JANUARI wat te doen in de tuin

Transcriptie

1 JANUARI wat te doen in de tuin louwmaand, ijsmaand, wolfsmaand, hardmaand MOESTUIN Voor half januari de vogelkastjes schoonmaken want eind januari gaan de vogelpaartjes al kijken waar ze kunnen nestelen. Voer de vogels bij met vetbollen, insektenbollen, pindakaaspothouder en pindasnoeren. Compost keren Mest verspreiden over de bedden De volgende groenten kunnen worden geoogst: spruiten, prei, pastinaken, boerenkool, winterkool Tijdens winterweer zijn vooral duiven de grote vernielers van je kolen. Doe daarom een fijnmazig net, oude vitrage of klamboe over je planten. Vroeg beginnen is halve werk: loop regelmatig de plekjes waar slakken zitten langs om ze te verzamelen Bedek stukken grond die je niet wil spitten met een laag mulch Gebruik deze tijd om alles eens na te lopen zoals hekwerk, huisje, kas e.d. Oogsten: witlof, spruiten, boerenkool, palmkool, prei, veldsla, schorseneren, savooiekool Indeling van de moestuin maken voor het nieuwe jaar FRUITTUIN Planten van fruitstruiken (bij goed weer) Fruitbomen snoeien Volgende vruchtenstruik of -bomen kunnen gesnoeid worden: Aalbes, Aardbeiboom, Appelboom, Braam, Druif, Framboos, Jostabes, Kiwibes, Kiwi, Kruisbes, Perenboom, Vijgeboom, Zwarte bes, Vlier, Wijnbes Wijnbes SIERTUIN Snoeien zomerbloeiende en overige heesters bij vorstvrij weer Oude en zieke takken van struiken kunnen nu verwijderd worden. Er zijn verschillende bomen (Betula, Acer, Juglans, Pterocarya) waarbij de sapstroom zeer vroeg op gang komt. Deze bomen kunnen nu niet meer gesnoeid worden i.v.m. het bloeden van de wonden. Deze bomen kunnen weer gesnoeid worden als ze in het blad staan (Juni) omdat de de sapstroom (druk) door verdamping van het blad sterk verminderd is. Kijk geregeld of de opgeslagen kuipplanten, met name de bladhoudende soorten, niet uitdrogen. Geef met mate water. Als het niet vriest, kunt u bladverliezende bomen en heesters planten Geraniums (Pelargonium) kunnen nu gestekt worden. Neem stekjes van ca. 5 cm en zet ze in aparte potjes met potgrond. Zorg dat ze niet uitdrogen. Snijd winterstek van Forsythia, sering, buxus, Deutzia en hortensia. Zet ze in vochtig zand totdat ze in het voorjaar opgepot kunnen worden. Vaste vorstgevoelige planten, rozen en heesters afdekken

2 FEBRUARI wat te doen in de tuin sprokkelmaand, schrikkelmaand, kortemaand, regenmaand MOESTUIN Op droge dagen houten huisjes, hekwerken en pergola s repareren en met een houtbeschermingsmiddel behandelen Voer de vogels nog steeds bij. Let weer op de geheime plekjes waar slakken gezellig bij elkaar zitten en verzamel ze! Breng oude stalmest en compost aan op de nieuwe bedden behalve op de bedden voor peulgroenten. Rabarber pollen planten en na het planten rond de plant goed afdekken met stro, stalmest of compost. Zorg in een vergeten hoekje voor een bos brandnetels. Veel rupsen leven van brandnetels (dus niet altijd op je kool) zodat je in de zomer veel vlinders krijgt in je tuin FRUITTUIN De volgende vruchtstruiken en -bomen kunnen deze maand gesnoeid worden: Aalbes, Appel, Bramen, Bosbes, Blauwe bes, Cranberry, Druif, Framboos, Jostabes, Hazelaar ( hazelnoot), Kruisbes, Kweepeer, Mispel, Moerbei, Perenboom, Veenbes, Vlier, Wijnbes, Zwarte bes SIERTUIN Snoei zomerbloeiende en overige heesters bij vorstvrij weer Bemesten van gazon. Beste maand om je kuipplanten te verpotten. Bij vorstvrij weer snoeien van struiken en bomen. Snoeien en verpotten van fuchsia s en geraniums. Als de vorst uit de bodem is, kunnen heesters, bomen en rozen geplant en verplant worden.

3 MAART wat te doen in de tuin lentemaand, buienmaand, guldenmaand, dorremaand MOESTUIN Eerder gezaaide plantjes verspenen. Vorstgevoelige planten met vliesdoek beschermen Begin met onkruid wieden. Deze maand moet je bemesten. Anorganische of kunstmeststoffen zijn chemische producten die de planten een snelle, sterke groeistoot geven. Organische of biologische meststoffen komen langzaam vrij en werken daardoor ook langdurig. Bemesting op z n tijd doet de meeste tuinen goed. Er zijn grofweg drie soorten mest: organische mest, natuurlijke meststoffen (als aanvulling op organische mest) en kunstmest. Als je rekening wilt houden met het milieu, dan is organische mest (gemaakt van compost of dierlijke mest) de beste keuze. Organische mest maakt namelijk nuttig gebruik van reststoffen. Daarnaast is het een goede bodemverbeteraar. Organische mest verbetert niet alleen de hoeveelheid voedingsstoffen maar ook de structuur van de bodem. Dat houdt het bodemleven gezond en maakt planten beter bestand tegen schadelijke bacteriën en schimmels. Bovendien kan de bodem dan beter regenwater vasthouden, waardoor het besproeien van de tuin met regenwater minder vaak nodig is.gedroogde koemest is een goed alternatief voor stalmest. Deze gedroogde mest bevat minder stikstof. Gebruik bij voorkeur de korrelvorm, koemest in poedervorm kan gemakkelijk wegwaaien. Oogsten: prei, spruiten, witlof, wortel (vanaf half maart) FRUITTUIN De volgende vruchtenstruiken en -bomen kunnen deze maand gesnoeid worden: Aalbes, Appelbes, Appelpeer, Cranberry, Duindoorn, Dwergkwee, Framboos, Hazelnoot, Jostaberry, Kruisbes, Kweepeer, Perenboom, Rozebottel, Vijgen, Veenbes, Vossebes, Vlier, Wijnbes KRUIDENTUIN Je kan in het begin van deze maand wat peterselie zaaien, kiies hiervoor dan het best een zonnig en warm plekje uit. Ook de keukenkruiden zoals bieslook, dille, kervel, dragon, anijs, basilicum, goudsbloem, oregano, rozemarijn, selderij, tijm, venkel en salie kun je binnen zaaien. Buiten zaaien: koriander en oost-indische kers SIERTUIN Snoeien heesters welke s winters kunnen invriezen zoals rozen, Buddleja davidii (vlinderstruik), Ceanothus, lavatera etc. (vanaf half maart) Snoei struikrozen tot op drie (vier) ogen terug en zorg dat het bovenste oog naar buiten gericht is. Snoei zomerbloeiende heide Mest geven aan siertuin. Rozen snoeien in eerste helft v/d maand. Het gazon doormiddel van een hark de viltlaag verwijderen en daarna beluchten met grasprikker en bestrooien met een mengsel van compost met zand. Ook kunnen er nieuwe stukken worden ingezaaid of kale plekken bij gezaaid. Het is tijd om de klimrozen wat terug te snoeien. Je kunt de zijtakken flink terugterugsnoeien, ongeveer tot boven het vijfde oog. Snoei de hoofdtakken niet. Dat mag alleen bij het verjongen van oude klimrozen. Deze kun je namelijk verjongen door helemaal onderaan een oude hoofdtak weg te knippen. Knotwilgen kunnen tot half maart teruggesnoeid worden.

4 Dorre delen van de vaste beplanting kunnen afgeknipt worden met de heggeschaar. Als deze deeltjes in kleine stukjes geknipt worden kunnen ze blijven liggen, zodat deze als organisch materiaal verteren op de grond. Klimop kan teruggesnoeid worden. Deze heeft namelijk takken gevormd die los hangen. Verwijder ook de stengels die zich op het houtwerk van ramen of dakgoten hebben gehecht. Borders aanleggen. Delen van vaste planten die te groot geworden zijn. Zomerbloeiende bol en knolgewassen planten. Uitbottende rozen snoeien (behalve vroegbloeiende soorten). Klimrozen opnieuw goed leiden en aanbinden. Blader winterdek en afgeknipte plantenstengels weghalen Borders bemesten Rozen bijmesten met rozenmest. Eventueel vijver aanleggen, vijver schoonmaken. Borders bewerken met compost. Vroegbloeiende struiken na de bloei snoeien. Wilde takken van de rozen snel verwijderen. Gras maaien zodra er weer groei in zit. Herfstbloeiende vaste planten (ver)planten en delen. Loof van uitgebloeide bollen rustig laten afsterven. Wintergroene heesters, coniferen en/of hagen (ver)planten. Clematis, ridderspoor en perkplanten stekken. Rozen bijmesten. Potplanten geregeld bijmesten tijdens groeiseizoen. Grasmat regelmatig bijmesten (wanneer regen wordt verwacht). Heesters snoeien die op het eenjarige hout bloeien.

5 grasmaand, paasmaand, eiermaand MOESTUIN Onkruid wieden APRIL wat te doen in de tuin In deze maand zie je steeds meer ongewenste beestjes, met de volgende natuurlijke maatregelen kun je ze aardig in bedwang houden: gezonde planten voldoende water en voedingsstoffen geven zodat ze de insecten beter kunnen afweren. de weg naar de planten moeilijker bereikbaar te maken door het onkruid en afval weg te halen. maak ter bescherming gebruik van fijne netten klamboe of insektengaas. Te dicht bij elkaar staande zaailingen dunnen Aardappelen poten - zie website TIP: Wist je dat grapefruitschillen huisjesslakken en naaktslaken uit de moestuin houden? FRUITTUIN Het is tijd om druif te planten. Doe dat wel echt deze maand. De druif kan het best tegen een zuidmuur of een schutting gezet worden. Zo wordt het knakken voorkomen en de beste groei bevordert. Takken van jonge fruitbomen voorzichtig uitbuigen. Het is tijd om voorbereidingen te treffen zodat je deze zomer weer verse aardbeien kunt eten. Maak als eerste het aardbeienbed goed schoon. Haal eventueel de te groot uitgroeiende planten op en plant daarvan de jongste delen. De volgende vruchtstruiken en -bomen kunnen gesnoeid worden: Aalbes, Abrikoos, Appelboom, Duindoorn, Olijf. Kersen, Krentenboompje, Kruisbes, Kweepeer, Loguat, Nectarine, Perenboom, Perzik, Pruimenboom, Sleedoorn, Zwarte bes KRUIDENTUIN Wil je een kruidentuin aanleggen? Dan is het nu het juiste moment. Anijs, Venkel, Peterselie, bonenkruid, komkommerkruid, dille, goudsbloem, hyssop, karwij, kervel, koriander, oost-indische kers, mosterd, oregano, tijm en wijnruit, mogen nu volop in de grond gezaaid worden. Binnen zaaien: anijs, basilicum, bieslook, peterselie, rozemarijn, salie, selderij en venkel SIERTUIN Voorjaarsbloeiers als Amelanchier (Krentenboompje), Forsythia etc. na de bloei snoeien Snoeien groenblijvende hagen Slechte plekken in gras uitkrabben en inzaaien of nieuwe zoden leggen. Gras maaien, bemesten en grasranden scherp afsteken. Borders bewerken met compost. Vroegbloeiende struiken na de bloei snoeien. Wilde takken van de rozen snel verwijderen. Rozen maandelijks bijmesten tot half juli. Knip de uitgebloeide bloemen van de rozen er regelmatig uit zodat ze langer zullen bloeien. Heb je in het najaar geen heesters of rozen geplant en wil je deze alsnog in de tuin? Dan is het nu mogelijk om ze alsnog te planten. De rozen zullen deze zomer al volop bloeien. Herfstbloeiende vaste planten (ver)planten en delen. Loot van uitgebloeide bollen rustig laten afsterven. Wintergroene heesters, coniferen en/of hagen (ver)planten. Clematis, ridderspoor en perkplanten stekken. Heesters snoeien die op het eenjarige hout bloeien. Winterjasmijn fatsoeneren.

6 bloeimaand MEI wat te doen in de tuin MOESTUIN Onkruid verwijderen in de tuin. Oogsten: bieten, bloemkool, paksoi, raapstelen, radijs, rammenas, rucola, sla, snijbiet, rabarber, witlof, wortel, maggiplant, roomse kervel FRUITTUIN Druif aanbinden en okseldieven wegknippen. De volgende vruchtstruiken en -bomen kunnen gesnoeid worden: Amandelen, Citroen, Kaki, Kersen, Kiwibes, Kiwi, Loguat, Olijf, Perzik, Pruimen, Nectarine, Veenbes (zomersnoei), Sleedoorn KRUIDENTUIN Kruiden planten.- na ijsheiligen Binnen zaaien: Peterselie, salie, selderij, venkel, Buiten zaaien: anijs, basilicum, bieslook, bonenkruid, citroenmelisse, dille, goudsbloemen, hyssop, karwij, komkommerkruid, kervel, koriander, lavendel, oost-indische kers, mosterd, oregano, pimpernel, tijm, rozemarijn, wijnruit SIERTUIN Voorjaarsbloeiers als Amelanchier (Krentenboompje), Forsythia etc. na de bloei snoeien Snoei winter- en voorjaarbloeiende heide Op een bewolkte dag hagen van coniferen, taxus, hulst, laurierkers en buxus snoeien. Dichte struiken snoeien? Kijk dan eerst of er niet een vogel in zit te broeden. Ook tussen de klimplanten kan een vogelnestje verborgen zitten. Ideale planttijd voor éénjarige planten. Vaste platen steuntje geven en aanbinden. Slap groeiende en hoge laatbloeiers terugknippen voor een steviger plant en rijkere bloei. Vroegbloeiende clematis fatsoeneren. Dood hout uit hortensia s verwijderen.

7 zomermaand, weidemaand MOESTUIN JUNI wat te doen in de tuin Onkruid verwijderen. Oogsten: aardbei, aardappel, bieten, bindsla, bloemkool, broccoli, chinese kool, courgette, doperwten, knolraap, koolrabi, paksoi, peultjes, rammenas, rabarber, radijs, savooiekool, spitskool, tuinboon, wortel, witlof, witte kool, FRUITTUIN De volgende vruchtenstruiken en -bomen kunnen een snoeibeurt krijgen: Abrikoos, Appelpeer (zomersnoei), Druif (zomersnoei), Dwergkwee, Hazelnoot, Kiwi (zomersnoei), Kiwibes (zomersnoei), Kersenboom, Loquat, Olijf, Olijfwilg, Perenboom (zomersnoei), Pruimenboom, Veenbes (zomersnoei), Vijgen (zomersnoei) en Vlier SIERTUIN Snoeien Buxus vormen. Kies voor het snoeien van Buxus of andere groenblijvende haagsoorten een bewolkte dag Uitgebloeide bloemen verwijderen (Geeft bij sommige soorten vaste planten een tweede bloei) Bij uitgebloeide rododendrons kunt u met een draaiende beweging de uitgebloeide bloemen verwijderen. Dit bevordert nieuwe knopvorming. Snoeien hagen (Voor de langste dag) Knip uitgebloeide rozen terug tot aan een vijfblad. Doorbloeiende soorten zullen dan opnieuw knoppen gaan vormen Sommige rozen vormen na de bloei bottels. Deze worden niet terug geknipt Bemesten van bloemenborders. Bladhoudende hagen snoeien eind juni. Klimplanten en rozen aanbinden. Knip de uitgebloeide bloemen van de sering eruit. Tweejarigen als vergeet me nietjes (Myosotis), duizendschoon (Dianthus barbatus) en uurbloemen (Cheiranthus) uitzaaien. Knip ligusterhagen.

8 hooimaand Wees bedacht op bladluizen JULI wat te doen in de tuin MOESTUIN Geef water als het nodig is. Zo voorkom je dat de planten voortijdig doorschieten en zaad vormen waardoor ze taai en onsmakelijk worden. Oogsten: Aardappel, Andijvie, Augurk, Bindsla, Bieten, Bindsla, Bleekselderij, Bloemkool, Boerenkool (vroege), Broccoli, Courgette, Doperwt, Kappucijners, Knolraap, Knolselderij, Koolrabi, Paksoi, Peulen, Prei, Radijs, Rammenas, Rode Kool, Spitskool, Witte kool, Savooie kool, Sla, Schorseneer, Snijbiet, Spinazie, Spitskool, Sperzieboon, Snijboon, Tuinboon, Witlof, Witte Kool, Wortel, Ui, Ijsbergsla Verwijder onkruid. De tomaten die buiten groeien mag je toppen nadat ze vier vruchttrossen hebben gevormd. In ons klimaat krijgt die vijfde tros toch geen kans om rijp te worden en kunnen de planten al hun energie richten op de eerste vier trossen. Nijp de planten in tot één blad boven de vierde tros. Blijf de planten ook dieven en aanbinden. Als tomaten beginnen rijpen mag je niet meer royaal water toedienen. Door de grote hoeveelheid water groeien de vruchten te snel waardoor de velletjes scheuren en de tomaten open barsten. Door watergebrek kan er ook neusrot ontstaan bij uw tomaten. Er ontstaan dan bruine vlekken onderaan de vruchten. Om neusrot en splijten van de vruchten te voorkomen kun je best regelmatig en gelijkmatig water toedienen. Oogsten van de plukrijpe groenten zoals knoflook, uien, artisjokken. Laat aardappelen na het rooien nog enkele uren in de tuin drogen vooraleer ze naar binnen te brengen. Laat courgettes niet langer worden dan ± 20 cm. Grotere exemplaren smaken minder lekker en zorgen ervoor dat de plant uitgeput geraakt. Wees alert voor de tomatenziekte en de aardappelziekte. De bladeren krijgen roestbruine vlekken en worden vervolgens zwart en sterven af. Aangetaste tomatenplanten gooi je weg en bij aardappelplanten verwijder je de bovengrondse delen zodat je de knollen later nog kan oogsten. Groenten onder glas regelmatig begieten. Meloenen en komkommers houden van veel water. Giet bij voorkeur s morgens zodat de gewassen de nachten droog in kunnen gaan. Pompoenen kunnen bij erg vochtig weer gaan rotten, omdat ze op de natte grond liggen. Leg als bescherming wat stro onder de vruchten. Het oogsten van uien kan beginnen als de bladstengels beginnen te verdrogen. Knak de stengels en leg ze plat op de grond. Bind ze daarna bij elkaar en hang ze in de wind om verder te drogen. Houd op een creatieve manier de vogels op afstand van de zaaibedden en de jonge planten. Plaats een kinderwindmolentje bij de desbetreffende beplanting en laat alles zo rustig groeien. FRUITTUIN Pas een lichte zomersnoei toe bij de volgende vruchten, zodat licht en lucht bij de vruchten kunnen: Aalbes, Appelpeer, Jostabes, Kiwi, Kiwibes, Perenboom, Veenbes, Vijgen Bescherm de rijpende vruchten tijdig tegen vogels zodat je zelf ook nog kan proeven van de nectarines, kersen, abrikozen of perziken. Na de oogst van de zomerdragende frambozen, worden de takken die vruchten hebben gedragen tot aan de bodem af gesnoeid. Er zullen massaal nieuwe twijgen uit de grond verschijnen die volgend seizoen frambozen zullen dragen. Beperk het aantal takken echter tot maximum tien stuks per plant. Bescherm uw rode bessen tegen de vogels want zij vinden ze reeds lekker als wij ze nog te zuur vinden. Witte bessen vallen voor vogels veel minder op en worden dan ook veel minder aangevreten. De smaak van witte bessen is minstens even lekker en zelfs iets zoeter dan rode bes. Oogsten: aardbei, wijnbes, morellen,

9 Na de oogst van de laatste aardbeien mag je alle bladeren afknippen met een heggenschaar. Deze oude bladeren hebben niet veel nut meer voor de planten en kunnen enkel ziek worden. Met de bladeren verwijder je ineens ook het stro en wiedt je eventueel onkruid. Na enkele weken krijgen de planten verse bladeren. Uitlopers van aardbeien afknippen en op een plantbed laten inwortelen. Steenfruit zoals kersen, krieken, perzik, abrikozen en pruimen worden steeds na de oogst gesnoeid. Dit bij voorkeur bij droog weer zodat de wondes snel opdrogen. KRUIDENTUIN Buiten zaaien: peterselie Zachte kruiden zoals peterselie, bieslook, kun je fijn versnijden met een kruidenschaar en vervolgens in ijsblokjes invriezen. Deze kun je dan eenvoudig toevoegen aan alle gerechten die je kookt. Door regelmatig aan uw kruiden te snijden (oogsten), zullen de kruiden ook steeds nieuwe verse scheuten aanmaken. Hoe meer jonge scheuten je gebruikt, hoe beter de smaak. Planten die door de loop der jaren onderaan kaal geworden zijn, mag je een diepe snoeibeurt geven. De meeste kruiden lopen daarna snel uit met veel jonge twijgjes. In juli kun je ook zomerstekken nemen van allerlei kruiden. Citroenverbena, salie, tijm, komen hiervoor in aanmerking. Neem stekjes van ca 7 cm lang en steek ze in stekgrond. Na een maand zijn de stekken geworteld en kun je ze oppotten. SIERTUIN Uitgebloeide lavendel kan worden gesnoeid Knip uitgebloeide rozen terug tot aan een vijfblad Uitgebloeide bloemen van lupinen en riddersporen nu verwijderen zodat ze in de nazomer kunnen bloeien. Bind de vaste planten op aan de steunen. Verzamel zaad De bladeren van de uitgebloeide lentebloembollen zijn nu volledig uitgedroogd en mogen worden opgegraven en bewaard tot in de herfst. Het bewaren kan het best op een koele, donkere, droge en luchtige kamer. Bewaar de bloembollen in kisten tussen droge turf. Opbinden van uw dahlia s zodat ze bij wind of bij regen niet onmiddellijk omvallen. Zijn de bloemknoppen of de bladeren van uw dahlia s aangevreten dan zijn de oorwormen wellicht de daders. Vroeger werd verteld dat de diertjes in de oren kropen van mensen die vast sliepen en dat ze het trommelvlies beschadigden. Vandaar de benaming van de oorworm. Deze zijn milieuvriendelijk uit de dahlia s weg te vangen door bloempotten op te vullen met stro. Plaats de opgevulde bloempotten omgekeerd op een bamboestok. De oorwormen zullen na hun nachtelijke eetfestijn onder de (hout)wol een droge en warme schuilplaats vinden. Na enkele dagen kunt u de bloempotvallen leegmaken in uw tuin waar zich bladluizen bevinden. Oorwormen zijn nuttig als biologische bestrijding van bladluizen. De oorworm voedt zich eveneens met mijten, larven en eieren van insecten (appelmade/fruitmot), kommaschildluizen, kleine rupsjes en andere parasieten. Ook eten ze plantaardig voedsel zoals algen. Dus ook een nuttig beestje. Start met het snijden van stekken van Pelargoniums en Fuchsia s. Vanaf juli kan men volop starten met het zaaien van tweejarige planten. Viooltjes (=Viola), vergeetme-nietjes (=Myosotis), madeliefjes (=Bellis), muurbloem (=Cheiranthus cheiri), duizendschoon (=Dianthus barbatus)

10 oogstmaand, havermaand, hittemaand MOESTUIN Onkruid wieden - dat geldt voor alle tuinen AUGUSTUS wat te doen in de tuin Loof van de aardappelen kunt u beter niet op de composthoop gooien maar met GFT (groen container) meegeven in verband met ziektes De uien oogsten als het loof gaat strijken (op zij vallen en geel worden) daarna uithangen op een droge plek om te drogen Vanaf half augustus worden de nachten langer en daardoor vochtiger en worden de slakken actie- ver. Je kan slakken bestrijden door grote bladeren, kranten e.d. op de grond te leggen en 's ochtends of overdag de slakken die daaronder een schuilplaats hebben gevonden te verwijderen en ergens anders waren niemand last van heeft vrij te laten, ook kunnen we natuurlijk korrels kopen. Er zijn meerdere mogelijkheden maar de meest diervriendelijke en milieuvriendelijke soorten (andere dierensoorten die broodnodig zijn voor de tuin zoals de egel, vogels e.d. eten ze ook) zijn die op basis van ferrifosfaat (een ijzerhoudende grondstof die van nature in de grond voorkomt). De slakken eten er van, kruipen weg in hun holletje en gaan dood. Je vindt er dus niets van terug. FRUITTUIN Pas een lichte zomersnoei toe bij de vruchten, zodat licht en lucht bij de vruchten kunnen: Aalbes. Druif, Zomerframboos, Jostaberry, Kiwi, Kiwibes, Walnoot De volgende vruchten kunnen gesnoeid worden nadat de vruchten geoogst zijn: Abrikoos, Amandelen, Kersenboom, Kruisbes, Olijfwilg, Perzik, Pruimenboom, Nectarine, Zwarte bes Snoei afgedragen takken van de framboos en bindt de nieuwe takken vast. Oogsten: Pruimen, Kersen, Wijnbes, Framboos, Kruisbessen, Appels, Rode bessen, Bosbessen, Vijgen Plant deze maand nieuwe aardbeibedden in zodat de planten zich nog voor de winter goed kunnen ontwikkelen. KRUIDENTUIN Buiten zaaien: peterselie, engelwortel, knoflook Oogsten: peterselie SIERTUIN Snoeien hagen (2e snoei) tot eind augustus en snoeien groenblijvende hagen (2e snoei) Uitgebloeide bloemen verwijderen (Geeft bij sommige soorten vaste planten een tweede bloei) Verzamel zaad. Irissen met wortelstok kunnen worden gescheurd Lavendel snoeien - zie juli Snoeien is het beste tijdens bewolkt weer in verband met de kans op verbranding Vanaf eind augustus kan je buxus stekken Goed water geven bij droogte Let op schimmel bij rozen zoals sterroetdauw en meeldauw Gras bijmesten met langzaamdurende meststof Vanaf augustus kunnen narcissen worden geplant Plant herfstbloeiende bloembollen Deze maand kunnen de Pelargonium (Geranium) en de Fuchsia gestekt worden. In augustus kan het 2-jarig bloemen viooltjes, vergeet-me-nietjes, duizendschonen worden gezaaid.

11 herfstmaand, fruitmaand, gerstmaand MOESTUIN Verwijder onkruid SEPTEMBER wat te doen in de tuin Oogsten: Andijvie, Bieten, Bindsla, Bleekselderij, Bloemkool, Boerenkool, Broccoli, Chinese kool, Courgette, Knolraap, Knolrabi, Knolselderij, Palmkool, Paksoi, Pompoen, Prei, Rammenas, Rode kool, Savooie kool, Snijbiet, Sperzieboon, Spinazie, Spitskool, Spruitkool, Uien, Witte Kool, Wortel, Witlof, Ijsbergsla In deze maand gaan de slakken paren en leggen per slak gemiddeld 300 eitjes (ze zijn hermadrodiet dus tweeslachtig maar hebben elkaar wel nodig om elkaar te bevruchten maar kunnen ieder apart zoveel eitjes leggen) dus het is erg belangrijk nog steeds zoveel mogelijk slakken weg te vangen. Zie augustus voor tips! Vanaf half september willen de tomaten niet meer zo goed rijpen, haal daarom zoveel mogelijk het blad eraf zodat de zon de tomaten nog kan laten rijpen. Nu kan de rabarber verplant of geplant worden. De onderlinge afmeting moet minimaal 1 meter zijn. Zaai op vrijgekomen groentebedden, groenbemesters om de aarde te bedekken. FRUITTUIN Oogsten: Appels, Peren, Framboos, Bramen, Aalbessen, Zwarte Bessen De volgende vruchten kunnen gesnoeid worden: Abrikoos, Zomerframboos, Kersenboom, Perzik, Pruimenboom, Nectarines, Tamme Kastanje, Wijnbes Let op wespen bij overrijpe appels en peren! Eventueel om territorale wespen af te schikken is het mogelijk om een nepnest in de boom te hangen. De wespen blijven dan weg. Snoei de afgedragen takken van de framboos en bindt de nieuwe takken aan. Controleer de rijpende druiven op zieke druiven en haal het blad weg wat de zon blokkeerd. KRUIDENTUIN Buiten zaaien: peterselie, engelwortel, knoflook Oogsten: peterselie Snoeien hagen (2e snoei) Uitgebloeide bloemen verwijderen Klimrozen vastbinden. SIERTUIN September is een geschikte maand voor het opnieuw inzaaien van een grasmat. Borders aanvullen met winter bloeiers. Hoge planten nu vastbinden. Knip de bloemen uit de hortensia en droog ze voor een droogboeket. Bestel bollen want vanaf eind september kunnen de voorjaarsbloeiende bloembollen de grond in. Nu de aarde nog warm is, is het een heel goed moment om vaste planten te planten zodat de wortels nog de tijd hebben om goed te groeien. Groenblijvende struiken kunnen nu verplant worden.

12 wijnmaand OKTOBER wat te doen in de tuin MOESTUIN Oogsten: Andijvie, Bieten, Bloemkool, Boerenkool, Broccoli, Palmkool, Pastinaak, Prei, Rode Kool, Rammenas, Savooie kool, Schorseneren, Spitskool, Spruitkool, Spinazie, Winterwortel, Veldsla Zet de compostbak nog een laatste keer om voor de winter In plaats van spitten kan er zodra de temperaturen lager worden de grond bedekken (mulchen) met blad of compost in het voorjaar kan het losgewoeld worden. FRUITTUIN De volgende vruchten kunnen gesnoeid worden: Blauwe bes, Bramen, Zomerframboos, Wijnbes Plant nu uw fruitbomen of struiken zodat ze nog aan kunnen slaan voor de winter. SIERTUIN Snoeien hagen (2e of 3e snoei) Planten van vaste planten en heideplanten Winter bloeier zoals Helleborus en Camelia bijmesten met organische mest. Vroeg bloeiende bollen en knolgewassen planten. Vroeg bloeiende vaste planten (ver)planten. Laatste keer gras maaien. Pioenrozen en hosta s delen. Winterstekken nemen van heesters. Een aantal bomen kan bij snoei in het voorjaar hevig gaan bloeden omdat de sapstromen dan extra sterk zijn. Het is daarom beter berk, esdoorn en walnoot nu te snoeien als dat nodig is.

13 NOVEMBER wat te doen in de tuin slachtmaand, nevelmaand MOESTUIN Oogsten: Andijvie, Bieten, Bloemkool, Boerenkool, Broccoli, Palmkool, Pastinaak, Prei, Rode Kool, Rammenas, Savooie kool, Schorseneren, Spitskool, Spruitkool, Spinazie, Winterwortel, Veldsla, Witlof, Witte kool Begin langzamerhand te bedenken wat je wil met je tuin voor volgend jaar Maak je tuin winterklaar. Maak de dakgoten schoon van je huisje. Plaats de komende maanden een tuinhuis; herfst en winter zijn daar de beste perioden voor. Knoflook kan in november nog worden geplant Oogst de spruiten van onder af en plaats er een stok bij om ze overeind te houden. Oogst de laatste bieten en wortelen en bewaar ze in vochtig zand. Check de appelvoorraad en verwijder aangetaste vruchten. Blijf onkruid wieden FRUITTUIN Vanaf half november fruitbomen planten Volgende vruchten kunnen gesnoeid worden: Blauwe bes, Bramen Zomerframboos, Wijnbes, Kweepeer, Vijgenboom, Passievrucht, Tayberry, Vlier, Druif Plant een haag van bijvoorbeeld bessen, bramen en/of frambozen Haal verdroogde vruchten van de fruitbomen om verspreiding van ziekte te voorkomen. SIERTUIN Snoeien zomerbloeiende en overige heesters Snoei nu bomen met vroege sapstroom als Acer, Betula, Juglans, Pterocarya Snoei de dakplatanen en andere vormbomen. Knip de uitlopers terug op 5 ogen. Planten van bladverliezende bomen en sierheesters. Planten van rozen, beschermen tegen de nachtvorst Vaste planten bedekken met compost. Na de eerste nachtvorsten niet-vorstgevoelige bladverliezende struiken, klimplanten en bomen verplanten en goed water geven. Vorstgevoelige heesters en planten extra toedekken met een dikke laag blad. Maak een koele, vorstvrije ruimte vrij zodat je planten in pot snel binnen kunt zetten als het gaat vriezen. Plant lentebollen zo snel mogelijk

14 wintermaand, kerstmaand, donkeremaand MOESTUIN Maak je tuingereedschap en ander materiaal grondig schoon Nestkastjes schoonmaken en ophangen. Indeling van de moestuin maken voor het nieuwe jaar Zaad bestellen FRUITTUIN DECEMBER wat te doen in de tuin Deze maand kunt u de druif snoeien. Knip de zijtakken boven het derde oog af De volgende vruchten kunnen gesnoeid worden: Aalbes, Appelboom (liefst na half december), herfstframboos, Jostaberry, Kiwi, Kiwibes, Kruisbes, Kweepeer, Moerbei, Veenbes, Wijnbes, Zwarte bes Druif, braam en kiwi bemesten met beendermeel, uiterlijk vóór half januari. Druif, kiwi en braam terugsnoeien; het knipsel gebruiken als winterstek. SIERTUIN Snoeien zomerbloeiende en overige heesters Deze maand kunt u nog bomen met een vroege sapstroom snoeien (Acer, Betula, Juglans, Pterocarya). Als bij het snoeien blijkt dat de boom bloedt kunt u beter stoppen met snoeien en wachten tot juni. Het bevroren gazon zo weinig mogelijk bewandelen. Blad van het gras harken (in de borders laten liggen)

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34