4,8. Boekverslag door A woorden 1 december keer beoordeeld. Psychologische roman Eerste uitgave 2009 Nederlands.

Transcriptie

1 Boekverslag door A woorden 1 december ,8 15 keer beoordeeld Auteur Herman Koch Genre Psychologische roman Eerste uitgave 2009 Vak Nederlands Primaire gegevens Herman Koch, Het Diner, Anthos, Amsterdam, januari 2009 Titelverklaring Als je de titel van het boek bekijkt, krijg je al een indruk waar het boek over zal gaan: namelijk over een diner. Dit klopt ook, want als je begint met lezen zal je merken dat bijna het hele verhaal zich afspeelt tijdens een diner, waar belangrijke beslissingen genomen moeten worden over de toekomst van hun kinderen. Dit is waarschijnlijk de reden waarom Herman Koch het boek zo heeft genoemd. Mottoverklaring Het motto van dit boek is: Reservoir Dogs, Quinten Tarantino Nice guy Eddie: C mon, throw it in a buck. Mr Pink: Uh-huh. I don t tip. Nice guy Eddie: Whaddaya mean, you don t tip? Mr Pink: I don t believe in it. Het motto gaat over een fooi geven, en is afkomstig uit een film. Ik denk dat dit motto een indruk geeft van het thema en duidelijk maakt dat het om een diner gaat. De film waaruit het afkomstig is, is een misdaadfilm. In deze film bespreken criminelen een roof in een café, in het boek wordt ook iets belangrijks besproken in een restaurant. Ook is er een van de criminelen die de anderen wil verraden. In het boek is ook een verrader, namelijk Beau. Biografie van de schrijver De schrijver van deze roman is Herman Koch. Hij is geboren in 1953 in Arnhem en vooral bekend als televisiemaker en schrijver. Hij acteerde in het programma Jiskefet en brak als schrijver door met het schrijven van Het diner. Hij schreef al eerder boeken onder de naam Menno Voorhof. Herman Koch heeft in Amsterdam op het Montessori Lyceum gezeten, maar is daarvan af gestuurd. Hij heeft toen in Russisch gestudeerd en in Finland gewoond. Hij is Pagina 1 van 7

2 daarna begonnen met acteren en schrijven. Hij is nu getrouwd met Amalia en hij heeft een zoon Pablo. Als schrijver heeft hij een aantal prijzen gewonnen, zoals de NS publieksprijs (2009). Ook heeft hij een keer het Groot Dictee der Nederlandse Taal geschreven. Verwachtingen Voor ik begon met lezen had ik het boek als een erg spannend en goed boek verwacht, omdat het over een moord gaat en omdat het prijzen heeft gewonnen. Toen ik de achterkant las werd dit gevoel versterkt door de recensies die daarop te lezen waren. Uiteindelijk was het niet helemaal zoals ik verwacht had, mede doordat het op een hele andere manier was geschreven dan ik had verwacht en het niet een detective o.i.d. was. Samenvatting Op een avond gaan Paul, Claire, Serge en Babette uit eten. Dit is niet zomaar een etentje, nee, het heeft een speciale reden. Ze moeten namelijk praten. Hun kinderen hebben samen een gruwelijk misdrijf gepleegd en daarover moeten nodig beslissingen genomen worden. De avond begint rustig. Claire en Paul zijn al in het restaurant en op een gegeven moment arriveren Babette en Serge ook. Ze beginnen met hun aperitief en kletsen een beetje over koetjes en kalfjes. Als ze bijna aan het hoofdgerecht toe zijn wordt het Babette even te veel en gaat ze even weg, gevolgd door Claire. Intussen is het hoofdgerecht er al en Paul vindt het allemaal wat lang duren. Hij gaat op zoek naar Claire en Babette, maar op dat moment gaat de mobiel van Michel af die nog in zijn zak zit. Michel vraagt zich af wat zijn vader met zijn mobiel doet en besluit dat hij hem komt halen. Terwijl Paul op Michel wacht bekijkt hij de filmpjes van de gruwelijke moord die zijn zoon en neef plegen op een onschuldige zwerver. Wanneer Michel arriveert, vraagt zijn vader naar de videobeelden. Michel vertelt hem dan dat hij wordt gechanteerd door Beau, de geadopteerde zoon van Serge en Babette. Als Michel naar huis is gaat Paul weer terug naar het restaurant war ze zo langzamerhand al aan het nagerecht beginnen. Tijdens het nagerecht komt uiteindelijk de moord ter sprake, waar ze de hele avond al omheen hadden gedraaid. Paul, Claire en Babette zijn het niet met Serge eens over de oplossing. Hij is namelijk van plan zich terug te trekken als lijsttrekker. Hij wil de zoons aangeven omdat hij en Rick niet zouden kunnen leven met het feit dat ze ongestraft met een moord wegkomen. Babette wil absoluut niet dat hij zich terugtrekt, maar Serge heeft zijn laatste persconferentie al gepland. Babette vraagt Paul om Serge te stoppen, maar dat lijkt Claire niet verstandig. Het lijkt haar beter om Serge zelf tegen te houden, omdat Paul al eerder geweld heeft gebruikt. Claire doet dat ook, ze verwond Serge terwijl ze nog koffie drinken in het café tegenover het restaurant. Hij wordt afgevoerd naar het ziekenhuis en kan zijn persconferentie niet houden, waardoor niet bekend wordt dat de zoons de moord hebben gepleegd. Om af te kunnen rekenen met Beau, die Michel chanteert, hebben Claire en Michel al een plan bedacht. Michel had toestemming om af te rekenen met Beau, zodat ze van hem geen last meer zouden hebben. Zo is Beau nooit meer teruggekomen en zijn de daders van de moord niet bekend. Thema en motieven In het boek komen verschillende thema s voor. Een voorbeeld van een belangrijk thema in het boek is loyaliteit van ouders naar hun kind. De ouders van Michel staan namelijk voor een belangrijke keuze, waarvan de consequenties veel invloed op de toekomst van hun kind zouden hebben. Ze moeten namelijk kiezen tussen het aangeven de misdaad van hun zoon en neef, of het verzwijgen ervan en gewoon verder leven alsof er niets is gebeurd. De grote Pagina 2 van 7

3 vraag is dus in hoeverre de ouders hun kinderen moeten beschermen als deze iets ergs hebben gedaan. Een ander thema is familiegeheimen. Doordat de ouders van Michel ervoor kiezen de misdaad niet aan te geven en alles te verzwijgen hebben ze een groot familiegeheim. Ook weten alleen Michel en zijn ouders van de verwijding van Beau, wat dus ook een familiegeheim is. Zo is denk ik de belangrijkste boodschap in dit boek. In het boek zijn een aantal patronen te ontdekken. Zo is het opgebouwd uit verschillende delen, elk deel is een onderdeel van een diner. Zo heb je bijvoorbeeld een stuk over het voorgerecht, over het hoofdgerecht en is er een stuk over de fooi. Ook is er een patroon te ontdekken in de inhoud van het verhaal. Je begint zonder te weten wat er is gebeurd, daarna krijg je een vermoeden door informatie die je ontdekt en in het hoofdgerecht kom je erachter wat de jongens hebben gedaan. Daarna wordt er gediscussieerd over de mogelijke oplossingen en aan het einde is die, niet helemaal unaniem, gevonden. Ook is er een patroon te ontdekken in de flashbacks. Zo is elke flashback in een geheel andere omgeving en in elke flashback krijg je informatie over het gedrag van Paul. Je komt erachter dat er psychisch gezien toch iets niet helemaal in orde is. Zo gebruikt hij erg veel geweld tijdens de flashbacks. Personages De personages van dit verhaal zijn goed neergezet, waardoor je goed met ze mee kunt leven. Zo is een van deze personages Paul. Hij is de hoofdpersoon in dit verhaal en je ziet het vanuit zijn perspectief. Paul is een karakter van ongeveer veertig jaar oud. In het begin wordt hij neergezet als een vrij normale man die helemaal geen zin heeft in een etentje, zoals ieder ander wel zou kunnen hebben. Langzamerhand leer je hem steeds beter kennen en kom je erachter dat hij helemaal niet zo normaal is. Hij gebruikt veel geweld en denkt over dingen op een manier zoals de meeste andere mensen niet doen. Je gaat langzamerhand anders tegen hem aankijken door zijn aparte gedrag dat zo langzamerhand steeds erger wordt. Persoonlijk leefde ik aan het einde van het boek minder met hem mee en kon ik me minder goed in hem verplaatsen, wat hem wel een interessant personage maakte. Je komt niet erg veel over zijn uiterlijk te weten. Claire is een ander karakter en ze is in het boek de vrouw van Paul. Ze is ook mee uit eten en helpt met het nemen van belangrijke beslissingen. Eigenlijk heeft ze zelf al een oplossing bedacht, want ze heeft namelijk een plan samen met haar zoon Michel. Wat ze gaat doen is geheim voor Paul, maar ze heeft nog meer geheimen voor hem. Volgens Paul is Claire erg slim. Ze kennen elkaar door en door en weten precies op wat voor momenten ze elkaar aan moeten kijken en dat soort dingen. Verder weet je niet zo veel over haar uiterlijk. Claire en Paul hebben een zoon van 15 jaar. Zijn naam is Michel en hij is enig kind. Hij is ook een karakter en lijkt volgens anderen erg op zijn vader en hij heeft ook een redelijk normale band met hem. Ze accepteren elkaar zoals ze zijn. Hij lijkt niet alleen qua uiterlijk op Paul, maar hun persoonlijkheden lijken ook erg op elkaar. Zo kom je er langzamerhand ook achter dat hij net als zijn vader psychisch niet helemaal in orde is. Hij gebruikt, net als zijn vader, ook geweld. Zo heeft hij een dakloze op gruwelijke wijze om het leven gebracht. Dit is dan gelijk ook de reden voor het diner. Zelf is Michel daarbij niet aanwezig. Wel aanwezig bij het diner is Serge. Serge is ook een karakter. Hij is de broer van Paul. Hij is lijsttrekker bij een politieke partij, maar wil daar van af zien door het misdrijf dat zijn zoon samen met de zoon van Paul en Claire heeft gepleegd. Hier zijn Claire, Paul en Babette het niet mee eens. Paul is het überhaupt niet vaak eens met zijn broer. Ze Pagina 3 van 7

4 zijn erg verschillend en waren dat vroeger ook al. Zo merk je dat Paul zich flink aan hem kan ergeren om de kleinste dingen, bijvoorbeeld aan de manier waarop Serge zich gedraagt als hij trek heeft. Dit verbetert hun band niet bepaald en zorgt voor een beetje een ongemakkelijke sfeer tijdens het etentje. Een ander karakter is Babette, de vrouw van Paul. Over haar kom je niet erg veel te weten, aangezien zij een bijfiguur is. Wel weet je dat ze het de laatste tijd niet eens is met haar man en dat ze daardoor vaak overstuur is. Babette en Paul hebben drie kinderen. Een daarvan is Valerie, maar over haar kom je niets te weten. Hun biologische zoon heet Rick. Hij is van Michels leeftijd en heeft samen met hem de moord gepleegd. Over zijn karakter kom je niet erg veel te weten. Wel kom je er achter dat hij, in tegenstelling tot Michel, niet zo kunnen leven met het feit dat hij een moord heeft gepleegd en daarmee is weggekomen. Althans, op die manier praat Serge over zijn zoon. Serge en Babette hebben ook een zoon geadopteerd uit Burkina Faso. Zijn naar is Beau, maar Michel en Rick noemen hem Faso. Dit vindt Babette maar niets, want ze wil ervoor zorgen dat hij net zo wordt behandeld als haar andere kinderen. Beau komt in het begin over als iemand die vrij normaal en aardig is. Eigenlijk is hij dat helemaal niet. Je komt er namelijk achter dat hij Michel afperst met videobeelden van de moord. Hierdoor veranderde mijn kijk op hem erg, omdat ik dit niet achter hem had gezocht. Dit was denk ik ook de bedoeling. Aan het einde van het boek verdwijnt Beau. Michel komt thuis met bloed aan zijn handen en Claire had tegen hem gezegd dat Michel moest doen wat hem het beste leek. Hierdoor vermoed ik dat Michel Beau heeft vermoord, omdat hij door hem gechanteerd werd met de videobeelden. Perspectief en verteller Dit boek is geschreven vanuit het ik-perspectief en de ik-verteller. Dit merk je al snel. De eerste zinnen in het boek zijn dan ook: We gingen eten in het restaurant. Ik ga niet zeggen welk restaurant, want dan zit het er de volgende keer waarschijnlijk vol met mensen die komen kijken of wij er ook weer zijn. Serge had gereserveerd. Dat doet híj altijd, reserveren. Je ziet dat uit de eerste zin van dit citaat al blijkt dat het vanuit het ik-perspectief wordt verteld. Ook zijn er geen aanhalingstekens gebruikt, dus wordt hier niet iets geciteerd door een onzichtbare verteller. Het verhaal wordt gezien vanuit het perspectief van Paul. Je kijkt als het ware mee over zijn schouders en komt te weten hoe hij over bepaalde dingen denkt. Je leert hem zo langzamerhand beter kennen, maar in het begin weet hij meer dan jij. Hij weet al waarover ze het moeten hebben tijdens het diner, hij weet al wat Michel heeft gedaan en ook weet hij wat er te zien is op de videobeelden die hij ziet op het mobieltje van zijn zoon Michel. Doordat jij dit nog niet weet in het begin wordt je nieuwsgierig gemaakt en wil je dus graag verder lezen. Ook wordt zo spanning opgebouwd, omdat je weet dat ze iets ergs hebben gedaan, maar je weet nog niet wat het nou precies is. Dit kom je in het hoofdgerecht te weten. Ook leer je op deze manier Paul beter kennen dan je had gedaan als het verhaal vanuit een ander perspectief was geschreven. Doordat in dit boek gebruik is gemaakt van een ik-perspectief ga je ook meeleven met Paul. Hij doet gelijk verslag van gebeurtenissen en je komt te weten wat hij denkt en wat hij van anderen vindt. Je komt niet precies te weten wat anderen van hem vinden. Ook heeft het effect op de spanningsopbouw van het verhaal, zoals ik hierboven al kort had beschreven. Pagina 4 van 7

5 Tijd Omdat het boek zich afspeelt tijdens een diner op een avond en nog een klein stukje erna lopen de verteltijd en de vertelde tijde redelijk gelijk. Er verstrijkt tijdens het boek niet heel veel tijd waardoor de leestijd dus ongeveer even lang is als de hoeveelheid tijd die in het verhaal verstrijkt. Deze roman is geschreven met een niet-chronologische vertelstructuur. Er komen namelijk flashbacks naar gebeurtenissen die in het verleden plaats hebben gevonden verwijzen. De flashbacks zijn soms wel een heel hoofdstuk lang. De flashbacks die voorkomen in dit verhaal verklaren en verhullen steeds meer over de persoonlijkheid van Paul. Zo kom je er in de flashbacks achter dat hij psychisch niet helemaal in orde is, doordat in de flashbacks steeds situaties voorkomen waarin Paul geweld gebruikt. Zo viel hij een keer een directeur van de school van zijn zoon aan en bedreigde hij eens een fietsenmaker. Door deze flashbacks krijg je inzicht in de gedachtes van Paul en leer je hem dus steeds beter kennen. Het kan zo zijn dat je hierdoor anders tegen hem aan gaat kijken. Er zijn minder flashforwards dan flashbacks, maar je krijgt wel een vermoeden over de beslissingen die genomen zullen worden. Zelf had ik verwacht dat Serge en Paul hun zoons aan zouden gaan geven, wat uiteindelijk niet bleek te kloppen. Dit zorgde voor een verrassende wending bij mij waardoor ik het wel een interessante beslissing vond. Soms zijn er in het verhaal wel tijdverdichtingen, zo dat niet alles beschreven hoeft te worden. Wel zijn er minder tijdverdichtingen in dit boek dan in boeken die een langere vertelde tijd hebben. Ook zijn er een aantal tijdsprongen, soms tussen de hoofdstukken door. Deze zijn er net als de tijdverdichtingen niet heel erg veel. Het is zeker geen discontinue roman. Wat wel heel erg opviel bij het lezen van dit boek was de hoeveelheid tijdverdichtingen. Er werd op verschillende stukken heel lang over iets kleins gepraat. Meestal waren dit de gedachtes van Paul die dan duidelijk gemaakt werden. Zo gaat het bijvoorbeeld erg lang over de manier waarop de gerant de gerechten aanwijst en beschrijft. Zo krijg je informatie over de hoofdpersoon en wordt het interessanter. Op sommige stukken zorgde dit ook voor spanning. Ruimte Bijna het hele verhaal speelt zich af tijdens het diner. Dit vindt dus plaats in een restaurant. Niet zomaar een restaurant, een heel erg duur restaurant. De twee gezinnen werden er als een soort van Koninklijke familie opgevangen en behandeld. Paul en Claire vonden dit geen fijne omgeving, zij zaten liever in het café aan de overkant van de straat. Het restaurant was vol, het was een restaurant dat je al wel drie maanden van tevoren moet reserveren om er een keer te kunnen eten. Het was er dus ook best rumoerig, wat een perfecte sfeer gaf bij het diner dat ze hadden. Zo konden ze goed over de toekomst van hun kinderen overleggen. Verder weet je niet precies hoe het eruit ziet. Wel heb ik kunnen ontdekken dat er een groot raam, of een glazen want aanwezig was, waardoor Paul tijdens het eten naar buiten kon kijken. Hij had uitzicht op de tuin naast het restaurant. Ook beschreef Paul de toiletten. Deze waren erg luxe. In het parkje vlak bij het restaurant vindt een belangrijk gesprek plaats tussen Michel en zijn vader. Ik denk dat de schrijver deze plek heeft gekozen om de sfeer te bepalen. Doordat het s avonds in een parkje plaatsvind wordt het Pagina 5 van 7

6 spannender en krijg je het gevoel dat dit een belangrijk stuk is. Ik denk dat Herman Koch het luxe restaurant als omgeving heeft gekozen omdat dit een typische plek is waar een lijsttrekker zou gaan eten met familie of vrienden. Dit maakt het realistischer. Ook maakt de omgeving het hele tafereel herkenbaar en mensen kunnen zich de omgeving goed voorstellen. Zo beschrijft goed hoe het geroezemoes harder of juist zachter wordt op belangrijke momenten, wat de sfeer en het doel van het etentje duidelijk maakt. Verder spelen de flashbacks zich af op een hele andere locatie. Zo wordt het denk ik niet te eentonig en snap je beter dat het flashbacks zijn naar een belangrijke gebeurtenis die de persoonlijkheid van Paul verklaard. Stijl De stijl waarin het boek is geschreven is volgens mij best typerend voor Herman Koch. Ik heb geen andere boeken van hem gelezen, maar ik weet dat hij in Jiskefet heeft geacteerd. Ik denk dat de manier waarop hij dit boek schrijft overeen komt met de manier van het programma. Zo wordt op sommige momenten op dezelfde satirische, cynische manier over dingen gepraat. Een voorbeeld hiervan is de manier waarop de gerant het eten beschrijft en wat Paul daar dan van denkt. Dit maakte sommige stukken in het boek grappig. Verder is het boek niet geschreven in hele lange zinnen, maar de zinnen zijn ook niet kort. Ik denk dat de lengte van de zinnen vrij normaal was, waardoor het niet heel erg moeilijk te lezen was. Ook denk ik dat de woordkeuze niet heel ingewikkeld was. Soms kwamen er tussendoor wel lastigere woorden, maar je begreep het boek wel gewoon. Ook vond ik soms de woordkeuze grappig. Zo wordt Serge een keer een egocentrische klootzak genoemd. Doordat dit scheldwoord niet erg voordehand liggend was vond ik het wel een grappig effect geven. Ook is dat me goed bijgebleven tijdens het lezen, dus vond ik het onbewust ook interessant. De schrijver gebruikt niet zo veel archaïsmen, en ook niet zo veel neologismen. Wel is het woordgebruik actueel. De schrijver gebruikt in zijn beschrijvingen redelijk veel bijvoeglijke naamwoorden, zodat sommige dingen duidelijker of interessanter worden. Dan is het niet meer zo oppervlakkig. De dialogen in het boek zijn levendig. Wat er tijdens het diner wordt verteld vind ik allemaal best levendig, ik vond het is niet erg voorspelbaar. De omschrijvingen die de schrijver van de ruimte geeft waren soms wel uitgebreid. Dit zorgde weer voor tijdverdichting en dus op sommige momenten voor spanning. Dit was denk ik het geval bij de ontmoeting van Michel en Paul in het parkje bij het restaurant. Ook was de beschrijving van de toiletten redelijk uitgebreid. Waardering Voor het lezen van het boek had ik echt een misdaadroman verwacht. In ieder geval iets dat wat meer op een detective leek. Dit bleek al snel niet het geval te zijn. In het begin vond ik dat wel jammer, want ik dacht dat het boek daardoor saai zou worden. Uiteindelijk vond ik het boek niet saai. Ik denk dat dit komt door de manier waarop het is geschreven. De woordkeuze van de schrijver vond ik daarom ook erg gepast, want dat maakte sommige stukjes leuk om te lezen. Zo vond ik het deel waarin de gerant het eten beschrijft, en Paul zich verschrikkelijk ergert erg grappig om te lezen. Ik kon me op dat moment goed in hem verplaatsen. Ik denk dat dat ook een reden is waarom ik het uiteindelijk geen saai boek vond. Pagina 6 van 7

7 De inhoud van het boek vond ik minder boeiend. Dit komt denk ik doordat ik zelf geen kinderen heb, en ik dus niet zou weten in hoeverre je moet gaan met de bescherming van je kind. Ik heb daar namelijk geen idee van. Ik vond dat de gebeurtenissen en personages geloofwaardig overkwamen. Ik vond het verhaal erg onwaarschijnlijk en kon me niet voorstellen hoe Paul op een bepaalde manier over sommige dingen kan denken, maar doordat de schrijver alles toch op een of andere manier herkenbaar over heeft laten komen vond ik alles wel geloofwaardig. Uiteindelijk vond ik dit dus opzich wel een leuk boek, ondanks dat ik het erg anders had verwacht. Dit komt vooral door de manier waarop het is geschreven. Hier volgt een voorbeeld van een stukje dat ik leuk vond in het boek: Weet je wat me vandaag nou weer is overkomen? Zo stom, dat heb ik weer! Je weet toch hoe gek ik wordt van dat krampachtige etiquettegedoe met die wijnflessen? Nou, vanavond liep het weer helemaal verkeerd. Dat zou nog tot daaraantoe zijn, maar weet je bij wie? De vriendin of het vriendje zou naar het losgeschudde haar kijken en Nee, geen idee. Bij wie? zeggen. Voor het maximale effect zou het meisje een korte stilte laten vallen. Bij Serge Lohman! Ik vind dat Herman Koch dit soort situaties op een erg realistische manier op papier weet te zetten, waardoor het op een of andere manier heel erg herkenbaar is, ook al heb ik geen moeite met het krampachtige etiquettegedoe. Dat maakt het leuk om dit boek te lezen. Pagina 7 van 7