4.5. Werkstuk door een scholier 2791 woorden 12 maart keer beoordeeld

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 2791 woorden 12 maart keer beoordeeld Vak Biologie De naam borderline De term borderline is in het begin van de vorige eeuw ontstaan. Psychologen en psychiaters wisten toen bepaalde psychische verschijnselen niet goed te duiden en plaatsten de stoornis daarom in het grensgebied (borderline) van de psychose en de neurose. Inmiddels is de aandoening ingedeeld bij de persoonlijkheidsstoornissen. Het woord borderline roept al snel associaties op met moeilijk behandelbaar. Dat vooroordeel klopt allang niet meer, omdat de stoornis nu nauwkeuriger omschreven is en er betere behandelingen voor zijn ontwikkeld. Wat houdt borderline precies in? Het meest kenmerkende van de borderline persoonlijkheidsstoornis. zijn de sterke wisselingen in stemmingen, gedachten en gedrag. Mensen met borderline zijn enorm impulsief, denken vaak zwart-wit, reageren extreem. Relaties zijn moeilijk te onderhouden, en wisselen ook sterk. Ook de ideeën en gedachten die ze over zichzelf hebben, wisselen sterk. Oorzaken Over oorzaken van borderline valt nog weinig te zeggen. Wel zijn extra risico's bekend. Dat wil zeggen: er is meer risico in onderstaande gevallen. De extra risico's hebben te maken met geslacht en leeftijd, met individuele kwetsbaarheid, met de omgeving, en met levensgebeurtenissen. Geslacht en leeftijd Het komt even vaak voor bij mannen en vrouwen. Het impulsieve gedrag zorgt ervoor dat mannen vaker alcohol en drugs gaan gebruiken, vrouwen vaker eetbuien krijgen. Vrouwen met borderline worden vaker opgenomen in een instelling. Waarschijnlijk omdat vrouwen eerder hulp zoeken voor hun problemen, of omdat bijvoorbeeld agressie en wisselende seksuele contacten eerder als een probleem wordt gezien bij vrouwen. Borderline kan niet goed vastgesteld worden bij jongeren tot jaar. Het kan goed zijn dat zij vanwege hun ontwikkeling met emotionele problemen te maken hebben, en dat op een borderline-achtige manier uiten. Bij mensen van 50 jaar en ouder komt borderline minder voor. Individuele kwetsbaarheid Erfelijkheid speelt een grote rol. Mensen met borderline zijn emotioneel kwetsbaar. Ze zijn zeer gevoelig voor emotionele dingen. Daar reageren ze heftig op en het duurt lang voor ze weer een evenwicht hebben bereikt. Ze hebben een bijzondere combinatie van een negatief gevoelsleven en ontremming. Deze combinatie lijkt gedeeltelijk te komen door trauma's in de kindertijd. Pagina 1 van 6

2 Er is een aantal lichamelijke factoren dat een rol speelt bij mensen met borderline. Dit heeft te maken met processen in de hersenen en met hormonen. Omgeving Mensen met borderline wonen vaker zonder partner. Dit is niet vreemd, want relaties zijn vaak instabiel. Er is geen verband met opleiding of woonomstandigheden. Levensgebeurtenissen Mishandeling, verwaarlozing, seksueel misbruik in de jeugd komen vaak voor bij mensen met borderline. De helft van mensen met borderline is mishandeld of seksueel misbruikt. Wordt emotionele mishandeling meegeteld, dan ligt dit aantal nog hoger. Hoe vaak komt het voor? In Nederland zijn naar schatting mensen met borderline. Dit is minder dan 1%. Misschien zijn het er meer, omdat veel mensen met borderline behandeld worden voor bijkomende klachten als bijvoorbeeld depressie of angsten. Borderline wordt in zo'n situatie vaak niet herkend. Bij mensen die zijn opgenomen in een instelling komt borderline vaak voor. Onder opgenomen mensen met een verslaving heeft 5 tot 22% borderline; onder psychiatrische patiënten 6 tot 63%. De cijfers lopen nogal uit elkaar, omdat er verschillende methodes worden gebruikt. Mensen met borderline hebben minstens 5 van de volgende verschijnselen. Ze proberen krampachtig te voorkomen dat iemand ze in de steek laat. En alleen maar denken dat ze in de steek gelaten worden, is al genoeg om krampachtig te proberen dat te voorkomen. Ze hebben intense relaties met anderen, maar die zijn ook heel instabiel. Ze denken heel zwart-wit over hun relaties: of iemand is geweldig of hij is waardeloos. Ze hebben steeds een ander beeld of gevoel van zichzelf. Dat wisselt sterk. Ze zijn impulsief. Dat heeft negatieve gevolgen voor henzelf op minstens twee gebieden: geldverspilling, veel wisselende seksuele contacten, misbruik van alcohol en drugs, roekeloos rijden, vreetbuien. Ze doen pogingen tot zelfdoding, dreigen daarmee, of verwonden zichzelf. Ze hebben sterk wisselende stemmingen als reactie op gebeurtenissen. Dit geeft periodes van grote somberheid, prikkelbaarheid of angst. Dit duurt meestal enkele uren, en bijna nooit langer dan een paar dagen. Ze hebben een blijvend gevoel van leegte. Ze hebben last van intense woede, die niet past in de situatie en de situatie ook niet oplost. Of ze hebben moeite hun boosheid te beheersen. Ze hebben dan ook driftbuien, blijvende woede, of hebben geregeld vechtpartijen. Ze hebben paranoïde ideeën. Dit is het idee achtervolgd of bedreigd te worden. Die ideeën komen in stress-situaties. De ideeën gaan ook weer voorbij. Of ze dissociëren ernstig. Dan hebben ze het gevoel er niet meer bij te zijn en als het ware weg te raken. Soms weten ze dan niet meer precies wat er gebeurd is. Is het voor levenslang? Lange tijd is gedacht dat borderline niet overgaat. Maar van de mensen die zijn opgenomen geweest in een instelling blijkt dat na 3 jaar 40% officieel geen borderline meer heeft. Het kan goed zijn dat iemand dan nog wel een paar borderline-verschijnselen heeft, maar officieel niet meer. Als mensen met borderline ouder worden, worden hun leven en hun relaties toch wat stabieler. Hun algemene functioneren verbetert ook. Ook het risico op zelfdoding neemt af. Mensen die zelf borderline hebben vertellen hun verhaal. Pagina 2 van 6

3 Marian (32) heeft een bewogen leven achter zich. Haar ouders gingen uit elkaar toen zij nog klein was, na een nare periode vol ruzies waarvan Marian zich weinig herinnert. Samen met twee broertjes bleef ze bij haar moeder wonen. Tot haar twaalfde ging het goed met Marian, maar daarna werd ze plotseling extreem veeleisend en kreeg ze woedeaanvallen. Ze experimenteerde met alcohol en drugs. Op haar zestiende werd ze wegens onhandelbaar gedrag van school gestuurd. Voor het eerst probeerde Marian een einde aan haar leven te maken: ze dronk een groot glas whisky met alle pillen erin die haar moeder in huis had. In de jaren daarna versleet Marian menig therapeut. Een behandelaar die ze aanvankelijk grenzeloos bewonderde, kon even later geen goed meer doen. Ook privé volgden er veel korte, stormachtige relaties en wisselende periodes van alcohol en drugsgebruik. Meerdere malen voelde Marian zich zo ellendig dat ze opnieuw impulsief probeerde haar leven te beëindigen. Ze begon zichzelf in armen en benen te snijden als de spanning te groot werd. In haar goede perioden werkte ze als serveerster. Dat ging haar uitstekend af. Haar collega s kenden Marian als een spontane, charmante en intelligente meid. Via het werk leerde ze ook Rob, haar vriend, kennen. Rob liep niet weg voor haar moeilijke gedrag als het slecht ging, maar bleef bij haar. Heel voorzichtig begon Marian te geloven in een betere toekomst. Marian en Rob trouwden toen Marian 28 was. Na de huwelijksreis kreeg ze nog een keer een terugval. Ze voelde zich wanhopig en kon haar zelfmoordneiging alleen bedwingen door zich te snijden. Dankzij een stabiel contact met een vaste behandelaar, ondersteunende medicatie en de veiligheid die Rob haar biedt, is Marian ook deze zware periode doorgekomen. Geleidelijk aan wordt Marian rustiger en evenwichtiger Mieke (25) Toen Mieke 25 jaar was werd bij haar de diagnose borderline gesteld. Daar ging een lang proces aan vooraf. Mieke heeft altijd al problemen gehad met het maken en onderhouden van contacten. Mieke voelt zich vaak alleen en in de steek gelaten. Ze kan niet met kritiek omgaan en trekt zich opmerkingen van andere mensen erg aan. Vaak wordt ze er ook agressief van. Door de kritiek voelt ze zich afgewezen. Ze is doodsbang dat andere mensen haar niet aardig vinden. De angst en boosheid lopen dan vaak zo hoog op, dat de boosheid er opeens, schijnbaar zonder aanleiding, uitkomt. Dan kan Mieke vreselijk schelden en schreeuwen en is ze niet voor rede vatbaar. Hierdoor stoot Mieke juist mensen van zich af, terwijl ze eigenlijk heel graag contact wil maken en vriendschappen wil opbouwen. Nu Mieke weet dat ze een persoonlijkheidsstoornis heeft, begrijpt ze hoe het komt dat ze zo moeilijk contact kan maken. Maar ze weet nu ook dat ze dat probleem haar hele leven zal houden en dat maakt haar erg verdrietig. Ze hoopt dat ze door het volgen van psychotherapie wat meer grip op haar functioneren zal krijgen. Priscilla (16) Priscilla vertelt hoe het is om borderline te hebben: Het begon allemaal toen ze naar school ging. Ze wilde maar met één meisje spelen en daar mocht dan ook niemand anders bijkomen. Later kreeg ze wel meer vriendinnetjes, maar Priscilla gaat altijd volledig op in een relatie. Ze claimt haar vriendinnen volledig, zodat ze alleen nog maar met haar en haar problemen bezig zijn. Daardoor komen haar vriendinnen ook vaak weer in de problemen. Omdat ze te laat op school komen, geen huiswerk maken of spijbelen. Pagina 3 van 6

4 Priscilla heeft geen leuke jeugd. Haar vader drinkt en gokt en komt vaak dronken thuis. Moeder ontvlucht het huis en zit vaak weken bij haar zus. Priscilla wordt veel aan haar lot overgelaten. Als Priscilla 15 is doet ze zelfmoordpoging, ze snijdt haar polsen door. Een vriendin vindt haar nog op tijd en zorgt ervoor dat Priscilla in het ziekenhuis terecht komt. Daar spreekt ze voor het eerst met een psychiater en krijgt ze creatieve therapie. De psychiater stelt vast dat Priscilla een borderline stoornis heeft, maar ook dat ze een eetprobleem heeft. Dat wil zeggen, dat ze vooral niet eet. Het is duidelijk dat Priscilla veel hulp nodig zal hebben om haar leven enigszins op de rails te krijgen. De psychiater stelt voor om Priscilla op te nemen in een gespecialiseerde kliniek voor Eetstoornissen. Daar kan ze ook aan haar andere problemen werken. Priscilla ziet daar erg tegenop, maar ze besluit het toch een kans te geven. Zo gaat het immers ook niet langer. En ze hoopt dat ze dan eindelijk een beetje rust zal vinden. Fia (48) en Henk (49) Fia vertelt: toen hij 5 jaar oud was kregen wij Erik als pleegzoon in huis. Hij heeft 11 jaar bij ons gewoond en dat waren geen gemakkelijke jaren. Uiteindelijk hebben we hem los moeten laten. Hij is nu een man van 22 met de diagnose borderline. Hij is dakloos en zwerft door Utrecht. Toen Erik bij ons kwam was behoorlijk verwaarloosd door zijn moeder; zij was verslaafd en tippelde. Er waren vaak 'stiefvaders' in huis die Erik ernstig mishandelden. We wisten dus dat het een kind met problemen was, maar we waren jong en vonden dat ieder kind de kans moest krijgen om in een warm gezin op te groeien. We zijn er vol goede bedoelingen aan begonnen. Erik zal vol ingehouden woede, dat straalde gewoon van hem af. Hij voelde zich ook heel erg in de steek gelaten. Zijn moeder wilde niets meer van hem weten, ook later niet. Hij claimde ons ontzettend, hij wilde ons steeds om zich heen hebben en ook 's nachts kwam hij vaak uit bed. Dat was best wel moeilijk, en het ging soms wel ten koste van onze eigen nachtrust. Onze andere kinderen konden we daardoor niet altijd de aandacht geven die zij ook nodig hadden. Erik was altijd zeer dominant aanwezig, en dat werd alleen maar erger toen hij in de puberteit kwam. Zijn gedrag veranderde. Hij werd impulsief en reageerde zijn frustraties af op zijn directe omgeving, vooral zijn pleegbroer en -zus. En hij was onbetrouwbaar, hij loog alles bij elkaar. Onze andere kinderen werden zo bang voor hem, dat we er altijd voor moesten zorgen dat een van ons thuis was als Erik ook thuis was. De situatie werd echt onhoudbaar. In overleg met de jeugdhulpverlening werd Erik in een kliniek voor jeugdpsychiatrie opgenomen. De eerste van een eindeloze reeks opnamen. Na enige maanden werd de diagnose borderline gesteld. Ik vind het verschrikkelijk dat Erik nu een zwervend en eenzaam bestaan leidt. Maar we kunnen hem echt niet meer in huis nemen, zelfs niet voor een paar nachtjes. We hebben nog wel regelmatig contact en ik merk dat Erik daar behoefte aan heeft. Hij weet dat er toch mensen zijn die om hem geven. Ik voel me soms wel schuldig, maar ik moet accepteren dat het niet anders is. We hebben alles voor hem gedaan wat mogelijk was. Erik moet nu zelf verantwoordelijkheid nemen voor zijn leven. Ik weet dat hij dat wel wil, maar tot nu toe is het niet gelukt. Bettina (23) Ik ben een slachtoffer van incest. Het begon op mijn tiende en het eindigde toen ik op mijn zeventiende werd opgenomen in een psychiatrische kliniek. Over de incest wil ik verder niets vertellen. Op mijn twaalfde ben ik begonnen met snijden. Ik wilde kijken of ik nog iets kon voelen. Huilen kon ik al lang niet meer. Ik deed dat snijden heel bewust, zo probeerde ik contact te krijgen met mijn lichaam. Van tevoren haalde ik dan al pleisters en zo, want ik wilde niet dat iemand het zou ontdekken. Ik probeerde wel om allerlei andere dingen te doen om te vluchten van mijn problemen, zoals heel veel en heel fanatiek sporten. Pagina 4 van 6

5 Maar dat hielp allemaal niets. Op een dag begon ik ook te snijden in mijn benen en mijn buik. Op een gegeven moment zaten mijn hele bed en de vloer van mijn kamertje helemaal onder het bloed. Mijn moeder kwam onverwacht mijn kamer in en toen is het balletje gaan rollen. Ze liet de huisarts komen en ik werd opgenomen op de PAAZ-afdeling van het ziekenhuis hier. Daar kon ik niets tegen doen, want ik was nog minderjarig. In het ziekenhuis kreeg ik grote hoeveelheden kalmerende middelen. Dat hielp niets. Ik voelde me er alleen maar ongelukkiger door. Ik begrijp nu dat het snijden een roep om hulp was, maar daar werd in het ziekenhuis niets mee gedaan. Ik bleef gewoon snijden met alles wat ik daarvoor kon gebruiken: scharen, glas, het lipje van een frisdrankblikje, van alles. De verpleging was alleen maar boos op me als ik het weer had gedaan. Ze wisten eigenlijk niet wat ze met me aanmoesten. Dat veranderde toen een medepatiënte me vertelde over een zelfhulpgroep voor meisjes en vrouwen die zichzelf beschadigen. Ik ben er naar toe gegaan en in die groep herkende ik mezelf en voelde ik me geaccepteerd. Langzaamaan ging ik begrijpen wat de oorzaak van het snijden was en ben in therapie gegaan. Het gaat nu langzaamaan steeds beter met me. Ik durf mijn verdriet te voelen en krijg steeds meer zelfvertrouwen. wat is een borderline persoonlijkheidsstoornis? Als we het hebben over zelfverwonding, dan is de kans zeer groot dat het woord 'Borderline' valt. Maar wat is een Borderline persoonlijkheidsstoornis nu eigenlijk? En wat zijn de kenmerken? Kun je er iets aan doen, en waar komt het vandaan? Officiële symptomen zijn; zwart-wit denken stemmingswisselingen impulsiviteit moeilijk contact kunnen leggen moeilijk alleen kunnen zijn woede uitbarstingen dreigen met zelfdoding, alsmede zelfverwonding, alcohol- en drugsmisbruik, eetstoornissen, gok- en koopverslaving, dissociatieve en psychotische verschijnselen. Dissociatie is een veranderde bewustzijnstoestand. Omstanders kunnen dit verschijnsel vermoeden als iemand er niet helemaal bij is, een afwezige indruk maakt, niet helder of adequaat reageert. Niet alle afwezigheid is overigens dissociatie. De binnenwereld ziet er anders uit; angst, soms door agressie bedekt eenzaamheid, zelfs in gezelschap leegte, niet weten wat je wilt, voelt of vindt een kloof tussen gevoel en verstand overspoeld raken door heftige emoties, waar je niets mee kan en die moeilijk te verdragen zijn relaties niet kunnen aangaan en/of kunnen volhouden, ook met betrekking tot werk periodes van depressie, enorme spanning en weinig gevoel van eigenwaarde. Overigens hoef je niet aan alle criteria te voldoen om borderline te hebben en geen enkel criterium op zich is specifiek voor borderline. Verwijzing Pagina 5 van 6

6 Niet alle mensen met Borderline hoeven opgenomen te worden of op een andere manier gebruik te maken van de geestelijke gezondheidszorg. Onze ervaring heeft geleerd dat niet alleen de psychiatrie oplossingen biedt voor Borderline, maar dat er ook andere vormen van hulpverlening goed kunnen werken zoals gesprekstherapie, psychomotorische therapie, haptotherapie, de Linehan-methode en de lotgenotengroepen. Indien nodig wil de stichting mensen met Borderline door kunnen verwijzen naar (goede) hulpverleners. Er is in samenwerking met de familie organisatie en de hulpverlening, waarmee wij geparticipeerd zijn in het Triade-overleg, hard gewerkt aan een goede sociale kaart, zodat duidelijk is waar goede behandelmogelijkheden zijn voor Borderline. Wat voor de één een geschikte hulpverlener of therapie is, is het soms voor de andere niet. Zo langzamerhand beginnen zich meerdere vormen van behandeling van borderline te ontwikkelen. Een hele goede zaak! Pagina 6 van 6