6,8. Spreekbeurt door een scholier 2587 woorden 21 november keer beoordeeld. Nederlands

Transcriptie

1 Spreekbeurt door een scholier 2587 woorden 21 november ,8 94 keer beoordeeld Vak Nederlands Soa is een afkorting voor seksueel overdraagbare aandoeningen. Per jaar lopen in Nederland naar schatting ruim mensen een soa op. Sommige soa hebben ernstige gevolgen, als ze niet op tijd worden behandeld. Gelukkig zijn de meeste soa gemakkelijk te genezen. Soa zijn besmettelijk. Je kunt een soa hebben zonder dat je er iets van merkt. Ook dan kun je een soa (ongemerkt) doorgeven. Voorbeelden van soa zijn: hiv, het virus dat aids veroorzaakt, chlamydia, genitale wratten, herpes genitalis, gonorroe, hepatitis B en syfilis. Hoe loop je het op? Soa worden overgedragen via sperma, bloed, vaginaal vocht en bij contact tussen slijmvliezen. Slijmvliezen zitten onder andere in de anus, penis, de vagina en de mond. De meeste soa worden opgelopen bij onveilig vrijen. Onveilig vrijen is: Vaginale geslachtsgemeenschap zonder condoom; Anale geslachtsgemeenschap zonder extra sterk condoom; Orale seks (pijpen en beffen) zonder condoom of beflapje. Een aantal soa is ook overdraagbaar via bloed. Je kunt ze oplopen als gevolg van een onhygiënische tatoeage of piercing. Of als je bij drugsgebruik naalden, spuiten of andere attributen van een ander gebruikt. Hiv, hepatitis B en syfilis kunnen tijdens de zwangerschap worden overgedragen van moeder op kind. Hiv, hepatitis B, syfilis, chlamydia, herpes genitalis en gonorroe kunnen tijdens de geboorte worden overgedragen op de baby. Een soa krijg je niet door uit het kopje van een ander te drinken. Je krijgt het ook niet via een hoestbui, insectenbeten of een vieze WC-bril. Ook in het zwembad loop je geen risico. Chlamydia is de soa die in Nederland het meest voorkomt. Per jaar lopen mensen het op. Het wordt veroorzaakt door een bacterie, die zich nestelt in de slijmvliezen van de geslachtsdelen. Zowel voor mannen als voor vrouwen geldt dat een onbehandelde chlamydia-infectie besmettelijk is en je de ziekte ongemerkt kunt doorgeven. Het is daarom belangrijk dat de partner(s) waarmee je onveilig hebt gevreeën, zich laten onderzoeken en eventueel behandelen. Chlamydia is eenvoudig te genezen, als je er op tijd bij bent. Chlamydia kan een ontsteking veroorzaken van de urinebuis, van de anus en bij vrouwen ook van de baarmoedermond. Als vrouw merk je vaak niets van een chlamydia-infectie. Er zijn dan helemaal geen of alleen vage Pagina 1 van 5

2 klachten. Daardoor kan het gebeuren dat je lang blijft doorlopen met een chlamydia-infectie, soms wel jaren. Ondertussen kun je de ziekte ongemerkt doorgeven. Bij mannen zijn de klachten vaak duidelijker Wratten op of rond de geslachtsdelen (of de anus) komen veel voor. Per jaar worden mensen ermee besmet. Genitale wratten worden bijna altijd overgedragen door onveilig seksueel contact. Het kan enkele weken tot zelfs meer dan een jaar na infectie duren voordat de eerste wratten ontstaan. Vaak zijn er eerst enkele kleine wratten die groter worden en zich uitbreiden. Ze doen geen pijn, maar kunnen jeuken. Omdat de wratten soms inwendig zitten, worden ze niet altijd opgemerkt. Genitale wratten (condylomata acuminata) zijn weliswaar onschuldig, maar soms zeer hardnekkig en ze kunnen zich snel uitbreiden. De veroorzaker van genitale wratten is een virus dat bijna altijd wordt overgebracht door seksueel contact. Je kunt de wratten ook krijgen door gebruik te maken van bijvoorbeeld een handdoek of washand van iemand die genitale wratten heeft. De wratten zitten meestal op en rond de geslachtsdelen en de bilspleet. Een heel enkele keer zitten ze in de mond. De wratten kunnen vanzelf verdwijnen. Toch is behandeling aan te raden. Het virus blijft in je lichaam aanwezig. Daardoor is het mogelijk dat de wratten ook na behandeling weer terugkeren. Hoe eerder je wordt behandeld, hoe kleiner de kans dat de wratten terugkeren. Per jaar lopen ongeveer mensen herpes genitalis op. Herpes genitalis wordt veroorzaakt door een virus. Kenmerkend voor herpes genitalis zijn de blaasjes of kleine wondjes rond de geslachtsdelen. Herpes wordt overgedragen door in aanraking te komen met de uitslag op de huid, of met het slijmvlies van de mond, penis, anus of vagina van iemand die herpes heeft. Herpes is zeer besmettelijk. Vooral op het moment dat iemand wondjes of blaasjes heeft. Ongeveer een week nadat je bent geïnfecteerd met iemand het herpesvirus, kun je de eerste klachten krijgen. Het kan ook langer duren. De eerste infectie verloopt meestal het hevigst. Als de wondjes zijn genezen, zijn de klachten voorbij. Dat betekent niet dat het virus uit je lichaam verdwijnt. De verschijnselen kunnen steeds terugkomen. Ook zonder seksueel contact. Het virus komt meestal terug op een moment dat de weerstand verzwakt is. Er bestaan wel middelen om de klachten te verminderen en het aantal aanvallen te beperken. De 'koortslip' (herpes labialis) wordt veroorzaakt door een ander type herpesvirus. Via orale seks kan het 'koortslipvirus' worden overgedragen op de geslachtsdelen en daar herpes genitalis veroorzaken. Andersom kan je op deze manier ook herpes genitalis overdragen op de mond. Gonorroe (druiper) is een soa die vaak voorkomt. Als een man gonorroe heeft, merkt hij dat enkele dagen tot twee weken na het onveilig seksuele contact. Hij kan dan last hebben van geelgroene of waterige afscheiding uit de plasbuis. Plassen kan pijn doen. Vrouwen merken vaak niets. Soms is er iets meer afscheiding dan normaal. Ook als je niets van de gonorroe merkt, kan de infectie ernstige gevolgen hebben, bijvoorbeeld ontstekingen van de eileiders (bij vrouwen) of de bijbal (bij mannen). Gonorroe is eenvoudig te genezen, als je er op tijd bij bent. Pagina 2 van 5

3 Gonorroe wordt veroorzaakt door een bacterie. Gonorroe kan een infectie veroorzaken in de vagina, penis en anus. Als gevolg van orale seks (beffen/pijpen) kunnen zowel mannen als vrouwen een gonorroeinfectie in de keel hebben. Een onbehandelde gonorroe is besmettelijk. Het is daarom belangrijk dat de partner(s) waarmee je onveilig hebt gevreeën, zich laten onderzoeken en eventueel behandelen. Hepatitis B is een ernstige infectieziekte, die wordt veroorzaakt door het hepatitis B-virus. Dit virus dringt de levercellen binnen en veroorzaakt daar een ontsteking. Afhankelijk van de ernst van de ontsteking treden meer of minder klachten op. Klachten kunnen ook ontbreken. In de volksmond wordt hepatitis wel geelzucht genoemd. Geelzucht is echter een gevolg van een ontstoken lever. Dit komt ook voor bij ontstekingen van de lever, die niet door hepatitis B worden veroorzaakt. Twee tot zes maanden na besmetting kunnen klachten ontstaan. Slechts één op de drie mensen met hepatitis B heeft klachten. Er kan dan bijvoorbeeld sprake zijn van vermoeidheid, lusteloosheid en koorts. Meestal gaat de ziekte door rust over en verdwijnt het virus. In 5 tot 10% van de gevallen blijft iemand 'drager'. Bij dragers blijft het virus in het lichaam aanwezig. Een klein deel van de 'dragers' houdt een blijvende ontsteking van de lever, die ernstige klachten kan veroorzaken. Tegenwoordig is behandeling van chronische hepatitis B mogelijk. Er bestaat een vaccinatie om te voorkomen dat je hepatitis B krijgt. Een dergelijke vaccinatie is te overwegen voor iemand wiens vaste partner geïnfecteerd is met hepatitis B Hiv is het virus, dat aids veroorzaakt. Dit virus tast het afweersysteem aan. Daardoor kan je lichaam zich steeds minder goed verweren tegen allerlei ziektes. Iemand die geïnfecteerd is met hiv, wordt seropositief genoemd. Als je seropositief bent, hoef je niet ziek te zijn. Het kan wel tien jaar duren voordat iemand ernstige klachten krijgt. Pas als het afweersysteem door het virus is aangetast en zich bepaalde verschijnselen voordoen, kan een arts vaststellen dat je aids hebt. Er bestaat nog geen geneesmiddel of vaccin tegen hiv en aids. Hoewel er tegenwoordig wel medicijnen zijn die er voor zorgen dat je minder snel ziek wordt van hiv, is het nog steeds niet te genezen. Een hiv-infectie is een ernstige soa. Iemand, die met hiv is geïnfecteerd, wordt seropositief genoemd. Het is niet aan iemand te zien dat hij/zij een hiv-infectie heeft. Iemand die met hiv is geïnfecteerd kan het virus echter wel doorgeven aan anderen. Een bloedtest kan aantonen of je een hiv-infectie hebt. Er wordt dan gekeken of er antistoffen tegen hiv in je bloed zitten. Het lichaam maakt deze antistoffen binnen drie tot zes maanden nadat je het virus hebt opgelopen. Een test kan daarom pas drie tot zes maanden na onveilig seksueel contact zekerheid geven over de vraag of je hiv hebt Een trichomonas-infectie is geen ernstige soa. Vrouwen hebben vaker klachten dan mannen. Je kunt zeer lange tijd een trichomonas-infectie hebben, zonder dat je duidelijke klachten hebt. Trichomonas kan bij vrouwen leiden tot een ontstoken vagina, plasbuis of blaas. Dit merk je aan pijn bij het plassen. Soms zijn de klachten zeer mild. Als gevolg van de menstruatie nemen de klachten wel eens toe. Mannen merken meestal niets (of heel weinig) van een trichomonas-infectie. Trichomonas is goed te behandelen. Syfilis is een ernstige soa die gelukkig niet meer zo vaak voorkomt. Syfilis wordt veroorzaakt door een bacterie. De bacterie die syfilis veroorzaakt nestelt zich in de vagina, de penis of de anus en soms in de mond. Waar de infectie zit, is afhankelijk van de manier waarop is Pagina 3 van 5

4 gevreeën. De bacterie kan zich later via het bloed door het gehele lichaam verspreiden. Gelukkig is syfilis goed te genezen als je er op tijd bij bent. Als je syfilis hebt is het belangrijk om iedereen te waarschuwen waarmee je seks hebt gehad. Dan kunnen zij zich ook laten onderzoeken en behandelen. Syfilis (lues, harde sjanker) kent verschillende stadia. Tijdens het eerste stadium kun je één of meer zweertje(s) krijgen op of rond de penis, vagina, anus of soms in de mond. Dit gebeurt twee tot twaalf weken nadat je syfilis hebt opgelopen. Ook zonder behandeling verdwijnt het zweertje vanzelf binnen twee à drie weken. Enkele weken tot maanden later treedt het tweede stadium in. De syfilis is dan via de bloedbaan door het hele lichaam verspreid. Je kunt dan last hebben van vlekjes op de huid en een grieperig gevoel. Ook deze klachten verdwijnen vanzelf. Als je tijdens de eerste twee stadia van syfilis niet bent behandeld, kom je in het sluimerstadium. De syfilis is nog steeds in je lichaam aanwezig en kan ernstige schade aan verschillende organen aanleveren. Candida is op zich een onschuldig gist. Veel mensen dragen het bij zich zonder het te merken.candidainfectie wordt vaak 'schimmel-infectie' genoemd. Een candida-infectie ontstaat vrijwel nooit door seksueel contact. Je kunt de gist wel bij seksueel contact doorgeven. Candida-infectie is meestal goed te genezen. In sommige gevallen is de infectie echter hardnekkig en steekt steeds opnieuw de kop op. Behandeling is alleen nodig als er klachten zijn. Vooral vrouwen kunnen last hebben van een candida-infectie (genitale candidose). Onder bepaalde omstandigheden kunnen door toename van de hoeveelheid gist, opeens klachten ontstaan. Overgroei van de gist kan ontstaan als de weerstand vermindert, zoals bij stress, suikerziekte of gebruik van bepaalde antibiotica en medicijnen.de aandoening kan in de geslachtsorganen en in de mond voorkomen. De gist kan zich ook in de endeldarm bevinden. Bacteriële vaginose is eigenlijk geen soa, maar een verstoring van het bacteriële evenwicht in de vagina. In gewone omstandigheden is de zuurgraad in de vagina in evenwicht. Bepaalde situaties kunnen het evenwicht verstoren. Bijvoorbeeld wassen van de vagina met zeep of het te lang inhouden van een tampon. Door verstoring van het evenwicht ontstaat een minder zuur milieu, waarin bepaalde bacteriën de kans krijgen om overmatig te groeien. Het kan voorkomen dat de klachten plotseling optreden. Je kan bacteriële vaginose hebben zonder dat je er last van hebt. Alleen als er klachten zijn, is behandeling nodig. De aandoening is goed te behandelen. Schurft wordt meestal door intiem lichamelijk contact overgebracht. Je kunt het ook krijgen door in een bed te slapen van iemand die schurft heeft of diens kleren te dragen.schurft is te behandelen met een crème of gel. Ook beddengoed, handdoeken en kleren moeten worden gewassen. De dode schurftmijten kunnen enige tijd na behandeling nog jeuk veroorzaken. De jeuk kan enige weken aanhouden.het is belangrijk dat je partner(s) en eventueel anderen met wie je het bed of de kleren deelt, zich ook laten behandelen. Zelfs als zij geen klachten hebben, kunnen zij toch geïnfecteerd zijn. Schurft (scabiës) wordt veroorzaakt door de schurftmijt, een klein beestje dat onder een microscoop goed te zien is. De vrouwtjes graven gangetjes in de huid en leggen daar hun eitjes. Deze komen na drie tot vier dagen uit. Schurft veroorzaakt jeuk, maar is verder niet ernstig. Schaamluis (platjes) is een vervelende, maar ongevaarlijke aandoening. Schaamluis kun je oplopen via seksueel contact, maar ook door gezamenlijk gebruik van kleding, slaapzakken of dicht tegen elkaar aan liggen. Schaamluis kun je zelf vaststellen en behandelen. Schaamluis kun je bestrijden met een middel tegen luis. Dit is te koop bij de apotheek. Pagina 4 van 5

5 Toename soa-cijfers Na een gestage daling van soa in het afgelopen decennium werd in 1999 in Amsterdam door de GGGD een sterke toename geconstateerd van gonorroe (+46%) en infectieuze syfilis (+ 111%) ten opzichte van het jaar daarvoor. De toename was het sterkst onder mannen met homoseksuele contacten (Fennema, J.S.A, I. Cairo, R.A. Coutinho. Sterke toename van gonorroe en syfilis onder bezoekers van de Amsterdamse SOA-polikliniek. In: NTvG (2000),13. -p ).onlangs verscheen het jaarverslag De stijging van gonorroe (+33%) en syfilis (+136%) onder homoseksuele mannen zet zich voort. Daarnaast valt nu ook een stijging van gonorroe onder heteroseksuele mannen (+56%) en vrouwen (+ 72%) op. In de jongere leeftijdscategorie jaar is de toename zelfs meer dan verdubbeld (Jaarverslag 2000 Geslachtsziektenbestrijding GGGD Amsterdam). Ook buiten Amsterdam wordt een toename geconstateerd: het jaarverslag soa-registratie 2000 omvat de resultaten van de registratie van bezoekers met een soa-hulpvraag of hiv-testverzoek bij de GGD s en SOA-poliklinieken buiten Amsterdam. In 2000 registreerden 42 GGD s in totaal consulten: een stijging van 16% ten opzichte van '99. Het aantal diagnoses steeg in 2000 met 15% tot De stijging onder mannen was het sterkst (23%). Met name werd een sterke stijging van gonorroe gezien (77%) vooral bij mannen met homo-biseksuele contacten. De meest voorkomende soa was chlamydia. Het aantal hiv-test verzoeken steeg met 29% waarbij 0,8% hivpositief bleek.uit huisartsenland zijn weinig gegevens voorhanden. In de (geselecteerde) huisartspopulatie (n=7000) van een gezondheidscentrum in Amsterdam Zuid-Oost (50% Surinaams/Antiliaanse bevolkingsgroep, 25 % personen met een niet-nederlandse nationaliteit, en 25 % van Nederlandse origine) wordt in 2000 een sterke toename van gonorroe en chlamydia infectie beschreven: het totaal aantal in 2000 geregistreerde gevallen van gonorroe van 14/7000 inwoners (20/10.000) (Van Bergen JEAM. Toegenomen incidentie van gonorroe en infectie met Chlamydia trachomatis in een huisartsenpraktijk in Amsterdam Zuid-Oost In: NTvG 145 (2001), 35. p ) lag hier ver boven de geschatte landelijke incidentie (0,8/10.000) en de onlangs gerapporteerde incidentie van gonorroe door huisartsen in Limburg (0,6-2,6 per ) (Registratie van SOA en HIV consulten bij GGD s en soa-poliklinieken: jaarveslag MJW van de Laar et al. RIVM rapport ).Er is geen sprake van een actiever hivtestbeleid onder huisartsen geconstateerd: het aantal consulten met vragen over aids en verzoeken tot hiv-test daalde de afgelopen jaren zelfs iets en stabiliseert rond de 16/ personen (Jaarverslag 1999 NIVEL huisartsenpeilstations).ook elders in Europa en in Amerika zijn verontrustende signalen opgevangen van een duidelijke toename van soa, met name in risicogroepen. De toename zou samenhangen met een terugval in onveilig vrijgedrag mede als gevolg van de verbeterde behandelingsmogelijkheden voor hiv waardoor aids als minder bedreigend wordt ervaren. Als reactie verscheen afgelopen maand hierop, compleet met editorial, in het BMJ nieuwe Britse sexual health and hiv strategy', waarbij een belangrijke bijdrage wordt weggelegd voor de 1e lijn (BMJ 2001;323: ( 4 August ). Editorial: A sexual health and HIV strategy for England). Actievere opsporing, goede behandeling en verbeterde preventieve counseling vormen belangrijke componenten.het platform soa-bestrijding heeft eveneens actievere opsporing (actiever test-beleid) geadviseerd, zowel voor soa als voor hiv. Slechts personen met hiv van de naar schatting HIV-geïnfecteerden in Nederland zijn bekend bij aidsbehandelcentra. Onder mannen met homo- en biseksuele contacten kent minder dan de helft zijn serostatus. Pagina 5 van 5