MOBIEL ZORGWONEN EN RUIMTELIJKE ORDENING

Transcriptie

1 MOBIEL ZORGWONEN EN RUIMTELIJKE ORDENING Een toelichting voor gemeentelijk stedenbouwkundige ambtenaren Versie: oktober 2018 Bron: departement Omgeving Voor vragen: De meest recente versie vindt u steeds op

2 Zorgwonen De VCRO art bepaalt: 18 zorgwonen : een vorm van wonen waarbij voldaan is aan alle hiernavolgende voorwaarden: a) in een bestaande woning wordt één ondergeschikte wooneenheid gecreëerd, b) de ondergeschikte wooneenheid vormt één fysiek geheel met de hoofdwooneenheid, c) de ondergeschikte wooneenheid, daaronder niet begrepen de met de hoofdwooneenheid gedeelde ruimten, maakt ten hoogste één derde uit van het bouwvolume van de volledige woning, d) de creatie van de ondergeschikte wooneenheid gebeurt met het oog op het huisvesten van: 1) hetzij ten hoogste twee personen, waarvan ten minste één persoon 65 jaar of ouder is; 2) hetzij ten hoogste twee personen, waarvan ten minste één persoon die hulpbehoevend is. Een hulpbehoevende persoon is een persoon met een handicap, een persoon die in aanmerking komt voor een zorgverzekeringstegemoetkoming, een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden of een basisondersteuningsbudget als vermeld in artikel 4, eerste lid, van het decreet van 24 juni 2016 houdende de Vlaamse sociale bescherming, of een persoon die een behoefte heeft aan ondersteuning om zich in zijn thuismilieu te kunnen handhaven. De kinderen ten laste van de hulpbehoevende persoon worden niet meegerekend bij het bepalen van het maximum van twee personen; 3) hetzij de zorgverlener indien de personen, vermeld in punt 1 of 2, gehuisvest blijven in de hoofdwooneenheid. e) de eigendom, of ten minste de blote eigendom, op de hoofd- en de ondergeschikte wooneenheid berust bij dezelfde titularis of titularissen. Volgens de codex moet een zorgwoning dus een fysiek geheel vormen met de bestaande woning. Dit betekent dus dat aan de woning aanpassingen moeten gebeuren die permanent en blijvend zijn. Het verbouwen van de woning vraagt veel tijd, kost veel geld en is blijvend terwijl de zorgsituatie meestal tijdelijk is. De VCRO Art bepaalt : 1. De verwezenlijking van een ondergeschikte wooneenheid met het oog op de creatie van een vorm van zorgwonen is meldingsplichtig op voorwaarde dat de ondergeschikte wooneenheid verwezenlijkt wordt binnen het bestaande bouwvolume van de woning. 2

3 Het beëindigen van de zorgsituatie, vermeld in artikel 4.1.1, 18, d), is eveneens meldingsplichtig. 2. Indien een bestaande zorgwoning, na het beëindigen van de zorgsituatie, aangewend zal worden voor de huisvesting van meerdere gezinnen of alleenstaanden, is daartoe een voorafgaande omgevingsvergunning voor het opsplitsen van een woning vereist. Volgens de codex kan het voorzien van een zorgwoning via melding gebeuren indien de zorgwoning binnen de bestaande woning wordt ingericht. Het invoeren van het begrip zorgwonen in de codex wou komaf maken met de problematiek van de afzonderlijke huisnummers. Voor zorgwonen kan een zorg-code worden verleend in het bevolkingsregister zodat de zorgbehoevenden niet meer moeten inleveren op sociale uitkeringen en/of voordelen. Vroeger werden alle inwonenden in één woning beschouwd als één gezin waardoor de zorgbehoevenden hun sociale uitkeringen en/of voordelen verlaagd zagen. Tijdelijke losstaande zorgunits De vraag naar het plaatsen van (tijdelijke) mobiele units in de tuin leeft en wordt hoe langer hoe meer gesteld gezien de vergaande vergrijzing van de bevolking en het hiermee gepaard gaand zorgvraagstuk. Mobiele units hebben het voordeel dat ze vlot geplaatst en verwijderd kunnen worden en lijken hierdoor een goed antwoord te bieden op een tijdelijke vraag naar zorg van ouderen, revaliderende personen,... Voor langdurige zorgrelaties ( vb. inwonend gehandicapt kind) kunnen permanente investeringen in de bestaande (hoofd)woning wel verantwoord worden. Voor een tijdelijke behoefte aan zorg betekent het plaatsen van een tijdelijke/mobiele constructie wellicht een minder grote investering. Bedrijven, die dergelijke units ontwikkelen, bieden immers de mogelijkheid om dergelijke units te huren. Voor het plaatsen van tijdelijke mobiele units bestaat geen specifieke regelgeving ruimtelijke ordening. In principe zijn dergelijke mobiele units vergunbaar indien er geen strijdigheid is met verordening, verkaveling, BPA of RUP. Door de goedkeuring van het wijzigingsdecreet van 8 december 2017 (Codextrein) zijn verkavelingsvoorschriften van verkavelingen ouder dan 15 jaar geen weigeringsgrond meer voor een omgevingsvergunningsaanvraag, ook van voorschriften van BPA s ouder dan 15 jaar kan afgeweken worden bij een omgevingsvergunningsaanvraag. Wanneer men wil afwijken van de voorschriften van een verkaveling of BPA, geldt de beoordeling van de goede ruimtelijke ordening zoals bij elke andere aanvraag binnen woongebied. Sinds de codextrein werd het principe van ruimtelijk rendement verankerd in de beoordeling van vergunningsaanvragen aan de goede ruimtelijke ordening. De verhoging van het ruimtelijk rendement mag evenwel geen afbreuk doen aan de leefkwaliteit en is enkel wenselijk op goed gelegen plaatsen. 3

4 Nochtans leeft bij sommige overheden de idee dat mobiele units in de tuin niet vergunbaar zijn. Enerzijds omdat de codex stelt dat een zorgwoning fysiek één geheel dient te vormen met de bestaande woning. De tijdelijke mobiele units vallen niet onder de definitie van zorgwonen van de VCRO. Dit heeft echter geen invloed op de al dan niet vergunbaarheid. Anderzijds was er de voorbijgestreefde gewoonteregel dat een tweede woning in de tuinzone ruimtelijk onaanvaardbaar werd geacht (bouwen in 2de bouworde). In de tuinzone werden in principe enkel constructies voor nevenbestemmingen toegestaan (bergplaats, tuinhuisje, carport, stalletje, poolhouse, hobbyruimte,...) maar geen hoofdbestemming wonen. Deze vuistregel was ingegeven vanuit de gedachte dat hoofdbestemmingen in de tuinzone hinder voor de omgeving en meer dan normaal te dragen burenhinder veroorzaken. Aangezien het gaat om gelijkvloerse units met bescheiden oppervlaktes, lijkt het echter twijfelachtig dat deze units meer hinder zouden veroorzaken dan een tuinhuis of poolhouse. De vraag naar het plaatsen van mobiele units doet zich vooral voor in de landelijke gebieden waar de tuinen (relatief) groot zijn. In de steden met grote bouwdichtheden speelt de problematiek minder gezien er minder tuinen aanwezig zijn, die voldoende groot zijn om een unit te kunnen plaatsen. Bij zonevreemde woningen kunnen geen vrijstaande mobiele units vergund worden gezien het aantal woongelegenheden niet mag vermeerderen. Art VCRO: In alle bestemmingsgebieden geldt dat de vigerende bestemmingsvoorschriften op zichzelf geen weigeringsgrond vormen bij de beoordeling van een aanvraag voor een omgevingsvergunning voor het verbouwen van een bestaande zonevreemde woning, op voorwaarde dat het aantal woongelegenheden beperkt blijft tot het bestaande aantal. De creatie van een zorgwoning in de zin van artikel 4.1.1, 18, is wel toegelaten. Een zorgwoning, die geïntegreerd is in de bestaande woning en een fysiek geheel vormt met de bestaande woning, kan dus wel toegestaan worden. In dit geval wordt het geheel als meergeneratiewoning (max. 1000m) beschouwd en neemt het aantal wooneenheden niet toe. De huidige regelgeving zonevreemd wonen geeft reeds zeer ruime mogelijkheden. Het is niet wenselijk hier te verruimen. Het toestaan van een losstaande zorgunit zou betekenen dat twee afzonderlijke woongelegenheden zouden ontstaan op het perceel. Dit kan onmogelijk de bedoeling zijn. De bestaande regelgeving waarbij gesteld wordt dat het aantal woongelegenheden niet mag vermeerderen, dient absoluut behouden te blijven. Het uitbreiden van de regelgeving zodat het bouwen van een zorgwoning geïntegreerd in bestaande woning of het voorzien van een zorgwoning in een 4

5 mobiele unit in de tuin enkel meldingsplichtig zou zijn, wordt niet wenselijk geacht. De ruimtelijke impact kan groot zijn en dient geval per geval beoordeeld aan de hand van een aanvraag tot stedenbouwkundige vergunningsaanvraag. Indien een gemeente opteert om een mobiele zorgunit toe te staan dient gewaakt over de kwaliteit van de unit. De mobiele unit dient te voldoen zowel op architecturaal vlak (esthetiek, materiaalgebruik, vormgeving,...) als op vlak van veiligheids-, gezondheids- en woonkwaliteitseisen (voldoende licht, lucht, isolatie,...) Zie ook art. 5 van de Vlaamse Wooncode: Wooncode Art Elke woning moet op de volgende vlakken voldoen aan de elementaire veiligheids-, gezondheids- en woonkwaliteitsvereisten, die door de Vlaamse Regering nader bepaald worden : 1 de oppervlakte van de woongedeelten, rekening houdend met het type van woning en de functie van het woongedeelte; 2 de sanitaire voorzieningen, vooral de aanwezigheid van een goed functionerend toilet in of aansluitend bij de woning en een wasgelegenheid met stromend water, beide aangesloten op een afvoerkanaal zonder geurhinder; 3 de winddichtheid, de thermische isolatie en de verwarmingsmogelijkheden, vooral de aanwezigheid van voldoende veilige verwarmingsmiddelen om de woongedeelten met een woonfunctie tot een normale temperatuur te kunnen verwarmen en, indien nodig, te kunnen koelen tegen redelijke energiekosten of de mogelijkheid om die middelen op een veilige manier aan te sluiten; 4 de ventilatie-, verluchtings- en verlichtingsmogelijkheden, waarbij de verlichtingsmogelijkheid van de woongedeelten wordt vastgesteld in relatie tot de functie, de ligging en de vloeroppervlakte ervan, en de ventilatie- en verluchtingsmogelijkheid in relatie tot de functie en de ligging van het woongedeelte en tot de aanwezigheid van kook-, verwarmings- of warmwaterinstallaties die verbrandingsgassen produceren; 5 de aanwezigheid van voldoende en veilige elektrische installaties voor de verlichting van de woning en voor het veilige gebruik van elektrische apparaten; 6 de gasinstallaties, waarbij zowel de toestellen als de plaatsing en de aansluiting ervan de nodige veiligheidsgaranties bieden; 7 de stabiliteit en de bouwfysica met betrekking tot de fundering, de daken, de buiten-en binnenmuren, de draagvloeren en het timmerwerk; 8 de toegankelijkheid en het respect voor de persoonlijke levenssfeer; 5

6 9 de minimale energetische prestaties; 10 de aanwezigheid van drinkbaar water. Elke woning moet voldoen aan de vereisten van brandveiligheid, met inbegrip van de specifieke en aanvullende veiligheidsnormen die de Vlaamse Regering vaststelt. De omvang van de woning moet minstens beantwoorden aan de woningbezetting. De Vlaamse Regering stelt de normen voor de vereiste minimale omvang van de woning vast in relatie tot de gezinssamenstelling. Momenteel kan dus wel een mobiele unit in een woonzone (indien geen verkavelingsvoorschriften of uitvoeringsplannen gelden, die dit uitsluiten) vergund worden maar dan kan geen Z-code bekomen worden want de unit voldoet niet aan de definitie van zorgwoning in de codex. De wijze van toekenning van huisnummers is een gemeentelijke bevoegdheid. De wetgeving ruimtelijke ordening verzet zich niet tegen het toekennen van een volwaardig huisnummer aan de zorgunit. Dit betekent dat de unit als volwaardige woning gaat gelden. Het is dan ook nodig dat in de vergunning strikte voorwaarden worden opgelegd om het mobiele en tijdelijke karakter van de zorgunit te waarborgen, als vanuit de ruimtelijke context een permanente volwaardige tweede woning ongewenst is. Dit kan ofwel door het vergunnen van de unit voor een vaste termijn, ofwel door in de vergunning voorwaarden op te nemen voor het verdwijnen van de unit binnen de X maanden nadat de bewoning door zorgbehoevende persoon X beëindigd wordt. 6