Van integratiebeleid naar samenlevingsbeleid

Transcriptie

1 Godfried Engbersen Van integratiebeleid naar samenlevingsbeleid Beleidsuitdagingen van de nieuwe verscheidenheid VNG bijeenkomst Diversiteit door migratie, Nieuwegein, 10 december 2018

2 Project migratiediversiteit

3 Nederland wordt steeds diverser 20e eeuw: grote groepen uit klein aantal landen Indonesië, Suriname, Antillen Turkije, Marokko 21e eeuw: kleinere groepen uit groot aantal landen 223 nationaliteiten

4 Ook in de toekomst 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% westerse Europese/Angelsaksische migratieachtergrond achtergrond Turkije, Marokko, Suriname en Antillen overige niet-europese/angelsaksische niet-westerse achtergrond achtergrond prognose westerse Europese/Angelsaksische migratieachtergrond achtergrond prognose Turkije, Marokko, Suriname en Antillen Prognose prognose overige niet-europese/angelsaksische niet-westerse achtergrond achtergrond WRR 2018 Bron: CBS

5 Een perspectiefwisseling is nodig (Nederland, ) Gastarbeiders-& postkoloniaal perspectief Diversiteitsperspectief Turkije Turkije Marokko Marokko westers overig nietwesters Suriname Antillen VS Iran Spanje Frankrijk Afghanistan Italië Irak China Syrië Sovjet-Unie Joegoslavië VK België Antillen Polen Suriname Indonesië/ Ned. Indië Duitsland WRR 2018 Bron: CBS

6 Den Haag: bevolking naar herkomstgroep, WRR 2018 Bron: CBS

7 De Haagse spekkoek van elkaar overlappende migrantenpopulaties, 2017 WRR 2018 Bron: CBS

8 De diversiteitindex (HHI) van Nederlandse gemeenten, Op 1 januari 2015 was de diversiteitindex voor Nederland als geheel 0,38. Dit is dus de kans dat twee willekeurige personen die in Nederland wonen, tot een verschillende herkomstgroep behoren. In de grote steden is die kans 70%. Daar woont ongeveer 12 procent van de inwoners van Nederland. Nederland. WRR 2018 Bron: Jennissenet al. (2018), CBS

9 Grote verscheidenheid tussen gemeenten

10 Grote verscheidenheid tussen gemeenten

11 Grote verscheidenheid tussen gemeenten

12 De meest diverse gemeenten van Nederland, Gemeente HHI 1 Amsterdam 0,73 2 Den Haag 0,73 3 Rotterdam 0,71 4 Diemen 0,64 5 Vaals 0,62 6 Almere 0,61 7 Amstelveen 0,61 8 Schiedam 0,60 9 Delft 0,54 10 Capelle aan den IJssel 0,54 11 Utrecht 0,53 12 Eindhoven 0,53 13 Rijswijk 0,53 14 Wassenaar 0,52 15 Arnhem 0,50 WRR 2018 Bron: CBS

13 De minst diverse gemeenten in Nederland, Gemeente HHI 384 Littenseradiel 0, Tubbergen 0, Kolummerland en N. 0, De Wolden 0, Zederik 0, Achtkarspelen 0, Dantumadiel 0, Grootegast 0, Staphorst 0, Urk 0,06 WRR 2018 Bron: CBS

14 Diversiteit naar herkomst enkele gemeenten, Gemeente HHI % niet-westerse achtergrond % migrantenachtergrond 3. Rotterdam 0,71 37,4 49,3 7. Amstelveen 0,61 19,5 38,2 9. Delft 0,54 19,0 32,4 12. Eindhoven 0,53 18,2 31,8 23. Zaanstad 0,48 19,3 28,9 41. Gorinchem 0,42 14,8 24,4 46. Tiel 0,41 15,1 23,9 49. Amersfoort 0,41 14,7 23,4 51. Gouda 0,41 15,6 23,7 66. Hengelo 0,38 11,9 21, Delfzijl 0,31 9,4 17, Leusden 0,23 4,6 12, Epe 0,21 5,1 11, Neder-Betuwe 0,13 2,0 6,5

15 Nieuwe verscheidenheid & sociale cohesie Robert Putnam, E Pluribus Unum (2007): People living in ethnically diverse settings appear to hunker down that is, to pull in like a turtle. Uit velen één (Eenheid in verscheidenheid)

16 Verscheidenheid & sociale cohesie

17 Diversiteit & de mate van thuisgevoelens Thuisgevoelens 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,88 Herfindahl-Hirschman Index

18 Diversiteit & ervaren buurtverhoudingen WRR 2018 Bron: CBS

19 Diversiteit & de kans op onveiligheidsgevoelens in de buurt 20% 15% 10% 5% 0% 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,88 Herfindahl-Hirschman Index WRR 2018 Bron: CBS

20 Conclusies Verscheidenheid naar herkomst als realiteit: blijvend kenmerk van de Nederlandse samenleving. Verscheidenheid naar verblijfsduur: toegenomen vlottendheid. Samenleven in diverse gebieden gaat niet vanzelf: samenleven is ingewikkelder.

21 Opeenvolgende integratiemodellen Beleidsdiagnose Conceptualisering integratie Beleidsremedie Vormgeving van beleid Laisser faire Migranten blijven tijdelijk Geen Lokale aandacht voor huisvestingsproblemen Specifiek Beleid Multicultureel beleid Achterstandsbeleid Wegwerken van arbeidsmarkt-en onderwijsachterstanden Burgerschapbeleid Migranten vestigen zich permanent: Inpassing in Nederlandse samenleving Wegwerken van sociaal-economische achterstanden bij specifieke migrantengroepen Iedereen moet participeren in de Nederlandse samenleving Integratie met behoud van eigen cultuur en identiteit Evenredige of volwaardige sociaaleconomische participatie Sociale plichten van burgerschap & zelfredzaamheid Subsidiering zelforganisaties, onderwijs in eigen taal en cultuur Sociaal-culturele inburgering & economische redzaamheid Specifiek beleid Algemeen Beleid & specifiek Beleid Algemeen beleid

22 Van integratiebeleid naar samenlevingsbeleid De drie dimensies van samenlevingsbeleid Geen one-size-fits-all: grote variëteit in lokaal beleid (Arbeids-)deelname Verbeteren van de (arbeids-)deelnamevan migranten: Sociale cohesie Versterken van de sociale samenhang: De sociaal-economische incorporatie van migranten Het faciliteren van het samenleven van burgers (migranten en nietmigranten) in een zeer diverse samenleving

23 Intermezzo: arbeidsparticipatie vluchtelingen, cohort Arbeid (N=3289) Familie (N=53182) Asiel (N=33030) Werkzaam (> 8 uur pw) per migratiemotief (totaal), cohort in %, naar verblijfsjaren

24 Van integratiebeleid naar samenlevingsbeleid De twee dimensies van samenlevingsbeleid (Arbeid-)deelname Activerend arbeidsmarkt-en bijstandsbeleid: 1. Preventief & curatief 2. Lange adem 3. Voldoende middelen Sociale cohesie Versterken van de sociale samenhang: 1. Kernregels van het samenleven 2. Burgerschapscompetenties 3. Institutionele inrichting: Diversiteit- en mobiliteitproef Publiekefamiliariteit (ontmoeting en herkenning) Voorkomen van segregatie

25 Mogelijke beleidsrichtingen

26 Mogelijke beleidsrichtingen

27 Mogelijke beleidsrichtingen