Long term meandering trends in the Groenlose Slinge, the Netherlands, in response to discharge regime and the presence of vegetation

Transcriptie

1 Long term meandering trends in the Groenlose Slinge, the Netherlands, in response to discharge regime and the presence of vegetation Master of Science Thesis Mariëlle Jansen, Supervisor: Dr. M.G. Kleinhans Faculty of Geosciences, Utrecht University Period of fieldwork: 16 June - 12 July July

2 10 Belangrijkste resultaten voor Waterschap Rijn en IJssel (Dutch) 10.1 Introductie Bij het onderstaande moet worden opgemerkt, dat genoemde tijdschalen die gebaseerd zijn op modelruns met een erosie coëfficiënt van 3.09E-07, niet overeenkomen met de werkelijkheid. Wanneer tijdschalen genoemd worden waarvoor deze verkeerde erosiecoëfficiënt gebruikt is, zal dat worden aangegeven door te vermelden dat het om modeljaren (en niet om werkelijke jaren) gaat. De patronen in migratie worden echter niet door een verkeerde erosiecoëfficiënt beinvloedt, alleen de snelheid. Voor meer informatie hierover zie Migratiesnelheid en geërodeerd oppervlak De gemiddelde migratiesnelheid volgens de veldresultaten is 3.55 m/jaar, terwijl de gemiddelde migratiesnelheid volgens de modelresultaten maar 0.65 m/jaar is. Dit betekent dat de migratiesnelheid een factor 5.5 onderschat wordt door het model, vergeleken bij de veldresultaten. Tussen november 2007 en juni/juli 2008 is er, gemiddeld over alle geërodeerde bochten, een oppervlak van 232 m 2 /jaar geërodeerd. Volgens de Meyer-Peter & Mueller bedding transport voorspeller, is er echter maar 2.3 m 2 /jaar sediment transport. Dit betekent dat bijna al het geërodeerde sediment in de Groenlose Slinge blijft. De modelresultaten geven gemiddeld over de hele beek 263 m 2 /jaar geërodeerd oppervlak. Dit is dus een factor 1.1 meer dan geobserveerd is in het veld. De verschillen tussen gemodelleerde en gemeten geërodeerde oppervlakten zijn dus erg klein (wanneer de juiste waarde van de erosiecoëfficiënt wordt gekozen) Migratie afstand en meandergordelbreedte van de meest realistische model run De gemiddelde afstand die de meanders afleggen met hun migratie neemt toe in de tijd. Voor de meest realistische run hebben de meanders gemiddeld over de hele beek in 10 jaar (echte jaren) 7.8 m afgelegd; in 50 jaar (echte jaren) is dit 25.9 m en in 100 jaar (echte jaren) is dit 72.1 m. De bijbehorende 202

3 meandergordelbreedtes (engels: meander width; zie Figure G. 1 in Glossary ) zijn respectievelijk 79.5 m, m en 561 m. De verschillen tussen de gemigreerde afstand en de meandergordelbreedtes zijn zo groot omdat er bij de meandergordelbreedtes naar de maximale uitbreiding van de bochten wordt gekeken, terwijl voor de migratieafstand de gemiddelde gemigreerde afstand over de hele beek genomen is. Hierbij moet echter worden opgemerkt dat het model de bochten te grootschalig modelleert, waardoor de gegeven meandergordelbreedtes in werkelijkheid veel smaller kunnen uitvallen. Hierdoor is het dus niet mogelijk om op basis van de genoemde meandergordelbreedtes ruimte voor de beek te reserveren. De ontwikkeling van de beek in de tijd wordt weergegeven in Figuur y (m) yr 50 yr 100 yr initial x (m) Figuur 10.1 De middellijn van de beek voor de meest realistische model run (invoer gegevens zijn gegeven in Table 6.11). Duur van de runs is weergeven in werkelijke jaren (in het model is de duur dus korter omdat er gemiddeld maar 7.05 dagen per jaar bedding volle afvoer optreedt). 203

4 10.4 Relatie tussen migratiesnelheid en bochtstraal De bochten in het onderzochte deel van de Groenlose Slinge kunnen worden ingedeeld in twee categorieën: bochten met een lage bochtscherpte (engels: curvature) en dus met een grote bochtstraal (engels: radius of curvature) in het noorden van het gebied, en bochten met een grote bochtscherpte (= lage bochtstraal). De gemiddelde bochtstraal van de meanders met een grote bochtscherpte is (r c /w=4.3). De bochtscherpte van de meanders met een lage bochtscherpte is (r c /w=8.8). De gemiddelde bochtstraal over het onderzochte stuk van de Groenlose Slinge is (r c /w=5.3). De meeste bochtmigratie zoals geobserveerd in het veld vond plaats tussen 2 < r c /w < 3 (Figuur 10.2). Volgens de modelresultaten vindt de hoogste migratiesnelheid plaats tussen 6 < r c /w < 8 (Figuur 10.3). Dit verschil komt doordat het model de bochten te grootschalig modelleert. Deze figuren laten dus zien dat de migratiesnelheid van de Groenlose Slinge sterk afhangt van de bochtstraal. Wanneer een hoogdynamische beek gewenst is, is het dus handig om relatief scherpe bochten aan te leggen. Hoewel het verband tussen migratiesnelheid en geërodeerd oppervlak niet lineair is (Figuur 10.4), is de algemene trend dat een hogere migratiesnelheid resulteert in een groter geërodeerd oppervlak. gem. migratiesnelheid/w 0,4 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0, r_c/w Figuur 10.2 Bochtstraal gedeeld door breedte (r_c/w) tegen de gemiddelde migratiesnelheid (in m/jaar) gedeeld door breedte (m), voor de migratie zoals geobserveerd in het veld tussen november 2007 en juni/juli Nummers in het figuur verwijzen naar de locaties van de profielen (Appendix 9). 204

5 gem. migratiesnelheid / breedte 0,02 0,015 0,01 0, rc/w rc_2008 rc_100yr rc_50yr Figuur 10.3 Bochtstraal gedeeld door breedte (r_c/w) tegen de gemiddelde migratiesnelheid (in m/jaar) gedeeld door breedte (m), voor een modelrun van 100 jaar (modeljaren) met constante beddingvolle afvoer (h = 1 m). De gemiddelde migratiesnelheid/breedte is tegen verschillende bochtstralen geplot, de bochtstraal van 2008, na 50 jaar (modeljaren) en na 100 jaar (modeljaren). Merk op dat de weergegeven migratiesnelheid erg laag is, dit komt doordat de erosie coëfficiënt hier te laag is gekozen (E=3.09E-07), waardoor de migratiesnelheden onrealistisch laag worden. Dit heeft echter geen gevolgen voor de range van r c /w waarbij de migratie het snelst gaat. gem. geërodeerd oppervlak (m^2) gem. migratiesnelheid (m/jaar) Figuur 10.4 Relatie tussen het gemiddelde geërodeerd oppervlak (m 2 ) en de gemiddelde migratiesnelheid van de Groenlose Slinge tussen november 2007 en juni/juli Nummers in het figuur verwijzen naar de locaties van de profielen (Appendix 9). 205

6 10.5 Effect van de grootte van de afvoer op meander migratie Voor de bochten met een hoge bochtscherpte neemt golflengte (gemeten langs de beek) van de meanders toe met toenemende afvoer. Wanneer de waterdiepte toeneemt met een factor 1.5 (van h=1 m naar h= 1.5 m), neemt de golflengte ongeveer toe met een factor 1.36 (van λ c 1310 m naar λ c 1787 m). Dus met enkele hoge afvoer golven is het waarschijnlijk dat de golflengte van de meanders toeneemt. Hoe hoger de afvoer, hoe meer bochten met een lage bochtscherpte worden beïnvloed. Volgens de modelresultaten nemen zowel de gemiddelde migratiesnelheid als het gemiddelde geërodeerde oppervlak toe met toenemende waterdiepte (en dus met toenemende afvoer) Effect van een variabele afvoer op meander migratie Als de duur van het hoge water toeneemt, migreren de bochten verder stroomafwaarts, niet ze groeien dan niet lateraal verder (t.o.v. modelruns met lange periodes laag water). De hoeveelheid geërodeerd gebied en de gemiddelde migratiesnelheid nemen toe wanneer de duur van het hoge water toeneemt. De flauwere bochten in het noorden reageren bijna niet op een verschil in de duur van hoog of laag water. Dit betekent dat het toevoegen van een variabel debiet weinig toegevoegde waarde heeft voor flauwe bochten. Maar zelfs bij de scherpere bochten blijft het algemene migratie patroon ongeveer hetzelfde bij verschillende afvoerscenario s. De meanderbreedte na 100 jaar (modeljaren) wordt niet anders wanneer een realistische variabele afvoer wordt gebruikt in plaats van een constante beddingvolle afvoer (Figuur 10.5). Dus voor zowel de scherpere als de flauwere bochten heeft het gebruiken van een variabele afvoer weinig invloed op de modelresultaten. De locaties van erosie verschillen wel bij de scherpere bochten wanneer een variabele afvoer gebruikt wordt. Het model kan door gebrek aan kalibratie echter niet gebruikt worden om de meander migratie op bochtschaal te voorspellen. De migratie zoals geobserveerd in het veld, toont aan dat de periodes van laag water afvoer niet voldoende waren om de meanders die aangelegd zijn te modificeren. Dit betekent dat vooral hoog water afvoer invloed heeft op de vorm van de meanders. Volgens de modelresultaten is het echter wel mogelijk dat periodes met laag water afvoer de vormen van de meanders veranderen. Dit 206

7 hangt waarschijnlijk samen met de gebruikte kritische snelheid in het model, die in vergelijking met de berekende kritische snelheid veel te laag was. Hierdoor kon het model migratie voorspellen, terwijl de beek in het echt niet boven de kritische stroomsnelheid uit kwam y (m) x (m) initial with realistic discharge scenario constant discharge (h=1 m) Figuur 10.5 Middellijn van de beek na 100 jaar (model jaren), voor een model run met een realistisch variabel debiet (Figure 6.40) en voor een run met constante beddingvolle afvoer (h= 1 m). 207

8 10.7 Effect vegetatie op meander migratie Het effect van vegetatie is gesimuleerd door gebruik te maken van een heterogeen erosiegevoeligheids grid. In dit grid hebben verschillende vegetatieklassen een verschillende erosiegevoeligheids waarde gekregen. De verschillen tussen de runs met en zonder vegetatie worden groter naarmate de run langer duurt. In 50 jaar (modeljaren) is er nog bijna geen verschil tussen de runs te zien. Pas na 250 jaar (modeljaren) kunnen er wat verschillen tussen de beide runs worden gezien. Het gebruik van een vegetatie grid zorgt voor een onregelmatigere middenlijn van de beek. De vegetatieklasse die de meeste invloed heeft op het migratiepatroon is de klasse grote bomen op dijken (welke voornamelijk bestaan uit populieren en eiken). De hoeveelheid oppervlak dat geërodeerd wordt en de migratiesnelheid nemen af wanneer een vegetatie grid gebruikt wordt. Gemiddeld is het geërodeerde oppervlak van een run met een vegetatie grid 80% van de het geërodeerde oppervlak van een run met een constante erosie coëfficiënt (na 250 modeljaren). Voor individuele bochten kunnen deze oppervlakten 51-89% zijn. De migratiesnelheid met vegetatie grid is gemiddeld 83% van de migratiesnelheid met een constante erosie coëfficiënt. Voor individuele bochten kan dit % zijn. Dus het toevoegen van een vegetatiegrid heeft invloed op zowel de migratie snelheid als het migratie patroon. De modelresultaten laten ook zien dat het gebruiken van een variabele afvoer meer effect heeft op de middellijn van de beek dan het gebruiken van een vegetatie grid. Omdat er binnen honderd modeljaren geen verschil in middellijn van de beek te zien is tussen een run met en zonder vegetatie, kan Figuur 10.5 ook worden geïnterpreteerd alsof vegetatie ook was meegenomen in die runs. Dan laat het figuur zien dat het toevoegen van vegetatie en een realistische variabele afvoer op een tijdschaal van 100 jaar (modeljaren) bijna geen invloed heeft op de meanderbreedte van de beek. Naast de vegetatie is de scherpte van de bochten echter ook van belang voor hoeveel invloed vegetatie kan hebben om meander migratie; de migratie lijkt meer door vegetatie beïnvloed te worden wanneer de bochten scherper zijn. 208

9 10.8 Effect van verandering in landgebruik op meandergordelbreedte De meandergordelbreedte over 250 jaar (modeljaren) voor een gebied dat helemaal uit grasland bestaat is ongeveer 326 meter. Voor een gebied dat helemaal uit bos en helemaal uit kale bodem bestaat, is dit respectievelijk 238 en 1000 m. Dit laat zien dat een verandering in landgebruik grote effecten heeft op de meander breedte van de beek (Figuur 10.2). Hierbij moet wel worden opgemerkt dat het model de bochten te grootschalig simuleert, waardoor deze waarden in werkelijkheid kleiner kunnen uitvallen. [Meandergordelbreedte/ beddingvolle breedte] bos grasland kale bodem landgebruik Figuur 10.6 Meander breedte gedeeld door de beddingvolle breedte voor gebieden die helemaal uit grasland, bos of kale bodem bestaan. Duur van de run is 250 jaar (modeljaren). Zie Figure 6.49 voor een weergave van de middellijn van de rivier Parameters die het grootste effect op de meander breedte hebben Een verandering in de stroomsnelheid, waterdiepte of de kritische stroomsnelheidfactor heeft de grootste impact op de meander breedte (Figuur 10.7). Met andere woorden: de meanderbreedte is het meest gevoelig voor een verandering in waarde van deze parameters. Daarom is het erg belangrijk dat de stroomsnelheid en de waterdiepte op een regelmatige basis gemeten worden, 209

10 zodat er een goede schatting gemaakt kan worden van hun meest realistische waarde. Dit zal vervolgens de betrouwbaarheid van de modelresultaten ten goede komen. Relatieve verandering in meandergordel breedte factor 2,5 2 1,5 1 0,5 0 snelheid waterdiepte breedte erosie coëfficiënt parameter Figuur 10.7 Relatieve verandering in meandergordelbreedte wanneer de invoer parameters (x-as) met een factor 2 veranderd worden. Een hogere factor betekent dat de meander breedte gevoeliger is voor veranderingen in de parameter waarde. Een factor met een waarde van 1 betekent dat de meandergordelbreedte niet verandert als gevolg van de verandering in parameterwaarde (waarden lager dan 1 zijn niet mogelijk) De meest onzekere invoer parameters van het model De meest onzekere invoer parameters die een invloed hebben op de modelresultaten zijn de kritische stroomsnelheidfactor en de erosie coëfficiënt. De kritische stroomsnelheidfactor heeft een grotere invloed op de meandergordelbreedte dan de erosie coëfficiënt (Figuur 10.7). Dat de waarde van de kritische stroomsnelheid niet goed in het model ingevoerd kon worden is een tekortkoming van het model. De onzekerheid omtrent de waarde van de erosie coëfficiënt daarentegen, kan met monitoring van de Groenlose Slinge verminderd worden. Wanneer de migratie van de Groenlose Slinge (bijvoorbeeld jaarlijks) gemeten wordt, en tegelijkertijd de vegetatie in kaart gebracht wordt, wordt het mogelijk om de erosie coëfficiënten van de verschillende vegetatie klassen beter te bepalen. Dit zal de betrouwbaarheid van de modelresultaten ten goede komen. Ook kan het model beter gekalibreerd worden wanneer meer data beschikbaar komt. Met meer metingen van de beek kan namelijk worden gezien of de beek 210

11 sneller migreerde net na de renaturalisatie of niet. Wanneer dit het geval is, is het beter om het model over een langere tijdsperiode te kalibreren, waarbij deze snellere migratie al voorbij is en de rivier migreert met zijn normale snelheid. Omdat zowel de kritische stroomsnelheidfactor als de erosie coëfficiënt een invloed op de meander breedte heeft en ze beide niet met grote zekerheid bepaald kunnen worden, zijn ze beide potentiële bronnen van fouten in de modelresultaten. 211

12 Master Thesis Anja van de Kruijs ( ) Department of Physical Geography Faculty of GeoScience Utrecht University Supervisor: Dr. Maarten G. Kleinhans Supervisor 2: Prof. Dr. Ir. Marc F.P. Bierkens Date: 01/07/2010 Final version

13 6 Sharp bends implemented in renaturalised rivers The Europe Water Framework Directive (WFD), ensures organisations like the Waterboard or community boards take care of their water systems. The aim of the WFD is to achieve good water status for all waters, including water quality and ecological quality. To receive this goal the Netherlands took several measures in the last years, including renaturalising rivers. This is also part of the Dutch policy for the National Ecological Network (Ecologische Hoofdstructuur), which aim is to connect more nature areas and create ecosystems with higher biodiversity. To perform renaturalisation to a river, guidelines are created to categorize the available options. The lowest category is a straight stream with high banks and the highest category is a dynamic meandering stream which is the best approach to a natural system. The highest possible category for each location is pursued, taking into account the other functions of the area. The benefits of a meandering river are a high dynamic system with a large amount of habitats, a connection zone for many organisms and it requires hardly any maintenance as such a dynamic system maintains itself. Disadvantages of constructing a meandering river are that it requires much space and the position of the channel can change. The large amount of habitats in meandering rivers that is pursued is enforced by characteristics such as deep pools, steep banks, variation in flow velocity and areas for pioneer vegetation such as point bars. At the same time, the recommended sinuosity for renaturalisation of the river is 1.5, which represents a river with gentle bends. The pursued characteristics can occur in these bends but are more pronounced present in bends with a higher sinuosity, representing sharp bends. For example, in the investigated gentle meandering bends, pools occurred with a depth of 80cm in comparison to the pools in sharp bends with a depth of 3m. Furthermore, the banks in the sharp bends were steeper en partially bare (optimal for certain organisms) and the flow velocity differences were larger. This will result in a larger range of habitats and it will increase the range of species, including rare species, which are characteristic for these habitats. Thus, increasing the average sinuosity slightly by inserting some sharp bends improves the quality of the renaturalisation. Nevertheless, Waterboards are often cautious of implementing sharp bends in rivers channels, because they are not experienced with the effects on, for example, erosion patterns. Besides that, the benefits of sharp bends, as described above, are not known. This research increased the knowledge needed for implementing sharp bends in renaturalised river by investigating erosion patterns in field and lab. It also describes the positive characteristics of sharp bends which improve the quality of the naturalised river area by expanding the variation of conditions. In this manner, this research increases the possibilities for implementation of sharp bends in renaturalised rivers.

14 Abstract Meandering rivers are complex natural systems that are studied intensively, but there is little knowledge about sharp bends in meandering rivers. Compared to gentle bends, sharp meander bends often alter the location of the strongest and weakest flow, because of the occurrence of flow separation on the inner bend bank and in some outer banks, also called recirculation eddies. The frequency of the occurrence of recirculations is high, which is why research is needed to improve the knowledge about the effects on morphology, flow direction, flow velocity, and erosion patterns. For this thesis both field and lab work was carried out. The field work was performed in a small river in the Netherlands, the Groenlose Slinge; the lab work was done in the Total Environment Simulator, which is a flume in Hull, England. In the latter a channel was constructed with fixed banks, containing two sharp bends alternately with a fixed gravel bed and a mobile sand bed. For all three situations, fixed bed with fixed banks, mobile bed with fixed banks and mobile bed with mobile banks, morphology is mapped and in the lab surface water flow velocity and direction is measured. In all three situations recirculations are found; in the investigated lab bends only one recirculation type occurs per bend, in the field bends two types occur in one bend. At the same locations of the recirculations types dead zones are often discerned, also when recirculations do not develop. In this research it is found that bend tightness and also flow velocity and bank erosion influence the occurrence of recirculation. The trend in Europe is to renaturalise rivers; this research increased the knowledge needed for implementing sharp bends in these rivers. Besides that, this research expands the knowledge of sharp bends in meandering rivers for further research. 5

15 Samenvatting Meanderende rivieren zijn complexe natuurlijke systemen die intensief bestudeerd zijn. Toch is er maar weinig kennis over scherpe bochten in meanderende rivieren. In vergelijking tot normale bochten hebben scherpe bochten een andere positie van de sterkste en zwakte stroming. Dit wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van stroom separatie in binnenbochten en soms in buitenbochten, ook wel een recirculatie kolk genoemd. De frequentie waarmee deze recirculaties voorkomen is hoog, waardoor onderzoek naar effecten op morfologie, stroom richting, stroom snelheid en erosie patronen nodig is. Voor deze thesis is veld- en labwerk uitgevoerd. Het veldwerk is gedaan in een kleine rivier in Nederland, de Groenlose Slinge; het labwerk is uitgevoerd in een stroomgoot in Hull, Engeland, genaamd de Total Environment Simulator. In deze stroomgoot is een beek gebouwd met stationaire banken, bestaande uit twee scherpe bochten met achtereenvolgens een vast grind bed en een mobiel zand bed. Voor de drie situaties die onderzocht zijn, het vaste bed met stationaire banken, het mobiele bed met stationaire banken en het mobiele bed met mobiele banken, is de morfologie in kaart gebracht en voor de lab situaties is de opvervlakte water snelheid en richting gemeten. In alle drie de situaties zijn recirculaties gevonden; in de labbochten kwamen een van de recirculatie types voor per bocht en in het veld kwamen beide types in een bocht voor. Op dezelfde locatie als de stroom separatie komen extreem langzaam stromende zones voor, ook wanneer de recirculaties niet ontwikkelen. In dit onderzoek is gebleken dat de straal van de bocht, evenals de stroom snelheid en bank erosie invloed hebben op het ontstaan van recirculaties. Het is een trend in Europa om rivieren te renaturaliseren; dit onderzoek heeft de kennis die nodig is voor het implementeren van scherpe bochten in deze rivieren vergroot. Ook is de kennis over scherpe bochten uitgebreid voor verder onderzoek. 6

16 Scherpe bochten in een gerenaturaliseerde rivier (Dutch version of chapter 6) De Europese Kader Richtlijn Water (KRW) zorgt ervoor dat organisaties zoals waterschappen en gemeentes hun water systemen onderhouden. Het doel van KRW is het bereiken van een goede ecologische en chemische toestand in alle wateren in Europa in Om dat te bereiken zijn er in de laatste jaren in Nederland enkele maatregelen genomen zoals het renaturaliseren van rivieren. Deze maken ook deel uit van de Ecologisch Hoogstructuur, wat als doel heeft het verbinden van natuur gebieden and het creëren van ecosystemen met een hogere biodiversiteit. Er zijn handleidingen gemaakt om verschillende manieren om een rivier te renaturaliseren te categoriseren. De laagste categorie is een rechte beek met hoge banken en de hoogste categorie is een dynamische meanderende rivier, die het meest overeenkomt met een natuurlijk systeem. De hoogst mogelijke categorie wordt nagestreefd voor elke locatie, rekening houdend met de andere functies van het gebied. Een meanderende rivier heeft als voordeel dat het een dynamisch systeem is met een grote diversiteit aan habitat, het is een connectie zone voor vele organismes en het heeft nauwelijks onderhoud nodig omdat een dynamische systeem zichzelf onderhoudt. Een nadeel van het aanleggen van een dynamische rivier is dat deze veel ruimte vereist en dat de locatie kan veranderen door migratie van bochten. De grote diversiteit aan habitats in meanderende rivieren dat wordt nagestreefd, wordt veroorzaakt door de aanwezige karakteristieken, zoals diepe poelen, steile banken, variatie in stroom snelheden en gebieden voor pionier vegetatie zoals point bars. De geadviseerde sinuositeit van een renaturaliseerde rivier is 1.5, wat een rivier met normale bochten betekend. De nagestreefde karakteristieken kunnen voorkomen in deze rivieren maar zullen duidelijker aanwezig zijn in bochten met een hogere sinuositeit, zoals in scherpe bochten. Bijvoorbeeld, in de onderzochte normale bochten waren de poelen 80cm diep in vergelijking tot de poelen in scherpe bochten die 3m diep zijn. Het zelfde geldt voor de stroom snelheid, waar de variatie in snelheden groter is in scherpe bochten. Evenals de banken, die steiler zijn in de scherpe bochten dan in de normale bochten; ook zijn ze gedeeltelijk onbegroeid wat een optimale conditie is voor verschillende organismen. Scherpe bochten zullen resulteren in een groter domein van habitats wat het aantal soorten zal laten toenemen, waaronder zeldzame soorten die karakteristiek zijn voor deze habitats. Een hogere sinuositeit door het implementeren van enkele scherpe bochten vergroot dus de kwaliteit van de gerenaturaliseerde rivier. Desondanks zijn waterschappen vaak terughoudend met het implementeren van scherpe bochten in rivieren omdat er nog weinig ervaring is met de effecten ervan, zoals de erosie patronen. Daarnaast zijn vaak de voordelen, zoals hierboven beschreven, niet bekend. Dit onderzoek heeft de kennis die nodig is voor het implementeren van scherpe bochten in gerenaturaliseerde rivieren vergroot door erosie patronen te onderzoeken in het veld en het lab. Daarnaast worden de positieve karakteristieken van scherpe bochten beschreven, zoals het verbeteren van de kwaliteit van de gerenaturaliseerde rivier door het vergroten van de variatie in condities. Op deze manier, vergroot dit onderzoek de mogelijkheid om scherpe bochten te implementeren in een gerenaturaliseerde rivier. 7

17 MASTER THESIS UTRECHT UNIVERSITY DEPARTMENT OF PHYSICAL GEOGRAPHY FACULTY OF GEOSCIENCES

18 70

19 71

20 72