Highlights en ontwikkelingen plantgezondheid in de glastuinbouw

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Highlights en ontwikkelingen plantgezondheid in de glastuinbouw"

Transcriptie

1 Highlights en ontwikkelingen plantgezondheid in de glastuinbouw Plantgezondheidsevent, 23 maart 2017 Caroline van der Salm

2 Ecosysteem management Weerbaar Systeem Biologische bestrijding Weerbare plant Weerbaar Substraat/Bodem

3 Biologische Plaagbestrijding

4 Density Een klassieke visie op biologische bestrijding exponential growth pest specialist natural enemy Economic threshold action threshold Time

5 Density 35 The predator-in-first method (standing army) generalist predator pest Alternative food application 10 5 pest invasions Time

6 crop and climate adapted natural enemies alternative food standing army habitat enrichment lure & retain

7 Habitat management Ipomoea purpurea 'Carnevale di Venezia'

8 Leaf damage (%) Tomatenroestmijt schade untreated untreated + twining plant A. swirskii A. limonicus A. swirskii + twining plant A. limonicus + twining plant A. swirskii + twining plant + pollen A. limonicus + twining plant + pollen c bc bc ns c bc abc ab a Time (weeks) b a c b a

9 Weerbare Plant

10 PPS De Weerbare Plant Cv100, Wageningen Plant Research, UU Doel: Ontwikkelen van middelen en merkers voor de keten voor het sturen op plantafweer tegen ziekten en plagen. Deliverables: Schriftelijk raamwerk met plantafweerroutes en potentiële merkers in modelgewas tomaat tegen modelpathogenen witte vlieg (gevoelig voor JA-route), Phytophthora/Botrytis (gevoelig voor SA/JA-route), meeldauw (gevoelig voor SA-route) en middelen voor priming. Bijdrage van 30 primers (middelen uit 4 groepen van werkingsmechanismen) aan geïnduceerde weerstand in het modelgewas tomaat en de bijdrage hiervan aan de totale weerbaarheid in de teelt. 10

11 PPS Programmeringsstudie Meeldauw Doel Ontwikkeling van nieuwe beheerstrategiën gericht op preventie van meeldauw. Resultaat Testen in klimaatkasten (tomaat, gerbera): Hogere RV stimuleert meeldauw Hogere stralingssom remt meeldauw Geen effect van CO 2. - Effect op natuurlijke afweereiwitten (glucanase) worden eind maart verwacht. 11

12 Weerbare bodem/substraat

13 Bodemweerbaarheid Remming Pythium-groei rondom bacteriekolonies Trichoderma parasiteert Rhizoctonia Pseudomonas fluorescens op tarwewortels

14 Meloidogyne schade Meloidogyne schade Meloidogyne schade Bodemweerbaarheidsmodel Bacteriele biomassa afhankelijk van bodemcondities 3500,00 0, ,00 0, ,00 0, ,00 0,50 0, ,00 0, ,00 0,20 500,00 0,10 0,00 0, bacteriële activiteit 3500,00 0, ,00 0,80 0, ,00 0, ,00 0, ,00 0, ,00 0,30 0,20 500,00 0,10 0,00 0, dichtheid van grond 3500, , , , , ,00 500,00 0,00 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 0 0,5 1 1,5 Identiteit lutum Meloidogyne Pythium

15 Biostimulatie Waarom werkt Silicium niet tegen Fusarium??

16 Hoe houden we plantenvirussen beheersbaar? Biologische bestrijding van vectoren Bladluis, Wittevlieg, Olpidium Weerbaarheid Gebruik van micro-organismen Symptoomonderdrukking Cross-protectie (de nodige haken en ogen) Epidemiologisch onderzoek Toetsen blijft belangrijk (PCR, NGS) Inzicht in verspreidingsroutes noodzakelijk 16

17 Toekomst: Gezond systeem is en, én, én: Optimale condities voor standing army Weerbare plant Weerbaar substraat Kennis en aandacht virussen 17

18 Met dank aan: Gerben Messelink, Marjolein Kruidhof, Renata van Holstein, Ada Leman, Chantal Bloemhard, Roland Vijverberg, Caroline Elfferich, Joop Woelke, Ineke Stijger, Marta Streminska, Yaite Cuesta Arenas, Jantineke Hofland-Zijlstra, Suzanne Breeuwsma, Marianne Noordam en vele anderen 18

Weerbaarheid in innovatieve kasteelten. 23 Mei 2013 Andre van der Wurff

Weerbaarheid in innovatieve kasteelten. 23 Mei 2013 Andre van der Wurff Weerbaarheid in innovatieve kasteelten 23 Mei 2013 Andre van der Wurff Innovatie in kas teelt Gewasbescherming productie bodemziekten en plagen 1925 zandcultuur en watercultuur USA 1950 grint (Verticillium

Nadere informatie

HORTICOOP KENNIS EVENT SNIJBLOEMEN. 23 September 2015 André van der Wurff en Jantineke Hofland-Zijlstra

HORTICOOP KENNIS EVENT SNIJBLOEMEN. 23 September 2015 André van der Wurff en Jantineke Hofland-Zijlstra HORTICOOP KENNIS EVENT SNIJBLOEMEN 23 September 2015 André van der Wurff en Jantineke Hofland-Zijlstra Visie Telen = Sturen 2 Sturen op generatief 3 Sturen op vegetatief 4 En... sturen op ziekte wering

Nadere informatie

HORTICOOP KENNIS EVENT POTPLANTEN

HORTICOOP KENNIS EVENT POTPLANTEN HORTICOOP KENNIS EVENT POTPLANTEN 23 September 2015 André van der Wurff en Jantineke Hofland-Zijlstra Visie Telen = Sturen 2 Sturen op generatief 3 Sturen op vegetatief 4 En... sturen op ziekte wering

Nadere informatie

Weerbaar bodem of substraat en sterke plant

Weerbaar bodem of substraat en sterke plant Weerbaar bodem of substraat en sterke plant in bodem en andere substraten Andre van der Wurff, Wageningen UR Glastuinbouw Begin onderzoek bodemweerbaarheid 2007 Bodemweerbaarheid onder glas? Puzzle; geen

Nadere informatie

PPS Masterplan tripsbestrijding in bloemisterijgewassen (KV )

PPS Masterplan tripsbestrijding in bloemisterijgewassen (KV ) PPS Masterplan tripsbestrijding in bloemisterijgewassen (KV1406 087) Wat hebben we bereikt en hoe verder? Gerben Messelink, Ada Leman, Renata van Holstein-Saj, Roland Vijverberg, Caroline Elfferich, Tze-Yi

Nadere informatie

PPS Masterplan tripsbestrijding in bloemisterijgewassen (KV )

PPS Masterplan tripsbestrijding in bloemisterijgewassen (KV ) PPS Masterplan tripsbestrijding in bloemisterijgewassen (KV1406 087) Wat hebben we bereikt en hoe verder? Renata van Holstein-Saj, Ada Leman, Roland Vijverberg, Caroline Elfferich, Tze-Yi Huang, Marjolein

Nadere informatie

PlantgezondheidEvent. 10 maart 2016

PlantgezondheidEvent. 10 maart 2016 PlantgezondheidEvent 10 maart 2016 PPS Het Nieuwe Doen in Plantgezondheid Trekkers: Willem Jan de Kogel (Wageningen UR) Helma Verberkt (LTO Glaskracht Nederland) Annet Zweep (Ministerie van Economische

Nadere informatie

Kruip in de huid van trips: invloed van gewas en klimaat op gedrag en bestrijding

Kruip in de huid van trips: invloed van gewas en klimaat op gedrag en bestrijding Kruip in de huid van trips: invloed van gewas en klimaat op gedrag en bestrijding Gerben Messelink Wageningen University & Research, BU Glastuinbouw Gewasgezondheidsdag, 8 maart 2018 trips adulten eieren

Nadere informatie

PlantgezondheidEvent. 23 maart 2017

PlantgezondheidEvent. 23 maart 2017 PlantgezondheidEvent 23 maart 2017 PPS Het Nieuwe Doen in Plantgezondheid Trekkers: Willem Jan de Kogel (Wageningen University & Research) Helma Verberkt (LTO Glaskracht Nederland) Annet Zweep (ministerie

Nadere informatie

Workshop Groene beheersing van meeldauw: utopie of werkelijkheid?

Workshop Groene beheersing van meeldauw: utopie of werkelijkheid? Workshop Groene beheersing van meeldauw: utopie of werkelijkheid? PlantgezondheidsEvent 12 maart 2015 Jantineke Hofland-Zijlstra Belangstelling voor weerbare plantsystemen neemt toe Green Challenge: Aktieplan

Nadere informatie

Workshop 4 Plantweerbaarheid

Workshop 4 Plantweerbaarheid Workshop 4 Plantweerbaarheid Is mijn plant/gewas weerbaar 23 maart, Luc Stevens, Jantineke Hofland-Zijlstra Plantweerbaarheid Vermogen van de plant te reageren op een verstoring door stressor te weerstaan

Nadere informatie

Vergelijking roofwantsen en roofmijten in aubergine

Vergelijking roofwantsen en roofmijten in aubergine Vergelijking roofwantsen en roofmijten in aubergine Gerben Messelink, Renata van Holstein-Saj, Laxmi Kok Rapport GTB-1152 Referaat In twee kassen met een aubergineteelt is gevolgd hoe biologische bestrijders

Nadere informatie

Introductie. Zin en onzin van microbieel verrijkte producten. Onderwerpen. Het bodemleven. Rol van het bodemleven in de grond

Introductie. Zin en onzin van microbieel verrijkte producten. Onderwerpen. Het bodemleven. Rol van het bodemleven in de grond Zin en onzin van microbieel verrijkte producten Gera van Os Lector Duurzaam Bodembeheer, CAH Dronten Onderzoeker Gewas- en bodemgezondheid, PPO Lisse Introductie Bodem is de basis voor een goede teelt:

Nadere informatie

PPS Plaagbestrijding met omnivore roofwantsen

PPS Plaagbestrijding met omnivore roofwantsen PPS Plaagbestrijding met omnivore roofwantsen Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw Algemene ledenvergadering GC tomaat 21-3-2016 Waarom dit project? 1) wittevlieg (Bemisia en kaswittevlieg) in

Nadere informatie

Verbeteren bodem- en substraatweerbaarheid

Verbeteren bodem- en substraatweerbaarheid Verbeteren bodem- en substraatweerbaarheid PlantgezondheidEvent 2018, Bleiswijk 8-3-2018 Joeke Postma en Marta Streminska Workshop Verbeteren bodem- en substraatweerbaarheid: Joeke Postma: Weerbaarheid

Nadere informatie

Bodembiologie: praktische handvaten voor het behoud van een productieve bodem

Bodembiologie: praktische handvaten voor het behoud van een productieve bodem Bodembiologie: praktische handvaten voor het behoud van een productieve bodem Gera van Os PPO-Bollen, Bomen & Fruit Introductie Bodem is de basis voor een goede teelt: Opbouw en afbraak organische stof

Nadere informatie

Weerbaarheid in grondgebonden teelten

Weerbaarheid in grondgebonden teelten Weerbaarheid in grondgebonden teelten 23-5-2013, Joeke Postma 1) & Wopke van der Werf 2) 1) Biointeracties en Plantgezondheid - WUR 2) Centre for Crop Systems Analysis - WUR Weerbaarheid - schaalniveau

Nadere informatie

Plant weerbaarheid. Dr. Kirsten Leiss Senior Onderzoeker Plantgezondheid Wageningen University & Research

Plant weerbaarheid. Dr. Kirsten Leiss Senior Onderzoeker Plantgezondheid Wageningen University & Research Plant weerbaarheid Dr. Kirsten Leiss Senior Onderzoeker Plantgezondheid Wageningen University & Research Weerbare plant Wat is een weerbare plant? Weerbaar = Resistent? Constitutive resistentie Adapted

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de biologische bestrijding. Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw

Ontwikkelingen in de biologische bestrijding. Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw Ontwikkelingen in de biologische bestrijding Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw Wat zijn de ontwikkelingen? Grote ontwikkelingen op het gebied van roofmijten Veel studies naar interacties in

Nadere informatie

Jaarplan Plantgezondheid Verantwoorde Glastuinbouw: morgen groeit vandaag

Jaarplan Plantgezondheid Verantwoorde Glastuinbouw: morgen groeit vandaag Jaarplan 2019 - Plantgezondheid Verantwoorde Glastuinbouw: morgen groeit vandaag Bij Plantgezondheid is het van belang om zowel te werken aan de korte alsmede aan de lange termijn doelstellingen. De behoefte

Nadere informatie

Tegen Pythium en Meloidogyne 12 Maart 2015, René Corsten, Andre van der Wurff

Tegen Pythium en Meloidogyne 12 Maart 2015, René Corsten, Andre van der Wurff Tegen Pythium en Meloidogyne 12 Maart 2015, René Corsten, Andre van der Wurff Vragen: 1.Is weerbaarheid te combineren met een monocultuur of alleen in wisselteelten? 2. Is weerbaarheid te sturen? 3. Kunnen

Nadere informatie

Jantineke Hofland Zijlstra, Wageningen UR Glastuinbouw

Jantineke Hofland Zijlstra, Wageningen UR Glastuinbouw Toepassing van moleculaire technieken voor monitoring van bodemschimmels in de glastuinbouw: van droom naar werkelijkheid Jantineke Hofland Zijlstra, Wageningen UR Glastuinbouw Monitoring schimmels in

Nadere informatie

Kansen voor weerbaar telen

Kansen voor weerbaar telen Kansen voor weerbaar telen Literatuuronderzoek : Werkingsmechanismen en toepassingen 6 september 2011 1 : Wat verstaan we hieronder? Condities aanleggen waardoor het gewas weerbaarder wordt tegen ziektes

Nadere informatie

Tips en tricks voor de bestrijding van trips

Tips en tricks voor de bestrijding van trips Tips en tricks voor de bestrijding van trips Gerben Messelink, Anton van der Linden, Amir Grosman, Wageningen UR Glastuinbouw Peter Korsten, Mark Geuijen, Botany Hans de Ruiter, SerfaPlus Plantgezondheidsdag

Nadere informatie

Bodemweerbaarheid. Andre van der Wurff

Bodemweerbaarheid. Andre van der Wurff Bodemweerbaarheid Andre van der Wurff Druk op gewasbeschermingsmiddelen EU KRW Druk op gewasbeschermingsmiddelen Energie bezuinigen Druk op gewasbeschermingsmiddelen Wettelijke toelating Onderschatting

Nadere informatie

Schadelijke mijten in glastuinbouw

Schadelijke mijten in glastuinbouw Schadelijke mijten in glastuinbouw Juliette Pijnakker (Biobest) en Ada Leman (WUR) PlantgezondheidEvent 2019 Welke mijtensoorten komen onder glas voor? Spintmijten Kasspintmijt Fruitspintmijt Citrusspintmijt

Nadere informatie

Green Challenges project

Green Challenges project GREEN CHALLENGES Green Challenges project Uitdaging Het ontwerpen en testen van een systeemaanpak voor (nietchemische) ziekte- en plaagbestrijding > Identificeren van systeemsprongen 3 onderdelen Functionele

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika

Nieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika Nieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika Gerben Messelink, Chantal Bloemhard, Laxmi Kok Wageningen UR Glastuinbouw Boterbloemluis, Aulacorthum solani Groene perzikluis

Nadere informatie

Bacteriën in water, bodem en substraat

Bacteriën in water, bodem en substraat Bacteriële ziekten in diverse gewassen onder glas Marta Streminska, Ineke Stijger PlantgezondheidEvent 23 maart 2017 Bacteriën in water, bodem en substraat Aantal bacteriën: per 1 ml oppervlaktewater:

Nadere informatie

Bodem, dood substraat of levend ecosysteem? Joeke Postma, Wageningen Plant Research Congres Beter Bodembeheer, 4 oktober 2016

Bodem, dood substraat of levend ecosysteem? Joeke Postma, Wageningen Plant Research Congres Beter Bodembeheer, 4 oktober 2016 Bodem, dood substraat of levend ecosysteem? Joeke Postma, Wageningen Plant Research Congres Beter Bodembeheer, 4 oktober 2016 Bodem - samenstelling Minerale delen 43% Lucht 24% Water 22% Organische stof

Nadere informatie

Ontwikkelingen analyses weerbaar substraat. Natasja Poot - Productmanager Bodemgezondheid

Ontwikkelingen analyses weerbaar substraat. Natasja Poot - Productmanager Bodemgezondheid Ontwikkelingen analyses weerbaar substraat Natasja Poot - Productmanager Bodemgezondheid 1 Weerbaar substraat belangrijk? Biologische substraatkwaliteit wordt steeds belangrijker Meer belangstelling en

Nadere informatie

Weerbaarheid in substraten

Weerbaarheid in substraten Weerbaarheid in substraten Joeke Postma 10-3-2015 Presentatie Twee belangrijke trends Weerbare teeltsystemen Bodemweerbaarheid in het kort Substraatteelt Voorbeelden van ziektewering in substraatteelt

Nadere informatie

Inzet van LED voor een hogere weerbaarheid van het gewas tegen meeldauw

Inzet van LED voor een hogere weerbaarheid van het gewas tegen meeldauw Inzet van LED voor een hogere weerbaarheid van het gewas tegen meeldauw NVTL Studiedag 10 maart 2015 Jantineke Hofland-Zijlstra Inleiding Bovengrondse schimmels: Meeldauw, Botrytis, vruchtrotveroorzakers.

Nadere informatie

Workshop Beheersing meeldauw met slim licht (Gewasbeschermingsdag 8 maart 2011)

Workshop Beheersing meeldauw met slim licht (Gewasbeschermingsdag 8 maart 2011) Workshop Beheersing meeldauw met slim licht (Gewasbeschermingsdag 8 maart 2011) Jantineke Hofland-Zijlstra (Wageningen UR Glastuinbouw) Luc Stevens (PRI Bioscience & Plant Interactions) Met medewerking

Nadere informatie

HORTICOOP KENNIS EVENT GROENTEN. 23 September 2015 André van der Wurff en Jantineke Hofland-Zijlstra

HORTICOOP KENNIS EVENT GROENTEN. 23 September 2015 André van der Wurff en Jantineke Hofland-Zijlstra HORTICOOP KENNIS EVENT GROENTEN 23 September 2015 André van der Wurff en Jantineke Hofland-Zijlstra Visie Telen = Sturen 2 Sturen op generatief 3 Sturen op vegetatief 4 En... sturen op ziekte wering 5

Nadere informatie

Spint in komkommer. Gerben Messelink, Renata van Holstein-Saj & Eric de Groot. Rapport 229

Spint in komkommer. Gerben Messelink, Renata van Holstein-Saj & Eric de Groot. Rapport 229 Spint in komkommer Gerben Messelink, Renata van Holstein-Saj & Eric de Groot Rapport 229 Spint in komkommer Gerben Messelink, Renata van Holstein-Saj & Eric de Groot Wageningen UR Glastuinbouw, Wageningen

Nadere informatie

Sturen op bodemweerbaarheid door toediening van organische materialen

Sturen op bodemweerbaarheid door toediening van organische materialen Sturen op bodemweerbaarheid door toediening van organische materialen TKI-AF-15261 Privaat Publieke Samenwerking (PPS) 2016-2019 Joeke Postma, Mirjam Schilder, Peter Vreeburg, (Gera van Os), Johnny Visser,

Nadere informatie

Generalist predators, food web complexities and biological pest control in greenhouse crops Messelink, G.J.

Generalist predators, food web complexities and biological pest control in greenhouse crops Messelink, G.J. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Generalist predators, food web complexities and biological pest control in greenhouse crops Messelink, G.J. Link to publication Citation for published version (APA):

Nadere informatie

Bodemweerbaarheid, hoe krijgen we er grip op?

Bodemweerbaarheid, hoe krijgen we er grip op? Bodemweerbaarheid, hoe krijgen we er grip op? Gera van Os (Praktijkonderzoek Plant & Omgeving) Joeke Postma (Plant Research International) F/B biomass * Streptomyces ssrhizoc Lysobacter C/N ssstrept F

Nadere informatie

Bestrijding van trips in aubergine met roofmijten

Bestrijding van trips in aubergine met roofmijten Bestrijding van trips in aubergine met roofmijten Gerben Messelink & Eric de Groot Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Glastuinbouw Business Unit Glastuinbouw juni oktober 2005 2005 2005 Wageningen,

Nadere informatie

Bodemweerbaarheid & bodemleven

Bodemweerbaarheid & bodemleven Bodemweerbaarheid & bodemleven Joeke Postma, Mirjam Schilder, Johnny Visser 29-11-2018, CBAV - Putten Bodemweerbaarheid Ziektegevoelig Ziektewerend Een ziektewerende grond = grond waarin weinig of geen

Nadere informatie

21-$# 3*1-41/!"#$%&'"()*'")+,$-#.#-/'",0+1"

21-$# 3*1-41/!#$%&'()*')+,$-#.#-/',0+1 21-$# 3*1-41/!"#$%&'"()*'")+,$-#.#-/'",0+1" !"#$%$ &'"()"*$ +,)-./0$"1 MossKade: BlocCade: Naturalis-L: AQ10: Isonet-T: MO5Sport: Tegen mos en levermos Wondafdekking topfruit, rode bessen en druiven Biologisch

Nadere informatie

Organische stof: Impact op bodem en bodemleven

Organische stof: Impact op bodem en bodemleven Organische stof: Impact op bodem en bodemleven Aad Termorshuizen Gouden Gronden, 26 januari 2018, Aduard Even voorstellen Aad Termorshuizen Specialist bodemkwaliteit en plantenpathogenen 20 jaar als docent

Nadere informatie

Bestrijding van trips en kaswittevlieg met roofmijten in komkommer

Bestrijding van trips en kaswittevlieg met roofmijten in komkommer Bestrijding van trips en kaswittevlieg met roofmijten in komkommer Gerben Messelink, Sebastiaan van Steenpaal en Renata van Holstein? Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Business Unit Glastuinbouw

Nadere informatie

Plant weerbaarheid en het nieuwe telen. Dr. Kirsten Leiss Senior Onderzoeker Plantgezondheid Wageningen University & Research

Plant weerbaarheid en het nieuwe telen. Dr. Kirsten Leiss Senior Onderzoeker Plantgezondheid Wageningen University & Research Plant weerbaarheid en het nieuwe telen Dr. Kirsten Leiss Senior Onderzoeker Plantgezondheid Wageningen University & Research Weerbare plant Wat is een weerbare plant? Constitutieve weerbaarheid Weerbare

Nadere informatie

Bouwstenen voor een systeemaanpak voor tripsbestrijding

Bouwstenen voor een systeemaanpak voor tripsbestrijding Bouwstenen voor een systeemaanpak voor tripsbestrijding Anton van der Linden, Marieke van der Staaij, Amir Grosman, Chantal Bloemhard, Gerben Messelink, Informatiebijeenkomst 31 oktober 2013 PT project

Nadere informatie

Van gewasbescherming naar plantgezondheid

Van gewasbescherming naar plantgezondheid Plantgezondheid Helma Verberkt Van gewasbescherming naar plantgezondheid 22 januari 2015 Inhoud Ontwikkelingen Heretikettering Green Deal Groene Gewasbeschermingsmiddelen Schoner, Groener, Beter Geïntegreerde

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen in de sierteelt

Nieuwe ontwikkelingen in de sierteelt Nieuwe ontwikkelingen in de sierteelt Themadag Gewasgezondheid, Bleiswijk 8 maart 2012 Trends 2012 Woorden: Duurzaamheid! Weerbaarheid! Robuuste systemen! Nieuwe natuurlijke vijanden Spontaan Dit jaar

Nadere informatie

Natuurlijke ziekteonderdrukking in grondteelten: model, weerbaar telen en nieuwe substraten

Natuurlijke ziekteonderdrukking in grondteelten: model, weerbaar telen en nieuwe substraten Natuurlijke ziekteonderdrukking in grondteelten: model, weerbaar telen en nieuwe substraten André van der Wurff Wageningen UR Glastuinbouw Wageningen UR Glastuinbouw toont aan dat bodemweerbaarheid in

Nadere informatie

Azalea s telen met minder GBM: een utopie of ooit werkelijkheid?

Azalea s telen met minder GBM: een utopie of ooit werkelijkheid? Azalea s telen met minder GBM: een utopie of ooit werkelijkheid? Els Pauwels 1 Azalea s telen zonder chemische gewasbescherming? 2 Azalea s telen zonder chemische gewasbescherming? Is dit een utopie ja/nee?

Nadere informatie

Uitdaging gewasbescherming 21 e eeuw: Na 10,000 jaar selectie: Herstel weerbaarheid door bv: 8 principes van IPM

Uitdaging gewasbescherming 21 e eeuw: Na 10,000 jaar selectie: Herstel weerbaarheid door bv: 8 principes van IPM Geïntegreerde gewasbescherming en plaagbestrijding, maatschappelijke en wetenschappelijke ontwikkelingen van vergroening bestrijdingsmiddelen Willem Jan de Kogel Inleiding Maatschappelijke ontwikkelingen

Nadere informatie

Komkommerbontvirus en overdracht via insecten

Komkommerbontvirus en overdracht via insecten Komkommerbontvirus en overdracht via insecten Ineke Stijger, Roel Hamelink Rapport GTB-1275 2012 Wageningen, Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO) onderzoeksinstituut Wageningen UR Glastuinbouw.

Nadere informatie

Emissieloos Telen 2017 Update 31/07/2017 nummer 3

Emissieloos Telen 2017 Update 31/07/2017 nummer 3 Emissieloos Telen 217 Update 31/7/217 nummer 3 De overheid en de sector hebben afspraken gemaakt over het verminderen van de lozingen van drainwater, met als eindpunt een (nagenoeg) emissieloze glastuinbouw

Nadere informatie

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw,

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, 2000-2012 Indicator 30 maart 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Verbetering inzet Macrolophus pygmaeus in tomaat

Verbetering inzet Macrolophus pygmaeus in tomaat Verbetering inzet Macrolophus pygmaeus in tomaat Renata van HolsteinSaj en Gerben Messelink Wageningen UR Glastuinbouw, Bleiswijk Januari 2013 Rapport/Nota nummer 2013 Wageningen, Stichting Dienst Landbouwkundig

Nadere informatie

Komkommerbontvirus in komkommmer

Komkommerbontvirus in komkommmer Komkommerbontvirus in komkommmer Gewasbeschermingsdag voor adviseurs, 31 maart 2011 Ineke Stijger, Roel Hamelink, Daniel Ludeking, Wageningen UR Glastuinbouw Plantenvirussen algemeen Speciale en nauwe

Nadere informatie

Van gewasbescherming naar integrale aanpak plantgezondheid

Van gewasbescherming naar integrale aanpak plantgezondheid Van gewasbescherming naar integrale aanpak plantgezondheid Helma Verberkt Beleidsspecialist Gewasbescherming / Plantgezondheid LTO Glaskracht Nederland 4 december 2013 Ontwikkelingen op nationaal en Europees

Nadere informatie

Biologische plaagbestrijding in de glastuinbouw: wat werkt en wat niet?

Biologische plaagbestrijding in de glastuinbouw: wat werkt en wat niet? Biologische plaagbestrijding in de glastuinbouw: wat werkt en wat niet? Gerben Messelink, Juliette Pijnakker, Anton van der Linden, Amir Grosman en Pierre Ramakers, Wageningen UR Glastuinbouw High tech

Nadere informatie

LTO Glaskracht - Groene middelen 8 maart Rogier Doornbos Product Specialist

LTO Glaskracht - Groene middelen 8 maart Rogier Doornbos Product Specialist LTO Glaskracht - Groene middelen 8 maart 2018 Rogier Doornbos Product Specialist Waarom groene(re) middelen? Consumenten: Eten en voeding is gezondheid en je goed voelen dit staat in contrast met het gebruik

Nadere informatie

Biologische grondontsmetting met alternatieve grondstoffen ( bodemresetten ) in grondgebonden teelten.

Biologische grondontsmetting met alternatieve grondstoffen ( bodemresetten ) in grondgebonden teelten. Biologische grondontsmetting met alternatieve grondstoffen ( bodemresetten ) in grondgebonden teelten. Daniël Ludeking 1, André van der Wurff 1, Willemien Runia 2, Henk Meints 3, Marta Streminska 1 en

Nadere informatie

Duurzaam middelengebruik: een gezamenlijke opgave. Ernst van den Ende Algemeen Directeur Plant Sciences Group Wageningen UR

Duurzaam middelengebruik: een gezamenlijke opgave. Ernst van den Ende Algemeen Directeur Plant Sciences Group Wageningen UR Duurzaam middelengebruik: een gezamenlijke opgave Ernst van den Ende Algemeen Directeur Plant Sciences Group Wageningen UR Toenemende vraag naar voedsel Beschikbaarheid ongelijk verdeeld Malnutrition

Nadere informatie

VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST. ir. Koen Willekens

VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST. ir. Koen Willekens VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST ir. Koen Willekens INHOUD Compost en ziekteweerbaarheid Agro-ecosysteem Compost Compostthee Proeven met compost en compostthee

Nadere informatie

De brede kennisbasis van de Groene Genetica: van onderzoek naar perspectief. Gerco Angenent

De brede kennisbasis van de Groene Genetica: van onderzoek naar perspectief. Gerco Angenent De brede kennisbasis van de Groene Genetica: van onderzoek naar perspectief Gerco Angenent Onderzoek voor bedrijfsleven met een academisch karakter Publiek Private Samenwerking (PPS) exploitatie wetenschappelijke

Nadere informatie

Symbiont1.0. Tool voor biologische bodemkwaliteit. Daan Kuiper

Symbiont1.0. Tool voor biologische bodemkwaliteit. Daan Kuiper Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl Symbiont1.0 Tool voor biologische bodemkwaliteit Daan Kuiper Biologische bodem

Nadere informatie

Is het meten van plantweerbaarheid mogelijk? Luc Stevens, Theo van der Lee en Carolien Zijlstra, 9 december 2016

Is het meten van plantweerbaarheid mogelijk? Luc Stevens, Theo van der Lee en Carolien Zijlstra, 9 december 2016 Is het meten van plantweerbaarheid mogelijk? Luc Stevens, Theo van der Lee en Carolien Zijlstra, 9 december 2016 Is het meten van plantweerbaarheid mogelijk? Definities Wat is bekend uit onderzoek? Monitoring

Nadere informatie

Aandacht voor evenwicht in relatie tot plantgezondheid en weerbaarheid vanuit HNT

Aandacht voor evenwicht in relatie tot plantgezondheid en weerbaarheid vanuit HNT Aandacht voor evenwicht in relatie tot plantgezondheid en weerbaarheid vanuit HNT Vanuit HNT wordt met nieuwe aandacht gekeken naar het verband tussen de boven- en ondergrondse groeiomstandigheden, teeltsturing

Nadere informatie

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw,

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, 2012-2016 Indicator 16 januari 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Consultancy duurzaam gebruik van meeldauwmiddelen

Consultancy duurzaam gebruik van meeldauwmiddelen Consultancy duurzaam gebruik van meeldauwmiddelen DLV Plant Postbus 7001 6700 CA Wageningen Agro Business Park 65 6708 PV Wageningen T 0317 49 15 78 F 0317 46 04 00 In opdracht van: Begeleidende groep

Nadere informatie

Neveneffecten van chemische middelen op roofmijten in komkommer. Gerben Messelink, Sebastiaan van Steenpaal en Marc van Slooten

Neveneffecten van chemische middelen op roofmijten in komkommer. Gerben Messelink, Sebastiaan van Steenpaal en Marc van Slooten Neveneffecten van chemische middelen op roofmijten in komkommer Gerben Messelink, Sebastiaan van Steenpaal en Marc van Slooten Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Business Unit Glastuinbouw oktober

Nadere informatie

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw,

Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, 2000-2008 Indicator 4 oktober 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Meetmethoden bodemweerbaarheid Zoektocht naar betaalbare analyses voor de praktijk

Meetmethoden bodemweerbaarheid Zoektocht naar betaalbare analyses voor de praktijk Meetmethoden bodemweerbaarheid Zoektocht naar betaalbare analyses voor de praktijk Natasja Poot - Productmanager Bodemgezondheid 1 BLGG Huidige methoden Ontwikkeling nieuwe methoden BLGG Huidige methoden

Nadere informatie

Themadag Exoten, 2 december

Themadag Exoten, 2 december OPENHEID maakt KWETSBAAR Rob Leewis NCB Naturalis OF BIOLOGISCHE WEERSTAND??? STEL JEZELF OPEN OP EN JE WORDT KWETSBAAR CONCLUSIE: DAT MOET JE DUS ALLEEN DOEN ALS JE STERK (WEERBAAR) BENT Themadag Werkgroep

Nadere informatie

Ketenbenadering voor verlaging milieu-impact sierteelt ( )

Ketenbenadering voor verlaging milieu-impact sierteelt ( ) Ketenbenadering voor verlaging milieu-impact sierteelt (15-5-2019) World Horti Center Onderzoeksfaciliteiten Demokwekerij Westland Onderdeel van Proeftuin Zwaagdijk 2 onderzoeklocaties in het Westland

Nadere informatie

Continuering geïntegreerde bestrijding insectenplagen over teeltwisselingen heen

Continuering geïntegreerde bestrijding insectenplagen over teeltwisselingen heen Continuering geïntegreerde bestrijding insectenplagen over teeltwisselingen heen Gerben Messelink, Sebastiaan van Steenpaal, Wim van Wensveen en Pierre Ramakers Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V.

Nadere informatie

De bodem leeft! Hoe draagt bodemleven bij aan een weerbare bodem bij de teelt van gewassen?

De bodem leeft! Hoe draagt bodemleven bij aan een weerbare bodem bij de teelt van gewassen? De bodem leeft! Hoe draagt bodemleven bij aan een weerbare bodem bij de teelt van gewassen? Joeke Postma Wageningen Plant Research PPS Duurzame Bodem Biobeurs, 19 januari 2017 Bodemleven - functies Omzetten

Nadere informatie

Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit)

Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit) Weerbaarheid Wietse de Boer NIOO-KNAW (Microbiële Ecologie) WUR (Bodemkwaliteit) E-mail:w.deboer@nioo.knaw.nl Ziekteverwekkers Actoren Activiteit / Mechanisme Gevolg Duur Ziekteverwekkers Indringers Verstoring

Nadere informatie

Tripsen. Tripsen TRIPSEN GEÏNTEGREERDE TRIPSBEHEERSING MET MICRO- EN MACRO-ORGANISMEN. Inagro 4/03/2016. Thysanoptera (franjevleugeligen)

Tripsen. Tripsen TRIPSEN GEÏNTEGREERDE TRIPSBEHEERSING MET MICRO- EN MACRO-ORGANISMEN. Inagro 4/03/2016. Thysanoptera (franjevleugeligen) Inagro 4/3/216 GEÏNTEGREERDE TRIPSBEHEERSING MET MICRO- EN MACRO-ORGANISMEN Jochen Hanssens Inagro 4/3/216 Studienamiddag gewasbescherming in glasgroenten en aardbei TRIPSEN Tripsen Thysanoptera (franjevleugeligen)

Nadere informatie

Nieuwe technieken die oude overbodig maken?

Nieuwe technieken die oude overbodig maken? Nieuwe technieken die oude overbodig maken? FES Fyto Symposium 22 juni 21 Dr. Piet M. Boonekamp Plant Research International Voor welke organismen Identificatie/Detectie? Diagnostiek is weten waar het

Nadere informatie

Ontwikkelingen schurftherkenning fruit. Jan van de Zande, Jan Meuleman, Marcel Wenneker

Ontwikkelingen schurftherkenning fruit. Jan van de Zande, Jan Meuleman, Marcel Wenneker Ontwikkelingen schurftherkenning fruit Jan van de Zande, Jan Meuleman, Marcel Wenneker ISAFruit Crop Adapted Spray Application identificatie van PROBLEEM CHS Crop Health Sensor identificatie van DOEL CIS

Nadere informatie

Teeltwisseling en komkommerbontvirus

Teeltwisseling en komkommerbontvirus Teeltwisseling en komkommerbontvirus Hygiënemaatregelen ook voor andere pathogenen 30 oktober 2013, Ineke Stijger Ken je vijanden Herkenning en verspreidingswijze Problemen in de komkommerteelt door: Komkommerbontvirus

Nadere informatie

eind jaren 40 Opkomst synthetische insecticiden verdringt de toepassing van sluipwespen.

eind jaren 40 Opkomst synthetische insecticiden verdringt de toepassing van sluipwespen. De Russische microbioloog en Nobelprijs winnaar Ilja Metchnikoff past als eerste een schimmel toe tegen keverplagen in de graanteelt. 1884 1888 Australische lieveheersbeestjes en parasitaire vliegen geïntroduceerd

Nadere informatie

Invloed van licht op gewasgezondheid

Invloed van licht op gewasgezondheid Invloed van licht op gewasgezondheid Workshop Plantgezondheid Event 2019 11-4-2019, Marjolein Kruidhof Invloed licht op gewasgezondheid Introductie Rol van licht in systeemaanpak gewasgezondheid Invloed

Nadere informatie

Nieuwe uitzet strategiën van bodemroofmijten. Amir Grosman, Gerben Messelink, Eric de Groot Wageningen UR Glastuinbouw

Nieuwe uitzet strategiën van bodemroofmijten. Amir Grosman, Gerben Messelink, Eric de Groot Wageningen UR Glastuinbouw Nieuwe uitzet strategiën van bodemroofmijten Amir Grosman, Gerben Messelink, Eric de Groot Wageningen UR Glastuinbouw Nieuwe uitzetstrategie van bodemroofmijten voor effectiever bestrijding van bodemplagen

Nadere informatie

Precisie in de kas. meer sensoren, meer analyse, lokaal reageren

Precisie in de kas. meer sensoren, meer analyse, lokaal reageren Precisie in de kas meer sensoren, meer analyse, lokaal reageren Peter van Weel, Wageningen UR Glastuinbouw Eldert van Henten, WU Agrarische bedrijfstechnologie Ontwikkelingen in de glastuinbouw Overschakeling

Nadere informatie

Actieve stof: Fluopyram

Actieve stof: Fluopyram Luna PRIVILEGE Productinformatie en een botrytisproef Plantgezondheidsdag Jan Hulst Bayer CropScience Actieve stof: Fluopyram Copyright 2013 J. Hulst Bayer CropScience, Mijdrecht Fluopyram biologische

Nadere informatie

Microleven in de waterstromen op uw bedrijf. Jan Hardeman Accountmanager Horticulture

Microleven in de waterstromen op uw bedrijf. Jan Hardeman Accountmanager Horticulture Microleven in de waterstromen op uw bedrijf Jan Hardeman Accountmanager Horticulture Monitoren microleven 2018: lozen na zuiveren 2027: 0% lozen Middelengebruik onder druk + zuiveringsplicht: CHECK wat

Nadere informatie

Kwantitatieve toets voor Agrobacterium rhizogenes

Kwantitatieve toets voor Agrobacterium rhizogenes Kwantitatieve toets voor Agrobacterium rhizogenes 20 juli 2012 Kwantitatieve toets voor Agrobacterium rhizogenes Opdrachtgever: Looptijd project: september 2011 maart 2012 COLOFON: Contactpersoon: Adriaan

Nadere informatie

MONITORING EN BIOLOGISCHE BESTRIJDING IN AARDBEI. Eline Braet Inagro 16 januari 2018

MONITORING EN BIOLOGISCHE BESTRIJDING IN AARDBEI. Eline Braet Inagro 16 januari 2018 MONITORING EN BIOLOGISCHE BESTRIJDING IN AARDBEI Eline Braet Inagro 16 januari 2018 Inleiding Overzicht van plagen en nuttigen Monitoringstechnieken Praktijkvoorbeelden 2 Inleiding Aardbei is een diverse

Nadere informatie

Weerbaar telen. Wat zijn de instrumenten?

Weerbaar telen. Wat zijn de instrumenten? Weerbaar telen. Wat zijn de instrumenten? INHOUD PRESENTATIE 1. Indeling type producten biostimulatoren en andere producten die we op het gewas toepassen 2. Natuurlijke bodemweerbaarheid: relevantie organische

Nadere informatie

VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST. ir. Koen Willekens INHOUD

VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST. ir. Koen Willekens INHOUD VERHOGING ZIEKTEWEERBAARHEID IN LAND- EN TUINBOUWGEWASSEN DOOR GEBRUIK VAN COMPOST ir. Koen Willekens INHOUD Compost en ziekteweerbaarheid Agro-ecosysteem Compost Compostthee Proeven met compost en compostthee

Nadere informatie

Bijeenkomst PN DA. Hans Smeets. Adviseur DLV plant BV

Bijeenkomst PN DA. Hans Smeets. Adviseur DLV plant BV Bijeenkomst PN DA Jongenelen oktober 2013 Hans Smeets. Adviseur DLV plant BV Waarom een grondanalyse? Inzicht krijgen in de beschikbare voeding voor de plant; Hoofdelementen; Sporenelementen; ph van de

Nadere informatie

Invloed van licht op gewasgezondheid en bestuivers

Invloed van licht op gewasgezondheid en bestuivers Invloed van licht op gewasgezondheid en bestuivers Workshop Plantgezondheid Event 2019 21-3-2019, Marjolein Kruidhof & Jolanda Tom Overzicht workshop Invloed van licht op bestuivers (Jolanda Tom) Invloed

Nadere informatie

Beheer van bodemweerbaarheid

Beheer van bodemweerbaarheid Beheer van bodemweerbaarheid Jan van der Bent Wim van den Berg Jaap Bloem Monique Hospers Gerard Korthals Jan Lamers Leendert Molendijk Els Nijhuis Gera van Os Leo van Overbeek Joeke Postma Mirjam Schilder

Nadere informatie

Productschap Tuinbouw Met Minder Meer. Helma Verberkt 26 juni 2012 Landelijke dag Roos

Productschap Tuinbouw Met Minder Meer. Helma Verberkt 26 juni 2012 Landelijke dag Roos Productschap Tuinbouw Met Minder Meer Helma Verberkt 26 juni 2012 Landelijke dag Roos Nieuwe werkwijze en programmering Productschap Tuinbouw 6 programma s Ondernemingsplatforms (OP) Commissie Voedingstuinbouw

Nadere informatie

Biosfeer havo 5 BIOSFEER HAVO 5 MH.indd :36

Biosfeer havo 5 BIOSFEER HAVO 5 MH.indd :36 Biosfeer havo 5 De wereld waarin wij en andere organismen leven, heet de biosfeer. De mens leeft maar in een klein gedeelte ervan, maar overal in deze biosfeer leven microben. Zij zijn onmisbaar voor het

Nadere informatie

Potentie van de sluipwesp Euplectrus phthorimaeae voor de bestrijding van Turkse uil

Potentie van de sluipwesp Euplectrus phthorimaeae voor de bestrijding van Turkse uil Potentie van de sluipwesp Euplectrus phthorimaeae voor de bestrijding van Turkse uil Joop Woelke Dit onderzoek is in opdracht van Glastuinbouw Nederland (projectnummer PT 15138.39) en uitgevoerd door de

Nadere informatie

Nieuwe methoden in Plantversterking tegen Ondergrondse Ziekten en Plagen

Nieuwe methoden in Plantversterking tegen Ondergrondse Ziekten en Plagen Nieuwe methoden in Plantversterking tegen Ondergrondse Ziekten en Plagen Gebruik van lokaal aanwezige antagonisten uit groeisubstraat en plant A.W.G. van der Wurff, M.A. Streminska, F.A. de Boer, E. Bruyant

Nadere informatie

Wat kunnen biologische preparaten betekenen in je IPM strategie?

Wat kunnen biologische preparaten betekenen in je IPM strategie? Wat kunnen biologische preparaten betekenen in je IPM strategie? Bodemweerbaarheid en biologische bestrijding dr. ir. Soraya França Senior Researcher Biobest Group - R&D Microbials 15-02-2019 9 January

Nadere informatie

Geeft bodemziekten geen ruimte!

Geeft bodemziekten geen ruimte! Geeft bodemziekten geen ruimte! Een gezonde plant begint bij een gezond wortelstelsel Trianum is een nieuw middel dat de wortels van tal van gewassen versterkt en beschermt tegen ziekten als Fusarium,

Nadere informatie

Komkommerbontvirus in komkommmer

Komkommerbontvirus in komkommmer Komkommerbontvirus in komkommmer Informatieavond Horticoop, 25 oktober 2010 Daniël Ludeking/Ineke Stijger, Wageningen UR Glastuinbouw Plantenvirussen algemeen Speciale en nauwe relatie tussen virus en

Nadere informatie