Redden in het zicht van de haven

Transcriptie

1 Redden in het zicht van de haven Prestatienormen voor Search and Rescue door de KNRM op de ruime binnenwateren Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij

2 Inhoudsopgave Voorwoord bestuur KNRM 03 1 Inleiding 05 2 Samenvatting 06 3 Introductie 07 4 Ruime binnenwateren 09 5 Risico analyse Brainstormsessie Typen van ongevallen Algemeen risicoprofiel 14 Watertemperatuur 14 Reddingsvest 14 Reddingsvlot 14 6 Risicoprofiel voor grote ongevallen Risico inschatting Bepaling van vaargebieden van schepen met meer dan 50 opvarenden Kans op een groot ongeval Opschaling De afzonderlijke ruime binnenwateren 18 Waddenzee 18 Waddenzee West 19 Waddenzee Midden 20 Waddenzee Oost 21 Lauwersmeer 22 IJsselmeer 23 Markermeer 24 Ketelmeer, Vossemeer en Zwartemeer 25 Drontermeer, Veluwemeer, Wolderwijd en Nuldernauw 26 Nijkerkernauw, Eemmeer, Gooimeer en IJmeer 27 Haringvliet 28 Hollands Diep tot aan de Moerdijkbrug 29 Grevelingen 30 Krammer en Volkerak 31 Oosterschelde 32 Veersemeer 33 Westerschelde 34 7 Prestatienorm voor de ruime binnenwateren Tijdsnorm Opschaling 36 8 Toetsing van de huidige vloot aan de nieuwe normen Tijdsnorm Capaciteitsnorm 37 9 Conclusies 40 Bijlagen Annex 1. Achtergrondinformatie 42 Snelheid van hulpdiensten 42 De rol van de KNRM zoals verwoord door de overheid en de Kustwacht 43 Annex 2. Resultaten van de brainstormsessie KNRM 44 Annex 3. Inschatting van het gebruik van de verschillende Binnenwateren 45 Annex 4. Inventarisatie Veerboten 46 Annex 5. Inventarisatie Partyschepen 47 Annex 6. Reddingstations en reddingvloot KNRM 50 Annex 7. Informatie over spoedschuttingen 52 Annex 8. Vlootscenario zoals gebruikt bij de toetsing 53 Annex 9. Opzet van de toetsing van de normen 54 Geraadpleegde literatuur 56 Verklarende woordenlijst Capaciteitsnorm De gereddencapaciteit die de KNRM kan leveren binnen een bepaalde tijdsnorm Chartervaart Het geheel van commercieel geëxploiteerde schepen met overnachtingsmogelijkheid voor de opvarenden. Cruiseschip Een passagiersschip, internationaal opererend zonder vaste dienstregeling, vallend onder de regelgeving van de International Maritime Organisation (IMO). Fast ferry Een veerboot met een kruissnelheid hoger dan 18 knopen. Groot ongeval Een ongeval met 25 of meer personen (zie 5.2 voor onderbouwing van deze grens) Klein ongeval Een ongeval met minder dan 25 personen (zie 5.2 voor onderbouwing van deze grens). Ongeval Hieronder vallen die gebeurtenissen waarbij mensen, die zich in het KNRM-gebied bevinden, in een levensbedreigende situatie geraken. Partyschip Een commercieel geëxploiteerd schip zonder overnachtingsmogelijkheden voor passagiers en met een capaciteit van tenminste 50 opvarenden. Ruim binnenwater Alle binnenwateren waarover de Kustwacht een SAR verantwoordelijkheid heeft en die de KNRM tot haar dekkingsgebied rekent. Zie hoofdstuk 4 voor de omschrijving van dit gebied. Tijdsnorm De hoeveelheid tijd waarbinnen de KNRM overal op de ruime binnenwateren aanwezig dient te zijn. Veerboot Een nationaal opererend passagiersschip dat valt onder de regelgeving van de Scheepvaart Inspectie (SI) en geplande diensten vaart.

3 Redden in het zicht van de haven Prestatienormen voor Search and Rescue door de KNRM op de ruime binnenwateren In opdracht van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) door Port Management Consultants in samenwerking met de KNRM. April 2006 Dit document is mede tot stand gekomen door intensief en vruchtbaar overleg met de brainstormgroep en diverse betrokkenen werkzaam binnen en buiten de KNRM. Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij

4 Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 2

5 Voorwoord bestuur KNRM Het traditionele werkterrein van de KNRM is de Noordzee. In de ruim 180 jaar dat de KNRM haar werk uitvoert, heeft ze zichzelf hoge prestatienormen gesteld en scherpt ze deze normen aan daar waar nodig of gewenst. De KNRM en haar personeel hechten aan het naleven en in stand houden van deze normen. In de loop der jaren heeft het reddingwerk van de KNRM zich verder uitgestrekt over een groter gebied. Niet alleen de Noordzee, maar ook grote delen van de zogenaamde ruime binnenwateren gingen tot het zelfgekozen werkterrein van de KNRM behoren. De actuele vraag is nu hoever het werkterrein van de KNRM zich uitstrekt, dan wel zich uit zou moeten strekken. Deze vraag wordt extra relevant doordat de overheid een SAR-gebied (Search and Rescue) voor de Kustwacht heeft gedefinieerd en vastgelegd. Het lijkt voor de hand te liggen dat ook de KNRM dit zelfde SAR-gebied als haar werkterrein gaat aanmerken. Het bestuur en de directie van de KNRM beraden zich momenteel over de wenselijkheid en de mogelijkheid van het uitbreiden van haar werkterrein tot het Kustwacht SAR-gebied, onder handhaving van de eerder genoemde prestatienormen voor het gehele gebied. Tevens dient hierbij te worden bezien of de KNRM deze potentiële uitbreiding operationeel, personeel en financieel zou kunnen realiseren. Hierbij is met name de financiële onafhankelijkheid van de KNRM een gegeven. Het onderhavige rapport beoogt een eerste aanzet te geven tot een nadere positiebepaling van de KNRM met betrekking tot de ruime binnenwateren en kan tevens dienen voor nader overleg met andere hulpverleningsorganisaties. L.F.C. Baron van Till, voorzitter Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij

6 Texel - De Koog 1920 Callantsoog Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij

7 1. Inleiding Toen in 1824 de oprichting van de KNRM (destijds de Noorden Zuid-Hollandsche Redding-Maatschappij en de Zuid- Hollandsche Maatschappij tot Redding van Schipbreukelingen) een feit was, werd allereerst op verzoek van het bestuur een inspectiereis gemaakt langs de Noordzeekust om te inventariseren waar reddingboten het meest op hun plaats waren. Er werd gekeken naar beschikbaar materieel, beschikbare opslagmogelijkheden, geschikte toezichthouders en plaatselijke bestuurders en potentiële bemanningsleden. Iedere kustplaats van enige omvang werd bezocht en beoordeeld. Uiteindelijk bleef er een lijst over van veertien reddingstations bij de NZHRM en zes bij de ZHMRS. Alle twintig reddingstations waren gelegen aan de Noordzeekust, omdat daar de meeste schepen strandden en vergingen. In 180 jaar tijd is het aantal reddingstations verdubbeld. Van de twintig reddingstations in 1824 bestaan er nog zeventien. Sinds het einde van de 19e eeuw en het begin van de twintigste eeuw zijn ook reddingstations opgericht aan de Waddenzee en de Zuiderzee. Her en der werden reddingboten verplaatst naar een gunstiger lokatie, of naar een kustplaats waar meer vrijwilligers beschikbaar waren. Door de toenemende watersportactiviteiten verplaatste de drukte aan reddingwerk zich tussen 1960 en 1990 naar het ruime binnenwater, zoals het IJsselmeer, de Waddenzee en de Zeeuwse wateren. Na 1990 keerde deze tendens weer richting Noordzee. Uit het aantal hulpverleningen van de KNRM per werkgebied, valt deze verschuiving goed op te maken. werkgebied van de Kustwacht behoren, uniform te maken, zoals in het overige werkgebied. Naar aanleiding van de uitbreiding op de Randmeren is er discussie ontstaan over de uitbreiding met reddingstations in andere delen van het Kustwachtgebied, waar de KNRM geen reddingstations heeft. Deze gebieden liggen voornamelijk in Zeeland en worden nu weliswaar gedekt vanuit de KNRMreddingstations aan de Noordzeekust, maar het kost veel tijd om er te komen. De Kustwacht is op basis van de SAR-beschikking verantwoordelijk voor Search and Rescue op de Noordzee en de ruime binnenwateren. De KNRM is één van de partners die SAR-eenheden beschikbaar stelt. Het werkgebied van de KNRM is historisch ontstaan, maar daarom niet statisch. Dit rapport is de uitkomst van een onderzoek dat is gedaan om een goed beeld te krijgen van de behoefte aan SARcapaciteit in het werkgebied van de Kustwacht en om te beoordelen welke rol de KNRM nu speelt. Er wordt in dit rapport een eenduidige zorgnorm vastgesteld in tijd en capaciteit voor hulpverlening op het water. Met dit rapport heeft de KNRM een goed instrument dat gehanteerd kan worden als toetsing, wanneer de KNRM gevraagd wordt ergens een nieuw reddingstation in te richten volgens de hoge standaard, die de KNRM hanteert. 24 uur per dag, 365 dagen per jaar. In de laatste 40 jaar werden aan het netwerk van reddingstations toegevoegd: 1966 Urk 1987 Noordland-binnen (t.b.v. de Oosterschelde) 1990 Eemshaven 1990 Marken 1995 Veere 1997 Stellendam-binnen (t.b.v. het Haringvliet) 2001 Lauwersoog-binnen (t.b.v. het Lauwersmeer) 2001 Den Oever 2002 Elburg 2006 Huizen Alle uitbreidingen tot 2002 waren een gevolg van initiatieven van de KNRM of van verzoeken van overheden of particulieren. Altijd vanuit de overtuiging dat een reddingstation noodzakelijk was voor verbetering van de hulpverlening in het aangrenzende gebied. De uitbreiding met de reddingstations Elburg en Huizen is een direct gevolg van een verzoek van de Nederlandse Kustwacht om de hulpverlening op de Randmeren, die ook tot het Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij

8 2. Samenvatting Het werkgebied van de kustwacht omvat naast de Noordzee ook de ruime binnenwateren. Hieronder wordt begrepen: Eems- Dollard, Lauwersmeer, Waddenzee, IJsselmeer, Markermeer, Ketelmeer, Vossemeer, Zwartemeer, Drontermeer, Velumemeer, Wolderwijd, Nuldernauw, Nijkerkernauw, Eemmeer, Gooimeer, Haringvliet, Hollandsdiep tot aan de Moerdijkbrug, Grevelingen, Krammer & Volkerak, Oosterschelde, Veersemeer en Westerschelde. Bij een ongeval wordt er van uitgegaan dat de opvarenden gebruik maken van alle beschikbare middelen, zoals: het zo lang als mogelijk profiteren van het drijfvermogen van het schip in nood, het gebruik maken van reddingvesten, de assistentie van gealarmeerde passerende scheepvaart en de inzet van eventueel aanwezige eigen vlotten en (redding-)boten. In aanvulling op deze (zelf)redzaamheid van de bemanning en opvarenden is de Nederlandse Kustwacht verantwoordelijk voor het hebben van een SAR-dienst, die kwalitatief en kwantitatief is ingericht op de hulpvraag die kan komen. De op te bouwen capaciteit is afhankelijk van de vaarbeperkingen (sluizen, zandplaten) van het betreffende water. De opgestelde normen gelden alleen voor hulpverlening te water. Hulpverlening aan een wadloper midden op een drooggevallen zandplaat met gezondheidsproblemen zal met dezelfde inzet en snelheid door de KNRM verleend worden, maar niet altijd binnen de gestelde normen. Uit de diverse bestaande rapporten en documenten voor incidenten- en rampenbestrijding blijkt er weinig bekendheid te bestaan over de activiteiten van de KNRM op de ruime binnenwateren. Terwijl bijna tweederde deel van het materieel van de KNRM (mede) ter beschikking staat voor reddingsacties op de ruime binnenwateren Bij alle ongevallen is het van belang dat er een reddingboot ter plaatse komt voordat een persoon te water sterk afgenomen overlevingskansen heeft. Snelheid is geboden. De tijdsnorm luidt dan ook: Binnen 30 minuten na alarmering overal op het ruime binnenwater aanwezig zijn. Het overgrote deel van de activiteiten van de KNRM op de ruime binnenwateren omvat kleine ongevallen met een beperkt aantal betrokken personen. Met bovenstaande tijdsnorm wordt dan ook voorzien in de hulpverlening voor >99,99% van de ongevallen. De kans dat een groot ongeval op de Nederlandse ruime binnenwateren plaatsvindt, ligt rond de eens per 100 jaar. Voor een dergelijk groot ongeval is het van belang dat er in zo kort mogelijke tijd een groot capaciteitsaanbod tot stand komt. De capaciteitsnorm luidt dan ook: Binnen 1 uur en 3 kwartier na alarmering overal op de ruime binnenwateren minimaal gereddencapaciteit kunnen leveren van 25, 50, 100 of 200 personen, dit in relatie tot het risicoprofiel. De hoogte van opschaling van ieder van de ruime binnenwateren wordt bepaald aan de hand van het gebruik ervan. Toetsing van het huidige vlootplan (2005) van de KNRM aan de nieuw opgestelde normen laat het beeld zien dat op 85% van het oppervlak van de ruime binnenwateren de KNRM al voldoet aan de tijdsnorm. Voor de capaciteit ligt dit op de 95%. Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 6

9 3. Introductie Als algemene doelstelling van de KNRM geldt: De stichting heeft ten doel het kosteloos (doen) verlenen van hulp en bijstand aan hen die voor de Nederlandse kust daaronder mede begrepen het IJsselmeer, de Waddenzee en al zulke overige gebieden als door het algemeen bestuur te bepalen in gevaar verkeren of in gevaar dreigen te geraken, zomede al wat met het vorenstaande verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn. Teneinde de invulling van haar doelstelling helder en transparante kunnen communiceren wil de KNRM met dit project "Prestatienormen voor Search and Rescue door de KNRM op de ruime binnenwateren komen tot een eenduidige beschrijving van: - wat haar dekkingsgebied is, - welke normen zij hanteert voor redding-, hulp- en dienstverleningen, - hoe haar huidige vlootplan presteert ten aanzien van deze prestatienormen. Een heldere beschrijving van de invulling van de eerste twee punten geeft de grenzen aan van het verantwoordelijkheidsgebied van de KNRM. Dit verschaft duidelijkheid voor de andere bij Search And Rescue (SAR) betrokken partijen en naar het publiek geeft het een realistisch beeld over de serviceverlening van de KNRM. Het dekkingsgebied De KNRM gebruikt dit rapport als toetsing bij toekomstige verzoeken om haar dekkingsgebied overeen te laten komen met het maritieme SAR verantwoordelijkheidsgebied van de Kustwacht. Congruentie in dekkingsgebied verhoogt de eenduidigheid betreffende de hulpverlening en de verantwoordelijkheden van de partijen welke hierbij betrokken zijn. Dit heeft als positief neveneffect dat de Kustwacht één primaire gesprekspartner heeft: de KNRM. De prestatienorm Binnen haar dekkingsgebied wenst de KNRM te komen tot eenduidige en goed communiceerbare prestatienormen. Vervolgens wil de KNRM kijken in hoeverre haar huidige vlootplan voldoet aan deze nieuw opgestelde normen. De afgelopen jaren heeft de KNRM haar prestatienorm voor de Noordzee geformuleerd. Thans bestaat de behoefte bij de KNRM om te komen tot een prestatienorm voor die ruime binnenwateren. Op verzoek van de KNRM is dit project opgesteld om te komen tot prestatienormen voor de ruime binnenwateren en het formuleren van een hierbij passend vlootplan. Dit project heeft drie doelen die in elkaars verlengde liggen. 1. Het verkrijgen van een goed onderbouwde prestatienorm voor de KNRM op de ruime binnenwateren. 2. Het toetsen van het huidige vlootplan van de KNRM aan bovengenoemde prestatienorm. 3. Het verkrijgen van een toetsingsmodel dat gebruikt kan worden bij toekomstige verzoeken of initiatieven tot oprichting van een nieuw reddingstation. Er is voor gekozen om binnen de KNRM tot een formulering van deze normen te komen zonder hier direct de bredere belangen van alle betrokken partijen op los te laten. Voor deze strategie is gekozen om eerst helder te krijgen wat het standpunt van de KNRM is in deze en om op korte termijn te komen tot helder te communiceren normen. De hierna te nemen stap is de communicatie van deze normen en het aangaan van het inhoudelijke gesprek over deze normen. In het begin van dit project is een brainstormsessie uitgevoerd met een aantal medewerkers van de KNRM. Dit is gedaan om een zo breed mogelijk ideeënpalet te krijgen van de invloeden en belangen die een rol kunnen spelen bij de normstelling van de KNRM voor de ruime binnenwateren. Vanuit de ideeën en gedachten die voortkwamen uit de brainstormsessie zijn de conceptnormen voor de ruime binnenwateren opgesteld. Dit betreffen een tijdsnorm voor alle ongevallen en een capaciteitsnorm voor het opschalen in geval van een groot ongeval. Dit rapport geeft de normen weer met de bijbehorende onderbouwing. De opgestelde normen bestaan uit twee delen, een tijdsnorm (binnen hoeveel tijd de KNRM overal op de ruime binnenwateren aanwezig dient te zijn) en een capaciteitsnorm. (Binnen welke tijd een hoeveel gereddencapaciteit de KNRM dient te leveren). De tijdsnorm geldt voor alle bevaarbare delen van de wateren die onder het begrip ruime binnenwateren vallen en heeft praktisch gezien te maken met elke reddingsactie van de KNRM. Dit is van grote invloed op operationele en beleidsmatige aspecten van de KNRM ten aanzien van de binnenwateren. Afhankelijk van de vaarbeperkingen van het water kent de capaciteitsnorm vier verschillende hoogtes van aanbod van gereddencapaciteit voor de afzonderlijke wateren, Voor elk van de ruime binnenwateren is een risicoprofiel opgesteld voor grote ongevallen. Dit is gebeurd op basis van de vaarbewegingen op het water en vliegbewegingen in het luchtruim erboven. Aan de hand van dit risicoprofiel wordt de hoogte van de capaciteitsnorm vastgesteld. Praktisch gezien zal op alle binnenwateren nog niet één keer per decennium een ongeval plaatsvinden dat appelleert aan het in deze norm gestelde capaciteitsaanbod. In de eindrapportage zal het vlootplan van de KNRM worden getoetst aan beide normen en zullen de resultaten, met eventuele aanbevelingen, worden weergegeven. Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij

10 Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij

11 4. Ruime binnenwateren Binnen deze rapportage wordt de term ruime binnenwateren gehanteerd voor het werkgebied van de Kustwacht exclusief de Noordzee. De KNRM streeft ernaar haar werkgebied te laten samenvallen met dat van de Kustwacht voor wat betreft haar SAR verantwoordelijkheden. De binnen het kader van dit project opgestelde normen gelden alleen voor de watergebieden. Zo zal hulpverlening midden op een drooggevallen wad niet binnen de geformuleerde criteria van de tijdsnorm plaatsvinden. Dit laat onverlet dat de KNRM alles in het werk zal stellen om ook in een dergelijk geval zo snel als mogelijk adequate hulpverlening te verzorgen. In dit hoofdstuk wordt een concrete opsomming gemaakt van de gebieden die onder de term ruime binnenwateren vallen. Ruime binnenwateren Uitgaande van de geraadpleegde documenten, de resultaten uit de brainstormsessie en de informatie van de KNRM vallen de volgende watergebieden onder het SAR dekkingsgebied van de Kustwacht. 1. Waddenzee Oost (inclusief Eems-Dollard) 2. Lauwersmeer 3. Waddenzee Midden 4. Waddenzee West 5. IJsselmeer 6. Markermeer 7. Ketelmeer en Vossemeer 8. Zwartemeer 9. Randmeren (tussen de sluizen): Drontermeer, Velumemeer, Wolderwijd, Nuldernauw, 10. Nijkerkernauw, Eemmeer, Gooimeer en IJmeer 11. Haringvliet 12. Hollands Diep tot aan de Moerdijkbrug 13. Grevelingen 14. Krammer en Volkerak 15. Oosterschelde inclusief Keten en Verdronken Land van Zuid-Beveland 16. Veersemeer 17. Westerschelde Opgemerkt dient te worden dat de KNRM door de Kustwacht gevraagd is ook het Zwartemeer tot haar werkgebied te beschouwen. In het volgende hoofdstuk wordt eerst een algemeen risicoprofiel gegeven. Daarna worden kort de belangrijkste karakteristieken van elk van bovenstaande gebieden worden gegeven met een indicatie van het bijhorende risicoprofiel. Alvorens over te gaan tot het beschrijven van de risicoprofielen worden in het volgende hoofdstuk voor de eenduidigheid eerst drie typen ongevallen gedefinieerd. Vervolgens wordt kort de invloed van de watertemperatuur en het dragen van reddingsvesten op de overlevingskans beschouwd. Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 9

12 5. Risico analyse De ruime binnenwateren in Nederland kennen een zeer intensief gebruik, zowel recreatief als professioneel: cruiseschepen naar de haven van Antwerpen, veerboten naar de Waddeneilanden, honderden open bootjes die wedstrijdzeilen voor de haven van Medemblik, intensief binnenvaartverkeer tussen de havens van Rotterdam en Antwerpen en de partyboot waarop 1000 man het midwinterhousefeest vieren. Het gebeurt allemaal op de ruime binnenwateren en het gaat meestal goed. Om een zo breed mogelijk inzicht te krijgen in de invloeden die een rol spelen bij ongevallen op de ruime binnenwateren is met een aantal medewerkers van de KNRM een brainstormsessie gehouden. De grote lijnen uit deze brainstormsessie en enkele opmerkelijkheden worden in dit hoofdstuk weergegeven. Vervolgens worden de begrippen klein ongeval en groot ongeval nader omschreven. Bij de risico analyse in dit rapport wordt uitsluitend gekeken naar de kans op een groot ongeval. De opzet en resultaten daarvan worden weergegeven in hoofdstuk Brainstormsessie Om een zo breed mogelijke benadering te krijgen is gekozen dit project te starten met een brainstormsessie. Na een korte introductie over de context van de brainstormsessie zijn de volgende vier vragen gelanceerd: 1. Welke partijen zijn betrokken bij ruime binnenwateren? 2. Waarmee moet je rekening houden denkend aan ruime binnenwateren? 3. Wat is het verschil tussen ruim binnenwater en de Noordzee? 4. Welke norm voor ruim binnenwater? Vraag 1 tot en met 3 zijn opgesteld om een zo breed mogelijke invalshoek te creëren. Vraag vier is er vooral bijgevoegd voor diegenen die de focus niet los krijgen van de norm. a. Vervolgens zijn alle reacties ingedeeld in de volgende drie categorieën: b. Opstellen van de normen, c. Relevant voor de KNRM, d. Overig. Hierbij is telkens eerst gekeken of de reactie relevant was voor categorie a), b) of c). Met nadruk is gevraagd om eventuele aanvullingen te leveren. Resultaten Vraag 1 tot en met 3 leverden ruim 100 reacties op, waarvan diverse dubbel. Vervolgens zijn deze antwoorden verdeeld over categorie a tot en met c. Hierbij kwamen diverse onderverdelingen van de drie categorieën naar voren. Bovendien bleek de subcategorie Oorzaak van de reddingsvraag niet gedekt te zijn door de gevolgde methodiek. Hierin werd in korte tijd ruimschoots voorzien. Een overzicht van de resultaten is te vinden in annex 2. Aan het einde van de brainstormsessie is de deelnemers gevraagd naar hun gedachten over de op te stellen normen. De tendens was dat de tijdsnorm voor de ruime binnenwateren tenminste gelijk moet zijn aan die voor de Noordzee1. Verder wordt er verwoord dat de norm voor de gereddencapaciteit, conform het model voor Ambulance en Brandweer, een opschaling moet kennen. Opmerkelijkheden Algemeen voor de ruime binnenwateren Onderstaand zijn de belangrijkste elementen weergegeven die tijdens de brainstormsessie naar voren zijn gekomen: Bij de ruime binnenwateren blijkt de bereikbaarheid speciale aandacht te vragen. De afstanden zijn hemelsbreed relatief klein, maar de vaartijd is sterk afhankelijk van de vorm van het vaarwater, de aanwezigheid van sluizen of droogvallende zandplaten. Verder geldt dat er rekening gehouden moet worden met het gebruik van het water en de intensiviteit daarvan in relatie tot de Tijdsnorm. Zo kun je op een warme zondagmiddag niet met dertig knopen over de randmeren varen. Bovendien kennen bijna alle ruime binnenwateren een maximumvaarsnelheid. Voor alle wateren heeft de KNRM een beschikking om in geval van nood zich niet te hoeven houden aan de heersende maximumvaarsnelheden. Behalve nadelen hebben de ruime binnenwateren ook voordelen die benut kunnen worden. Zo is meestal de kant relatief dichtbij. Voor het snel en adequaat hulpverlenen zouden op diverse plaatsen aanlandingsplaatsen geïmproviseerd kunnen worden. Dit zijn dan plaatsen waar, bij een groot ongeval, dichtbij de plaats des onheil de uitwisseling met de landgebonden hulpverlening kan plaatsvinden. Hierdoor kunnen de reddingboten snel beschikbaar komen voor hernieuwde inzet. De brandweer in Zeeland kent het gebruik van dergelijke Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 10

13 plaatsen aan de Oosterschelde voor haar personeel en materieel. Alle ruime binnenwateren zijn gemeentelijk ingedeeld. Enkele gemeentelijke brandweerkorpsen hebben eigen prestatienormen. Zo geeft de brandweer van Harderwijk aan binnen 20 minuten na alarmering overal op het, binnen haar gemeentegrenzen vallende, deel van het randmeer te kunnen zijn. Ook zijn er diverse reddingsbrigadeposten die een hoge mate van continuïteit en kwaliteit leveren. Daar geen van de ruime binnenwateren geheel gedekt wordt door dergelijke diensten en er geen uniformiteit bestaat in de betrouwbaarheid en kwaliteit van deze organisaties, wordt er in deze rapportage geen rekening mee gehouden. Met nadruk dient vermeld te worden dat deze diensten jaarlijks vele geslaagde reddingsacties uitvoeren en daarmee een belangrijke bijdrage leveren aan de veiligheid op het water. Diverse lokale eenheden van zowel reddingsbrigades als brandweer leveren wel uitstekende betrouwbaarheid en kwaliteit. Risicodragers De risicodragers vormen een zeer heterogene groep. Onderscheid valt hierin te maken tussen drie categorieën: 1. De categorie met weinig te redden personen per ongeval: luchtbedden, binnenvaart, jachten, beroepsvaart, surfers, duikers, zeilers, zwemmers, ballonvaart, kleine visbootjes, beroepsvisserij, pleziervaart en vliegtuigjes. 2. De categorie die potentieel een groot aantal personen omvat: sportvisserij, partyboten, vliegtuigen, (fast) ferries, cruiseschepen, wadlopers. 3. De categorie die een groot aantal kleine risicodragers omvat: evenementen (bv. Harlingen-Terschelling Race), grote zeilwedstrijden (Ronde om Texel, 24-uurs race) en dergelijke. Communicatie van de norm Ook kwam uitgebreid de waarde van het communiceren van de norm aan bod. Het helder en eenduidig communiceren Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 11

14 van de normen is zeker een veiligheidsverhogende activiteit die met zorg en aandacht dient te worden uitgevoerd. Deze communicatie dient gericht te worden op de beleidsmakers, de beleidsuitvoerders en de recreatieve en professionele gebruikers van de ruime binnenwateren. Verschil tussen het ruime binnenwater en de Noordzee Voorts gingen veel opmerkingen over het cultuurverschil tussen de gebruikers van de Noordzee en die van het ruime binnenwater. Hierbij kwamen begrippen als: vaargedrag, argeloosheid, kleding, voorbereiding, het verwachtingspatroon, het gebrek aan veiligheidsmiddelen en het gebruik van de mobiele telefonie ter sprake. Oorzaken Bij het inventariseren van de oorzaken kwamen alle gebruikelijke oorzaken voor het ontstaan van ongevallen aan bod. Zie Annex 2 voor een opsomming hiervan. Overige Bij alle niet in andere categorieën ingedeelde items kwamen opvallend veel betrokken organisaties naar voren waar de KNRM mee van doen heeft. Voorbeelden hiervan zijn: bergingsbedrijven, havenbeheerders, brugwachters, Rijkswaterstaat, waterschappen, KNWV, watersportverenigingen, landelijke politiek, burgemeesters, meldkamers en reddingsbrigades. Voor al van deze organisaties geldt dat de KNRM hiermee een meer of minder intensief contact moet onderhouden in het belang van de kwaliteit van de dienstverlening. Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 12

15 5.2 Typen van ongevallen Ongeval Het begrip ongeval wordt binnen de context van deze rapportage uitsluitend gebruikt om een situatie aan te duiden waarin een vaartuig (of vliegtuig dat te water is geraakt) niet meer geschikt is voor het veilig vervoeren van haar opvarenden, dan wel dat opvarenden spontaan te water zijn geraakt. Hiermee wordt geen uitspraak gedaan over het al dan niet gewond zijn van de betrokkenen. Enkelvoudige kleine ongevallen Met het intensieve gebruik van de ruime binnenwateren is het inherent dat er regelmatig kleine dingen misgaan met soms grote individuele gevolgen. De KNRM voert dagelijks reddingsacties uit voor dergelijke kleine ongevallen. Dit is het overgrote deel van haar uitvoerende taak. Om deze taak adequaat uit te voeren moet een reddingteam binnen beperkte tijd ter plaatse zijn. Dat vraagt om een evenwichtige spreiding van de reddingstations over de gebieden. Meervoudige kleine ongevallen Ook gebeuren er incidenteel veel ongevallen gelijktijdig door een zelfde oorzaak, bijvoorbeeld een onverwachtse voorjaarsstorm. Kenmerkend voor een dergelijke situatie is dat reguliere (VHF) communicatie niet mogelijk is. (vele personen drukken tegelijk de `zenden` knop in en een enkeling houdt deze ook ingedrukt). Ook (mobiel) telefoonverkeer naar het noodnummer zal stroef of geheel niet gaan. Het hebben van veel verschillende eenheden welke verspreid liggen over het getroffen gebied zal hierbij het meest gunstige resultaat opleveren. Grote ongevallen Allereerst dient duidelijk te zijn waar de scheidslijn tussen `kleine` en `grote` ongevallen ligt. Vanuit het standpunt van de KNRM is het reëel om die te leggen op de grens van de capaciteit van twee reddingboten. Bij grote ongevallen dient er opgeschaald te worden. Op de Noordzee is de grens van grote ongevallen op de reddingsvraag van 150 personen gelegd. Dat is de capaciteit die ongeveer geleverd kan worden door twee reddingboten (capaciteit AV + Val = 170, JF + Val = 140). In de praktijk blijken alle koopvaardijschepen en de vrachtferries een gereddencapaciteit van 150 of minder te hebben. Op de ruime binnenwateren wordt door de KNRM meer met kleinere boten gevaren die een geringere gereddencapaciteit hebben. Indien er uitgegaan wordt van twee kleinere reddingboten dan zou de grens tussen kleine en grote ongevallen (gesteld op de capaciteit van twee reddingsboten) op ongeveer 50 uitkomen (capaciteit type Valentijn + Atlantic = 62, Harder + Atlantic = 32). Kijkend naar de potentiële reddingsvraag ligt daar ook een grens. Bijna de hele chartervaart die meerdaagse trips verzorgt (overnachtingsmogelijkheid aan boord) kent een bovengrens van ongeveer personen. Terwijl alle veerboten en partyschepen voor kortere en ééndaagse tochten een capaciteit vanaf 20 personen tot wel 1500 opvarenden hebben. Waarbij het grootste aantal schepen een capaciteit tot 100 opvarenden kent. In Annex 5 staat indicatief aangegeven hoe de capaciteitsverdeling is van de partyschepen die actief zijn op de ruime binnenwateren. Indicatie van scheepsgrootte van Partyschepen (uitgedrukt in aantal passagiers) 60% relatief voorkomen 40% 20% 0% > 800 aantal passagiers Figuur 5-1: Indicatie van de scheepsgrootte van Partyschepen (dus exclusief veerboten) welke actief zijn op de Ruim Binnenwateren (zie Annex 5) Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 13

16 5.3 Algemeen risicoprofiel Bij het voltrekken van een ongeval kunnen de betrokken personen diverse activiteiten ontplooien: aantrekken / dragen van een geschikt reddingsvest, zolang als mogelijk blijven op het oorspronkelijke vaartuig, inzet van eigen reddingsvlotten / -vaartuigen, hulp inroepen van nabijgelegen scheepvaart, hulp inroepen van reddingsdiensten. Deze activiteiten kunnen hun overlevingskansen vergroten en hun eigen redding bespoedigen. Bij een ongeval, zeker bij een groot ongeval, is het meestal niet zo dat de KNRM de enige vaartuigen ter plaatse levert of het eerste vaartuig ter plaatse is. Bij zwaar weer, 's nachts of 's winters zal vaak wel een reddingboot van de KNRM als eerste ter plaatse zijn. Watertemperatuur Dé belangrijke overlevingsfactor voor een drenkeling is de kleding en de watertemperatuur in combinatie met de tijd. De watertemperatuur van de ruime binnenwateren kenmerkt zich door een minder gematigd verloop dan het water van de Noordzee. Dit effect geldt in wisselende mate voor alle ruime binnenwateren. Afhankelijk van diepte en stroming zal dit effect sterker of minder sterk optreden. Figuur 5-2 geeft de overlevingskans in relatie tot de watertemperatuur en de verblijftijd in het water. Uitgangspunt is onderkoeling. Er is geen rekening gehouden met verdrinking door bijvoorbeeld het niet dragen van een goed reddingsvest. Reddingsvest Een drenkeling dient over een goed(gekeurd) reddingsvest te beschikken om niet vroegtijdig te overlijden door verdrinking. De overlevingskans zonder goedgekeurd reddingsvest loopt terug tot minder dan een derde van de tijd die een drenkeling met een goedgekeurd reddingsvest heeft. Als alle personen goedgekeurde reddingvesten hebben, dan heeft de KNRM rond de 60 minuten de tijd om hen, die in water van nul graden Celsius te water zijn geraakt, te redden. Bij een watertemperatuur van 5 graden Celsius is dit zelfs ruim anderhalf uur. overlevingskansen in uren /32 5/41 10/50 15/59 20/68 25/77 watertemperatuur (ºC/ºF) Figuur 5-2: In de grafiek staat de overlijdenskans tengevolge van onderkoeling. Factoren als kramp en onvermogen om zich drijvend te houden zijn hierbij niet meegenomen. [lit 5] leiden? Of ligt hier een taak voor de overheid, die voor schepen met een capaciteit van bijvoorbeeld meer dan 100 passagiers extra eisen aan uitrusting van het schip èn training van de bemanning moet stellen? De richting van het antwoord op deze vraag heeft zeer verstrekkende gevolgen voor de KNRM. De KNRM zal dan ook nadrukkelijk moeten aangeven welke uitgangspunten zij hanteert bij de prestatienormen die zij voor zichzelf opstelt. Met haar vlootplan 2010 streeft de KNRM ernaar om aan de gestelde capaciteitsnorm te voldoen. Dat betekent dat zij toezegt, afhankelijk van welke van de ruime binnenwateren, capaciteit tot 200 opvarenden binnen een uur en drie kwartier aan te leveren. Dit is volstrekt onvoldoende bij de ondenkbare ramp van een aanvaring met een grote veerboot en een groot partyschip waarbij een zeer beperkt aantal reddingsvlotten voorhanden zijn. Ter illustratie: de totale capaciteit van alle snelle reddingboten van de KNRM in heel Nederland is ongeveer gelijk het aantal passagiers bij een dergelijk ongeval. Reddingsvlot Kijkend naar veerboten en partyschepen met grote passagierscapaciteit wordt de vraag pregnant wie de verantwoordelijkheid heeft voor onverantwoordelijke situaties. Moet de KNRM binnen zeer korte tijd vele honderden, tot ver over de duizend, passagiers van een veerboot of partyschip kunnen redden omdat die zelf geen of zeer beperkte reddingvlotcapaciteit heeft, en waarvan het grootste deel van de bemanning niet afdoende praktisch getraind is om een daadwerkelijke evacuatie van het schip in goede banen te Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 14

17 6. Risicoprofiel voor grote ongevallen Voor de grote ongevallen wordt het risicoprofiel van de afzonderlijke ruime binnenwateren op twee manieren becijferd, namelijk: 1. De kans dat een groot ongeval optreedt. Deze kans wordt bepaald aan de hand van het te verwachten aantal schepen met meer dan 50 opvarenden op betreffend binnenwater. 2. De opschalingsklasse. Aan de hand van de passagierscapaciteit van de schepen wordt de hoogte van de opschaling bepaald. Er wordt in dit hoofdstuk dus niet gekeken naar de kans dat een ongeval, klein of groot, plaatsvindt. Voor alle kleine ongevallen is immers alleen de tijdsnorm van belang. De tijdsnorm is dan ook voor al deze wateren geldig en er is geen apart risicoprofiel van kleine ongevallen opgesteld. Ook wordt er niet gekeken naar het verschil in risico dat varen met partyschepen in de verschillende binnenwateren met zich meebrengt. Vanuit de modellen bestaan er diverse standaardsituaties waarbij afhankelijk van de verkeersintensiteit een risicoverdeling aan een gebied wordt toegekend. Er bestaat echter geen beeld van de Nederlandse ruime binnenwateren met betrekking tot de ongevalskans, zoals die wel voor de Noordzee bestaat [Lit. 11]. Voor de routegebonden scheepvaart op de Noordzee blijkt de ongevalskans in sommige gebieden ruim drie keer bovengemiddeld te zijn. Een dergelijk overzicht bestaat niet voor de Nederlandse binnenwateren. 6.1 Risicoinschatting De meest accurate risicoanalyse komt tot stand door de vaarintensiteit van relevante schepen voor alle binnenwateren te kennen evenals het risico dat elk type schip loopt bij het varen op ieder van de ruime binnenwateren. De vaarintensiteit van de voor deze risicoanalyse relevante schepen komt tot stand door van de meerderheid van de partyschepen de thuishaven te achterhalen. Aan de hand van die thuishaven wordt vervolgens een inschatting gemaakt van het vaargebied van dat schip (zie onderstaande paragrafen voor de uitwerking hiervan). De Adviesdienst Verkeer en Vervoer houdt een database bij met alle gerapporteerde incidenten en ongevallen op de Noordzee en de binnenwateren. Het overzicht van alle incidenten met passagiersschepen geeft, gezien het beperkte aantal incidenten, geen basis voor een risico inschatting van de afzonderlijke ruime binnenwateren voor partyschepen. In Annex 6 is een samenvatting gegeven van alle gerapporteerde ongevallen met passagiersschepen over de afgelopen vier jaar. Op basis van modellen is er wel een uitspraak te doen over risico s van bijvoorbeeld vaarwegsplitsingen en doorgaande vaarwegen voor doorgaand beroepsverkeer. Daar het vaargedrag van partyschepen danig afwijkt van het standaard beroepsverkeer is het voor het overgrote deel van de ruime binnenwateren niet realistisch een gemodelleerde risicoanalyse voor partyschepen uit te voeren. 6.2 Bepaling van vaargebieden van schepen met meer dan 50 opvarenden. Voor een aantal schepen is het eenvoudig het vaargebied te bepalen. Te denken valt aan veerboten met een vaste dienstregeling. Voor de meeste partyschepen en sportvissersschepen geldt dat deze een vaste thuishaven hebben. Huur van deze schepen vanuit een andere vertrekhaven levert extra kosten op. Gezien het uitgebreide aanbod zal verhuur van partyschepen ver van de thuishaven relatief weinig plaatsvinden. Daar de schepen geen overnachtingsmogelijkheden kennen, zal het vaargebied van deze schepen zich meestal beperken tot vier of vijf uur varen vanaf de thuishaven. Dit maakt het mogelijk om aan de hand van de thuishavens een inschatting van het vaargebied te geven. In Annex 3 is de gebruikte inschatting weergegeven van de relatie tussen de thuishaven en het vaargebied. Door vervolgens alle partyschepen met een capaciteit van meer dan 50 opvarenden te inventariseren ontstaat een vrij duidelijk beeld van het gebruik van de ruime binnenwateren door deze schepen. Annex 4 & 5 geven een opsomming van de geïnventariseerde veerboten en passagierschepen met meer dan 50 opvarenden. Naar schatting is dit 75% van alle schepen met een capaciteit van meer dan 50 opvarenden. 12,5 10,0 7,5 5,0 2,5 0,0 12,0 9,0 6,0 3,0 0,0 Waddenzee West Nieuwe Waterweg Markermeer IJsselmeer Waddenzee Midden Oosterschelde Randmeren zuid + IJmeer Haringvliet Randmeren tussen de sluizen Grevelingen Westerschelde Waddenzee Oost Veersemeer Hollandsdiep Ketelmeer & Vossemeer Krammer & Volkerak Zwartemeer Lauwersmeer Haringvliet Nieuwe Waterweg Waddenzee Midden Waddenzee Oost Veersemeer Randmeren tussen de sluizen Grevelingen Waddenzee West Randmeren zuid + IJmeer Hollandsdiep Oosterschelde Ketelmeer & Vossemeer Markermeer Westerschelde Krammer & Volkerak IJsselmeer Zwartemeer Lauwersmeer Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 15

18 Kans op Groot ongeval zeer klein klein matig relatief groot 6.1 kans op een groot ongeval, berekend naar de intensiteit van scheepsbewegingen Opschalingsklasse Capaciteit Opschalingsklasse berekend naar de kans op een groot ongeval Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 16

19 6.3 Kans op een groot ongeval Voor alle afzonderlijke gebieden zijn in het kort de algemene karakteristieken aangegeven en is er aangegeven in hoeverre er een kans bestaat op een groot ongeval. Deze kans wordt geschat aan de hand van het aantal schepen met meer dan 50 opvarenden dat in dat gebied operationeel is. Hiervoor worden vier categorieën gebruikt: 0 Zeer kleine kans: Er vaart naar schatting ( s zomers) gemiddeld minder dan één schip met meer dan 50 opvarenden tegelijk op dit water rond. 1 Kleine kans: Er varen naar schatting ( s zomers) gemiddeld meer dan één maar minder dan drie schepen met meer dan 50 opvarenden tegelijk op dit water rond. 2 Matige kans: Er varen naar schatting ( s zomers) gemiddeld meer dan drie en minder dan zes schepen met meer dan 50 opvarenden tegelijk op dit water rond. 3 Grote kans: De kans is reëel dat er naar schatting ( s zomers) meer dan zes schepen met meer dan 50 opvarenden op dit water tegelijk varen. Het onderscheid tussen de categorieën wordt gebruikt om de prioriteit van de gebieden onderling te kunnen aangeven. In figuur 6.1 worden de kansen op een groot ongeval weergegeven. 6.4 Opschaling Indien er sprake is van een matige kans op een groot ongeval wordt er opgeschaald naar een gereddencapaciteit van 25, 50, 100 of 200. Categorie Criterium Opschattingscapaciteit (gemiddeld meer dan (personen) schepen met opvarenden capaciteit van) 1. beperkte opschaling < machtige opschaling > grote opschaling > volledige opschaling > In figuur 6.2 wordt van de ruime binnenwateren de opschalingscategorie weergegeven. Sluizen De opdeling van de afzonderlijke ruime binnenwateren is dusdanig gekozen dat er sprake is van natuurlijke begrenzing. Deze wordt gevormd door wantij, dijken en sluizen. Voor het opschalen van de capaciteit, is het voor diverse gebieden belangrijk dat passage van reddingsboten door de sluizen snel mogelijk is. Om de hulpverlening betrouwbaar te maken moet dit 24 uur per dag mogelijk zijn. Op een enkele uitzondering na is dit nu niet het geval (zie Annex 7: Informatie over spoedschuttingen). Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 17

20 6.5 De afzonderlijke ruime binnenwateren Algemeen Er is voor gekozen om de binnenwateren in te delen op basis van de aanwezigheid van fysieke barrières als sluizen, dammen en droogvallende platen. Hierdoor zijn verschillende meren samengevoegd en is de Waddenzee opgedeeld in drie afzonderlijke gebieden. Waddenzee Algemeen Een open gebied met getij en in de stroomgaten tussen de eilanden sterke stroming. Verder kenmerkt dit gebied zich door droogvallende platen die het gebied bij laagwater opdelen in gescheiden gebieden. Die gebieden kennen een slechte onderlinge verbinding. Vanwege deze slechte onderlinge verbindingen is er voor gekozen om de Waddenzee in drie delen op te splitsen: Waddenzee West: van Den Helder tot aan het wantij ten zuiden van Terschelling. Waddenzee Midden: van het wantij ten zuiden van Terschelling tot aan het wantij ten zuiden van Schiermonnikoog. Waddenzee Oost: van het wantij ten zuiden van Schiermonnikoog tot aan de Duitse grens, inclusief het Nederlandse deel van de Eems-Dollard. Vaargeulen, laagwater en vaarroutes Bij navigatie op de Waddenzee van locatie A naar B is de te volgen route sterk afhankelijk van het tij. Bij laagwater kenmerkt de Waddenzee zich eerder als een rivierenlandschap, waarbij soms hele einden omgevaren dienen te worden om in een nabijgelegen stroomgeul te komen. Bij hoogwater zijn de mogelijkheden om vaarroutes af te snijden, voor hen die bekend zijn met het water, legio. Om te voldoen aan de tijdsnorm is het van belang om aan ieder van de hoofdgeulen een reddingsstation te hebben liggen. Terwijl bij de capaciteitsnorm er meer tijd is om om te varen. Bij het berekenen van de capaciteit is dan ook uitgegaan van een omvaarfactor. Deze is afhankelijk van de lokale omstandigheden tussen factor 1,5 en 2. Hiermee wordt rekening gehouden met de noodzaak om bij eb om te moeten varen. Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 18

21 Waddenzee West (van Den Helder tot aan het wantij ten zuiden van Terschelling): Paal 8 Nes Ballum West-Terschelling Vlieland De Cocksdorp Harlingen De Koog Den Helder Den Oever Hindeloopen KNRM stations Geredden- Nabij gelegen KNRM stations Geredden- Karakteristieken aangelegen capaciteit (kleinste afstand tot in km) capaciteit Oppervlakte 1200 km 2 Harlingen 62 Terschelling Paal 8 (15) 55 Bevaarbaar 20% Vlieland 107 Callantsoog (18) 12 Grootste afstand 63 km De Cocksdorp 50 Petten (23) 5 Risicoprofiel ~~~ De Koog 12 Egmond aan Zee (41) 50 Opschalingsklasse Den Helder 120 Ameland Nes (41) 12 Opschalen tot 200 pers. Den Oever 20 Ameland Ballum (45) 120 Totaal Risicoprofiel Door het relatief open karakter en de goede bereikbaarheid is dit een zeer gewild vaargebied en vinden hier ongeveer alle vormen van dagtoerisme plaats. Te denken valt aan sportvisserij vanaf grotere schepen, charter vaart, partyschepen en evenementen. Ook varen er diverse veerboten met een capaciteit tot 1750 passagiers vele keren per dag door dit gebied. Verder vindt er professionele visserij plaats en beperkte zeevaart naar lokale havens. Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 19

22 Waddenzee midden (van het wantij ten zuiden van Terschelling tot aan het wantij ten zuiden van Schiermonnikoog): Schiermonnikoog Ballum Nes Lauwersoog KNRM stations Geredden- Nabij gelegen KNRM stations Geredden- Karakteristieken aangelegen capaciteit (kleinste afstand tot in km) capaciteit Oppervlakte 640 km 2 Lauwersoog 62 Terschelling Paal 8 (17) 55 Bevaarbaar 15% Schiermonnikoog 132 Terschelling West (28) 120 Grootste afstand 52 km Ameland Nes 12 Vlieland (34) 107 Risicoprofiel ~~~ Ameland Ballum 120 Eemshaven (46) 90 Opschalingsklasse 4 Totaal 26 De Cocksdorp (53) 50 Opschalen tot 200 pers. Harlingen (55) 62 Risicoprofiel Door het open karakter en gewilde vaargebied vinden hier ongeveer alle vormen van dagtoerisme plaats. Te denken valt aan sportvisserij vanaf grotere schepen, wadlopen met groepen tot 150 personen, bruine vloot en partyschepen. Ook varen er diverse veerboten met een capaciteit tot 1200 passagiers meerdere keren per dag door dit gebied en vindt er professionele visserij plaats. Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 20

23 Waddenzee oost (van het wantij ten zuiden van Schiermonnikoog tot aan de Duitse grens, inclusief het Nederlandse deel van de Eems-Dollard): Borkum DGzRS Eemshaven KNRM stations Geredden- Nabij gelegen KNRM stations Geredden- Karakteristieken aangelegen capaciteit (kleinste afstand tot in km) capaciteit Oppervlakte 560 km2 Eemshaven 90 Schiermonnikoog (20) 132 Bevaarbaar 30% Lauwersoog (23) 50 Grootste afstand 52 km Ameland Nes (36) 12 Risicoprofiel ~~ Ameland Ballum (56) 120 Opschalingsklasse 3 Terschelling Paal 8 (55) 50 Opschalen tot 100 pers. Buitenland Borkum (reddingboot DGzRS) 200 Risicoprofiel Ook hier vinden ongeveer alle vormen van dagtoerisme plaats, zij het dat door de relatief geïsoleerde ligging dit minder intensief gebeurt dan op de overige twee delen van de Waddenzee. Te denken valt er aan: sportvisserij vanaf grotere schepen, wadlopen met groepen tot 150 personen, chartervaart, partyschepen en evenementen. Ook varen er diverse (veelal Duitse) veerboten met een capaciteit tot 1200 passagiers door dit gebied. Verder vindt er professionele visserij plaats en zeevaart naar lokale havens Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 21

24 Lauwersmeer Lauwersmeer KNRM stations Geredden- Nabij gelegen KNRM stations Geredden- Karakteristieken aangelegen capaciteit (kleinste afstand tot in km) capaciteit Oppervlakte 29 km2 Lauwersoog 62 Schiermonnikoog (20) *sluis 132 Bevaarbaar 80% Ameland Nes (30) *sluis 12 Grootste afstand 13 km Risicoprofiel Opschalingsklasse 1 * Sluisschutting niet 24/7 Opschalen tot 25 pers. gegarandeerd voor de KNRM. Algemeen Een half afgesloten gebied met gedempt getij met stroming en droogvallende platen. Het is bereikbaar via een sluis. Op het Lauwersmeer vindt ruimschoots recreatievaart plaats en er varen enkele rondvaartboten en chartervaart met minder dan 50 opvarenden. Risicoprofiel Door het afgesloten karakter van dit water vindt er weinig dagtoerisme met partyschepen van buiten het gebied plaats. Het voornaamste gebruik is door pleziervaart. Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 22

25 IJsselmeer Den oever Hindeloopen Lemmer RB. Medemblik RB. Andijk Enkhuizen Urk KNRM stations Geredden- Nabij gelegen KNRM stations Geredden- Karakteristieken aangelegen capaciteit (kleinste afstand tot in km) capaciteit Oppervlakte 1080 km2 Den Oever 20 Marken (27) 62 Bevaarbaar 90% Hindeloopen 62 Den Helder *sluis 120 Grootste afstand 70 km Enkhuizen 62 Harlingen *sluis 62 Risicoprofiel ~~~ Urk 102 Vlieland *sluis 107 Opschalingsklasse Lemmer 62 Opschalen tot 50 pers. Totaal 308 * Sluisschutting 24/7 niet gegarandeerd Reddingsbrigades 24/7 beschikbaar Medemblik Andijk Algemeen Het is een tijloos vaargebied dat op mooie dagen zeer aanlokkelijk is voor alle vormen van watertoerisme. Tevens vindt er vooral in het zuiden en het oosten binnenvaarttransport plaats. Risicoprofiel Het is een gewild recreatiegebied met alle vormen van: pleziervaart, professioneel dagtoerisme, binnenvaart, de bruine vloot, diverse partyschepen en enkele veerdiensten. Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 23

26 Markermeer Enkhuizen RB Warder Marken KNRM stations Geredden- Nabij gelegen KNRM stations Geredden- Karakteristieken aangelegen capaciteit (kleinste afstand tot in km) capaciteit Oppervlakte 661 km2 Marken 62 Enkhuizen (1) *sluis 62 Bevaarbaar 95% Urk (25) 102 Grootste afstand 23 km Hindeloopen (31) * sluis 62 Risicoprofiel ~~~ Lemmer (36) * sluis 62 Opschalingsklasse Huizen (15) 12 Opschalen tot 50 pers. * Sluisschutting 24/7 niet gegarandeerd Reddingsbrigade 24/7 beschikbaar Warder (0) Algemeen Het is een tijloos vaargebied dat op mooie dagen zeer aanlokkelijk is voor alle vormen van watertoerisme. Tevens vindt er, voornamelijk in het zuiden en oosten, binnenvaarttransport plaats. Risicoprofiel Het is een gewild recreatiegebied, gunstig gelegen ten opzichten van de Randstad, met alle vormen van: pleziervaart, professioneel dagtoerisme, binnenvaart, chartervaart, diverse partyschepen en enkele veerdiensten. Tevens liggen over het Markermeer veelgebruikte aanvliegroutes van en naar het nabijgelegen Schiphol. Prestatienormen voor SAR op ruime binnenwateren 2006 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 24