede ontwikkeling van het pleegkind. Deze hulpverleningsplannen worden eens per 6 maanden of eens per jaar (afhankelijk van het perspectief en de verblijfsduur in het pleeggezin) besproken en bijgesteld met alle betrokkenen. U, de ouders en het kind (12+) krijgen hiervan een afschrift. Fase 4: Het pleegkind woont bij u Nu uw pleegkind bij u woont, kunt u voor de meeste vragen terecht bij uw pleegzorgwerker. De Pleegzorgwijzer die u nu leest, kan eveneens veel vragen voor u beantwoorden. Met uw pleegzorgwerker maakt u afspraken voor de langere termijn. Het hulpverleningsplan is hierbij de leidraad. Uw pleegzorgorganisatie heeft een actieve PleegOuderRaad. Zij kunnen u helpen met pleegzorgvragen en opmerkingen of u in contact brengen met andere pleegouders. Opvoedingsbesluit Met ouders, kind (12+), pleegouders, casemanager/(gezins)voogd en pleegzorgwerker wordt er naar gestreefd, binnen een half jaar na uithuisplaatsing, een opvoedingsbesluit te nemen. Dit is een formeel moment waarop gezamenlijk besloten wordt wie de dagelijkse opvoeding en verzorging van het kind in de toekomst gaat uitvoeren. Dit besluit wordt vastgelegd in het hulpverleningsplan dat door alle betrokkenen wordt ondertekend. Bij een ondertoezichtstelling of voogdijmaatregel ligt de eindverantwoordelijkheid voor het opvoedingsbesluit bij de (gezins)voogd. Bij een vrijwillige plaatsing hebben de ouders de laatste stem. Soms lukt het niet om het perspectief van de plaatsing binnen een half jaar duidelijk te krijgen. Dan kan de periode met een half jaar verlengd worden. Daarna wordt bekeken of er wel een opvoedingsbesluit genomen kan worden. Training en ondersteuning 12

13 Er bestaat bij uw pleegzorgorganisatie geen STAP-training speciaal voor netwerkpleegouders. Wel biedt uw pleegzorgorganisatie cursussen voor (netwerk)pleegouders aan die meer willen weten over de specifieke situaties die zich voor kunnen doen in (netwerk)pleeggezinnen. Ook zijn er eventueel mogelijkheden, speciaal voor grootouders die voor hun kleinkind zorgen, om cursussen of koffieochtenden te organiseren. Fase 5: Einde van pleegzorg Evaluatiegesprek Wanneer de pleegzorgsituatie eindigt, volgt een evaluatiegesprek. Vaak gaat uw pleegkind terug naar zijn ouders, soms moet een andere oplossing gezocht worden voor uw pleegkind. Dit kan o.a. door netwerkverkenning (misschien kan een andere bekende voor uw pleegkind zorgen), doorplaatsing naar een bestandspleeggezin of een instelling. Netwerkpleeggezinnen stoppen vaak na de pleegperiode helemaal met pleegzorg. Dat is niet noodzakelijk. U kunt ook bestandspleegouder worden. Dit kunt u tijdens het evaluatiegesprek aangeven. Er zal dan samen met u bekeken worden welk voorbereidingstraject noodzakelijk is. zie nazorg. Taken van de pleegzorgwerker De pleegzorgwerker heeft als hoofddoel het welzijn van het kind. Dat is natuurlijk een taak die de pleegzorgwerker niet alleen kan. Met name de pleegouders spelen hierin een cruciale rol. De primaire zorg ligt bij de pleegouders. Daarom is een goede samenwerking erg belangrijk. Naast het belang van het kind spelen de belangen van pleegouders ook mee. Het zijn gewone families waar ook alledaagse dingen gebeuren zoals ruzie, overlijden e.d. In deze dagelijkse gang van zaken is er ook nog de zorg voor een pleegkind of pleegkinderen. Daarom is het belangrijk dat daar aandacht aan wordt besteed. De gezinssamenstelling verandert door de komst van een pleegkind of pleegkinderen. Een pleegkind heeft vaak een rugzakje en dat moet wel gedragen kunnen worden door het gezin en dat telt zeker ook voor de eigen kinderen in het pleeggezin. Daarvoor is het soms nodig dat je als pleegouder begeleiding en soms (vervelende) feedback accepteert. Het kind is natuurlijk het middelpunt van de begeleiding, daar doen we het allemaal voor. Er is geregeld aandacht en contact met de pleegzorgwerker. Wanneer nodig zullen er ook externe contacten onderhouden of ingeschakeld worden, bijvoorbeeld met de GGZ. Ook de school is een belangrijke gesprekspartner. De ouders spelen een cruciale rol in de plaatsing van het kind. Voor een kind is het fijn wanneer zijn ouders hem toestemming geven om in het pleeggezin te wonen. Er zal zeker een vorm van contact blijven tussen het kind en de ouders. Dat kan variëren van een briefje tot intensief weekendcontact. Daarnaast zal de pleegzorgwerker evaluatieverslagen schrijven om alle partijen op de hoogte te brengen. In het zorgteam, waarvoor alle betrokkenen van het kind worden uitgenodigd, wordt het evaluatieverslag besproken. Binnen het zorgteam wordt besproken hoe de plaatsing verloopt en aan welke (nieuwe) doelen er gewerkt gaat worden. Hoofdstuk 4 - Vrijwillige en justitiële pleegzorg en pleegoudervoogdij Wanneer een kind in omstandigheden verkeert die zijn groei of zijn ontwikkeling belemmeren, kan er een melding gedaan worden bij het AMK (Advies en Meldpunt Kindermishandeling), bij het Centrum voor Jeugd en Gezin en bij Bureau Jeugdzorg. Een jeugdbeschermingsmaatregel komt veelal tot stand op grond van een melding van een van deze organen bij de Raad voor de Kinderbescherming. De Raad start aan de hand van de zorgmelding een raadsonderzoek. De uitslag van dit onderzoek kan leiden tot een advies aan de Kinderrechter. 13

14 Een rechter kan, na alle partijen te hebben gehoord, gedwongen hulpverlening opleggen en kan eveneens een uitspraak doen over een uithuisplaatsing. De meest gehanteerde term voor gedwongen hulpverlening is een ondertoezichtstelling. Niet iedere ondertoezichtstelling leidt tot een uithuisplaatsing. Ouders delen na de uitspraak van de rechter het gezag over hun kind met Bureau Jeugdzorg, tenzij ouders niet in staat worden geacht dit in te vullen. In de gevallen waarin ouders niet in staat worden geacht het gezag uit te oefenen, is er sprake van een voogdijmaatregel. In dit geval gaat de volledige voogdij naar Bureau Jeugdzorg. De rechter benoemt een voogd als: de ouder(s) met gezag is/zijn ontheven of ontzet uit het ouderlijk gezag; de ouder(s) met gezag is/zijn overleden; de ouder(s) zelf nog minderjarig is/zijn; er andere gronden voor zijn, hierbij gaat het vaak om de voorlopige voogdij. Er zijn situaties waarbij de rechtbank van mening is dat direct handelen noodzakelijk is. Dan is er sprake van een spoedeisende maatregel met een tijdelijk karakter (drie maanden). Een spoedeisende maatregel (bijvoorbeeld bij kinderen die in een drugspand worden aangetroffen, jonge kinderen die over straat zwerven, acute mishandeling) leidt meestal tot een uithuisplaatsing. Dit noemt men een voorlopige ondertoezichtstelling (VOTS). Het bijzondere van een spoedeisende maatregel is dat er direct wordt gehandeld op verzoek van De Raad voor de Kinderbescherming.. De Raad voor de Kinderbescherming gaat daarna een onderzoek doen. De Raad voor de Kinderbescherming is een onderzoekende instantie die de Kinderrechter adviseert; Bureau Jeugdzorg is een uitvoerende instantie; Pleegzorg neemt verantwoording in een deeltaak van Bureau Jeugdzorg: De begeleiding van uithuisgeplaatste kinderen in een pleeggezin. Op het moment dat u in beeld komt als pleegouder heeft de medewerker van Bureau Jeugdzorg (gezinsvoogd ( bij een onderstoezichtstelling) en voogd ( bij een voogdijmaatregel) het kind al aangemeld bij Pleegzorg.(Via een Indicatie Besluit). Naast het daadwerkelijk opdracht geven tot plaatsen zijn (gezins)voogden belangrijk in de besluitvorming betreffende de contacten/ omgangsregelingen met de ouders. Zij treden hierover veelal in overleg met de pleegzorgwerker. De (gezins)voogd rapporteert regelmatig over de ontwikkelingen van het kind en het gezin van herkomst Vrijwillige plaatsing De ouder(s) heeft/hebben nog altijd het gezag over het kind. Dat betekent dat zij in principe op ieder moment de plaatsing kan/kunnen beëindigen. Op het moment dat Bureau Jeugdzorg de vrijwillige plaatsing formeel maakt door een indicatie besluit pleegzorg af te geven wordt een plaatsing van een kind bij pleegouders formeel. Pleegouders krijgen vanaf dat moment begeleiding bij de opvoeding en een pleegvergoeding. Het pleegkind moet ook op het nieuwe adres ingeschreven worden. Bureau Jeugdzorg stelt bij vrijwillige plaatsing wel als eis dat de ouder ermee akkoord gaat dat het kind in het pleeggezin woont. De Wet op de Jeugdzorg bepaalt dat voor alle vormen van hulp, naast de eventuele toetsing bij een rechter, een indicatiebesluit nodig is. Een indicatiebesluit is het best te zien als een verwijskaart voor hulp, die door de (gezins)voogd moet worden aangevraagd. Pleegoudervoogdij Als uw pleegkind waarschijnlijk tot zijn 18e jaar bij u blijft wonen en Bureau Jeugdzorg heeft de voogdij over uw pleegkind en het is in het belang van het pleegkind, dan kunt u overwegen pleegoudervoogdij aan te vragen. In deze regeling kunt u als pleegouders de voogdij uitoefenen met behoud van begeleiding (minimaal 1 keer per jaar) en pleegvergoeding. (Dit betreft de dagvergoeding. De extra kosten zoals bijvoorbeeld een fiets, schoolkosten, paspoort e.d. die u voorheen kon declareren, vervallen bij pleegoudervoogdij). De staatssecretaris heeft besloten vanaf januari 2014 extra middelen in het fonds bijzondere voorzieningen te stoppen zodat pleegouder voogden ook een aantal van bovengenoemde extra kosten 14

15 bij het fonds in kunnen dienen. U kunt uw aanvraag via de pleegzorgwerker indienen bij eenloket. Uw pleegzorgwerker blijft u en uw gezin en het pleegkind begeleiden. Tijdens de aanvraag tot pleegoudervoogdij blijft er ook een indicatie pleegzorg nodig. Bureau Jeugdzorg zorgt voor afgifte hiervan. De wet Verbetering positie Pleegouders is in juli 2013 ingegaan. Zie wet Verbetering pleegouders. Een van de grote wijzigingen in deze wet is dat vanaf dat moment beide pleegouders pleegoudervoogdij over hun pleegkind aan kunnen vragen (voorheen kon slechts een van beide pleegouders dit aanvragen. Met behoud van begeleiding en vergoeding. Voorwaarden voor pleegoudervoogdij zijn: 1. Er is al een voogdij maatregel. Deze wordt uitgeoefend door Bureau Jeugdzorg. 2. Er dient opnieuw een indicatie pleegzorg aangevraagd te worden. 3. Het is in het belang van uw pleegkind dat pleegoudervoogdij wordt aangevraagd.. Het is belangrijk dat ouders in dit besluit betrokken worden. 4. De pleegouders willen graag de voogdij uitoefenen, maar willen ook de begeleiding en vergoeding vanuit de pleegzorgorganisatie blijven ontvangen. 5. Bureau Jeugdzorg stemt ermee in de voogdij aan de pleegouders over te dragen en laat zich van de voogdij ontslaan. Indien Buro Jeugdzorg niet meewerkt, moet(en) de pleegouder(s) zelf een verzoek tot ontslag indienen. 6. De rechter moet het verzoek honoreren. 7. Pleegouders zijn verplicht begeleiding van de plaatsende instantie (pleegzorgwerker) te accepteren. De frequentie van de begeleiding wordt in samenspraak tussen pleegouders en pleegzorgwerker bepaald. Er moet minimaal 1 keer per jaar een gesprek plaatsvinden. Ook moet er 1 maal per jaar de veiligheidslijsten worden afgenomen. Ook dient de pleegzorgwerker minimaal eenmaal per jaar een gesprek te voeren met uw pleegkind Als pleegoudervoogd bent u wettelijk verantwoordelijk en in principe aansprakelijk voor uw pleegkind. Daarbij bent u verantwoordelijk voor het beheren van het eventuele vermogen van uw pleegkind. De plaatsing in uw gezin duurt in ieder geval tot uw pleegkind meerderjarig is. Als de plaatsing voortijdig beëindigd wordt, behoudt u als pleegouder in principe de voogdij. Indien u als pleegouder de voogdij krijgt, gaat u dus een verbintenis voor langere tijd met uw pleegkind aan. Een verbintenis waarvan u zichzelf niet eenvoudig kunt ontslaan. Voor meer informatie zie: Blokkaderecht De ouder(s) met het gezag of de voogd mogen een pleegkind dat met hun instemming in een pleeggezin is geplaatst en daar één jaar of langer verblijft, niet uit dat pleeggezin weghalen zonder toestemming van de pleegouders. Dit geldt niet wanneer een pleegkind onder toezicht (OTS) staat. Om een beroep te kunnen doen op het blokkaderecht moet aan twee voorwaarden zijn voldaan: - er is sprake van een vrijwillige plaatsing of plaatsing in het kader van voogdij. - de plaatsing duurt al minimaal één jaar. Het blokkaderecht kan ingezet worden tegenover de voogd en tegenover de met gezag belaste ouder(s). Zie ook diverse wetsartikelen van het Burgerlijk Wetboek. Pleegouders als Belanghebbende Om als pleegouder als belanghebbende te worden beschouwd, zijn er enkele zaken van belang: 1. duur van de pleeggezinplaatsing 2. aard van de plaatsing 3. de mening van het pleegkind zelf Ad 1: Als u minstens een jaar voor uw pleegkind hebt gezorgd, beschouwen de meeste rechters u officieel als belanghebbende. U wordt bij de belangrijke beslissingen betrokken. U kunt niet beslissen, maar uw mening wordt gevraagd. De beslissing wordt genomen door de ouder met gezag of door de (gezins)voogdijwerker. U krijgt een uitnodiging voor de zittingen bij de rechtbank over uw pleegkind, bijvoorbeeld over de verlenging van de ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing of over wijzigingen in de omgangsregeling. Ad 2: Ook als u korter dan een jaar voor uw pleegkind hebt gezorgd, kunt u als belanghebbende worden aangemerkt. Bijvoorbeeld bij een perspectiefbiedende plaatsing. Het is dan de bedoeling dat 15

16 de plaatsing in uw gezin langer dan een jaar zal duren en het is dan een logische stap om u al eerder te beschouwen als belanghebbende. Ad 3: Het pleegkind kan ook zelf aangeven dat het graag wil dat u op een zitting aanwezig bent of in zijn algemeenheid als belanghebbende wordt aangemerkt. Bureau Jeugdzorg moet bij al zijn verzoeken aan de kinderrechter een lijst met belanghebbenden meesturen. De rechter kan hiermee instemmen of aan Bureau Jeugdzorg vragen om de lijst met belanghebbenden aan te vullen, bijvoorbeeld met de gegevens van de pleegouders. Bureau Jeugdzorg kan dit (gemotiveerd) weigeren, maar daarna kan de kinderrechter besluiten om deze personen toch wel op te roepen als belanghebbende. U kunt zelf aan de (gezins)voogdijwerker vragen om u op de lijst van belanghebbenden te vermelden. Vindt men bij Bureau Jeugdzorg dat u geen belanghebbende bent, dan vraagt u het aan de kinderrechter. U schrijft aan de kinderrechter dat u ter zitting wilt verschijnen om uw mening te geven of u zet uw mening voor de kinderrechter op papier. De kinderrechter heeft het laatste woord om u aan te merken als belanghebbende. In bijna alle gevallen zal de rechter uw mening meewegen in zijn/haar beslissing. U hebt als belanghebbende ook verplichtingen: De rechter kan van u als belanghebbende eisen dat u alle gegevens en bewijsstukken verstrekt die hij of zij wil inzien. Op 15 maart 2011 heeft de Tweede Kamer met twee belangrijke voorstellen ingestemd: - Pleegouders krijgen spreekrecht in de rechtszaal. - Een besluit over het beëindigen van een langdurige plaatsing in een pleeggezin moet voortaan altijd aan de kinderrechter worden voorgelegd. Wettelijke aansprakelijkheid Bij aansprakelijkheid is de hoofdregel dat de ouder met gezag of de voogd (dit kan Bureau Jeugdzorg zijn) aansprakelijk is voor het kind tot 14 jaar, dus ook voor het betalen van aangerichte schade aan een derde. De ouders kunnen alleen aansprakelijk zijn als zij met het gezag belast zijn. Bureau Jeugdzorg kan alleen aansprakelijk zijn als het met de voogdij belast is. Voor kinderen tussen de 14 en 16 jaar geldt als hoofdregel dat het kind en eventueel daarnaast de ouder met gezag of de voogd de veroorzaakte schade moet vergoeden. De ouder met gezag of voogd is niet altijd in staat om dagelijks feitelijke invloed uit te oefenen op het gedrag van het kind dat niet meer thuis woont. Zij kunnen van aansprakelijkheid worden uitgesloten. Kinderen ouder dan 16 jaar: de jongere zelf is aansprakelijk. Vaak valt de schade nog onder de WAverzekering. De Aansprakelijkheidsverzekering Particulieren (AVP) dekt in de meeste gevallen de onrechtmatige daden van degene die de verzekering sluit, maar ook van diens minderjarige kinderen. Als u als pleegouder de voogdij over uw pleegkind heeft, dan bent u in principe dus wettelijk aansprakelijk als uw pleegkind bij derden schade aanricht. U doet er goed aan uw pleegkind dan ook gewoon mee te verzekeren in uw gezins-wa-verzekering. Wanneer u geen voogdij heeft, kunt u doorgaans alleen in uitzonderlijke gevallen aansprakelijk worden gesteld. Er moet dan sprake zijn van een door u gepleegde onrechtmatige daad. Het is echter altijd verstandig uw pleegkind mee te verzekeren in uw WA-verzekering, dus ook als u geen voogdij heeft. Vakantie naar het buitenland Als uw pleegkind meegaat op vakantie naar het buitenland moet het een paspoort of identiteitskaart hebben. Als uw pleegkind onder voogdij staat, heeft u voor het aanvragen van een paspoort toestemming nodig van de voogd (Bureau Jeugdzorg). Is uw pleegkind onder toezicht gesteld, dan heeft u toestemming nodig van de ouder(s) met gezag. Die toestemming van de ouders is ook nodig bij een vrijwillige plaatsing. Zie ook hoofdstuk reisdocumenten Als uw pleegkind 12 jaar of ouder is, kan het zelf een identiteitskaart aanvragen. Deze kaart is in Europa geldig. Wanneer u met uw pleegkind naar het buitenland gaat, is het verstandig het (vertaalde pleegcontract en een verklaring van uw pleegzorgvoorziening in het Engels en/of Frans, mee te nemen. De pleegzorgorganisatie kan u deze op verzoek toezenden. In zo n verklaring staat vermeld dat uw pleegkind onder voogdij staat van Bureau Jeugdzorg of door Bureau Jeugdzorg met een machtiging tot uithuisplaatsing in uw gezin is geplaatst en dat Bureau Jeugdzorg toestemming verleent om met uw pleeggezin naar het buitenland te reizen. 16

17 Licht uw pleegzorgorganisatie altijd in over uw plannen om naar het buitenland te gaan. Alle hierboven geschreven informatie is beknopt weergegeven. Het staat uitgebreider te lezen in het boek: Paraplu voor pleegouders - In de juridische praktijk, geschreven door Mariska Kramer. Uitgeverij SWP Amsterdam. ISBN Hoofdstuk 5 - Algemeen Alle betrokken partijen rondom een pleegzorgplaatsing hebben een eigen en een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het zo goed mogelijk verlopen van de plaatsing. Overleg en afstemming vooraf kan veel problemen voorkomen. Net als met eigen kinderen moet u als pleegouder soms ook beslissingen nemen die onverwachte gevolgen kunnen hebben. Wij raden u aan om bij de start van elke plaatsing de relevante onderdelen van dit hoofdstuk te bespreken met uw pleegzorgwerker, met de ouders en met de plaatsende instantie. In dit hoofdstuk beschrijven we hoe u kunt handelen in diverse omstandigheden. 5.1 Algemene zaken Inschrijving gemeentelijke basisadministratie 17

18 Als een pleegkind bij u in huis komt wonen, dient de wijziging van het woonadres van uw pleegkind binnen 5 dagen te worden doorgegeven aan de basisadministratie. De wettelijk vertegenwoordiger en/of plaatsende instantie is hiervoor in de eerste plaats verantwoordelijk In de praktijk wordt dit over het algemeen door de pleegouder gedaan. Het is raadzaam om dit met uw pleegzorgbegeleider kort te sluiten. U bent verplicht om u te legitimeren en een bewijs mee te nemen dat u verzorger bent, bijvoorbeeld het pleegcontract. Als uw pleegkind een identiteitsbewijs heeft, neemt u dit dan mee naar het gemeentehuis. Sommige gemeentes nemen geen genoegen met het pleegcontract, dan moet de wettelijk vertegenwoordiger alsnog het pleegkind aanmelden. Ook hij dient zich te legitimeren. Uitschrijving gemeentelijke basisadministratie Als het pleegkind bij u vertrekt, moet degene bij wie het kind vanaf dat moment verblijft, de wijziging aan de nieuwe gemeente doorgeven. U kunt dit niet zelf regelen. Door de inschrijving op het nieuwe verblijfsadres wordt het kind automatisch uitgeschreven op uw adres.. Het gebeurt regelmatig dat vergeten wordt een doorgeplaatst pleegkind aan te melden op het nieuwe woonadres. Dit kan vervelende consequenties hebben. Uw voormalig pleegkind staat tot de overschrijving bij u ingeschreven. Eventuele rekeningen, bekeuringen en oproepen blijven op uw adres komen. Ook voor de weging van diverse belastingen waarvoor het aantal bewoners van een woning relevant is (o.a. waterschap, afvalheffing) wordt uw pleegkind meegeteld tot het bij u is uitgeschreven. Als na herhaaldelijk verzoek de uitschrijving niet gerealiseerd wordt, kunt u de gemeente verzoeken om de wettelijk vertegenwoordiger aan te sporen de uitschrijving te regelen. De gemeente kan hiervoor pressiemiddelen als een proces-verbaal gebruiken. Geheime plaatsing Soms wordt een pleegkind, om zijn veiligheid te waarborgen, in het geheim in uw pleeggezin geplaatst. Uw adresgegevens worden dan niet verstrekt aan de ouders van uw pleegkind. Op de officiële papieren wordt vermeld dat het kind is geplaatst bij de pleegzorgorganisatie. De maximale duur van een geheime plaatsing is 6 weken met eventuele mogelijkheid tot verlenging.. Daarna hebben de ouders het recht om de verblijfplaats van hun kind te weten. Zij kunnen dit desnoods via de rechter afdwingen. Omdat ouders eenvoudig het woonadres van hun kind kunnen achterhalen via de gemeentelijke basisadministratie is het verstandig om de (gezins)voogdij-instelling of uw pleegzorgwerker de inschrijving in de basisadministratie te laten verzorgen en de adresgegevens van de plaatsende instelling of de betreffende pleegzorgorganisatie te vermelden. Indien u uw pleegkind toch op uw adres wilt laten inschrijven, kunt u verzoeken om dit apart te laten coderen als geheime plaatsing. Op alle juridische correspondentie waarop u als pleegouder en/of belanghebbende staat geregistreerd worden dan echter ook uw adresgegevens vermeld. Deze papieren gaan ook naar (de advocaat van) de ouders. Realiseert u zich dat uw adres op deze manier ongewild bij de ouders terecht kan komen. Als u een geheim geplaatste baby of peuter laat controleren bij een openbaar consultatiebureau, loopt u het risico op herkenning. U kunt uw pleegkind ook bij uw eigen huisarts laten controleren (zie protocol geheime plaatsing) Burger Service Nummer Zodra uw pleegkind 12 jaar wordt, ontvangt het zijn Burger Service Nummer (BSN). Hiermee kan het zich bij verschillende organisaties laten registreren (belastingdienst, onderwijs, uitkeringsinstanties, enz.) Iedereen die bij de gemeente staat ingeschreven, heeft een Burgerservicenummer. Dit nummer staat in het identiteitsbewijs (paspoort, rijbewijs of identiteitskaart). Sinds 1 juni 2009 zijn ook ziekenhuizen wettelijk verplicht het BSN te gebruiken bij de uitwisseling van medische gegevens, bijvoorbeeld met de huisarts en andere zorgaanbieders. Doel is dat zorgverleners veilig en betrouwbaar relevante medische gegevens met elkaar delen. Legitimatie Vanaf zijn 12 e jaar is elke inwoner van Nederland verplicht zich te identificeren bij bepaalde geldzaken, bij het zoeken naar werk, bij indiensttreding en op het werk, voor het aanvragen van een uitkering of BSN, bij binnenlands vreemdelingentoezicht en het bezoeken van een voetbalwedstrijd. Ook voor buitenlandse reizen is een geldig identiteitsbewijs nodig. 18

19 Daarnaast is elke inwoner van Nederland van 14 jaar en ouder verplicht een geldig identiteitsbewijs te tonen als de politie of een andere toezichthouder hierom vraagt. (Wet op de Identificatieplicht WID). Naamswijziging De naam van een kind is heel belangrijk. Het geeft aan waar hij vandaan komt. Soms wil een pleegkind dat al langere tijd bij zijn pleegouders woont, de naam krijgen van zijn pleegouders. Uw 12+ pleegkind kan uw achternaam krijgen als u en het kind dit allebei willen en ouders hiermee kunnen instemmen.. Voorwaarde is dat uw pleegkind minimaal 3 jaar aantoonbaar door u verzorgd en opgevoed is op het moment van de aanvraag. Als uw pleegkind jonger is dan 12 jaar, geldt een periode van 5 jaar. U kunt dit aantonen met uw pleegcontract of beschikking. Soms kan eerder een aanvraag voor naamswijziging gedaan worden op grond van psychische hinder. Als uw pleegkind lichamelijk of geestelijk lijdt onder de naam die hij draagt, kan een onderzoek aangevraagd worden. Een onafhankelijke psychiater dient vast te stellen of een naamswijziging de klachten kan verminderen of verhelpen. U kunt dit onderzoek aanvragen of Bureau Jeugdzorg kan dit doen. Degene die de aanvraag voor onderzoek doet, is betalingsplichtig. Het verzoek tot naamswijziging moet door de wettelijk vertegenwoordiger(s) (ouder, voogd of pleegoudervoogd) van uw pleegkind, samen met u (degene van wie de naam gevraagd wordt), ondertekend en aangevraagd worden bij de afdeling bestuurszaken van het ministerie van Justitie. Deze laat de situatie controleren en beoordelen. De kosten komen voor rekening van de wettelijk vertegenwoordiger. Als beide ouders het gezag hebben, moeten beide ouders het verzoek tot naamswijziging ondertekenen. Bezwaar of weigering toestemming Een verzoek om naamswijziging wordt alleen toegewezen als beide ouders daarmee instemmen. Indien de ouder(s) van uw pleegkind bezwaar maakt/maken tegen de naamswijziging, wordt aan de Raad voor de Kinderbescherming een advies gevraagd. Jonger dan 12 Als uw pleegkind jonger is dan 12 jaar en tegen de zin van zijn ouders per se zijn naam wil laten wijzigen, kan hij de rechter hiervoor om vervangende toestemming vragen. Dit kan alleen als de weigerende ouders aantoonbaar minder dan ¼ deel (dus minder dan 1,5 jaar) van de periode vóór de verzorgingstermijn van 5 jaar met uw pleegkind hebben samengewoond. Draagt uw pleegkind de naam van zijn vader, terwijl hij deze niet kent, dan kan het verzoek tot naamswijziging zonder toestemming van deze vader ingediend worden. Als de ouder(s) uit de ouderlijke macht zijn ontzet, kan een naamswijziging ook zonder toestemming van de ouder(s) door de rechter worden toegewezen. 12 jaar en ouder Als uw pleegkind 12 jaar of ouder is en tegen de zin van zijn ouders per se zijn naam wil laten wijzigen, kan hij de rechter hiervoor om vervangende toestemming vragen. Weigeren de ouders of voogdij-instelling de naamswijziging aan te vragen, dan kunt u of uw 12+ pleegkind de kantonrechter verzoeken om een bijzondere curator aan te wijzen. Deze bijzondere curator kan dan namens uw pleegkind het verzoek indienen. 18+ Als uw pleegkind meerderjarig is, kan hij zelf verzoeken om zijn naam te wijzigen naar uw achternaam als hij minstens 3 jaar voordat hij meerderjarig werd door u werd verzorgd. Ongedaan maken Uw pleegkind kan maar eenmaal zijn naam wijzigen. Als uw pleegkind spijt heeft van zijn keuze kan hij, zodra hij meerderjarig wordt, wel zijn naamswijziging ongedaan laten maken. Hij krijgt dan weer zijn oorspronkelijke achternaam. 5.2 Ongevallen 19

20 Uw pleegkind kan, tijdens het verblijf in uw gezin, een ongeval krijgen. Licht zo snel mogelijk uw pleegzorgwerker in. Hij informeert de ouders en/of (gezins)voogd en vraagt hun om toestemming voor eventueel medisch noodzakelijk handelen. U hebt geen bevoegdheid om uw pleegkind medisch te laten behandelen Hiervoor hebt u toestemming nodig van wettelijk vertegenwoordigers van uw pleegkind. In acute situaties waarbij snel medisch handelen noodzakelijk is kan de arts in samenspraak met u, medische handelingen uitvoeren. Verkeersongeval Het is strafbaar de plaats van het ongeval te verlaten zonder de persoonlijke gegevens van de betrokkenen van het ongeval te hebben vastgelegd, evenals de kentekennummers en verzekeringsgegevens. Na een ernstig verkeersongeval, bijvoorbeeld als er gewonden zijn, moet de politie worden gewaarschuwd. Laat uw pleegkind nooit een schadeformulier of andere verklaring over de schuldvraag van het ongeval ondertekenen als hij (of u) niet begrijpt wat er staat of als er verschillen van mening zijn over de toedracht van het ongeval. In een dergelijk geval kan uw pleegkind of u de politie waarschuwen, ook als het alleen om zaakschade gaat. De verkeersslachtofferlijn (070) is 24 uur per dag bereikbaar. Ook voor acute juridische hulp. Letsel en letselschade Als uw pleegkind (voetganger of fietser) onder de 14 jaar is, is de bestuurder van een auto, motor of brommer volledig aansprakelijk voor letsel en letselschade, tenzij hij kan aantonen dat er sprake is van overmacht. Is uw pleegkind (voetganger of fietser) boven de 14 jaar dan is de bestuurder voor 50% aansprakelijk, tenzij hij kan aantonen dat er sprake is van overmacht. Voor de overige 50% is de hoogte van de schadevergoeding afhankelijk van de mate van schuld van alle betrokkenen bij het ongeval. Uw pleegkind heeft in geval van verwonding veroorzaakt door derden recht op vergoeding van zijn schade. Bijvoorbeeld vergoeding van de medische kosten (arts, ziekenhuis, fysiotherapie en dergelijke voor zover deze niet langs andere wegen worden vergoed) of inkomstenderving door tijdelijke of blijvende arbeidsongeschiktheid. De ouders van uw gewonde pleegkind hebben recht op schadevergoeding als zij de schade (moeten) betalen. Pleegouders hebben hier geen recht op. In geval van overlijden kunnen de ouders vergoeding van de uitvaartkosten vorderen. Pleegouders niet. Materiële schade Als uw pleegkind ten gevolge van een ongeval materiële schade heeft (kapotte fiets, kapotte kleding), kan hij of zijn wettelijk vertegenwoordiger (de verzekeraar van) de tegenpartij hiervoor aansprakelijk stellen. Degene die schadevergoeding vordert, moet bewijzen dat hij de schade heeft geleden en in welke omvang. Dit kan door middel van facturen van artsen/ziekenhuizen, medische expertiserapporten, getuigenverklaringen, foto s e.d. Als de schadeveroorzaker onverzekerd of onbekend is, kan de schade worden ingediend bij het Waarborgfonds Motorverkeer. U kunt als pleegouder niet aansprakelijk gesteld worden voor het ongeval, indien u niet nalatig bent geweest. De ouders van uw pleegkind kunnen wel een klacht tegen u indienen. Uw pleegzorgwerker staat u bij in de procedure. Smartengeld Als uw pleegkind ten gevolge van een verkeersongeval pijn, verdriet of gederfde levensvreugde ondervindt (smart), kan hij of zijn wettelijk vertegenwoordiger (de verzekeraar van) de tegenpartij hiervoor aansprakelijk stellen. De hoogte van het smartengeld wordt berekend aan de hand van de aard, duur en intensiteit van de pijn, het verdriet en de gederfde levensvreugde. Naasten van een overleden of gewond pleegkind hebben geen recht op smartengeld. Ongeval tijdens of onderweg van/ naar school Bij kleine verwondingen, verstuikingen, builen e.d. verricht de school meestal de eerste hulp. Als er twijfels zijn over de ernst en aard van het letsel, dan zoeken zij contact met u. U dient met de ouders 20