Onderzoeksprojecten. Phospholamban (PLN) p.arg14del cardiomyopathie. UMC Groningen. Rudolf de Boer, Cardioloog UMCG 3 November 2018, Groningen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Onderzoeksprojecten. Phospholamban (PLN) p.arg14del cardiomyopathie. UMC Groningen. Rudolf de Boer, Cardioloog UMCG 3 November 2018, Groningen"

Transcriptie

1 Onderzoeksprojecten Phospholamban (PLN) p.arg14del cardiomyopathie UMC Groningen Rudolf de Boer, Cardioloog UMCG 3 November 2018, Groningen

2 Paar begrippen Ventrikel = hartkamer, je hebt de LV en de RV LVEF: LV ejectiefractie = pompkracht Aritmie = ritmestoornis Ventriculaire aritmie = VA (VT/VF) Fibrose = litteken, kan aanleiding geven tot VA DCM = dilaterende cardiomyopathie ACM = aritmogene cardiomyopathie Fenotopye = hoe iets eruit ziet Genotype = welke genetische variant iemand heeft

3 Eerste PLN p.arg14del screening in NL DCM en ARVC cohorten 257 DCM patienten, geen andere DNA mutaties 39 (15%) patiënten: PLN p.arg14del mutatie! 97 ARVC patienten, geen andere mutatiess 12 (12%) patiënten: PLN p.arg14del mutatie! DCM ARVC overlappend fenotype Van der Zwaag et al. Eur J Heart Failure 2013; Phospholamban p.arg14del mutation in patients diagnosed with dilated cardiomyopathy or arrhythmogenic right ventricular cardiomyopathy: evidence supporting the concept of arrhythmogenic cardiomyopathy

4 2018: >1000 mutatiedragers >200 families Founder mutatie Gemeenschappelijke voorouder ± jaar geleden University Medical Center Groningen Van der Zwaag et al. Neth Heart J 2013

5 Eerste ontdekking: ernstig ziektebeeld Van Rijsingen, van der Zwaag et al. Circ. CV Genetics 2014

6 11/05/ Standardized Mortalityt Ratio (SMR) = 1.7 (CI: ) Significante oversterfte vanaf 25 jaar University Medical Center Groningen Van Rijsingen, van der Zwaag et al. Circ. CV Genetics 2014

7 n.s. (p=0.053) P<0.001 P=0.007 n.s. (p=0.22) University Medical Center Groningen Van der Zwaag et al. EJHF 2012

8 Laag voltage ECG: - verlies aan hartspierweefsel - Fibrose (bindweefsel) in het hart University Medical Center Groningen

9 Pathologie University Medical Center Groningen Te Rijdt, Suurmeijer et al. Histopathology 2016

10 Microscopie Linker ventrikel Rechter ventrikel Te Rijdt, Suurmeijer et al. Histopathology 2016

11 PLN eiwit aggregatie Grote PLN eiwit-aggregaten in RV and LV Geen signaal in controles (7 desmine ARVC; 10 idcm) Te Rijdt, Suurmeijer et al. Histopathology 2016

12 Hoe doen we het nu?

13 Huidige risico stratificatie Risicofactoren voor maligne arrythmieën: LVEF <45% nsvt/svt University Medical Center Groningen Van Rijsingen, van der Zwaag et al. Circ. CV Genetics 2014

14 Huidige behandeling Volgens richtlijnen Symptomatische fase: DCM fenotype ACE-remmer (-pril), β-blokker (-lol), MRA (-none) ICD, CRT LVAD, HTx ACM phenotype: β-blokker, anti-arrhythmica, ICD, ablatie Presymptomatische fase:?? iphorecast

15 Vroeg-detectie Kunnen we ziekte opsporen? kunnen we ziekte voorkomen?

16 Doel: vroege manifestaties opsporen (MRI) 194 PLN p.arg14del mutatie dragers cardiale MRI beschikbaar 44 vielen uit: 28 Geen LGE imaging 6 Slechte kwaliteit 10 ECG afwijkingen: 3 Bifascicular block 4 RBBB & 2 LBTB 1 WPW 150 mutatie dragers in studie 10 index / 140 familieleden University Medical Center Groningen

17 Fibrose: Localisatie Seg 5 Seg 11 University Medical Center Groningen te Rijdt, van der Sande et al. Eur J CV Imaging 2018

18 LVEF, LGE en VA Sommige mensen hebben al vroeg littekenweefsel Ventricular arhythmie (VA) Geen VA LVEF 45% LVEF <45% LGE = late gadolinium enhancement = Litteken te Rijdt, van der Sande et al. Eur J CV Imaging 2018

19 Vroege detectie met echocardiografie Weefsel deformatie imaging 48 presymptomatische dragers vs. 48 controles (leeftijd/geslacht) Normale volumes Normale LVEF controle Drager University Medical Center Groningen LV strain curves

20 Presymptomatische mutatie-dragers Structurele remodeling (afgenomen LV massa) LV diastolische dysfunctie RV systolische dysfunctie Vroege biventriculaire ziekte Manuscript in preparation

21 Samenvatting Vroege detectie LV myocardiale fibrose is frequent aanwezig (30%), ook als de LVEF nog (relatief) normaal is In presymptomatische mutatiedragers kunnen we met echo subtiele vroege biventriculaire afwijkingen zien PLN eiwit aggregaten spelen mogelijk een rol

22 Moeten we vroeger behandelen om ziekte te voorkomen?

23 iphorecast overview Presymptomatische PLN p.arg14del dragers Intervention in PHOspholamban RElated CArdiomyopathy Study Hypothese: Eplerenone, door zijn anti-fibrotische effecten, vertraagt progressie naar ziekte in presymptomatische PLN dragers years Multicenter studie (Sneek, AMC, UMCU, UMCG) Eplerenone of niks (PROBE design) Samengesteld eindpoint: Cardiale MRI parameters Biomarkers van fibrose en hartschade Ritmestoornissen

24 iphorecast status 4 centra: 82 deelnemers Study inclusie: gesloten Eplerenone: goed verdragen Studie-uitvoer: geen problemen, maar FU nog ~2 jaar Maar..kost 1 Miljoen euro, duurt 3-5 jaar..

25 Doel Human PLN-R14del DCM/ARVC phenotype: Cardiac dilatation Contractile dysfunction Cardiac fibrosis Ventricular arrhythmias Decreased ECG potentials PLN protein aggregation Murine PLN-R14del Cardiac dilatation Contractile dysfunction Cardiac fibrosis Ventricular arrhythmias Decreased ECG potentials PLN protein aggregation

26 Validatie van PLN-R14del muis model S 10 A 11 I 12 R 13 R 14 A 15 S 16 T 17 PLN-WT PLN-WT WT S 10 A 11 I 12 R 13 R/A 14 A/S 15 S/T 16 T/I 17 PLN-R14del PLN-WT HET S 10 A 11 I 12 R 13 A 14 S 15 T 16 I 17 PLN-R14del PLN-R14del HOM RNA sequencing

27 Percent survival Percent survival PLN-R14-/- muis heeft een verkorte levensduur PLN-R14 +/- muis blijft gezond tot ten minste 1 jaar 3w WT HET WT HET HOM Log-rank, p < (n=13) Time (months) Time (months) Homozygote muis levensduur: 54-61d (gem. 58d)

28 Gene expression (fold change) Gene expression (fold change) PLN-R14 -/- muis heeft een normaal hart na 3 week WT ANP PLN WT HOM 0.6 WT HOM HOM PLN GAPDH WT WT HOM HOM HOM

29 Percentage (%) Gene expression (fold change) Volume ( l) Volume ( l) PLN-R14 -/- muis heeft een verwijd hartje met afgenomen functie End-diastolic volume End-systolic volume * * End-systolic End-diastolic WT WT HET HOM 0 WT HET HOM HOM Ejection fraction 80 * * 100 ANP ** ** University Medical Center Groningen 0 WT HET HOM 0 WT HET HOM

30 Voltage (mv) Voltage (mv) Voltage (mv) PLN-R14 -/- muis heeft laag voltage ECG 0.8 R WT 0.8 HOM Peak-to-peak amplitude R 2.0 * * P Q T P T Q S S WT HET HOM

31 Gene expression (fold change) Percentage (%) PLN-R14 -/- muis heeft fibrose in het hart WT 30 Cardiac fibrosis * ** WT HET HOM HOM TIMP1 ** ** WT HET HOM University Medical Center Groningen

32 PLN-R14 -/- muis heeft PLN eiwit ook aggregaten in het hart WT HOM soluble insoluble PLN GAPDH University Medical Center Groningen WT HOM WT HOM BiP/GRP78 LC3-I LC3-II GAPDH WT HOM

33 Conclusie We testen nu therapieën in dit model Human PLN-R14del Murine PLN-R14del DCM/ACM phenotype: Homozygous mice: - Cardiac dilatation Cardiac dilatation - Contractile dysfunction Contractile dysfunction - ECG abnormalities ECG abnormalities - Ventricular arrhythmias Ventricular arrhythmias - Cardiac fibrosis Cardiac fibrosis - Fibrofatty replacement Fibrofatty replacement - Protein aggregation Protein aggregation

34 Conclusies PLN cardiomyopathie wordt gekenmerkt door een vroege fase met al subtiele afwijkingen. Vroegdetectie methodes steeds beter maar.. We weten niet preventie zinnig is! Muismodel (en andere initiatieven) zullen inzicht geven in welke preventie nuttig is.

35 We doen ons best!

36 Dank aan.. U! UMC Groningen Dept. of Clinical Genetics Paul van der Zwaag Edgar Hoorntje Yvonne Hoedemakers Jan Jongbloed Dept. of Cardiology Maarten van den Berg Rudolf de Boer Thomas Gorter Herman Sillje Dept. of Radiology Tineke Willems Dept. of Pathology Albert Suurmeijer AMC Amsterdam Dept. of Clinical Genetics J. Peter van Tintelen Dept. of Cardiology Arthur Wilde Judith ten Sande Tom Verstraelen Matthijs Boekholdt Hanno Tan Marieke Blom UMC Utrecht Folkert Asselbergs Jeroen van der Heijden Aryan Vink Antonius hospital Sneek Toon Oomen

37

Hartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog

Hartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog Hartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog Patiëntendag PLN vereniging Paul van Haelst, cardioloog Antonius Ziekenhuis Sneek Erfelijke hartziekten Welke hartziekten kunnen erfelijk zijn?

Nadere informatie

Hartelijk welkom bij de Landelijke HCM dag Verleden, heden en de toekomst van Hypertrofe Hartspierziekte. 18 november

Hartelijk welkom bij de Landelijke HCM dag Verleden, heden en de toekomst van Hypertrofe Hartspierziekte. 18 november Hartelijk welkom bij de Landelijke HCM dag Verleden, heden en de toekomst van Hypertrofe Hartspierziekte 18 november 11.00-11.20 De ontwikkeling van het ziektebeeld Wie zijn wij? Michelle Michels, cardioloog

Nadere informatie

Cardio-oncologie. Hartfalen en chemotherapie. dr. M.L. (Louisa) Antoni aios cardiologie LUMC. Geen disclosures

Cardio-oncologie. Hartfalen en chemotherapie. dr. M.L. (Louisa) Antoni aios cardiologie LUMC. Geen disclosures Cardio-oncologie Hartfalen en chemotherapie dr. M.L. (Louisa) Antoni aios cardiologie LUMC Geen disclosures Introducing a new subspecialty of Cardiology.. Doel Preventie, diagnosticering en behandeling

Nadere informatie

Erfelijke Cardiomyopathieën

Erfelijke Cardiomyopathieën Erfelijke Cardiomyopathieën Nationale Hartfalendag 2018 Maarten van den Berg, cardioloog Afd. Cardiologie Universitair Medisch Centrum Groningen Disclosure belangen spreker [Naam] [Affiliation] Geen (potentiële)

Nadere informatie

Cardiomyopathie door phospholamban mutatie

Cardiomyopathie door phospholamban mutatie Cardiomyopathie door phospholamban mutatie De term cardiomyopathie betekent ziekte van de hartspier. Hartspierziekten kunnen verschillende oorzaken hebben, waaronder erfelijke oorzaken. Bij verschillende

Nadere informatie

CARDIOGENETICA. Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013

CARDIOGENETICA. Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013 CARDIOGENETICA Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013 Inhoud Polikliniek Cardiogenetica DNA en mutaties Erfelijkheid en gedilateerde cardiomyopathie Taken Verpleegkundig

Nadere informatie

Cardiogeneticapoli VUmc. Geïntegreerd traject van opsporing, diagnostiek en behandeling

Cardiogeneticapoli VUmc. Geïntegreerd traject van opsporing, diagnostiek en behandeling Cardiogeneticapoli VUmc Geïntegreerd traject van opsporing, diagnostiek en behandeling De gecombineerde cardiogeneticapoli van de afdelingen cardiologie en klinische genetica is bedoeld voor patiënten

Nadere informatie

Ritmestoornissen en Risicostratificatie Wanneer een ICD

Ritmestoornissen en Risicostratificatie Wanneer een ICD Hypertrofische Cardiomyopathie Ritmestoornissen en Risicostratificatie Wanneer een ICD Rudolf de Boer, cardioloog Cardiogenetica UMCG http://hart-erfelijkheid.nl/ Belangenverstrengeling Ontving onderzoeksgelden

Nadere informatie

Vraag & Antwoord over PLN. Dr. P.A. van der Zwaag Landelijke dag Erfelijke Hartaandoeningen 29 oktober 2016

Vraag & Antwoord over PLN. Dr. P.A. van der Zwaag Landelijke dag Erfelijke Hartaandoeningen 29 oktober 2016 Vraag & Antwoord over PLN Dr. P.A. van der Zwaag Landelijke dag Erfelijke Hartaandoeningen 29 oktober 2016 Indeling 1. Preïmplantatie genetische diagnostiek (PGD) en andere mogelijkheden rondom de zwangerschap

Nadere informatie

Betreffende: Onderzoek naar het effect van eplerenone bij presymptomatische dragers van de PLN p.arg14del mutatie (i-phorecast studie)

Betreffende: Onderzoek naar het effect van eplerenone bij presymptomatische dragers van de PLN p.arg14del mutatie (i-phorecast studie) Deelnemers-informatie Stichting PLN website - http://hartspierziektepln.nl/ Betreffende: Onderzoek naar het effect van eplerenone bij presymptomatische dragers van de PLN p.arg14del mutatie (i-phorecast

Nadere informatie

Samenvatting. Deel 1: Linker ventrikelfunctie na myocardinfarct

Samenvatting. Deel 1: Linker ventrikelfunctie na myocardinfarct , conclusies en toekomstperspectieven De aanwezigheid van een verminderde functie van het linker ventrikel (LV) van het hart na een doorgemaakt myocardinfarct is van sterk klinisch belang gebleken. In

Nadere informatie

Sport en cardiomypathie. Harald T. Jørstad

Sport en cardiomypathie. Harald T. Jørstad Sport en cardiomypathie Harald T. Jørstad (sport)cardioloog AUMC locatie AMC Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Onderzoeksgelden

Nadere informatie

Kijk, wat klopt daar?

Kijk, wat klopt daar? Kijk, wat klopt daar? De rol van MRI bij de diagnostiek van LV-hypertrofie N.A. van der Meer, cardioloog Inhoud LV hypertrofie Definitie en metingen - echo vs CMR Mechanisme hypertrofie Rol van CMR in

Nadere informatie

Cardiomyopathie: de stand van zaken

Cardiomyopathie: de stand van zaken Cardiomyopathie: de stand van zaken Dr. Michelle Michels 29 oktober 2013 Cardiomyopathie Cardiomyopathie = ziekte van de hartspier: hartspier structureel en functioneel abnormaal in afwezigheid van oorzakelijke

Nadere informatie

Hartfalen. Duo-avonden 20-4-2015. Jaco Houtgraaf, cardioloog

Hartfalen. Duo-avonden 20-4-2015. Jaco Houtgraaf, cardioloog Hartfalen Duo-avonden 20-4-2015 Jaco Houtgraaf, cardioloog Opbouw presentatie Inleiding Wat is het? Hoe ziet het eruit? Hoe ontstaat het? Behandeling Waar op te letten? Symptomen / klachten / dieet / vocht

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Dilaterende Cardiomyopathie Een dilaterende cardiomyopathie (DCM) is een aandoening waarbij de hartspier is verwijd. Dit gaat doorgaans gepaard met het dunner worden van de hartspier. DCM kan veel verschillende

Nadere informatie

University of Groningen. Inherited cardiomyopathies Tintelen, Johannes Peter van

University of Groningen. Inherited cardiomyopathies Tintelen, Johannes Peter van University of Groningen Inherited cardiomyopathies Tintelen, Johannes Peter van IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please

Nadere informatie

Sectie Genoom Diagnostiek 12 laboratorium specialisten, 75 analisten >20,000 genetics tests Karyotypering SNP & Oligo Arrays FISH Sequentie analyse

Sectie Genoom Diagnostiek 12 laboratorium specialisten, 75 analisten >20,000 genetics tests Karyotypering SNP & Oligo Arrays FISH Sequentie analyse Sectie Genoom Diagnostiek 12 laboratorium specialisten, 75 analisten >20,000 genetics tests Karyotypering SNP & Oligo Arrays FISH Sequentie analyse DNA DNA Aantal genen per hartspierziekte P vd Zwaag,

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Aritmogene Cardiomyopathie Een aritmogene cardiomyopathie (ACM) is een aandoening waarbij de hartspier deels wordt vervangen door vet- of bindweefsel. Meestal is bij deze aandoening voornamelijk de rechterhartkamer

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Hypertrofische Cardiomyopathie Een hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is een erfelijke aandoening waarbij de hartspier, met name het tussenschot tussen de hartkamers, is verdikt. Een verdikking van de

Nadere informatie

University of Groningen. Phospholamban p.arg14del cardiomyopathy te Rijdt, Wouter

University of Groningen. Phospholamban p.arg14del cardiomyopathy te Rijdt, Wouter University of Groningen Phospholamban p.arg14del cardiomyopathy te Rijdt, Wouter IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please

Nadere informatie

Ouizzzz. CNE 17 april Maria, Janine en Eefje

Ouizzzz. CNE 17 april Maria, Janine en Eefje Ouizzzz CNE 17 april 2018 Maria, Janine en Eefje Een kenmerk van ERN GUARD-Heart is: A. Dat alle Europese Ziekenhuizen deel kunnen nemen aan dit netwerk. B. Dat cardiologen met alle vragen over cardiologische

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 247 Hartfalen is een complexe aandoening waarbij het hart niet in staat is om een voldoende bloedstroom te genereren waardoor weefsels en organen niet van voldoende voedingsstoffen

Nadere informatie

Kanker en genetisch testen

Kanker en genetisch testen Kanker en genetisch testen Dirk Jan Boerwinkel Freudenthal Instituut voor didactiek van wiskunde en natuurwetenschappen Nascholing Reizende DNA labs als voorbereiding voor het examen 4 november 2011 Definitie

Nadere informatie

SYMPOSIUM ZELDZAME ZIEKTEN

SYMPOSIUM ZELDZAME ZIEKTEN SYMPOSIUM ZELDZAME ZIEKTEN Zeldzame oorzaken van een syncope Bernard Cosyns, MD, PhD, FESC Overview Introduction Case report 1 Case report 2 Case report 3 Rare cardiac causes of syncope Conclusions Overview

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18608 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Wijnmaalen, Adrianus Pieter Title: Substrate of ventricular tachycardia Issue

Nadere informatie

Kinderwens en Cardiogenetische aandoeningen Dr. Yvonne Arens, klinisch geneticus Afdeling Klinische Genetica, MUMC+

Kinderwens en Cardiogenetische aandoeningen Dr. Yvonne Arens, klinisch geneticus Afdeling Klinische Genetica, MUMC+ Kinderwens en Dr. Yvonne Arens, klinisch geneticus Afdeling Klinische Genetica, MUMC+ Kinderwens en cardiogenetische aandoeningen : de keuzes Spontaan zwanger worden met het aanvaarden van het risico Spontaan

Nadere informatie

Cardio-oncologie Hartschade bij/na borstkanker

Cardio-oncologie Hartschade bij/na borstkanker Cardio-oncologie Hartschade bij/na borstkanker www.hartvoorvrouwen.nl angela.maas@radboudumc.nl Pres Borstkankerver. 26 mei 2018 Radboud Women s Heart Center Opsporing en behandeling hartschade tijdens/na

Nadere informatie

Van gen tot genoom en daarbuiten: recente revoluties in genetisch onderzoek

Van gen tot genoom en daarbuiten: recente revoluties in genetisch onderzoek Van gen tot genoom en daarbuiten: recente revoluties in genetisch onderzoek Anne Herkert, klinisch geneticus Jan Jongbloed, moleculair geneticus Landelijke dag erfelijke hartziekten 29 oktober 2016 Erfelijkheid

Nadere informatie

Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt?

Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt? Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt? Ies Nijman UMC Utrecht Dept of Genetics, Centre for Molecular Medicine Center for Personalized Cancer Treatment (CPCT), Hartwig Medical Foundation 1994 DNA sequenties,

Nadere informatie

Samenvatting, conslusies en toekomstperspectieven

Samenvatting, conslusies en toekomstperspectieven Samenvatting, conslusies en toekomstperspectieven Samenvatting De algemene introductie van dit proefschrift (hoofdstuk 1) beschrijft de betekenis van ventriculaire ritmestoornissen bij het optreden van

Nadere informatie

Cardiogenetische testing (probands) - Antwerp. Cardiomyopathy panel (n=51 genes) Arrhythmia panel (n=51 genes) Aneurysm panel (n=30 genes)

Cardiogenetische testing (probands) - Antwerp. Cardiomyopathy panel (n=51 genes) Arrhythmia panel (n=51 genes) Aneurysm panel (n=30 genes) Cardiogenetische testing (probands) - Antwerp 800 800 700 700 600 500 400 300 600 500 400 300 Cardiomyopathy panel (n=51 genes) Arrhythmia panel (n=51 genes) Aneurysm panel (n=30 genes) 200 200 100 100

Nadere informatie

Samenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief

Samenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief Samenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief Samenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief Samenvatting De introductie (Hoofdstuk 1) van dit proefschrift geeft een overzicht van de epidemiologie

Nadere informatie

R14del'PLN+in+Hartfunctie. Litsa+Kranias,+Ph.D. University+of+Cincinnati+College+of+Medicine

R14del'PLN+in+Hartfunctie. Litsa+Kranias,+Ph.D. University+of+Cincinnati+College+of+Medicine R14del'PLN+in+Hartfunctie Litsa+Kranias,+Ph.D. University+of+Cincinnati+College+of+Medicine Wat$is$PLN? PLN$Is$een$regelsysteem$voor$het$pompen$van$het$hart Samentrekken Ontspannen Hart$klopt:$$$$$~70x/min$of$100,000x$per$dag

Nadere informatie

Samenvatting. Chapter 10

Samenvatting. Chapter 10 Chapter 10 SAMENVATTING Het functioneren van patiënten met een ischemische cardiomyopathie (pompfunctiestoornis van het hart door chronisch zuurstofgebrek) kan verbeteren door revascularisatie van disfunctionele,

Nadere informatie

Hartfalen. Homo Sapiens. Een Klinische Zoektocht. 1 4: Progressieve Afname van Lichamelijke Activiteit JGFB HOVO Utrecht, Zomer

Hartfalen. Homo Sapiens. Een Klinische Zoektocht. 1 4: Progressieve Afname van Lichamelijke Activiteit JGFB HOVO Utrecht, Zomer Hartfalen 1 4: Progressieve Afname van Lichamelijke Activiteit Een Klinische Zoektocht Jean Bronzwaer Zomer 2018 6 juli Homo Sapiens 2. Agrarische Revolutie 8000 BC Gaat gepaard met sedimentaire revolutie

Nadere informatie

Hartfalen en Nierfunctiestoornissen

Hartfalen en Nierfunctiestoornissen Hartfalen en Nierfunctiestoornissen Dr. Kevin Damman Hartfalen Cardioloog, UMCG Groningen k.damman@umcg.nl Disclosures Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties:

Nadere informatie

Hoe hartfalen te herkennen. Mark Valk, huisarts onderzoeker

Hoe hartfalen te herkennen. Mark Valk, huisarts onderzoeker Hoe hartfalen te herkennen Mark Valk, huisarts onderzoeker vroegdiagnostiek hartfalen Leusden 24 april 2012 2 Disclosure Geen belangenverstengeling Komt het vaak voor? 0,8% tussen de 55 en 64 jaar 3% tussen

Nadere informatie

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie Heart and Soul Cardiovasculair en Depressie Ten leading causes of DALY s 2030 - high income countries (in %) - Unipolar depressive disorder 9.8 Ischaemic heart disease 5.9 Alzheimer and other dementias

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting 208 Samenvatting Samenvatting 209 Hartfalen is een combinatie van klachten en verschijnselen die direct of indirect het gevolg zijn van een tekortschietende pompfunctie van het hart. Als gevolg van deze

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Non-compactie Cardiomyopathie Een non-compactie cardiomyopathie (NCCM) is een aandoening waarbij er diepe groeven in de hartspier zitten. NCCM kan het enige verschijnsel zijn, maar kan ook worden gevonden

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Dilaterende Cardiomyopathie Een dilaterende cardiomyopathie (DCM) is een aandoening waarbij de hartspier is verwijd. Dit gaat doorgaans gepaard met het dunner worden van de hartspier. Geschat wordt dat

Nadere informatie

Echocardiografie. bij cardiale resynchronisatie therapie. Houthuizen Patrick Catharina ziekenhuis Eindhoven

Echocardiografie. bij cardiale resynchronisatie therapie. Houthuizen Patrick Catharina ziekenhuis Eindhoven Echocardiografie bij cardiale resynchronisatie therapie Houthuizen Patrick Catharina ziekenhuis Eindhoven The basics Linker bundeltak blok normale geleiding linker bundeltak blok Consequenties normale

Nadere informatie

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX. Samenvatting en Toekomst Perspectieven XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX X IX.II

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX. Samenvatting en Toekomst Perspectieven XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX X IX.II XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Samenvatting en Toekomst Perspectieven XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX X Tjeerd Germans ITjeerd Germans IX.II (XXXXXX XXXX: XX; xxx-xxx) Samenvatting en toekomst

Nadere informatie

CRT-D versus CRT-P. verschillende behandelingen voor dezelfde patiënt? CarVasZ M.L. Hendriks, MSc Dept. Cardiology VUmc.

CRT-D versus CRT-P. verschillende behandelingen voor dezelfde patiënt? CarVasZ M.L. Hendriks, MSc Dept. Cardiology VUmc. CRT-D versus CRT-P verschillende behandelingen voor dezelfde patiënt? CarVasZ 2017 M.L. Hendriks, MSc Dept. Cardiology VUmc Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

Phospholamban: Een belangrijke regelaar in het hart. Litsa Kranias, Ph.D. University of Cincinnati and Biomedical Research Foundation of Athens

Phospholamban: Een belangrijke regelaar in het hart. Litsa Kranias, Ph.D. University of Cincinnati and Biomedical Research Foundation of Athens Phospholamban: Een belangrijke regelaar in het hart Litsa Kranias, Ph.D. University of Cincinnati and Biomedical Research Foundation of Athens Het hart is een pomp, phospholamban (PLN) reguleert het Het

Nadere informatie

Ventrikelstorm. Hoe zorg je dat de storm gaat liggen. J.G. van der Hoeven

Ventrikelstorm. Hoe zorg je dat de storm gaat liggen. J.G. van der Hoeven Ventrikelstorm Hoe zorg je dat de storm gaat liggen J.G. van der Hoeven Definitie Minimaal 3 gescheiden episoden van sustained VT of VF binnen 24 uur of VT die minimaal 12 uur aanhoudt Bij aanwezigheid

Nadere informatie

Duursport en de rechterkamer. dr. Babette Pluim, sportarts Sportmedisch Centrum Papendal

Duursport en de rechterkamer. dr. Babette Pluim, sportarts Sportmedisch Centrum Papendal Duursport en de rechterkamer dr. Babette Pluim, sportarts Sportmedisch Centrum Papendal 1998 Wat is een sporthart? Het complex van structurele, functionele en elektrische remodellering van het hart tgv

Nadere informatie

Samenvatting en Conclusies

Samenvatting en Conclusies Samenvatting en conclusies In de introductie van dit proefschrift wordt een overzicht gegeven van de huidige en toekomstige rol van geavanceerde beeldvormende technieken, in het bijzonder RT3DE, strain

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29358 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Thijssen, Joep Title: Clinical aspects and socio-economic implications of implantable

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Hypertrofische Cardiomyopathie Een hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is een erfelijke aandoening waarbij de hartspier, met name het tussenschot tussen de hartkamers, is verdikt. Een verdikking van de

Nadere informatie

Volwassenen met een aangeboren hartafwijking. Imaging problemen, oriëntatie en analyse

Volwassenen met een aangeboren hartafwijking. Imaging problemen, oriëntatie en analyse Volwassenen met een aangeboren hartafwijking Imaging problemen, oriëntatie en analyse donderdag 24 januari 2019 Poli cardiologie Zijn specifieke echocardiografische expertise en protocollen NOODZAKELIJK

Nadere informatie

Idiopathisch ventrikelfibrilleren

Idiopathisch ventrikelfibrilleren Idiopathisch ventrikelfibrilleren Ventrikelfibrilleren (VF) is een ernstige hartritmestoornis waarbij de hartkamers onsamenhangend samentrekken. Hierdoor wordt geen bloed meer door het lichaam gepompt,

Nadere informatie

, herzien VLC XXX Klinische Genetica. Phospholamban Cardiomyopathie

, herzien VLC XXX Klinische Genetica. Phospholamban Cardiomyopathie 16-08-2015, herzien 1-7-16 VLC XXX Klinische Genetica Phospholamban Cardiomyopathie Inleiding U of één van uw familieleden staat onder behandeling van een cardioloog. Deze heeft na verschillende onderzoeken

Nadere informatie

Fleur. Fleur. Fleur. Fleur. Fleur. Is dit een normaal beloop? Is dit een normaal beloop? Wat doet u nu? Wat doet u nu?

Fleur. Fleur. Fleur. Fleur. Fleur. Is dit een normaal beloop? Is dit een normaal beloop? Wat doet u nu? Wat doet u nu? Inhoud Post reanimatie onderzoek Wat was de oorzaak van het arrest? Hans Breur, kindercardioloog Potentiële belangenverstrengeling: geen Introductie Waar praten we eigenlijk over? Oorzaken arrest welke

Nadere informatie

Grenzen stellen bij hartfalen patienten. Anne van Vegchel Sportarts

Grenzen stellen bij hartfalen patienten. Anne van Vegchel Sportarts Grenzen stellen bij hartfalen patienten Anne van Vegchel Sportarts cv 2000-2006 geneeskunde 2007-2011 sportgeneeskunde 2008-heden bondsarts KNKV 2011-heden sportarts Bravis 2015-heden sportarts Sportsclinic

Nadere informatie

ICD patiënten dag 25 september 2015

ICD patiënten dag 25 september 2015 ICD patiënten dag 25 september 2015 Wie krijgt welke ICD? Mikael Kortz, cardioloog Flevoziekenhuis Wie krijgt welke ICD? waarom heb ik deze ICD? Mikael Kortz, cardioloog Flevoziekenhuis wie krijgt een

Nadere informatie

Zwangerschap en een ICD CarVasZ 20-11-2015. Wilma de Vries Verpleegkundig specialist Erasmus MC Rotterdam

Zwangerschap en een ICD CarVasZ 20-11-2015. Wilma de Vries Verpleegkundig specialist Erasmus MC Rotterdam Zwangerschap en een ICD CarVasZ 20-11-2015 Wilma de Vries Verpleegkundig specialist Erasmus MC Rotterdam Jong Vrouw ICD Erfelijke hartziekten 1: Cardiomyopathieën (hartspier) 2: Aritmieën (elektische geleiding)

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Genetic basis of hypertrophic cardiomyopathy. Bos, J.M. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Genetic basis of hypertrophic cardiomyopathy. Bos, J.M. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Genetic basis of hypertrophic cardiomyopathy Bos, J.M. Link to publication Citation for published version (APA): Bos, J. M. (2010). Genetic basis of hypertrophic

Nadere informatie

Echografie van de RV Rol bij instabiele hemodynamiek

Echografie van de RV Rol bij instabiele hemodynamiek Maatwerk Echografie van de RV Rol bij instabiele hemodynamiek J.G. van der Hoeven Casus (1) Man, 37 Blanco medische voorgeschiedenis Acute pijn op de borst en kortademigheid LO: RR 85/50 mmhg, HF 115/min,

Nadere informatie

Myocarditis en gedilateerde cardiomyopathie. Nieuwe inzichten dankzij de moleculaire cardiologie

Myocarditis en gedilateerde cardiomyopathie. Nieuwe inzichten dankzij de moleculaire cardiologie Myocarditis en gedilateerde cardiomyopathie. Nieuwe inzichten dankzij de moleculaire cardiologie Ward A. Heggermont, Marc Vanderheyden Inleiding Binnen het spectrum van de cardiovasculaire pathologie zijn

Nadere informatie

Hartfalen Ritmestoornissen Pacemakers. Dr. C. Kirchhof, cardioloog Rijnland ziekenhuis, Leiderdorp

Hartfalen Ritmestoornissen Pacemakers. Dr. C. Kirchhof, cardioloog Rijnland ziekenhuis, Leiderdorp Hartfalen Ritmestoornissen Pacemakers Dr. C. Kirchhof, cardioloog Rijnland ziekenhuis, Leiderdorp Hartfalen Prevalentie 1-2%: 2000:176.400 patiënten in NL 2000-2020 verwachte toename van 42,5% 5-jaars

Nadere informatie

Syncope : nieuwe inzichten

Syncope : nieuwe inzichten Syncope : nieuwe inzichten Dieter De Cleen 2 februari 2019 TLOC Syncope Indeling Reflex syncope vasovagaal situationeel (niezen, mictie, defecatie, ) carotid sinus syndroom Orthostatische syncope medicatie

Nadere informatie

Sociale cognitie bij schizofrenie GROUP

Sociale cognitie bij schizofrenie GROUP Sociale cognitie bij schizofrenie GROUP 06-02-2015 Arija Maat AMC Geen Belangenverstrengeling Introductie 2009 AGIKO UMC Utrecht (Dr. W. Cahn en Prof.dr. R.S. Kahn) Sociale cognitie en schizofrenie GROUP

Nadere informatie

Hartfalen in een ander jasje

Hartfalen in een ander jasje Hartfalen in een ander jasje Myocarditis & gedilateerde cardiomyopathie Jort Merken, MD ; Michiel Henkens, MD Prof.dr. Stephane Heymans Cardiology, CARIM, Maastricht Kortademigheid bij platliggen? Pijn

Nadere informatie

Tachycardie bij sepsis

Tachycardie bij sepsis Tachycardie bij sepsis Een geblokte strategie? J.G. van der Hoeven Normaal Vroege fase EF SV, HF Hart Perifere circulatie Septische shock Vasodilatatie Permeabiliteit Resolutie fase EF SV Volume Late fase

Nadere informatie

Cardiotoxiciteit van kankertherapie

Cardiotoxiciteit van kankertherapie Cardiotoxiciteit van kankertherapie Wat is handig voor de huisarts om ervan te weten? Huisarts symposium Ikazia ZH 20 sept 2017 Mireille Emans, cardioloog Maatschap Rijnmond Zuid; Ikazia ZH, Maasstad ZH,

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Het Brugada-syndroom Het Brugada-syndroom (BrS) is een aandoening waarbij de elektrische functie van het hart is verstoord. Op het elektrocardiogram (ECG of hartfilmpje) is de aandoening meestal te herkennen.

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21710 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Buurma, Aletta Title: On the pathology of preeclampsia : genetic variants, complement

Nadere informatie

Chapter 12. Samenvatting

Chapter 12. Samenvatting Chapter 12 Samenvatting 223 Dit proefschrift beschrijft een aantal studies over myotone dystrofie type 1 (DM1). In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste bevindingen en conclusies

Nadere informatie

Easy PDF Creator is professional software to create PDF. If you wish to remove this line, buy it now.

Easy PDF Creator is professional software to create PDF. If you wish to remove this line, buy it now. Tim Luijkx ARVC/D aritmogene rechterventrikelcardiomyopathie/dysplasie AS anabole steroïden HCM hypertrofische cardiomyopathie LVNC left ventricular noncompaction Cardiac MRI in athletes Magnetische resonantie

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21650 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Shanks, Miriam Title: Evolving imaging techniques for the assessment of cardiac

Nadere informatie

Hartfalen. Manon van der Meer AIOS cardiologie

Hartfalen. Manon van der Meer AIOS cardiologie Hartfalen Manon van der Meer AIOS cardiologie Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

Nurse Specialist in Hartfalen: What s in a name

Nurse Specialist in Hartfalen: What s in a name BWGCVN Nurse Specialist in Hartfalen: What s in a name Jan Vercammen Hartfalenverpleegkundige ZOL Genk Voorzitter Belgian Heart Failure Nurses Wat is hartfalen Definitie: The inability of the heart to

Nadere informatie

CARDIO MRI IN DE PRAKTIJK Dr. E Will. ems Medi di h sc B e l ee d ld i vorm ng

CARDIO MRI IN DE PRAKTIJK Dr. E Will. ems Medi di h sc B e l ee d ld i vorm ng CARDIO MRI IN DE PRAKTIJK Dr. E. Willems Medische Beeldvorming Wat is een cardio MRI? Een basiskennis MRI fysica is onontbeerlijk! Gradiënt-echo sequentie Kwong R, Cardiovascular Magnetic Resonace Imaging

Nadere informatie

QTc, Wat moet je ermee? J.A. Janson fellow IC, AIOS cardiologie

QTc, Wat moet je ermee? J.A. Janson fellow IC, AIOS cardiologie QTc, Wat moet je ermee? J.A. Janson fellow IC, AIOS cardiologie 01-11-2018 Waarom QT-tijd? - Verhoogd risico op levensbedreigende ritmestoornissen - Verlenging van QT-tijd bij veel medicijnen, derhalve

Nadere informatie

Mijn patiënt heeft palpitaties. Dr. Joris Schurmans 26/9/2015

Mijn patiënt heeft palpitaties. Dr. Joris Schurmans 26/9/2015 Palpitaties Mijn patiënt heeft palpitaties Dr. Joris Schurmans 26/9/2015 Palpitaties Palpitaties Hartritme-stoornissen Diagnostische work-up Hartritme-stoornissen Hartritme-stoornissen Palpitaties Palpitaties

Nadere informatie

CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE

CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE PROF DR MAJON MULLER INTERNIST OUDERENGENEESKUNDE DISCLOSURE POTENTIAL CONFLICTS OF INTEREST GEEN POTENTIËLE BELANGENVERSTRENGELING 1 Myocard Infarct Hart

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting In dit proefschrift zijn de veranderingen in cellulaire functie en structuur in hartfalen met verschillende onderliggende oorzaken en fenotype bestudeerd. Dit om inzicht te krijgen

Nadere informatie

Wanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018

Wanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018 Wanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018 Opbouw presentatie Wat is dementie Wat is DNA Wat is erfelijkheid Erfelijkheid

Nadere informatie

Wat doet u? Thuisbehandeling longembolie is nu al veilig. Start behandeling in het ziekenhuis. Na 1 dag naar huis. Na 2 dagen naar huis

Wat doet u? Thuisbehandeling longembolie is nu al veilig. Start behandeling in het ziekenhuis. Na 1 dag naar huis. Na 2 dagen naar huis Wat doet u? Thuisbehandeling longembolie is nu al veilig Start behandeling in het ziekenhuis Na 1 dag naar huis Na 2 dagen naar huis Na 5-7 dagen naar huis als de INR goed is Menno Huisman afdeling Interne

Nadere informatie

Het s&jve hart Cardiale amyloidose. S.Gadgil, anios Intensive Care

Het s&jve hart Cardiale amyloidose. S.Gadgil, anios Intensive Care Het s&jve hart Cardiale amyloidose S.Gadgil, anios Intensive Care 27-01- 2015 Inhoudsopgave Introduc>e Ziektebeeld Diagnose Behandeling Prognose Take home message Casus Mevrouw G. 54 jaar Vg: niet bijdragend.

Nadere informatie

Hartfalen. in een notendop. Dr. Riet Dierckx 22/05/2018

Hartfalen. in een notendop. Dr. Riet Dierckx 22/05/2018 Hartfalen in een notendop Dr. Riet Dierckx 22/05/2018 Hartfalen definitie en classificatie Hartfalen is een klinisch syndroom gekarakteriseerd door symptomen en/of tekenen van congestie objectieve vaststelling

Nadere informatie

Samen vatting en conclusies

Samen vatting en conclusies Samen vatting en conclusies SAMENVATTING In dit proefschrift worden MRI technieken beschreven om eind-orgaan schade te bestuderen, en wordt de relatie tussen eind-orgaan schade en de polsgolfsnelheid

Nadere informatie

keurend cardiologen CBR update voor: Wijziging Regeling eisen geschiktheid 2000 uitgave december 2017 De huidige wijziging betreft geheel hoofdstuk 6

keurend cardiologen CBR update voor: Wijziging Regeling eisen geschiktheid 2000 uitgave december 2017 De huidige wijziging betreft geheel hoofdstuk 6 uitgave december 2017 U ontvangt deze e-mail omdat u bij het CBR bent aangemeld als keurend cardioloog. Via deze nieuwsbrief ontvangt u informatie die specifiek van belang is bij het verrichten van cardiologische

Nadere informatie

Aangeboren hartaandoeningen bij de Labrador Retriever

Aangeboren hartaandoeningen bij de Labrador Retriever Aangeboren hartaandoeningen bij de Labrador Retriever Alhoewel de Labrador Retriever slechts zelden op latere leeftijd een hartziekte ontwikkeld, is de Labrador wel gepredisponeerd voor 2 aangeboren hartaandoeningen.

Nadere informatie

De waarde van het oppervlakte ECG in volwassenen met een aangeboren hartafwijking. R. Evertz Cardioloog/Elektrofysioloog

De waarde van het oppervlakte ECG in volwassenen met een aangeboren hartafwijking. R. Evertz Cardioloog/Elektrofysioloog De waarde van het oppervlakte ECG in volwassenen met een aangeboren hartafwijking R. Evertz Cardioloog/Elektrofysioloog Continuous Nursing Education Utrecht, Dinsdag 14 februari 2017 Is het ECG behulpzaam?

Nadere informatie

TRANSCATHETER GEBONDEN AORTAKLEPVERVANGING (TAVI)

TRANSCATHETER GEBONDEN AORTAKLEPVERVANGING (TAVI) TRANSCATHETER GEBONDEN AORTAKLEPVERVANGING (TAVI) als optie voor patiënten met hartfalen Herbert Kroon, research fellow Dr. Nicolas van Mieghem, interventiecardioloog Continuing Nursing Education 22 januari

Nadere informatie

Immuuntherapie: resultaten tot nu toe bij patiënten met een longcarcinoom Willemijn Theelen

Immuuntherapie: resultaten tot nu toe bij patiënten met een longcarcinoom Willemijn Theelen Immuuntherapie: resultaten tot nu toe bij patiënten met een longcarcinoom 15-06-2017 Willemijn Theelen w.theelen@nki.nl Risicofactoren Longcarcinoom Roken in 90% de oorzaak Passief roken : 1,2-1,3 x verhoogd

Nadere informatie

diagnostiek en pathofysiologie Jan Hein Cornel Medisch Centrum Alkmaar

diagnostiek en pathofysiologie Jan Hein Cornel Medisch Centrum Alkmaar HARTFALEN ANNO 2010 diagnostiek en pathofysiologie Jan Hein Cornel Medisch Centrum Alkmaar http://www.nvvc.nl/richtlijnen/bestaande-richtlijnen#hoofdgroep2 nl/richtlijnen/bestaande-richtlijnen#hoofdgroep2

Nadere informatie

Informatieochtend Tepelvochtonderzoek. 8-9 februari 2019

Informatieochtend Tepelvochtonderzoek. 8-9 februari 2019 Informatieochtend Tepelvochtonderzoek 8-9 februari 2019 Inhoud Cijfers over borstkanker Achtergrondinformatie borstkanker Doel tepelvochtonderzoek Cijfers over borstkanker Borst 28% Huid 15% Darm 12% Long

Nadere informatie

Versie juni

Versie juni HARTFALEN Apeldoornse/Zutphen TWA Inleiding Hartfalen is een veel voorkomende aandoening. Tussen 20 en 30% van de bevolking krijgt te maken met hartfalen, meestal als zij ouder zijn dan 70 jaar. Momenteel

Nadere informatie

Staat voor: Registratie, Transparantie en Kwaliteit. Benchmark Rapport. ICD procedures. Toelichting NCDR ICD Deelnemende ziekenhuizen

Staat voor: Registratie, Transparantie en Kwaliteit. Benchmark Rapport. ICD procedures. Toelichting NCDR ICD Deelnemende ziekenhuizen Benchmark Rapport ICD procedures Periode: 2010-2012 Peildatum: Datum 26 juli 2013 Ziekenhuis: Catharina Ziekenhuis Michelangelolaan 2 5623 EJ Eindhoven Toelichting NCDR ICD 2010-2012 Deelnemende ziekenhuizen

Nadere informatie

Diastolische functie HOUTHUIZEN PATRICK

Diastolische functie HOUTHUIZEN PATRICK Diastolische functie HOUTHUIZEN PATRICK CATHARINA ZIEKENHUIS EINDHOVEN Ik ga op reis en ik neem mee FYSICA IN PRAKTIJK een koffer KOFFER A KOFFER B Compliance volume Compliance C = ΔV ΔP druk mate waarin

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van cystenieren

Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van cystenieren Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van cystenieren Dr. F.W. Visser Internist-nefroloog ZGT Almelo Cystenieren Expertise Centrum Universitair Medisch Centrum Groningen 8 septem ber 2015 ADPKD huidige

Nadere informatie

Amyotrophic Lateral Sclerosis: risk factors in the genome and exposome

Amyotrophic Lateral Sclerosis: risk factors in the genome and exposome Perry van Doormaal Promotie 21 november 2017, UMC Utrecht Titel proefschrift: Samenvatting in het Nederlands In dit proefschrift wordt het onderzoek beschreven naar genetische factoren en omgevingsfactoren

Nadere informatie

Zin en onzin van routine echocardiografie bij CKD

Zin en onzin van routine echocardiografie bij CKD Zin en onzin van routine echocardiografie bij CKD Disclosure Marc Hemmelder MCL MSB 3 dg/week Nefrovisie WNT 2 dg/week Overig geen Richtlijn Nut van echo cardiografie bij dialyse: - Hoge incidentie hartfalen

Nadere informatie

Voorspellende waarde van HE4 bij een complexe ovarium cyste ROELIEN VAN DE VRIE ARTS ONDERZOEKER

Voorspellende waarde van HE4 bij een complexe ovarium cyste ROELIEN VAN DE VRIE ARTS ONDERZOEKER Voorspellende waarde van HE4 bij een complexe ovarium cyste ROELIEN VAN DE VRIE ARTS ONDERZOEKER 16-06-2016 INHOUD Achtergrond Ovarium carcinoom HE4 Retrospectieve studie AvL & AMC Opzet van prospectieve

Nadere informatie

Hartfalen voor de huisarts. Dr Katrien Gijsbers Cardioloog-intensivist

Hartfalen voor de huisarts. Dr Katrien Gijsbers Cardioloog-intensivist Hartfalen voor de huisarts Dr Katrien Gijsbers Cardioloog-intensivist Hartfalen voor de huisarts Hartfalen: een groeiende epidemie Duwen en trekken: 2 types hartfalen Hoe stel ik de diagnose? Behandeling

Nadere informatie

Het Erasmus MC hartteam, vruchtbare samenwerking voor moeder en kind.

Het Erasmus MC hartteam, vruchtbare samenwerking voor moeder en kind. Het Erasmus MC hartteam, vruchtbare samenwerking voor moeder en kind. Dr. J.J. Duvekot, gynaecoloog/perinatoloog Moeder en Kind Centrum subafdeling verloskunde en prenatale geneeskunde Erasmus MC, Rotterdam

Nadere informatie